سۇيكىمدى قويان
تاقىرىبى: سۇيكىمدى قويان
ءبىلىم سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتى: اينالامەن تانىستىرۋ جانە ەكولوگيا
اتالعان ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: بالالاردىڭ جابايى اڭدار تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ. تابيعات تۋرالى كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، قورشاعان ورتاعا قىزۋشىلىق تۋعىزۋ.
بالالاردىڭ اڭدار تۋرالى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ (ءتۇر-تۇسى، قورشاعان ورتاعا بەيىمدىلىگى) ت.ب.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: بالالاردى تابيعاتتى سۇيۋگە، قورعاۋعا، جابايى جانۋارلارعا قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ.
(مىسالى: تابيعات بۇرىشىنداعى كوجەك، كىرپىنى كۇتۋ، تاماقتاندىرۋ).
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: قورشاعان ورتا تۋرالى كوزقاراستارىن دامىتۋ، ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋ.
جابايى جانۋارلار تۋرالى ولەڭ، جۇمباق، جاڭىلتپاش، ەرتەگىلەر وقۋ ارقىلى بالانىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋعا كوڭىل بولىنەدى.
ساباقتا جابايى جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، «جابايى جانۋارلار الەمى» البومى، مۋلتفيلمدەر، ورمان سۋرەتتەرى، ديداكتيكالىق ويىنعا ارنالعان ءتۇرلى-تۇستى سۋرەتتەر، بەت پەردەلەر، ساۋساقتى قۋىرشاقتار كورنەكىلىك رەتىندە قولدانىلادى. بايانداۋ، كورنەكىلىك، سۇراق-جاۋاپ، جۇمباق، رەبۋستار شەشۋ، سوزدىك ويىندار سياقتى ادىس-تاسىلدەر پايدالانادى.
«كوجەكتەر مەن تۇلكى» دەگەن قيمىل-سىندى ويىن وينالادى.
ويىننىڭ شارتى: ءبىر بالا تۇلكى بولىپ سايلانادى، قالعان بالالار كوجەك بەت پەردەلەرىن كيىپ، دوڭگەلەنە وتىرادى.
ويىندى جۇرگىزۋشى: ( قويان پەردەسىن كيەدى)
كوجەكتەرىم، تۇرشى
بەتتەرىڭدى جۋشى.
نۋ ورمانعا بارايىق،
تاماقتانىپ الايىق.
قويان: جالماڭداعان قۋ تۇلكى
كەلىپ قاپتى ورماننان.
كوجەكتەرىڭ، قايدا؟- دەپ
قۋىپ كەلدى سوڭىمنان
كوجەكتەر ءان ىرعاعىمەن سەكىرىپ، قاشا جونەلەدى، تۇلكى قۋادى.
تاربيەشى: بالالار، بىزدەر بۇگىن ورماندا مەكەندەيتىن جابايى جانۋارلارمەن تانىسامىز - دەپ ساباقتىڭ ماقساتىن تۇسىندىرگەن سوڭ: بالالار، سەندەر وزدەرىڭ بىلەتىن جابايى جانۋارلاردى اتاڭدار، سونان سوڭ جۇمباق شەشەيىك - دەيدى.
قىستا اق،
جازدا سۇر.
بۇل قاي اڭ؟
بالالاردىڭ جاۋابى: قويان.
- وتە دۇرىس. قويان ماۋسىمعا بايلانىستى ءوز ءتۇسىن وزگەرتىپ وتىرادى. ( تاربيەشى ءۇشىن ءماتىن).
قويان شول-شولەيتتە، ورماندى دالادا مەكەندەيدى. وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى. قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن، قۇيرىعى ۇلپىلدەگەن قىسقا. ارتقى اياقتارى الدىڭعى اياقتارىنا قاراعاندا ۇزىن. سوندىقتاندا بيىكتەۋ جەرلەرگە تەز كوتەرىلەدى، ال بيىكتەن تۇسەردە قويان قينالادى، كەيدە دومالاپ تا كەتەدى.
