سوقىر، ساڭىراۋ جانە جالاڭاش
جالعاندا تاپپاي بiر جار جالعىز ءجۇردىم،
كەز بولماي مەن يەمە دالاعا ءۇردىم.
ايتقانمەن كوپ سوقىرعا كىم نانادى،
دەگەنمەن جۇرت كورمەگەن بiر iس كوردىم.
بولعانمەن جۇرگەن جەرiڭ ميداي تاقىر،
تاۋسىلۋ جۇرە بەرسەڭ بار عوي اقىر.
بولعاننان دۇنيە- دۇنيە اۋەل اقىر،
بiر ۇشەۋ جولداس بولىپ كەلە جاتىر.
ءدۇربiدەن بiرەۋiنiڭ وتكiر كوزi،
كورمەيدi دانەمەنi سويتسە دە ءوزi.
قىراعى قۇمىرسقاداي نارسەلەرگە،
ونان ۇلكەن زورلاردان جوق بوپ ءسوزi.
ءمۇلتiك جوق قۇمىرسقانى كورۋiندە،
سۇراساڭ تۇگەل ايتىپ بەرۋiندە.
ونان باسقا نارسەدەن تۇك كورمەيدi،
كەمدiك جوق جەر-سۋ باسىپ ءجۇرۋiندە.
قۇلاعى تارس بەكiگەن ساڭىراۋ بiرi،
ءولi ەمەس، دەنi ساپ-ساۋ، ءوزi تiرi.
داۋىسىن دۇڭگiرلەگەن ەستىم ەيدi،
قۇدايدىڭ سوقتىقسا دا كوك پەن جەرi.
ءوزiڭدە ءوشiڭ بولسا، ساڭىراۋعا ۇرىن،
ۇرىنباساڭ بiلمەيسiڭ ونىڭ سىرىن.
سىبىرلاپ جاسىرىپ ايتقان قۇپيا ءسوزدi،
ەستيدi قۇلاقتىدان ابدەن بۇرىن.
جالاڭاش كيىمi جوق ەندi بiرi،
اشىلىپ كورiنiپ تۇر ۇيات جەرi.
ەتەگi سۇيرەتiلiپ كەلە جاتىر،
جاعا-جەڭ جوق بولسا دا، ول ءوڭiرi.
سۋرەتi ادامعا ۇقساعان، مىنەزi اڭعا،
بۇل ۇشەۋiن كورگەن سوڭ قالدىم تاڭعا.
دۇنيە تولدى دەسەم دە جالعان ەمەس،
توزاڭ بۇرق-بۇرق، جول ءۇستi تولىپ شاڭعا.
ۇشەۋi ايرىلماستان قوسقان باستى،
بiر جاساپ جالعانداعى ءومىر جاستى.
ەلسiزدە كورiپ كوزىم تويماسىن با،
سوقىر، ساڭىراۋ، بiر تۇتتاي جالاڭاشتى.
دانەڭە جوق ماڭايىندا جالعىز قارا،
بiر سايىن وزدەرiنە تيگەن دالا.
ەلسiزدە ۇشەۋiنە كەز بولعان جان،
بەت-اۋزى كەتەدi دە بولىپ جارا.
جالاڭاش كيىم iڭە تاپ بەرەدi،
بايقاماي وندا سوقىر شاپ بەرەدi.
باس سالىپ كەرەڭ، ساڭىراۋ ساباپ-ساباپ،
ەرiكسiز-اق كيىم iڭدi اپ بەرەدi.
بوي باعىپ مەن اناداي الىس تۇردىم،
بۇلاردىڭ نە قىلعانىن كوزبەن كوردىم .
نە قىلىپ، ۇشەۋiنiڭ، نە قويعانىن،
ءار جەردە اڭگىم ە عىپ، كەڭەس قۇردىم.
سوقىر ايتتى:
- مەن انىق تۇرمىن كورiپ،
بiر ادىر قول كەلەدi سەيiل قۇرىپ.
سانى سونشا ءوزiنiڭ پالەن مىڭ!- دەپ،
ءبۇلiندi ءوز-وزiنەن قۇداي ۇرىپ.
وندا ساڭىراۋ ءدۇرiلدەپ كەلدi جەتiپ:
- داۋىسىن تۇرمىن،- دەيدi،- مەن دە ەستiپ.
انا ەكەۋi ايتقان سوڭ جاۋ جەتتi دەپ،
جالاڭاش جامان قورىقتى ەسi كەتiپ:
-بۇل جەردەن بiز قاشپاساق تۇرا كوشiپ،
بiر قۋىلسا، سوڭىمىزعا بۇل جاۋ ءتۇسiپ،
مەنiڭ قۇرعىر قىزىعىپ ەتەگىم ە،
ۇزىنىن قويمايدى عوي الماي كەسiپ!
سوقىر تۇر:
- كوردىم مەن،- دەپ،- مىنە،- كەلدi!
