تابيعات تىلسىمى
ءوزiءن-وزi تانۋ 5 كلاسس
تاقىرىپ: تابيعات تىلسىمى
قۇندىلىق: قيانات جاساماۋ
قاسيەتتەر: تولەرانتتىق، قامقورلىق، قورشاعان ورتانى قورعاۋ.
ساباق ماقساتى: تابيعاتقا جانە قورشاعان ورتاعا بايلانىستى قيانات جاساماۋ قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ
مىندەتتەرى:
- تابيعاتقا قيانات جاساماۋ قاجەتتىگىن ءتۇسىندىرۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ؛
- بالالاردىڭ تابيعاتقا ايالى قارىم – قاتىناستارىن قامقورلىعىن دامىتۋ؛
- تابيعاتتى سۇيۋگە، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار:
(قۇرالدار، مالىمەتتەر) ماحاتما گاندي - پورترەتى
دايەكسوز جازىلعان پلاكات، داپتەر
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سالەمدەسۋ
وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
2. تىنىشتىق ءساتى. (باياۋ اۋەن) ءمۇعالىم: ارقاڭىزدى تىك ۇستاپ وتىرىڭىز. سىزدەردەن اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماي، ءتۇزۋ وتىرۋىڭىزدى وتىنەمىن. ءبىز ءقازىر تىنىس الۋ جاتتىعۋىن جاسايمىز. تىنىس الۋعا زەيىن قويعان كەزدە، ءبىزدىڭ اقىلىمىز دەم الادى. اۋانى ىشكە جۇتۋ كەزىندە تىنىشتىق پەن قۋانىش قابىلدايمىز. دەمدى سىرتقا شىعارعان كەزدە وزىمىزدەگى مازاسىزدىقتاردى سىرتقا شىعارامىز.
كانە، دايىندالايىق، بالالار. كوزىمىزدى جۇمامىز...، ارقامىزدى تىكتەيمىز...، قولدارىڭدى تىزەگە قويۋعا بولادى...
د ە م ا ل..... ش ى ع ا ر... (جايمەن 9 - 10 رەت)
3. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ «بەساعاش بۇلاعى» ءا. ىسقابايەۆ
1. اقساقال نەلىكتەن بەساعاش بۇلاعىنىڭ كوزىن اشۋ ءۇشىن ەڭبەكتەندى؟
2. تابيعاتتى قورعاۋدىڭ ءمانى نەدە؟
3. تابيعاتقا قالاي قيانات جاساماۋعا بولادى؟
ساباق بارىسىن تالقىلاۋ:
دايەكسوز. قيانات جاساماۋ شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتى بىلدىرەدى، ءوز كەزەگىندە شەكسىز جاناشىرلىقتى بىلدىرەدى. ماحاتما گاندي
1. قيانات جاساماۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
2. ۇلدار، قىزدار، بارلىعى قايتالايدى
5. اڭگىمەلەۋ. ءمۇعالىم سىيى.
ماحاتما گانديدىڭ ومىرىنەن شابىتتاندىراتىن مىسال كەلتىرۋ.
ءۇندىستاننىڭ ۇلى پەرزەنتى - ماحاتما گاندي.
موحانداس كارامچاند گاندي (ماحاتما - تۋعان حالقى قۇدايداي كورىپ، قۇرمەتتەپ قويعان ۇلى ەسىمى) - ءۇندى حالقىنىڭ ونىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە - اق اتى اڭىزعا اينالعان كوسەمى.
ءسوزى مەن ءىسىنىڭ اراسىندا الشاقتىق بولىپ كورمەگەن ماحاتما گانديدىڭ ءومىر جولى بۇرىن - سوڭدى ادامزات بالاسى باسىنان كەشىپ كورمەگەن تەڭدەسى جوق ۇلگى - ونەگە! ماحاتما گاندي ءوزى قۇرعان ساتياگراحا قوزعالىسىنىڭ ارقاسىندا ەش قانداي قارسىلىقسىز، قانتوگىسسىز، كۇش كورسەتۋسىز، اسقان توزىمدىلىكپەن ءۇندىستان حالقىن تاۋەلسىزدىككە جەتكىزۋگە شىنداپ بەل بۋادى.