كەي ەرتەگىلەردە قوياندى «قىلي» دەپ اتايدى. نەلىكتەن؟
قوياننىڭ كوزى باسىنىڭ ورتاسىندا ەمەس، ەكى جاعىندا ورنالاسقان. ول ارتىنان، نە جانىنان كەزدەسىپ قالعان اڭدى تەز بايقاپ قالادى. ءتىسى وتكىر.
قوياندار وزىنە ۇيشىك دايىندامايدى، قىسقا ازىق جينامايدى. بۇتا تۇبىندە، ورمان جيەگىندە تىرشىلىك ەتەدى. تۇنگە قاراي ازىق ىزدەۋگە شىعادى.
كوكتەم، جاز ايلارىندا جاسىل ءشوپ، وسىمدىك تامىرلارىمەن قورەكتەنەدى. ال قىستا قالىڭ قار استىندا تىعىلادى.
جازداعى سۇر قويان كۇزدە ءوز تەرىسىن اق تۇسكە وزگەرتەدى. كەيدە اق قوياندى اڭشىلارعا بايقاماي قالادى. قىس مەزگىلىندە ورماندا ازىق وتە از بولعاندىقتان قوياندار كەيدە باقشا داقىلدارى ەگىلگەن جەرلەردەگى قىرىققابات، ءسابىز قالدىقتارىن جەيدى. قىركۇيەك ايىندا ادامدار ەگىستە كۇزدىك ەگىستەردى ( بيداي، قارا بيداي) سەبەدى. كۇز مەزگىلىنىڭ اياعىندا كۇزدىك ەگىس كوكتەپ، قار استىندا باسىلىپ قالادى. كەيدە قوياندار وسىنداي ەگىسكە تاپ بولسا، قار استىنان شۇڭقىر قازىپ كۇزدىك ەگىسپەن قورەكتەنەدى. قىس مەزگىلىندە قوياندار جاس تەرەكتەردىڭ قابىعىن كەمىرىپ جەيدى. ورماندى مەكەندەيتىن كەيبىر جىرتقىش اڭدار مەن قۇستار: قاسقىر، تۇلكى، سۋسار، بۇركىت، قارشىعا، جاپالاق ت.ب. قوياندى اڭديدى. بۇل ساتتەردە قويان ءوزىنىڭ جۇيرىكتىگىنە بايلانىستى كەيدە قۇتىلىپ كەتەدى.
تاربيەشى بالالارعا قويان تۋرالى وسىلاي بايانداپ بەرگەن سوڭ، ونى قالاي تۇسىنگەندەرىن مىنا سۇراقتار ارقىلى پىسىقتايدى.
1. قوياننىڭ ءتۇر-تۇسى قانداي؟
2. قويان نەمەن قورەكتەنەدى؟
3. قانداي اڭ تۇرلەرى قويانعا شابۋىل جاساۋى مۇمكىن؟
4. قويان قىسقا ازىق جيناي ما؟
5. قانداي جەرلەردە تىرشىلىك ەتەدى؟
6. قويان وزىنە ۇيشىك جاساي ما؟
بۇدان كەيىن «قوياندار» دەگەن تاقپاق ارقىلى سەرگىتۋ ءساتى جاسالادى.
ەرىنبە، قويانىم،
ەرتەڭمەن ويانعىڭ.
سەكەڭدە سەن ەندى،
شىنىقتىر دەنەڭدى.
بالالار، مىنا جۇمباقتى شەشەدى.
دىبىستان قاشىپ،
قاققان بەزەك.
قورقاق، جاسىق،
بۇل نە..... ؟
(كوجەك)
ارينە، بۇل قوياننىڭ كوجەگى. ول دا قويان سەكىلدى سىبدىر ەستي قالسا، قاشا جونەلەدى. كوكتەمدە قوياننىڭ كوجەكتەرى پايدا بولادى. ولار بىردەن ءجۇرىپ كەتەدى. قوياننىڭ كوجەگى كوزى اشىق، شيراق بولىپ تۋادى، كىشكەنتاي، تەرىسى مامىق سەكىلدى.قويان كوجەگىن سۇتىمەن اسىرايدى. بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ كوجەكتەر جاسىل ءشوپتى جەپ ۇيرەنەدى.
«اق قويان» دەگەن قيمىلدى ويىن وينالادى. مۇندا سويلەمدى جالعاستىرۋ قاجەت.