ساڭىراۋ تۇر:
- قۇلاعىم،- دەپ،- دىبىس بەردi!
جالاڭاش تۇر، جان قويارعا جەر تابا الماي:
-ايرىلدىم ەتەگىم نەن مەن،- دەپ،- ەندi!
بۇلار تۇر داۋىرىعىپ وسى سوزدە،
قۇدايدىڭ قۇبا جونى قۇلا تۇزدە.
ەس كورiپ، وسىلاردى قارا تارتقان،
ويلاساق، شاينام عاقىل جوق قوي بiزدە.
نە كوردi، دانەمە جوق ءۇش الباستى،
جالاڭاش «جاۋڭ دەگەن سوڭ تۇرا قاشتى.
جونەلدi ەس جوق، ءتۇس جوق وداعايلاپ،
جول بەرسە، كiرەر ەدi جەردiڭ استى.
ۇشەۋi شىعىپ كەتتi ەلدەن بەزiپ،
قاشۋمەن جاۋ جەتتiلەپ تاۋ-تاس كەزiپ.
قارنى اشىپ، قالجىرايتىن مەزگiل بولدى،
ءتۇڭiلiپ، تiرiلiكتەن كۇدەر ءۇزiپ.
ەلسiزگە بۇل ۇشەۋi شىعىپ كەتتi،
ارادا بiرنەشە ءتۇن، كۇندەر ءوتتi.
اۋرە بوپ بiر ءۇش اقىماق قاڭعىپ ءجۇر دەپ،
كىم بۇعان دايارلايدى شاي مەن ەتتi.
بiرتالاي تانىس بولدى كورiپ جەردi،
بۇلاردىڭ سىباعاسىن اشتىق بەردi.
«ءپالi، بiز مۇنشا نەگە ءبۇلiندiك؟ «،- دەپ،
بiرiنەن ايدالادا بiرi كوردi.
ساڭىراۋ ايتتى سوقىرعا :
-قىلدىڭ، -دەيدi،
-ويلاعانىڭ وسى ەدi، تىندىڭ!-دەيدi.
-كورiنبەگەن نارسەنi كوردىم دەۋمەن،
ايدالاعا قاڭعىتىپ قىردىڭ!- دەيدi.
سوقىر ايتتى ساڭىراۋعا:
-ەمەس پە ەڭ سەن،
دەمەپ پە ەدiڭ داۋىسىن ەستiءدىم مەن؟!
كورمەسەم دە كوردىم دەپ جەڭiپ جۇرگەن،
ەمەس پە ەدىم بەلگiلi بەكبيكە مەن؟!
جالاڭاش ايتتى:
-ەكi يت نە ەتتiڭ؟-دەيدi،
-الىپ شىعىپ ەلسiزگە كەتتiڭ!- دەيدi.
-بiرiڭ كوردىم ، بiرەۋiڭ ەستiءدىم - دەپ،
زارەمدi الىپ ءتۇبىم ە جەتتiڭ!- دەيدi؟
وندا ەكەۋi شاپ بەردi جالاڭاشقا:
-تابىلسا ورتاق بولاسىڭ دايار اسقا.
ەلدەن بۇرىن الاقتاپ تۇرا قاشىپ،
نەڭ بار ەدi سوندا ارتىق بiزدەن باسقا؟!
جالاڭاش ەكەنiڭدi جۇرت كورiپ تۇر،
مەنi الار دەپ كەلسە جاۋ قىلدىڭ عوي قور.
«ەتەك -جەڭىم ۇزىنڭ،- دەپ ماقتاناسىڭ،
كيىم جوق، ەتەك-جەڭiڭ قاي جاقتا ءجۇر؟!
ءوڭiرمەنەن تاۋىپ-اق جاعا-جەڭدi،
جۇرتقا ايتسايشى سونان سوڭ “ەتەك كەڭدi”.
كيىم iڭ جوق ءۇستiڭدە تونايتۇعىن،
جاۋ العاندا، الادى سەنiڭ نەڭدi؟!
جاق-جاق بولىپ ۇشەۋi قىلدى كەرiس،
اۋىر تيدi بۇلارعا ەندi ءجۇرiس.
باسى جۇمىر پەندە بوپ جارالعان سوڭ،
بiلگەننەن، بiلمەگەننەن وتەر بiر iس.
كوپ سويلەپ قىزىل تiءلىم بولىپ تۇر iي،
باردان-جوقتان ءسوز سويلەپ شەرتەمىن كۇي.
جولاۋشى وتكەن، كەتكەن پانالايتىن،
بۇلارعا كەز بولىپتى كەڭ ساراي ءۇي.
بۇل ۇيگە كiرiپ كەلسە بۇل ءۇش باتىر،
دانەڭە جوق، بiر ءمۇجiلگەن جەمتiك جاتىر،
«اش اتاسىن تانىماسڭ- دەگەن ءسوز بار،
اۋزىنا نە تيسە دە بالداي تاتىر.