ماحاتما گاندي بۇكىل ءۇندىستاندى جاياۋ ارالاپ، بۋددا، حريستيان، مۇسىلمان ءدىن ورىندارىندا بولىپ، ەشكىمدى ۇلتىنا، دىنىنە، ادەت - عۇرپىنا الالاماي ورتاق كۇرەسكە شاقىرادى.. بۇعان ول تەك قانا ءوزىن - ءوزى تازارتۋ جولىمەن جەتە الدى. سوندىقتان ءوز ومىرىنە ودان ءارى دە وزگەرىستەر ەنگىزە باستادى. دەنەسىن جەتىلدىرۋ ءارى تارتىپتەۋ ءۇشىن تەجەلە ءبىلۋدى جانە تالعامىمدى كوندىكتىرۋدى ۇيرەندى.
اتا - باباسىنان كەلە جاتقان ۇيىندەگى بارلىق اسىل زاتتاردى بانكىگە وتكىزىپ، ونىڭ ءوسىمىن جەتىم - جەسىرلەرگە جۇمساپ وتىردى. ادام ميى جەتە بەرمەيتىن قادامدارعا بارۋ - م. گاندي ءۇشىن ۇيرەنشىكتى ادەت بولدى.
ءماتىننىڭ مازمۇنى بويىنشا سۇراقتار:
1. وسى اڭگىمەدەن نە تۇيدىڭىزدەر؟
2. وسى اڭگىمەدەگى ماحاتما گانديدىڭ بويىنان قانداي قۇندىلىقتار مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بايقاي الدىڭىزدار؟
3. ادام وزىنە قاتىستى قانداي قيانات جاساماۋى كەرەك؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
3 توپقا ءتۇس ارقىلى ءبولۋ
I توپ. تابيعات 5 - جولدى ولەڭ قۇرۋ
II توپ. قيانات جاساماۋ ۇعىمىنا اسcوسياسيا قۇرۋ
III توپ. قورشاعان ورتانى قورعاۋ تۋرالى جوبا
6. توپپەن ءان ايتۋ. ءان «جاقسى ادامدار» ءسوزى ك. سالىكوۆتىكى. ءانى
7. ءۇي تاپسىرماسى. 28 - ساباق 102 - 104 بەتتەگى «اققۋلى مەكەن» ى. كەنەنبايەۆ اڭگىمەسىن وقىپ، سۇراقتار ازىرلەۋ.
8. سوڭعى تىنىشتىق ءساتi.
ساباق سوڭىنداعى تىنىشتىق ءساتى (1 مين)
باياۋ اۋەن قويىلادى. وقۋشىلار دەنەسىن، باسىن تىك ۇستاپ، كوزىن جۇمىپ وتىرادى. «بۇگىنگى ساباعىمىزدى ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى. جاقسىنى ەستىپ، ايتىپ ءبارىمىزدىڭ كوڭىل – كۇيىمىز كوتەرىلدى. ءىسىمىز دە ءسوزىمىز بەن ويىمىزداي، بولاتىنىنا سەنەمىن. ساباقتا كورىنىس تاپقان جاقسى قاسيەتتەر جۇرەكتەرىمىزدە ساقتالىپ، ءىس جۇزىنە اسىرىلسىن. جاقسىلىق ويلا، جاقسىلىققا قارا، جاقسىلىقتى ەستى، جاقسىلىقتى ويات، جاقسىلىق ىستەيىك! باقىتقا باستار جول وسى. وسىنداي تىنىشتىقتا ءسال وتىرا تۇرايىق. قانداي جان تىنىشتىعى! ەندى جايلاپ كوزدەرىڭدى اشۋعا بولادى
تاقىرىپ: تابيعات تىلسىمى
قۇندىلىق: قيانات جاساماۋ
قاسيەتتەر: تولەرانتتىق، قامقورلىق، قورشاعان ورتانى قورعاۋ.