قويان قىستا اق، جازدا ......
قوياننىڭ قۇيرىعى قىسقا، قۇلاعى.....
قوياننىڭ ارتقى اياعى ۇزىن، الدىڭعى اياعى........
قوياننىڭ قۇلاعى نەگە ۇزىن؟- ەرتەگىسىن مانەرلەپ وقىپ بەرەدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە قويان ورمان پاتشالىعىندا تۇراتىن دوستارىن تۋعان كۇنىنە شاقىرادى. ءۇيىن اعاش جاپىراقتارى جانە ادەمى گۇلدەرمەن بەزەندىرەدى.
قويان تۋعان كۇنىنە ارناپ ادەمى كويلەگىن كيدى. ول تۋعان كۇنىنە كىرپىنى، تۇلكىنى، قاسقىردى، ايۋدى شاقىرادى.
- تۋعان كۇنىڭ، قۇتتى بولسىن، اق قويان! – دەپ، كىرپى ءبىرىنشى كەلدى. ول قويانعا شىرشا جاڭعاقتارىن اكەلدى.
- ءۇيىڭ قانداي جىلى، كويلەگىڭ قانداي ادەمى، - دەپ تۇلكى كەلدى. ول قويانعا شىرشا جاڭعاقتارىن اكەلدى.
- ءۇيىڭ قانداي جىلى، كويلەگىڭ قانداي ادەمى، - دەپ تۇلكى كەلدى.
- باۋىرىم قويان، تۋعان كۇنىڭ قۇتتى بولسىن!- دەپ، قاسقىر ءبىر شوق قالامپىر گۇلىن ۇسىندى.
- ايۋ نەگە كەشىكتى؟- دەپ تورتەۋى بىر-بىرىنە قارادى.
ءبىرازدان سوڭ ەسىك سىرتىنان تىقىر ەستىلدى. ايۋ كەشىككەنىنە كەشىرىم سۇراپ، قويانعا ارناپ بال اكەلدى.
- تۋعان كۇنىڭ قۇتتى بولسىن! – دەپ قوياننىڭ قۇلاعىنان تارتتى. قوياننىڭ قۇلاعى لەزدە قامىستاي قالقيىپ، ۇزارىپ كەتتى. سودان بەرى قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن ەكەن.
مىنا سۇراقتار قويىلىپ، ەرتەگىنى بالالار قالاي تۇسىنگەنى تەكسەرىلەدى.
1. قويان دوستارىن نەگە شاقىردى؟
2. قويان ءۇيىن قالاي بەزەندىردى؟
3. ول تۋعان كۇنىنە قانداي اڭداردى شاقىردى؟
4. كىرپى قويانعا نە سىيلادى؟
5. تۇلكى شە؟
6. قاسقىر نە اكەلدى؟
7. ايۋ قانداي سىيلىق اكەلدى؟
8. قوياننىڭ قۇلاعى نە سەبەپتەن ۇزىن؟
بۇدان كەيىن «جانۋارلار نەنى ۇناتادى؟» دەگەن ديداكتيكالىق ويىن وينالادى.
قىزىقتى اريفمەتيكا.
قويان كوجەگى مەن باقشاعا بارىپ، قىرىققابات، ءسابىز جينادى؟
1. قويان نەشە قىرىققابات جينادى؟ سانا.
2. كوجەك نەشە ءسابىز جينادى؟ سانا.
قوسىمشا سۇراقتار.
قويان وتىرىپ ساباقتى پىسىقتاۋ، بەلسەنە ارالاسقان بالالاردى ماداقتاۋ، ىنتالاندىرۋ سىيلىعىن بەرۋ.
مۋكاتوۆا ج.ب.
اقتوبە وبلىسى، اقتوبە قالاسى،
№20 «ديدار» مدۇ تاربيەشى
ءبىلىم سالاسى: تانىم
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ىس-ارەكەتى: اينالامەن تانىستىرۋ جانە ەكولوگيا
اتالعان ساباقتىڭ بىلىمدىلىك ماقساتى: بالالاردىڭ جابايى اڭدار تۋرالى بىلىمدەرىن تولىقتىرۋ. تابيعات تۋرالى كوزقاراستارىن قالىپتاستىرۋ، قورشاعان ورتاعا قىزۋشىلىق تۋعىزۋ.
