InfoHub Logo

ابىلاي حان اتىنداعى قازاق حالىقارالىق قاتىناستار جانە الەم تىلدەرى ۋنيۆەرسيتەتى.

جۋرناليستيكا فاكۋلتەتىنىڭ 2-كۋرس ستۋدەنتى كاراگۋشينوۆا ايعانىم جاڭاباي قىزى.

مەنىڭ وزگەنىڭ اقىلىمەن ءومىر سۇرگىم كەلمەيدى، قاجەت بولسا، ءوزىم ويلاپ الامىن.

ليەۆ تولستوي 

جاقسى ويلاۋ مەن جاقسى جازۋ ەگىز ۇعىم. جاقسى جازۋ – جاقسى ويلاۋدىڭ ناتيجەسىندە تۋاتىن بولسا، جاقسى ويلاۋ - قوعام كورىنىسىن كورە ءبىلۋدىڭ ناتيجەسى. «ءسوز ءقادىرى- ءوز ءقادىرىڭ» دەگەن حالىق دانالىعىنىڭ انىق سىرى وسىدا جاتقانداي... 

بەيىمبەت مايلين جازۋعا اۋەستىگىن كارى شەشەسىنەن كۇندەلىكتى ەستيتىن ولەڭمەنەن بايلانىستىرسا، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ «قازاق» گازەتىنە باسىلىپ شىققان ماقالاسىنان دەيدى، ال عابيت مۇسىرەپوۆ قىزداردىڭ البومىنا ولەڭ جازۋدان باستاعان ەكەن. ساكەن سەيفۋللين شە؟! ول ىبىراي ۇستانىڭ شەبەرلىگى قوسىلىپ، تۋدى دەيدى.مۇنى نەگە ايتىپ باستادى دەيسىز عوي؟ وسىنىڭ بارىنە ورتاق ءبىر عانا نارسە – جاقسى ءسوز. ولار جاقسى ويىن جاقسى سوزبەن جەتكىزىپ، سوڭىندا ءوزى دە جاقسىنىڭ بىرىنە اينالدى. شىنىندا دا، ادامنىڭ ادام بولىپ تۇلعالانىپ، كەمەلدەنۋىندە ءسوزدىڭ اتقارعان ءرولى باعا جەتكىسىز. "جىلقى كىسىنەسكەنشە، ادام سويلەسكەنشە"، - دەگەندەي،ادامدار ءبىر˗بىرىمەن ءسوز ارقىلى ۇعىسىپ،تانىسىپ، جاقىنداسىپ، وزگەنى دە ءسوزى ارقىلى تانىپ، ءوزىن دە ءسوز ارقىلى تانىتادى. ءسوز – ادام ءۇشىن تاربيە قۇرالى، ءبىلىم – بىلىك، مادەنيەت، ونەر باستاۋى، اقىل˗وي جادىگەرى، اسەمدىك قازىناسى.سوندىقتان دا ءسوزدى شاشپا – توك تەگىن دۇنيە كورىپ، وڭدى˗سولدى تالعاۋسىز ايتا بەرسەڭ، جۇعىمى، ءقادىرى  بولمايدى. ءبىلىمپازدار ايتقانداي: "ءسوز ءقادىرى ˗ ادامنىڭ ءوز ءقادىرى، ءسوزى قۇپسىزدىڭ ءوزى قۇپسىز". 

ادامنىڭ مەيىرىن قاندىرىپ، مەرەيىن وسىرەتىن ˗ قۇر جاعىن جانىپ، ءتىلىن بەزەپ سويلەي بەرۋ ەمەس. ءحى عاسىردا ءومىر سۇرگەن تاجىك شايىرى كايكاۆۋس: "ۇقىپتىلىق اتاۋلىنىڭ ىشىندەگى ەڭ جاقسىسى ˗ ۇقىپتى سويلەۋ"، - دەيدى. بۇل جەردە اڭگىمە ءسوزدىڭ تۇجىرىمدى، ايقىن، بەينەلى بولۋى جايىندا ەكەنى تۇسىنىكتى. سويلەۋدىڭ تاعى ءبىر اسا ماڭىزدى قاسيەتىن اشا وتىرىپ، وزبەكتىڭ  ۇلى ويشىل اقىنى  ءا.ناۋاي: "اس تۇزبەن ءدامدى، سۋ مۇزبەن  ءدامدى. ال ادام ساليقالى، ساپالى سوزىمەن ءماندى"، - دەپ كورسەتەدى. سويلەي ءبىلۋ – ونەر. ول ارىماي – تالماي، شەشەندىك سىرىن زەرتتەۋدى، جاتتىعۋدى،مول  ءبىلىمدى، وي ءورىسى مەن قيال كەڭىستىگىن قاجەت ەتەدى. اسەم سويلەۋگە كوپ تىڭداپ، كوپ وقىپ، حالىقتىڭ اۋىز ادەبيەتىن، اسىرەسە، ايتقىشتىق پەن تەرەڭ ويدىڭ ءىنجۋ˗مارجاندارى - ماقال، ماتەلدەردى جەتىك ءبىلىپ، سىرىنا ءۇڭىلۋ، كىتاپتى كوپ وقۋ ارقىلى جاتتىعىپ توسەلەدى. حالىقتاعى: "اقىلدى ادام ءسوزدى ناقىلسىز ايتپايدى. ءبىر ايتپاسا ناقىلدى - اقىلسىز ايتپايدى"، - دەگەن تۇجىرىم سودان شىققان. "ءجۇزدىڭ  كوركى- ساقال، ءسوزدىڭ كوركى - ماقال"، ˗ دەگەن دە سوعان مەگزەيدى.

قازاقتاردىڭ: "ايتىلعان ءسوز ˗ اتىلعان  وق"، ورىستاردىڭ: "ءسوز شىمشىق قۇس ەمەس، ۇشسا، قايتىپ قوناتىن" دەگەن ماقالدارى مەن ەجەلگى سكيف ەلىنىڭ شەشەنى ءاناحارسيستىڭ: "Tءىلىڭدى، تابەتىڭدى، تىيىپ ۇستا"، ˗ دەگەندەرىنىڭ ءتۇپ توركىنى ءبىر جەردەن شىعىپ جاتۋى تىلگە اباي بولۋدىڭ ءجۇردىم ˗ باردىم قارايتىن ماسەلە ەمەس ەكەنىن كورسەتەدى. ايگىلى اقىن ر.عامزاتوۆتىڭ: "سويلەۋگە ۇيرەنۋ ءۇشىن، ادامعا ەكى جىل كەرەك، ال تىلىنە يە بولۋعا الپىس جىل كەرەك"، ˗ دەگەن ازىلىندە ۇلكەن ءومىر شىندىعى تەرەڭ ءمان بار. 

جاقسى ويدى دارىتىپ، جاقسى سويلەۋ ءارى ءسوز ءقادىرىن ۇعا ءبىلۋ - بۇگىنگىنىڭ ۇلكەن جىكتەلگەن مىندەتى.

---