بiر جەمتiك تاقىر تيدi بولىپ قالعان،
تالاي قارعا-قۇزعىندار اۋىز سالعان.
اۋىز جارىر ەتi جوق بiر قۋ سۇيەك،
ۇشقان قۇس، جۇگiرگەن اڭ قورەك العان.
ەلسiزدە كەز عىپ قۇداي دۋشار ەتكەن،
بولمايدى اش، دۋشار بوپ بۇعان جەتكەن.
قۇستا سۇڭقار، بولماسا اڭدا ارىستان،
كەم شىعار بۇل جەمتiكتەن تاتپاي كەتكەن؟!
ساتۋسىز تابىلعان سوڭ بوستان-بوسقا،
قىلۋعا ورتاق قيمايدى قاس پەن دوسقا.
كەتەتiن كورiنگەن يت بiر كەمىرiپ،
بiر جاتقان ورتاق جەمتiك يت پەن قۇسقا.
“قۇس پەنەن جوقپىز با،- دەپ،- بiر يت قۇرلى؟!”
كەشكەن سوڭ باستان زامان قيلى-قيلى،
ساقتاۋلى سىربازىنىڭ ەتiندەي-اق،
باس سالدى كورگەن سوڭ-اق بۇل ءۇش سورلى.
تۇياقتى ارىستانداي سەرپiپ سالىپ،
جەگەندەي جاڭا تويات قولدان جارىپ.
كەنەلدi ەمىن-ەركiن تيiپ قولعا،
باس سالىپ بiر جەمتiكتi ورتاعا الىپ.
جەرگە ەت جوق اۋىز جارىر، ال كەمىردi،
تاس، اعاش شايناعانداي ول تەمىردi.
«قارىنى قايعىسىزدىڭ توقڭ،- دەگەن بار،
جەۋمەنەن ەمىن-ەركiن قۇپ سەمىردi.
جاراسىپ ەندi قالجىڭ-ويىندارى،
اشىق بوپ بiر-بiرiنە قويىندارى.
ىڭقىلداپ تويعاندىقتان جۇرە المايدى،
جۋانداپ بورداقى يتتەي مويىندارى.
كورiسiپ بiر جەمتiككە جۇرت پەن ەلدەي،
ويىنا ونان باسقا دانەڭە كەلمەي.
زورايدى دەنەلەرi ءوسiپ ابدەن،
جۋانداپ، كۇجiرەيiسiپ، بولىپ پiلدەي.
ولگەنشە جەۋدەن اۋزىن تىيماس بولدى،
ەش دوسقا، تۋىسقانعا قيماس بولدى.
سونشاما سەمىزدiگi شەكتەن استى،
وتىرعان ۇيلەرiنە سىيماس بولدى.
بۇل دۇنيە بiر كۇن بازار، بiر كۇن مازار،
بولام دەپ ءار كۇن بازار، سودان جازار.
ءوزi باي، ءوز ءۇيiندە ءوزi باتىر،
ءۇي تۇگiل، سىيىپ ءجۇردi جالعانعا ازار!
ويدا جوق شىعۋعا ءۇيدiڭ تەسiگiنەن،
جالعاننىڭ تىرپ ەتپەسكە بەسiگiنەن.
كەتكەنiن شىعىپ نە عىپ بiلمەي قالدى،
بiر جاپسار ءۇيدiڭ تيتتەي تەسiگiنەن.
ۇشەۋi باسىن قوسىپ كەلگەن بiردەن،
ءسوز ەستi جيھان كەزiپ جۇرگەن ەردەن.
“ەسiكتەن سىيمايمىز عوي!”- دەپ جۇرگەندە،
ينەنiڭ جاسۋىنداي شىقتى جەردەن.
جونەلدi بiر قايىرىلىپ تiلگە كەلمەي،
بولدىرىپ تۇرىپ قالدى شاپپاي، جەلمەي.
ەسiكتiڭ بار- جوعىن دا بايقاي الماي،
كەتكەنiن قايدان شىعىپ قالدى-اۋ بiلمەي!
جولاۋشى جاتقان ءوتiپ، بۇل بiر- تەسiك،
شىعادى مىڭنان بiرەۋ تاۋىپ ەسiك.
بiلە الماي قايسىسىنان شىعارىمدى،
بولىپ تۇر مۇنى ايتۋدان تiءلىم كەسiك.
كەلمەيدi تiپتi شىققىم، سالسا ءوزىم ە،
كورiنiپ ەكەۋi دە تۇر كوزىم ە.
جۇرگەن سوڭ ءوز تiءلىم دi ءوزىم الماي،
ءسۇيسiنiپ قۇلاق سالسىن كىم ءسوزىم ە؟!
بۇل سوزگە ءتۇسiرەيiن تۇستەي جورىپ،
ءتۇسiرمەسەم، شارشايسىڭ دىمىڭ قۇرىپ.