ساباق ماقساتى: تابيعاتقا جانە قورشاعان ورتاعا بايلانىستى قيانات جاساماۋ قۇندىلىعىنىڭ ءمانىن اشۋ
مىندەتتەرى:
- تابيعاتقا قيانات جاساماۋ قاجەتتىگىن ءتۇسىندىرۋ، تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ؛
- بالالاردىڭ تابيعاتقا ايالى قارىم – قاتىناستارىن قامقورلىعىن دامىتۋ؛
- تابيعاتتى سۇيۋگە، قورشاعان ورتانى قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
رەسۋرستار:
(قۇرالدار، مالىمەتتەر) ماحاتما گاندي - پورترەتى
دايەكسوز جازىلعان پلاكات، داپتەر
ساباق بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. سالەمدەسۋ
وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ
2. تىنىشتىق ءساتى. (باياۋ اۋەن) ءمۇعالىم: ارقاڭىزدى تىك ۇستاپ وتىرىڭىز. سىزدەردەن اياق - قولىڭىزدى ايقاستىرماي، ءتۇزۋ وتىرۋىڭىزدى وتىنەمىن. ءبىز ءقازىر تىنىس الۋ جاتتىعۋىن جاسايمىز. تىنىس الۋعا زەيىن قويعان كەزدە، ءبىزدىڭ اقىلىمىز دەم الادى. اۋانى ىشكە جۇتۋ كەزىندە تىنىشتىق پەن قۋانىش قابىلدايمىز. دەمدى سىرتقا شىعارعان كەزدە وزىمىزدەگى مازاسىزدىقتاردى سىرتقا شىعارامىز.
كانە، دايىندالايىق، بالالار. كوزىمىزدى جۇمامىز...، ارقامىزدى تىكتەيمىز...، قولدارىڭدى تىزەگە قويۋعا بولادى...
د ە م ا ل..... ش ى ع ا ر... (جايمەن 9 - 10 رەت)
3. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ «بەساعاش بۇلاعى» ءا. ىسقابايەۆ
1. اقساقال نەلىكتەن بەساعاش بۇلاعىنىڭ كوزىن اشۋ ءۇشىن ەڭبەكتەندى؟
2. تابيعاتتى قورعاۋدىڭ ءمانى نەدە؟
3. تابيعاتقا قالاي قيانات جاساماۋعا بولادى؟
ساباق بارىسىن تالقىلاۋ:
دايەكسوز. قيانات جاساماۋ شەكسىز سۇيىسپەنشىلىكتى بىلدىرەدى، ءوز كەزەگىندە شەكسىز جاناشىرلىقتى بىلدىرەدى. ماحاتما گاندي
1. قيانات جاساماۋ دەگەندى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
2. ۇلدار، قىزدار، بارلىعى قايتالايدى
5. اڭگىمەلەۋ. ءمۇعالىم سىيى.
ماحاتما گانديدىڭ ومىرىنەن شابىتتاندىراتىن مىسال كەلتىرۋ.
ءۇندىستاننىڭ ۇلى پەرزەنتى - ماحاتما گاندي.
موحانداس كارامچاند گاندي (ماحاتما - تۋعان حالقى قۇدايداي كورىپ، قۇرمەتتەپ قويعان ۇلى ەسىمى) - ءۇندى حالقىنىڭ ونىڭ كوزى ءتىرى كەزىندە - اق اتى اڭىزعا اينالعان كوسەمى.
ءسوزى مەن ءىسىنىڭ اراسىندا الشاقتىق بولىپ كورمەگەن ماحاتما گانديدىڭ ءومىر جولى بۇرىن - سوڭدى ادامزات بالاسى باسىنان كەشىپ كورمەگەن تەڭدەسى جوق ۇلگى - ونەگە! ماحاتما گاندي ءوزى قۇرعان ساتياگراحا قوزعالىسىنىڭ ارقاسىندا ەش قانداي قارسىلىقسىز، قانتوگىسسىز، كۇش كورسەتۋسىز، اسقان توزىمدىلىكپەن ءۇندىستان حالقىن تاۋەلسىزدىككە جەتكىزۋگە شىنداپ بەل بۋادى.
