InfoHub Logo

سويلەم تۇرلەرى: سويلەمنىڭ نەگىزگى تۇرلەرى

قازاق تىلىندە سويلەمدەر وزدەرىنىڭ قۇرىلىمى مەن ماعىنالىق ەرەكشەلىكتەرىنە قاراي بىرنەشە تۇرگە بولىنەدى. نەگىزگى سويلەم تۇرلەرى مىنالار:

1. جاي سويلەم

جاي سويلەم ءبىر عانا ويدى بىلدىرەدى جانە ءبىر نەمەسە بىرنەشە سوزدەن تۇرۋى مۇمكىن. جاي سويلەمدەر تولىق (قۇرامىندا باستاۋىش پەن بايانداۋىش بار) جانە تولىق ەمەس (ءبىر عانا مۇشە ارقىلى بەرىلەتىن) بولىپ بولىنەدى.

مىسالدار:

• كىتاپتى وقىدىم.
• قار جاۋدى.

2. قۇرمالاس سويلەم

قۇرمالاس سويلەم ەكى نەمەسە ودان دا كوپ جاي سويلەمنەن قۇرالىپ، ءبىر كۇردەلى ويدى بىلدىرەدى. قۇرمالاس سويلەمدەر سالالاس جانە ساباقتاس بولىپ بولىنەدى.

سالالاس قۇرمالاس سويلەم: ەكى جاي سويلەم تەڭ دارەجەدە بايلانىسىپ، ماعىنالىق بايلانىس ورناتىلادى.

• مىسال: كۇن شىقتى، ال ءبىز ساياحاتقا شىقتىق.

ساباقتاس قۇرمالاس سويلەم: ءبىر جاي سويلەم نەگىزگى، ال ەكىنشىسى وعان باعىنادى.

• مىسال: مەن كىتاپتى وقىعان سوڭ، وعان تۇسىنىكتەمە جازدىم.

3. حابارلى سويلەم

حابارلى سويلەم بەلگىلى ءبىر اقپاراتتى نەمەسە حاباردى جەتكىزەدى. ول جاي جانە قۇرمالاس سويلەم تۇرىندە بولۋى مۇمكىن. حابارلى سويلەمدەر بايانداۋىشتىڭ ورنالاسۋ تارتىبىنە قاراي اياقتالعان ويدى بىلدىرەدى.

مىسالدار:

• مەن مەكتەپكە بارامىن.
• ول دارىگەر بولىپ جۇمىس ىستەيدى.

4. سۇراۋلى سويلەم

سۇراۋلى سويلەم بەلگىلى ءبىر اقپاراتتى سۇراۋ ماقساتىندا قولدانىلادى. سۇراۋلى سويلەمدەر سۇراق سوزدەرى ارقىلى نەمەسە ينتوناسيا ارقىلى جاسالادى.

مىسالدار:

• سەن قايدا باراسىڭ؟
• بۇل كىتاپ كىمنىڭ؟

5. لەپتى سويلەم

لەپتى سويلەمدەر ادامنىڭ كوڭىل-كۇيىن، ەموسياسىن بىلدىرەدى. لەپتى سويلەمدەر ينتوناسيا جانە لەپ بەلگىسى ارقىلى جاسالادى.

مىسالدار:

• الاقاي، ءبىز جەڭدىك!
• وي، قانداي ادەمى كورىنىس!

6. بۇيرىقتى سويلەم

بۇيرىقتى سويلەمدەر بەلگىلى ءبىر ارەكەتتى ورىنداۋعا نەمەسە ورىنداماۋعا نۇسقاۋ بەرەدى. ولار بۇيرىق راي ەتىستىكتەرى ارقىلى جاسالادى.

مىسالدار:

• ەسىكتى جاپ!
• داپتەردى اشپا!

قورىتىندى

قازاق تىلىندەگى سويلەم تۇرلەرى ولاردىڭ قۇرىلىمى مەن ماعىناسىنا قاراي ءارتۇرلى بولىپ كەلەدى. جاي جانە قۇرمالاس سويلەمدەر سويلەمنىڭ قۇرىلىمىن كورسەتسە، حابارلى، سۇراۋلى، لەپتى جانە بۇيرىقتى سويلەمدەر ولاردىڭ ماعىنالىق ەرەكشەلىكتەرىن ايقىندايدى. بۇل سويلەم تۇرلەرىن دۇرىس پايدالانۋ سويلەۋ مەن جازۋ داعدىلارىن جەتىلدىرۋگە كومەكتەسەدى.