«بiز ۇيدەن كەتپەيمىزڭ،- دەپ وتىرعانمەن،
اجال تۇر الدىمىزدان بiزدi كۇتiپ.
دەسەڭiز، بۇل قاي تەسiك، ءولىم جولى،
تۇرسىڭ با كوزiڭ بارىڭ كورمەي سونى؟!
«ءولىم جولى ينەنiڭ كوزiندەيڭ،- دەپ،
اياتپەنەن ايتىپ تۇر قۇراندا ونى:
“كىم تۇرار ءوزiءن-وزi تىيىپ؟”- دەگەن،
“جالعاندى كەتۋ قيىن قيىپ”- دەگەن.
“ءولىم جولى ينەنiڭ جاسۋىنداي،
تۇيە بولسا، كەتەدi سىيىپ!”- دەگەن.
ءبارi دە كەلگەن جاننىڭ كەتiپ جاتىر،
نە پايدا بۇل جالعاننان ءوتiپ جاتىر.
ءۇش ۇيىقتاسا ويدا جوق بiر تەسiكتەن،
قانشا كەرۋەن شۇبىرىپ ءوتiپ جاتىر!
باستى بiر كوتەرۋ جوق، ۇيقى باسىپ،
وياتار ەرiكسiز بiر كۇن ۇيقىڭدى اشىپ.
بار بول، جوق بول، ايقاسىپ سول تەسiكپەن،
بiر قالىڭدىق وينارسىڭ قول ۇستاسىپ.
ماناعى ۇشەۋi كىم ەدi بولعان جولداس،
ونداي بولىپ باس قوسسا ەشكىم وڭباس!
بiرi دۇنيەقوڭىز ەدi، كوزi سوقىر،
بولعان وڭباس سوقىرمەن ايلاس، مۇڭداس.
جالعان دۇنيە كەتكەن سوڭ كوزدi جاۋىپ،
وڭاي ەمەس ەندi الۋ جولدى تاۋىپ.
حالىقتىڭ عايىبىن كورۋگە بەك قىراعى،
بiر الۋعا بەتiڭنەن يتشە قاۋىپ.
كەرەك iستi كورمەيدi ءوز باسىنا،
“سوقىر”- دەپ، سالدىم سونى ءسوز باسىنا.
دانەمەنi ءوز كوزi كورمەگەن سوڭ،
جۇقتىرار سوقىرلىعىن جولداسىنا.
كۇن اشىلدى ، كورiنەر ەندi بويىڭ،
اسىقپاساڭ ءازiر تۇر، مىنە، تويىڭ.
“كەرەڭ ساڭىراۋ- دەگەنىم - قۇلاعى جوق”-
تاۋسىلمايتىن ۇشى جوق ۇزىن ويىن.
ءبارiن ءوزىم بiلەم دەپ جۇرەدi سول،
جان جوق بوپ اقىل، ويعا ءوزiنەن مول.
ءوز جانىننىڭ پايداسىن ەستىم ەيدi،
ەستiر بولسا، ءجۇرiس بار- بiر ساپار جول.
بۇل ءسوزىمنiڭ بالى بار، ۋى ارالاس،
ويلايمىسىڭ بiر iسكە دەپ جاراماس؟!
كەلiپ پە ەدiڭ جالعانعا كيىم كيiپ،
تۋماپ پا ەدiڭ انادان سىر جالاڭاش؟!
سىباعاڭا تۇرعان جوق كيىم تيiپ،
ءبارiن تاستاپ كەتەسiڭ بiر جەرگە ءۇيiپ.
جۇرت ەسiركەپ ءۇش قات ءبوز وراماسا،
كيىم iڭ جوق كەتەتiن تاعى كيiپ.
بiرتالايعا ساناساڭ كەلدi جاسىڭ،
شوپكە تۇرعان قىراۋ ما باستا شاشىڭ؟!
“ۇزىن- دەۋمەن ەتەگىم !” - ءوتتi ءومىرiڭ،
ويدا جوقتا تiپتi تۇتتاي جالاڭاشىڭ!
«مەنiكi!»-دەپ مەڭگەرiپ بۇ جالعاندى،
كەلتiرەم دەپ ىڭعايعا ويعا العاندى،
كورiنگەننەن قىزعانىپ الىپ قاشىپ،
تالاي كوردiڭ دانەڭە جوق قۇر قالعاندى!
دۇنيەقوردىڭ بولادى ەكi باۋىرى،
ساڭىراۋ، سوقىر، جاڭعىرىققان كۇندە داۋلى.
كۇندە ۇرەيi ۇشادى زارەسi جوق،
قىزىلباس پەن قالماقتاي بوپ ءوز اۋىلى.
قالامنىڭ جارىپ iشiن، ۇشىن كەسiپ،
كيگiزگەن قارا سوزگە كيىم پiشiپ.
زاتى -ارعىن، ءناسiلi- قازاق، ۇرانى- الاش،
كوپەيەۆ- فاميلياسى، ءماشھۇر ء-جۇسiپ!