بالالاردىڭ اڭدار تۋرالى بىلىمدەرىن پىسىقتاۋ (ءتۇر-تۇسى، قورشاعان ورتاعا بەيىمدىلىگى) ت.ب.
ساباقتىڭ تاربيەلىك ماقساتى: بالالاردى تابيعاتتى سۇيۋگە، قورعاۋعا، جابايى جانۋارلارعا قامقورلىق جاساۋعا تاربيەلەۋ.
(مىسالى: تابيعات بۇرىشىنداعى كوجەك، كىرپىنى كۇتۋ، تاماقتاندىرۋ).
ساباقتىڭ دامىتۋشىلىق ماقساتى: قورشاعان ورتا تۋرالى كوزقاراستارىن دامىتۋ، ءوي-ورىسىن كەڭەيتۋ.
جابايى جانۋارلار تۋرالى ولەڭ، جۇمباق، جاڭىلتپاش، ەرتەگىلەر وقۋ ارقىلى بالانىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋعا كوڭىل بولىنەدى.
ساباقتا جابايى جانۋارلاردىڭ سۋرەتتەرى، «جابايى جانۋارلار الەمى» البومى، مۋلتفيلمدەر، ورمان سۋرەتتەرى، ديداكتيكالىق ويىنعا ارنالعان ءتۇرلى-تۇستى سۋرەتتەر، بەت پەردەلەر، ساۋساقتى قۋىرشاقتار كورنەكىلىك رەتىندە قولدانىلادى. بايانداۋ، كورنەكىلىك، سۇراق-جاۋاپ، جۇمباق، رەبۋستار شەشۋ، سوزدىك ويىندار سياقتى ادىس-تاسىلدەر پايدالانادى.
«كوجەكتەر مەن تۇلكى» دەگەن قيمىل-سىندى ويىن وينالادى.
ويىننىڭ شارتى: ءبىر بالا تۇلكى بولىپ سايلانادى، قالعان بالالار كوجەك بەت پەردەلەرىن كيىپ، دوڭگەلەنە وتىرادى.
ويىندى جۇرگىزۋشى: ( قويان پەردەسىن كيەدى)
كوجەكتەرىم، تۇرشى
بەتتەرىڭدى جۋشى.
نۋ ورمانعا بارايىق،
تاماقتانىپ الايىق.
قويان: جالماڭداعان قۋ تۇلكى
كەلىپ قاپتى ورماننان.
كوجەكتەرىڭ، قايدا؟- دەپ
قۋىپ كەلدى سوڭىمنان
كوجەكتەر ءان ىرعاعىمەن سەكىرىپ، قاشا جونەلەدى، تۇلكى قۋادى.
تاربيەشى: بالالار، بىزدەر بۇگىن ورماندا مەكەندەيتىن جابايى جانۋارلارمەن تانىسامىز - دەپ ساباقتىڭ ماقساتىن تۇسىندىرگەن سوڭ: بالالار، سەندەر وزدەرىڭ بىلەتىن جابايى جانۋارلاردى اتاڭدار، سونان سوڭ جۇمباق شەشەيىك - دەيدى.
قىستا اق،
جازدا سۇر.
بۇل قاي اڭ؟
بالالاردىڭ جاۋابى: قويان.
- وتە دۇرىس. قويان ماۋسىمعا بايلانىستى ءوز ءتۇسىن وزگەرتىپ وتىرادى. ( تاربيەشى ءۇشىن ءماتىن).
قويان شول-شولەيتتە، ورماندى دالادا مەكەندەيدى. وسىمدىكتەرمەن قورەكتەنەدى. قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن، قۇيرىعى ۇلپىلدەگەن قىسقا. ارتقى اياقتارى الدىڭعى اياقتارىنا قاراعاندا ۇزىن. سوندىقتاندا بيىكتەۋ جەرلەرگە تەز كوتەرىلەدى، ال بيىكتەن تۇسەردە قويان قينالادى، كەيدە دومالاپ تا كەتەدى.
