- 05 ناۋ. 2024 01:56
- 176
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ «شىلدە» ولەڭى
قازاق ادەبيەتى 5 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ «شىلدە» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: اقىن ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەتتەر بەرۋ، «شىلدە» ولەڭىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: شىعارمالارىنا زەرتتەۋ جوباسىن جاساۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وقىعان شىعارمالارىنان نەگىزگى ويدى اجىراتا ءبىلۋ، سارالاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، تەزيس، تىرەك - كونسپەكت ۇعىمدارىمەن تانىستىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جاز مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، اسەمدىككە، سۇلۋلىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ بويىندا سۇلۋلىقتى سەزىنۋدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، ريەۆين ادىستەمەسى، رەفلەكسيا، تالداۋ، شىعارماشىلىق، ويىن، ترەنينگ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تانىستىرىلىم، تاراتپا قاعازدار، ءسوزجۇمباق، ستيكەرلەر، جاپسىرعىشتار، سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ، مۋزىكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
پسيحولوگيالىق ترەنينگ. «مەنىڭ جاقسى كورەتىن ءتۇسىم». وقۋشىلار وزدەرىنە ۇسىنىلعان ءتۇرلى - ءتۇستى پاراقتاردى تاڭدايدى. تاڭداپ العان تۇسىنە قاراي انىقتامالار الادى جانە توپقا بولىنەدى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
«سەرپىلگەن ساۋال» ويىنى.
شارتى: ۇرلەنگەن شاردى وقۋشىلارعا سۇراق قويا وتىرىپ لاقتىرۋ. شاردى ۇستاپ العان وقۋشى سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. جاۋاپ بەرە الماسا، ءوز ونەرلەرىن كورسەتەدى.
سۇراقتار:
1. اباي قۇنانبايەۆ قاي جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟
2. ابايدىڭ بىلىمگە، عىلىمعا شاقىرعان قانداي ولەڭدەرى بار؟
3. قىس ولەڭىندە اقىن قىستى نەگە تەڭەيدى؟
4. «قىس» ولەڭىن جاتقا ايت.
5. ولەڭدەگى قوندىباي، قاناي كىمدەر؟
6. قىستىڭ قيىندىعىن كىمدەر كورەدى؟
7. اقىن ادام بولۋ ءۇشىن نەدەن قاشىق، نەگە اسىق بولۋ كەرەك دەيدى؟
8. دۇنيە دە ءوزى، مال دا ءوزى دەگەن نە؟
9. ءعيبراتلى، ءنافراتلى سوزدەرىنە انىقتاما بەر.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. تابيعات دىبىستارىن تىڭداتۋ. ەستىگەن دىبىستارى جايلى ويلارىن سۇراستىرۋ.
قانداي دىبىستاردى ەستىدىڭدەر؟
بۇل دىبىستار جىلدىڭ قاي مەزگىلىنە ءتان؟
وسىعان دەيىن تابيعات تۋرالى قانداي شىعارمالارمەن تانىستىڭدار؟
قايسىسىڭ ىبىراي اتالارىڭنىڭ «وزەن»، اباي اتالارىڭنىڭ «قىس»، «كۇز» ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرەسىڭدەر؟
2. ءسوزجۇمباقتى شەشەيىك. دۇرىس شەشىلگەن جاعدايدا بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ كەيىپكەرىنىڭ ەسىمىن تابۋعا بولادى.
قىس
قۇلان
تولاعاي
تازشا
اسان
قۇنانباي
ماقال
اباي
ماحامبەت
احمەت
بۇقار
ەرتەگى
3. سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. دجيگسو ءادىسى ارقىلى اقىن ومىرىنە بايلانىستى ءماتىندى ءبولىپ بەرۋ. توپ مۇشەلەرى وقىپ شىعادى، تالقىلايدى.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ 1893 جىلى 28 قازاندا ومبى ۋەزىنىڭ شاراعاي بولىسىنا قاراستى قاراۋىل شابار اۋىلىندا (قازىرگى اقمولا وبلىسى قىزىلتۋ اۋدانى) تۋعان. ونىڭ اكەسى شوقپىت (شىن اتى اۋباكىر) اتانعان كەدەي، مومىن شارۋا ادامى بولعان. شوقپىت كەدەيلىكتىڭ تاقسىرەتىن كوپ تارتىپ، قاراۋىل ەلىندەگى باي جەزدەسىن پانالاپ، مالىن باققان. سوندا ۇيلەنگەن. بايقوڭىر، سۇلتانماحمۇت دەگەن بالالارى بولعان. سۇلتانماحمۇتتىڭ ەكى جاسىندا شەشەسى ءولىپ، جەتىمدىكتى كورىپ وسەدى. اكەسى شوقپىت ايەلى ولگەن سوڭ بالالارىن الىپ، ءوزىنىڭ تۋعان جەرى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىنا كوشەدى. العاشقىسىندا سۇلتانماحمۇت اكەسىنەن ارابشا حات تانىعان. تورتاي، مۇقان دەگەن اۋىل مولدارىنان وقيدى.
ساباقتىڭ تاقىرىبى: سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ «شىلدە» ولەڭى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: اقىن ءومىرى، شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەتتەر بەرۋ، «شىلدە» ولەڭىنىڭ كوركەمدىك ەرەكشەلىگىمەن تانىستىرۋ.