كەز بولماي مەن يەمە دالاعا ءۇردىم.
ايتقانمەن كوپ سوقىرعا كىم نانادى،
دەگەنمەن جۇرت كورمەگەن بiر iس كوردىم.
بولعانمەن جۇرگەن جەرiڭ ميداي تاقىر،
تاۋسىلۋ جۇرە بەرسەڭ بار عوي اقىر.
بولعاننان دۇنيە- دۇنيە اۋەل اقىر،
بiر ۇشەۋ جولداس بولىپ كەلە جاتىر.
ءدۇربiدەن بiرەۋiنiڭ وتكiر كوزi،
كورمەيدi دانەمەنi سويتسە دە ءوزi.
قىراعى قۇمىرسقاداي نارسەلەرگە،
ونان ۇلكەن زورلاردان جوق بوپ ءسوزi.
ءمۇلتiك جوق قۇمىرسقانى كورۋiندە،
سۇراساڭ تۇگەل ايتىپ بەرۋiندە.
ونان باسقا نارسەدەن تۇك كورمەيدi،
كەمدiك جوق جەر-سۋ باسىپ ءجۇرۋiندە.
قۇلاعى تارس بەكiگەن ساڭىراۋ بiرi،
ءولi ەمەس، دەنi ساپ-ساۋ، ءوزi تiرi.
داۋىسىن دۇڭگiرلەگەن ەستىم ەيدi،
قۇدايدىڭ سوقتىقسا دا كوك پەن جەرi.
ءوزiڭدە ءوشiڭ بولسا، ساڭىراۋعا ۇرىن،
ۇرىنباساڭ بiلمەيسiڭ ونىڭ سىرىن.
سىبىرلاپ جاسىرىپ ايتقان قۇپيا ءسوزدi،
ەستيدi قۇلاقتىدان ابدەن بۇرىن.
جالاڭاش كيىمi جوق ەندi بiرi،
اشىلىپ كورiنiپ تۇر ۇيات جەرi.
ەتەگi سۇيرەتiلiپ كەلە جاتىر،
جاعا-جەڭ جوق بولسا دا، ول ءوڭiرi.
سۋرەتi ادامعا ۇقساعان، مىنەزi اڭعا،
بۇل ۇشەۋiن كورگەن سوڭ قالدىم تاڭعا.
دۇنيە تولدى دەسەم دە جالعان ەمەس،
توزاڭ بۇرق-بۇرق، جول ءۇستi تولىپ شاڭعا.
ۇشەۋi ايرىلماستان قوسقان باستى،
بiر جاساپ جالعانداعى ءومىر جاستى.
ەلسiزدە كورiپ كوزىم تويماسىن با،
سوقىر، ساڭىراۋ، بiر تۇتتاي جالاڭاشتى.
دانەڭە جوق ماڭايىندا جالعىز قارا،
بiر سايىن وزدەرiنە تيگەن دالا.
ەلسiزدە ۇشەۋiنە كەز بولعان جان،
بەت-اۋزى كەتەدi دە بولىپ جارا.
جالاڭاش كيىم iڭە تاپ بەرەدi،
بايقاماي وندا سوقىر شاپ بەرەدi.
باس سالىپ كەرەڭ، ساڭىراۋ ساباپ-ساباپ،
ەرiكسiز-اق كيىم iڭدi اپ بەرەدi.
بوي باعىپ مەن اناداي الىس تۇردىم،
بۇلاردىڭ نە قىلعانىن كوزبەن كوردىم .
نە قىلىپ، ۇشەۋiنiڭ، نە قويعانىن،
ءار جەردە اڭگىم ە عىپ، كەڭەس قۇردىم.
سوقىر ايتتى:
- مەن انىق تۇرمىن كورiپ،
بiر ادىر قول كەلەدi سەيiل قۇرىپ.
سانى سونشا ءوزiنiڭ پالەن مىڭ!- دەپ،
ءبۇلiندi ءوز-وزiنەن قۇداي ۇرىپ.
وندا ساڭىراۋ ءدۇرiلدەپ كەلدi جەتiپ:
- داۋىسىن تۇرمىن،- دەيدi،- مەن دە ەستiپ.
انا ەكەۋi ايتقان سوڭ جاۋ جەتتi دەپ،
جالاڭاش جامان قورىقتى ەسi كەتiپ:
-بۇل جەردەن بiز قاشپاساق تۇرا كوشiپ،
بiر قۋىلسا، سوڭىمىزعا بۇل جاۋ ءتۇسiپ،
مەنiڭ قۇرعىر قىزىعىپ ەتەگىم ە،
ۇزىنىن قويمايدى عوي الماي كەسiپ!
سوقىر تۇر:
- كوردىم مەن،- دەپ،- مىنە،- كەلدi!
ساڭىراۋ تۇر:
- قۇلاعىم،- دەپ،- دىبىس بەردi!