ماحاتما گاندي بۇكىل ءۇندىستاندى جاياۋ ارالاپ، بۋددا، حريستيان، مۇسىلمان ءدىن ورىندارىندا بولىپ، ەشكىمدى ۇلتىنا، دىنىنە، ادەت - عۇرپىنا الالاماي ورتاق كۇرەسكە شاقىرادى.. بۇعان ول تەك قانا ءوزىن - ءوزى تازارتۋ جولىمەن جەتە الدى. سوندىقتان ءوز ومىرىنە ودان ءارى دە وزگەرىستەر ەنگىزە باستادى. دەنەسىن جەتىلدىرۋ ءارى تارتىپتەۋ ءۇشىن تەجەلە ءبىلۋدى جانە تالعامىمدى كوندىكتىرۋدى ۇيرەندى.
اتا - باباسىنان كەلە جاتقان ۇيىندەگى بارلىق اسىل زاتتاردى بانكىگە وتكىزىپ، ونىڭ ءوسىمىن جەتىم - جەسىرلەرگە جۇمساپ وتىردى. ادام ميى جەتە بەرمەيتىن قادامدارعا بارۋ - م. گاندي ءۇشىن ۇيرەنشىكتى ادەت بولدى.
ءماتىننىڭ مازمۇنى بويىنشا سۇراقتار:
1. وسى اڭگىمەدەن نە تۇيدىڭىزدەر؟
2. وسى اڭگىمەدەگى ماحاتما گانديدىڭ بويىنان قانداي قۇندىلىقتار مەن ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى بايقاي الدىڭىزدار؟
3. ادام وزىنە قاتىستى قانداي قيانات جاساماۋى كەرەك؟
5. شىعارماشىلىق جۇمىس، توپتىق جۇمىس.
3 توپقا ءتۇس ارقىلى ءبولۋ
I توپ. تابيعات 5 - جولدى ولەڭ قۇرۋ
II توپ. قيانات جاساماۋ ۇعىمىنا اسcوسياسيا قۇرۋ
III توپ. قورشاعان ورتانى قورعاۋ تۋرالى جوبا
6. توپپەن ءان ايتۋ. ءان «جاقسى ادامدار» ءسوزى ك. سالىكوۆتىكى. ءانى
7. ءۇي تاپسىرماسى. 28 - ساباق 102 - 104 بەتتەگى «اققۋلى مەكەن» ى. كەنەنبايەۆ اڭگىمەسىن وقىپ، سۇراقتار ازىرلەۋ.
8. سوڭعى تىنىشتىق ءساتi.
ساباق سوڭىنداعى تىنىشتىق ءساتى (1 مين)
باياۋ اۋەن قويىلادى. وقۋشىلار دەنەسىن، باسىن تىك ۇستاپ، كوزىن جۇمىپ وتىرادى. «بۇگىنگى ساباعىمىزدى ەسىمىزگە تۇسىرەيىكشى. جاقسىنى ەستىپ، ايتىپ ءبارىمىزدىڭ كوڭىل – كۇيىمىز كوتەرىلدى. ءىسىمىز دە ءسوزىمىز بەن ويىمىزداي، بولاتىنىنا سەنەمىن. ساباقتا كورىنىس تاپقان جاقسى قاسيەتتەر جۇرەكتەرىمىزدە ساقتالىپ، ءىس جۇزىنە اسىرىلسىن. جاقسىلىق ويلا، جاقسىلىققا قارا، جاقسىلىقتى ەستى، جاقسىلىقتى ويات، جاقسىلىق ىستەيىك! باقىتقا باستار جول وسى. وسىنداي تىنىشتىقتا ءسال وتىرا تۇرايىق. قانداي جان تىنىشتىعى! ەندى جايلاپ كوزدەرىڭدى اشۋعا بولادى
You Might Also Like