دامىتۋشىلىق: شىعارمالارىنا زەرتتەۋ جوباسىن جاساۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ وقىعان شىعارمالارىنان نەگىزگى ويدى اجىراتا ءبىلۋ، سارالاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ، تەزيس، تىرەك - كونسپەكت ۇعىمدارىمەن تانىستىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى جاز مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىمەن تانىستىرا وتىرىپ، اسەمدىككە، سۇلۋلىققا تاربيەلەۋ. وقۋشىلاردىڭ بويىندا سۇلۋلىقتى سەزىنۋدى قالىپتاستىرۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا تاقىرىپتى مەڭگەرتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەسۋ، ريەۆين ادىستەمەسى، رەفلەكسيا، تالداۋ، شىعارماشىلىق، ويىن، ترەنينگ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: تانىستىرىلىم، تاراتپا قاعازدار، ءسوزجۇمباق، ستيكەرلەر، جاپسىرعىشتار، سۋرەتتەر.
ءپانارالىق بايلانىس: تاريح، بەينەلەۋ، مۋزىكا.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ.
پسيحولوگيالىق ترەنينگ. «مەنىڭ جاقسى كورەتىن ءتۇسىم». وقۋشىلار وزدەرىنە ۇسىنىلعان ءتۇرلى - ءتۇستى پاراقتاردى تاڭدايدى. تاڭداپ العان تۇسىنە قاراي انىقتامالار الادى جانە توپقا بولىنەدى.
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
«سەرپىلگەن ساۋال» ويىنى.
شارتى: ۇرلەنگەن شاردى وقۋشىلارعا سۇراق قويا وتىرىپ لاقتىرۋ. شاردى ۇستاپ العان وقۋشى سۇراققا جاۋاپ بەرەدى. جاۋاپ بەرە الماسا، ءوز ونەرلەرىن كورسەتەدى.
سۇراقتار:
1. اباي قۇنانبايەۆ قاي جىلى، قاي جەردە دۇنيەگە كەلدى؟
2. ابايدىڭ بىلىمگە، عىلىمعا شاقىرعان قانداي ولەڭدەرى بار؟
3. قىس ولەڭىندە اقىن قىستى نەگە تەڭەيدى؟
4. «قىس» ولەڭىن جاتقا ايت.
5. ولەڭدەگى قوندىباي، قاناي كىمدەر؟
6. قىستىڭ قيىندىعىن كىمدەر كورەدى؟
7. اقىن ادام بولۋ ءۇشىن نەدەن قاشىق، نەگە اسىق بولۋ كەرەك دەيدى؟
8. دۇنيە دە ءوزى، مال دا ءوزى دەگەن نە؟
9. ءعيبراتلى، ءنافراتلى سوزدەرىنە انىقتاما بەر.
ءىىى. جاڭا ساباق.
1. تابيعات دىبىستارىن تىڭداتۋ. ەستىگەن دىبىستارى جايلى ويلارىن سۇراستىرۋ.
قانداي دىبىستاردى ەستىدىڭدەر؟
بۇل دىبىستار جىلدىڭ قاي مەزگىلىنە ءتان؟
وسىعان دەيىن تابيعات تۋرالى قانداي شىعارمالارمەن تانىستىڭدار؟
قايسىسىڭ ىبىراي اتالارىڭنىڭ «وزەن»، اباي اتالارىڭنىڭ «قىس»، «كۇز» ولەڭدەرىنەن ءۇزىندى وقىپ بەرەسىڭدەر؟
2. ءسوزجۇمباقتى شەشەيىك. دۇرىس شەشىلگەن جاعدايدا بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ كەيىپكەرىنىڭ ەسىمىن تابۋعا بولادى.
قىس
قۇلان
تولاعاي
تازشا
اسان
قۇنانباي
ماقال
اباي
ماحامبەت
احمەت
بۇقار
ەرتەگى
3. سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆتىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعى تۋرالى مالىمەت بەرۋ. دجيگسو ءادىسى ارقىلى اقىن ومىرىنە بايلانىستى ءماتىندى ءبولىپ بەرۋ. توپ مۇشەلەرى وقىپ شىعادى، تالقىلايدى.
سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ 1893 جىلى 28 قازاندا ومبى ۋەزىنىڭ شاراعاي بولىسىنا قاراستى قاراۋىل شابار اۋىلىندا (قازىرگى اقمولا وبلىسى قىزىلتۋ اۋدانى) تۋعان. ونىڭ اكەسى شوقپىت (شىن اتى اۋباكىر) اتانعان كەدەي، مومىن شارۋا ادامى بولعان. شوقپىت كەدەيلىكتىڭ تاقسىرەتىن كوپ تارتىپ، قاراۋىل ەلىندەگى باي جەزدەسىن پانالاپ، مالىن باققان. سوندا ۇيلەنگەن. بايقوڭىر، سۇلتانماحمۇت دەگەن بالالارى بولعان. سۇلتانماحمۇتتىڭ ەكى جاسىندا شەشەسى ءولىپ، جەتىمدىكتى كورىپ وسەدى. اكەسى شوقپىت ايەلى ولگەن سوڭ بالالارىن الىپ، ءوزىنىڭ تۋعان جەرى پاۆلودار وبلىسىنىڭ باياناۋىل اۋدانىنا كوشەدى. العاشقىسىندا سۇلتانماحمۇت اكەسىنەن ارابشا حات تانىعان. تورتاي، مۇقان دەگەن اۋىل مولدارىنان وقيدى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.