جالاڭاش تۇر، جان قويارعا جەر تابا الماي:
-ايرىلدىم ەتەگىم نەن مەن،- دەپ،- ەندi!
بۇلار تۇر داۋىرىعىپ وسى سوزدە،
قۇدايدىڭ قۇبا جونى قۇلا تۇزدە.
ەس كورiپ، وسىلاردى قارا تارتقان،
ويلاساق، شاينام عاقىل جوق قوي بiزدە.
نە كوردi، دانەمە جوق ءۇش الباستى،
جالاڭاش «جاۋڭ دەگەن سوڭ تۇرا قاشتى.
جونەلدi ەس جوق، ءتۇس جوق وداعايلاپ،
جول بەرسە، كiرەر ەدi جەردiڭ استى.
ۇشەۋi شىعىپ كەتتi ەلدەن بەزiپ،
قاشۋمەن جاۋ جەتتiلەپ تاۋ-تاس كەزiپ.
قارنى اشىپ، قالجىرايتىن مەزگiل بولدى،
ءتۇڭiلiپ، تiرiلiكتەن كۇدەر ءۇزiپ.
ەلسiزگە بۇل ۇشەۋi شىعىپ كەتتi،
ارادا بiرنەشە ءتۇن، كۇندەر ءوتتi.
اۋرە بوپ بiر ءۇش اقىماق قاڭعىپ ءجۇر دەپ،
كىم بۇعان دايارلايدى شاي مەن ەتتi.
بiرتالاي تانىس بولدى كورiپ جەردi،
بۇلاردىڭ سىباعاسىن اشتىق بەردi.
«ءپالi، بiز مۇنشا نەگە ءبۇلiندiك؟ «،- دەپ،
بiرiنەن ايدالادا بiرi كوردi.
ساڭىراۋ ايتتى سوقىرعا :
-قىلدىڭ، -دەيدi،
-ويلاعانىڭ وسى ەدi، تىندىڭ!-دەيدi.
-كورiنبەگەن نارسەنi كوردىم دەۋمەن،
ايدالاعا قاڭعىتىپ قىردىڭ!- دەيدi.
سوقىر ايتتى ساڭىراۋعا:
-ەمەس پە ەڭ سەن،
دەمەپ پە ەدiڭ داۋىسىن ەستiءدىم مەن؟!
كورمەسەم دە كوردىم دەپ جەڭiپ جۇرگەن،
ەمەس پە ەدىم بەلگiلi بەكبيكە مەن؟!
جالاڭاش ايتتى:
-ەكi يت نە ەتتiڭ؟-دەيدi،
-الىپ شىعىپ ەلسiزگە كەتتiڭ!- دەيدi.
-بiرiڭ كوردىم ، بiرەۋiڭ ەستiءدىم - دەپ،
زارەمدi الىپ ءتۇبىم ە جەتتiڭ!- دەيدi؟
وندا ەكەۋi شاپ بەردi جالاڭاشقا:
-تابىلسا ورتاق بولاسىڭ دايار اسقا.
ەلدەن بۇرىن الاقتاپ تۇرا قاشىپ،
نەڭ بار ەدi سوندا ارتىق بiزدەن باسقا؟!
جالاڭاش ەكەنiڭدi جۇرت كورiپ تۇر،
مەنi الار دەپ كەلسە جاۋ قىلدىڭ عوي قور.
«ەتەك -جەڭىم ۇزىنڭ،- دەپ ماقتاناسىڭ،
كيىم جوق، ەتەك-جەڭiڭ قاي جاقتا ءجۇر؟!
ءوڭiرمەنەن تاۋىپ-اق جاعا-جەڭدi،
جۇرتقا ايتسايشى سونان سوڭ “ەتەك كەڭدi”.
كيىم iڭ جوق ءۇستiڭدە تونايتۇعىن،
جاۋ العاندا، الادى سەنiڭ نەڭدi؟!
جاق-جاق بولىپ ۇشەۋi قىلدى كەرiس،
اۋىر تيدi بۇلارعا ەندi ءجۇرiس.
باسى جۇمىر پەندە بوپ جارالعان سوڭ،
بiلگەننەن، بiلمەگەننەن وتەر بiر iس.
كوپ سويلەپ قىزىل تiءلىم بولىپ تۇر iي،
باردان-جوقتان ءسوز سويلەپ شەرتەمىن كۇي.
جولاۋشى وتكەن، كەتكەن پانالايتىن،
بۇلارعا كەز بولىپتى كەڭ ساراي ءۇي.
بۇل ۇيگە كiرiپ كەلسە بۇل ءۇش باتىر،
دانەڭە جوق، بiر ءمۇجiلگەن جەمتiك جاتىر،
«اش اتاسىن تانىماسڭ- دەگەن ءسوز بار،
اۋزىنا نە تيسە دە بالداي تاتىر.