كەي ەرتەگىلەردە قوياندى «قىلي» دەپ اتايدى. نەلىكتەن؟
قوياننىڭ كوزى باسىنىڭ ورتاسىندا ەمەس، ەكى جاعىندا ورنالاسقان. ول ارتىنان، نە جانىنان كەزدەسىپ قالعان اڭدى تەز بايقاپ قالادى. ءتىسى وتكىر.
قوياندار وزىنە ۇيشىك دايىندامايدى، قىسقا ازىق جينامايدى. بۇتا تۇبىندە، ورمان جيەگىندە تىرشىلىك ەتەدى. تۇنگە قاراي ازىق ىزدەۋگە شىعادى.
كوكتەم، جاز ايلارىندا جاسىل ءشوپ، وسىمدىك تامىرلارىمەن قورەكتەنەدى. ال قىستا قالىڭ قار استىندا تىعىلادى.
جازداعى سۇر قويان كۇزدە ءوز تەرىسىن اق تۇسكە وزگەرتەدى. كەيدە اق قوياندى اڭشىلارعا بايقاماي قالادى. قىس مەزگىلىندە ورماندا ازىق وتە از بولعاندىقتان قوياندار كەيدە باقشا داقىلدارى ەگىلگەن جەرلەردەگى قىرىققابات، ءسابىز قالدىقتارىن جەيدى. قىركۇيەك ايىندا ادامدار ەگىستە كۇزدىك ەگىستەردى ( بيداي، قارا بيداي) سەبەدى. كۇز مەزگىلىنىڭ اياعىندا كۇزدىك ەگىس كوكتەپ، قار استىندا باسىلىپ قالادى. كەيدە قوياندار وسىنداي ەگىسكە تاپ بولسا، قار استىنان شۇڭقىر قازىپ كۇزدىك ەگىسپەن قورەكتەنەدى. قىس مەزگىلىندە قوياندار جاس تەرەكتەردىڭ قابىعىن كەمىرىپ جەيدى. ورماندى مەكەندەيتىن كەيبىر جىرتقىش اڭدار مەن قۇستار: قاسقىر، تۇلكى، سۋسار، بۇركىت، قارشىعا، جاپالاق ت.ب. قوياندى اڭديدى. بۇل ساتتەردە قويان ءوزىنىڭ جۇيرىكتىگىنە بايلانىستى كەيدە قۇتىلىپ كەتەدى.
تاربيەشى بالالارعا قويان تۋرالى وسىلاي بايانداپ بەرگەن سوڭ، ونى قالاي تۇسىنگەندەرىن مىنا سۇراقتار ارقىلى پىسىقتايدى.
1. قوياننىڭ ءتۇر-تۇسى قانداي؟
2. قويان نەمەن قورەكتەنەدى؟
3. قانداي اڭ تۇرلەرى قويانعا شابۋىل جاساۋى مۇمكىن؟
4. قويان قىسقا ازىق جيناي ما؟
5. قانداي جەرلەردە تىرشىلىك ەتەدى؟
6. قويان وزىنە ۇيشىك جاساي ما؟
بۇدان كەيىن «قوياندار» دەگەن تاقپاق ارقىلى سەرگىتۋ ءساتى جاسالادى.
ەرىنبە، قويانىم،
ەرتەڭمەن ويانعىڭ.
سەكەڭدە سەن ەندى،
شىنىقتىر دەنەڭدى.
بالالار، مىنا جۇمباقتى شەشەدى.
دىبىستان قاشىپ،
قاققان بەزەك.
قورقاق، جاسىق،
بۇل نە..... ؟
(كوجەك)
ارينە، بۇل قوياننىڭ كوجەگى. ول دا قويان سەكىلدى سىبدىر ەستي قالسا، قاشا جونەلەدى. كوكتەمدە قوياننىڭ كوجەكتەرى پايدا بولادى. ولار بىردەن ءجۇرىپ كەتەدى. قوياننىڭ كوجەگى كوزى اشىق، شيراق بولىپ تۋادى، كىشكەنتاي، تەرىسى مامىق سەكىلدى.قويان كوجەگىن سۇتىمەن اسىرايدى. بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ كوجەكتەر جاسىل ءشوپتى جەپ ۇيرەنەدى.