بiر جەمتiك تاقىر تيدi بولىپ قالعان،
تالاي قارعا-قۇزعىندار اۋىز سالعان.
اۋىز جارىر ەتi جوق بiر قۋ سۇيەك،
ۇشقان قۇس، جۇگiرگەن اڭ قورەك العان.
ەلسiزدە كەز عىپ قۇداي دۋشار ەتكەن،
بولمايدى اش، دۋشار بوپ بۇعان جەتكەن.
قۇستا سۇڭقار، بولماسا اڭدا ارىستان،
كەم شىعار بۇل جەمتiكتەن تاتپاي كەتكەن؟!
ساتۋسىز تابىلعان سوڭ بوستان-بوسقا،
قىلۋعا ورتاق قيمايدى قاس پەن دوسقا.
كەتەتiن كورiنگەن يت بiر كەمىرiپ،
بiر جاتقان ورتاق جەمتiك يت پەن قۇسقا.
“قۇس پەنەن جوقپىز با،- دەپ،- بiر يت قۇرلى؟!”
كەشكەن سوڭ باستان زامان قيلى-قيلى،
ساقتاۋلى سىربازىنىڭ ەتiندەي-اق،
باس سالدى كورگەن سوڭ-اق بۇل ءۇش سورلى.
تۇياقتى ارىستانداي سەرپiپ سالىپ،
جەگەندەي جاڭا تويات قولدان جارىپ.
كەنەلدi ەمىن-ەركiن تيiپ قولعا،
باس سالىپ بiر جەمتiكتi ورتاعا الىپ.
جەرگە ەت جوق اۋىز جارىر، ال كەمىردi،
تاس، اعاش شايناعانداي ول تەمىردi.
«قارىنى قايعىسىزدىڭ توقڭ،- دەگەن بار،
جەۋمەنەن ەمىن-ەركiن قۇپ سەمىردi.
جاراسىپ ەندi قالجىڭ-ويىندارى،
اشىق بوپ بiر-بiرiنە قويىندارى.
ىڭقىلداپ تويعاندىقتان جۇرە المايدى،
جۋانداپ بورداقى يتتەي مويىندارى.
كورiسiپ بiر جەمتiككە جۇرت پەن ەلدەي،
ويىنا ونان باسقا دانەڭە كەلمەي.
زورايدى دەنەلەرi ءوسiپ ابدەن،
جۋانداپ، كۇجiرەيiسiپ، بولىپ پiلدەي.
ولگەنشە جەۋدەن اۋزىن تىيماس بولدى،
ەش دوسقا، تۋىسقانعا قيماس بولدى.
سونشاما سەمىزدiگi شەكتەن استى،
وتىرعان ۇيلەرiنە سىيماس بولدى.
بۇل دۇنيە بiر كۇن بازار، بiر كۇن مازار،
بولام دەپ ءار كۇن بازار، سودان جازار.
ءوزi باي، ءوز ءۇيiندە ءوزi باتىر،
ءۇي تۇگiل، سىيىپ ءجۇردi جالعانعا ازار!
ويدا جوق شىعۋعا ءۇيدiڭ تەسiگiنەن،
جالعاننىڭ تىرپ ەتپەسكە بەسiگiنەن.
كەتكەنiن شىعىپ نە عىپ بiلمەي قالدى،
بiر جاپسار ءۇيدiڭ تيتتەي تەسiگiنەن.
ۇشەۋi باسىن قوسىپ كەلگەن بiردەن،
ءسوز ەستi جيھان كەزiپ جۇرگەن ەردەن.
“ەسiكتەن سىيمايمىز عوي!”- دەپ جۇرگەندە،
ينەنiڭ جاسۋىنداي شىقتى جەردەن.
جونەلدi بiر قايىرىلىپ تiلگە كەلمەي،
بولدىرىپ تۇرىپ قالدى شاپپاي، جەلمەي.
ەسiكتiڭ بار- جوعىن دا بايقاي الماي،
كەتكەنiن قايدان شىعىپ قالدى-اۋ بiلمەي!
جولاۋشى جاتقان ءوتiپ، بۇل بiر- تەسiك،
شىعادى مىڭنان بiرەۋ تاۋىپ ەسiك.
بiلە الماي قايسىسىنان شىعارىمدى،
بولىپ تۇر مۇنى ايتۋدان تiءلىم كەسiك.
كەلمەيدi تiپتi شىققىم، سالسا ءوزىم ە،
كورiنiپ ەكەۋi دە تۇر كوزىم ە.
جۇرگەن سوڭ ءوز تiءلىم دi ءوزىم الماي،
ءسۇيسiنiپ قۇلاق سالسىن كىم ءسوزىم ە؟!
بۇل سوزگە ءتۇسiرەيiن تۇستەي جورىپ،
ءتۇسiرمەسەم، شارشايسىڭ دىمىڭ قۇرىپ.
«بiز ۇيدەن كەتپەيمىزڭ،- دەپ وتىرعانمەن،
اجال تۇر الدىمىزدان بiزدi كۇتiپ.