«اق قويان» دەگەن قيمىلدى ويىن وينالادى. مۇندا سويلەمدى جالعاستىرۋ قاجەت.
قويان قىستا اق، جازدا ......
قوياننىڭ قۇيرىعى قىسقا، قۇلاعى.....
قوياننىڭ ارتقى اياعى ۇزىن، الدىڭعى اياعى........
قوياننىڭ قۇلاعى نەگە ۇزىن؟- ەرتەگىسىن مانەرلەپ وقىپ بەرەدى.
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە قويان ورمان پاتشالىعىندا تۇراتىن دوستارىن تۋعان كۇنىنە شاقىرادى. ءۇيىن اعاش جاپىراقتارى جانە ادەمى گۇلدەرمەن بەزەندىرەدى.
قويان تۋعان كۇنىنە ارناپ ادەمى كويلەگىن كيدى. ول تۋعان كۇنىنە كىرپىنى، تۇلكىنى، قاسقىردى، ايۋدى شاقىرادى.
- تۋعان كۇنىڭ، قۇتتى بولسىن، اق قويان! – دەپ، كىرپى ءبىرىنشى كەلدى. ول قويانعا شىرشا جاڭعاقتارىن اكەلدى.
- ءۇيىڭ قانداي جىلى، كويلەگىڭ قانداي ادەمى، - دەپ تۇلكى كەلدى. ول قويانعا شىرشا جاڭعاقتارىن اكەلدى.
- ءۇيىڭ قانداي جىلى، كويلەگىڭ قانداي ادەمى، - دەپ تۇلكى كەلدى.
- باۋىرىم قويان، تۋعان كۇنىڭ قۇتتى بولسىن!- دەپ، قاسقىر ءبىر شوق قالامپىر گۇلىن ۇسىندى.
- ايۋ نەگە كەشىكتى؟- دەپ تورتەۋى بىر-بىرىنە قارادى.
ءبىرازدان سوڭ ەسىك سىرتىنان تىقىر ەستىلدى. ايۋ كەشىككەنىنە كەشىرىم سۇراپ، قويانعا ارناپ بال اكەلدى.
- تۋعان كۇنىڭ قۇتتى بولسىن! – دەپ قوياننىڭ قۇلاعىنان تارتتى. قوياننىڭ قۇلاعى لەزدە قامىستاي قالقيىپ، ۇزارىپ كەتتى. سودان بەرى قوياننىڭ قۇلاعى ۇزىن ەكەن.
مىنا سۇراقتار قويىلىپ، ەرتەگىنى بالالار قالاي تۇسىنگەنى تەكسەرىلەدى.
1. قويان دوستارىن نەگە شاقىردى؟
2. قويان ءۇيىن قالاي بەزەندىردى؟
3. ول تۋعان كۇنىنە قانداي اڭداردى شاقىردى؟
4. كىرپى قويانعا نە سىيلادى؟
5. تۇلكى شە؟
6. قاسقىر نە اكەلدى؟
7. ايۋ قانداي سىيلىق اكەلدى؟
8. قوياننىڭ قۇلاعى نە سەبەپتەن ۇزىن؟
بۇدان كەيىن «جانۋارلار نەنى ۇناتادى؟» دەگەن ديداكتيكالىق ويىن وينالادى.
قىزىقتى اريفمەتيكا.
قويان كوجەگى مەن باقشاعا بارىپ، قىرىققابات، ءسابىز جينادى؟
1. قويان نەشە قىرىققابات جينادى؟ سانا.
2. كوجەك نەشە ءسابىز جينادى؟ سانا.
قوسىمشا سۇراقتار.
قويان وتىرىپ ساباقتى پىسىقتاۋ، بەلسەنە ارالاسقان بالالاردى ماداقتاۋ، ىنتالاندىرۋ سىيلىعىن بەرۋ.
مۋكاتوۆا ج.ب.
اقتوبە وبلىسى، اقتوبە قالاسى،
№20 «ديدار» مدۇ تاربيەشى
You Might Also Like
-
ور قويان ورمان - توعايلار مەن دالالى جەرلەردى مەكەندەيدى. ول – ەداۋىر ءىرى اڭ سالماعى 6 كيلوگراممعا دەيىن جەتەدى.