دەسەڭiز، بۇل قاي تەسiك، ءولىم جولى،
تۇرسىڭ با كوزiڭ بارىڭ كورمەي سونى؟!
«ءولىم جولى ينەنiڭ كوزiندەيڭ،- دەپ،
اياتپەنەن ايتىپ تۇر قۇراندا ونى:
“كىم تۇرار ءوزiءن-وزi تىيىپ؟”- دەگەن،
“جالعاندى كەتۋ قيىن قيىپ”- دەگەن.
“ءولىم جولى ينەنiڭ جاسۋىنداي،
تۇيە بولسا، كەتەدi سىيىپ!”- دەگەن.
ءبارi دە كەلگەن جاننىڭ كەتiپ جاتىر،
نە پايدا بۇل جالعاننان ءوتiپ جاتىر.
ءۇش ۇيىقتاسا ويدا جوق بiر تەسiكتەن،
قانشا كەرۋەن شۇبىرىپ ءوتiپ جاتىر!
باستى بiر كوتەرۋ جوق، ۇيقى باسىپ،
وياتار ەرiكسiز بiر كۇن ۇيقىڭدى اشىپ.
بار بول، جوق بول، ايقاسىپ سول تەسiكپەن،
بiر قالىڭدىق وينارسىڭ قول ۇستاسىپ.
ماناعى ۇشەۋi كىم ەدi بولعان جولداس،
ونداي بولىپ باس قوسسا ەشكىم وڭباس!
بiرi دۇنيەقوڭىز ەدi، كوزi سوقىر،
بولعان وڭباس سوقىرمەن ايلاس، مۇڭداس.
جالعان دۇنيە كەتكەن سوڭ كوزدi جاۋىپ،
وڭاي ەمەس ەندi الۋ جولدى تاۋىپ.
حالىقتىڭ عايىبىن كورۋگە بەك قىراعى،
بiر الۋعا بەتiڭنەن يتشە قاۋىپ.
كەرەك iستi كورمەيدi ءوز باسىنا،
“سوقىر”- دەپ، سالدىم سونى ءسوز باسىنا.
دانەمەنi ءوز كوزi كورمەگەن سوڭ،
جۇقتىرار سوقىرلىعىن جولداسىنا.
كۇن اشىلدى ، كورiنەر ەندi بويىڭ،
اسىقپاساڭ ءازiر تۇر، مىنە، تويىڭ.
“كەرەڭ ساڭىراۋ- دەگەنىم - قۇلاعى جوق”-
تاۋسىلمايتىن ۇشى جوق ۇزىن ويىن.
ءبارiن ءوزىم بiلەم دەپ جۇرەدi سول،
جان جوق بوپ اقىل، ويعا ءوزiنەن مول.
ءوز جانىننىڭ پايداسىن ەستىم ەيدi،
ەستiر بولسا، ءجۇرiس بار- بiر ساپار جول.
بۇل ءسوزىمنiڭ بالى بار، ۋى ارالاس،
ويلايمىسىڭ بiر iسكە دەپ جاراماس؟!
كەلiپ پە ەدiڭ جالعانعا كيىم كيiپ،
تۋماپ پا ەدiڭ انادان سىر جالاڭاش؟!
سىباعاڭا تۇرعان جوق كيىم تيiپ،
ءبارiن تاستاپ كەتەسiڭ بiر جەرگە ءۇيiپ.
جۇرت ەسiركەپ ءۇش قات ءبوز وراماسا،
كيىم iڭ جوق كەتەتiن تاعى كيiپ.
بiرتالايعا ساناساڭ كەلدi جاسىڭ،
شوپكە تۇرعان قىراۋ ما باستا شاشىڭ؟!
“ۇزىن- دەۋمەن ەتەگىم !” - ءوتتi ءومىرiڭ،
ويدا جوقتا تiپتi تۇتتاي جالاڭاشىڭ!
«مەنiكi!»-دەپ مەڭگەرiپ بۇ جالعاندى،
كەلتiرەم دەپ ىڭعايعا ويعا العاندى،
كورiنگەننەن قىزعانىپ الىپ قاشىپ،
تالاي كوردiڭ دانەڭە جوق قۇر قالعاندى!
دۇنيەقوردىڭ بولادى ەكi باۋىرى،
ساڭىراۋ، سوقىر، جاڭعىرىققان كۇندە داۋلى.
كۇندە ۇرەيi ۇشادى زارەسi جوق،
قىزىلباس پەن قالماقتاي بوپ ءوز اۋىلى.
قالامنىڭ جارىپ iشiن، ۇشىن كەسiپ،
كيگiزگەن قارا سوزگە كيىم پiشiپ.
زاتى -ارعىن، ءناسiلi- قازاق، ۇرانى- الاش،
كوپەيەۆ- فاميلياسى، ءماشھۇر ء-جۇسiپ!
You Might Also Like
