تابيعاتتى ايالايىق
تاربيە ساعاتىنىڭ تاقىرىبى: تابيعاتتى ايالايىق
ماقساتى:
ا) وقۋشىلارعا تۋعان ولكە، ونىڭ بايلىعى، الۋان ءتۇرلى تابيعاتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب) تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، ەكولوگيالىق ناشار ايماقتارمەن تانىستىرۋ.
ۆ) تابيعاتتى قورعاي بىلۋگە، ايالاۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى:
1. قازاقستاننىڭ كارتاسى. قىزىل دوڭگەلەكشەلەر
2. تابيعات كورىنىستەرىنەن ستەند.
3. تابيعات تۋرالى قاناتتى سوزدەر.
4. «سارجايلاۋ»، «تۋعان جەر»، «اققۋ»، «ايگولەك» اندەرى.
5. گازەت – جۋرنالداردان ماقالالار، سۋرەتتەر.
6. البومدار: «مەنىڭ قازاقستانىم»، «قازاقستاننىڭ جانۋارلارى»، «قازاقستاننىڭ وسىمدىكتەرى، قورىقتار» البومدارى.
بارىسى:
1. كىرىسپە.
2. ادەبي مونتاج.
3. ماقال - ماتەلدەر، جۇمباقتار.
قازاقستاننىڭ ورنى تۋرالى:
باتىستاعى تولقىنداعان كاسپيي تەڭىزى مەن جايىق، ەدىل جاعالاۋىنان باتىستاعى التاي تاۋلارىنا دەيىن، سولتۇستىكتە ورال تاۋلارىنان ءتاڭىرلى تاۋ اتانعان تيان-شان تاۋلارىنا دەيىن ۇلان-عايىر جەردى الىپ جاتقان، تۇنىپ تۇرعان تابيعاتى بار قازاقستان رەسپۋبليكاسى.
1 - وقۋشى:
كوز الدىمدا كوگىلدىر تاۋ مۇنارتىپ،
اسپانىمدا اققۋدىڭ ءانى قالقىپ.
قۇشاقتاپ ءبىر ءوزىڭدى تۋعان دالام.
جاتامىن كوك شالعىندا جانىم بالقىپ.
2 - وقۋشى:
تاسىپ جاتقان وزەندەر جاعاسىنان،
سارى بەلدە ساعىمدار اراسىنان.
تارايدى ءدان جۇپارى بار الەمگە،
قازاقتىڭ قاسيەتتى دالاسىنان.
1 - باستاۋشى: تۋعان جەر، وسكەن ەل – جۇرەككە جىلى سوزدەردىڭ ءبارى دە «تابيعات» دەگەن تاڭعاجايىپ ۇعىممەن بىرىگىپ جاتادى. قازاقستاننىڭ تابيعاتى كوز تارتار اسا كوركەم، بار سۇلۋلىقتى ءون بويىنا جيناپ العان ولكە.
2 - باستاۋشى: تابيعات ادام بالاسىن دۇنيەگە كەلتىرىپ، بويىنداعى بار ماحاببات مەيىرمىن، كۇن شۋاعىن جۇرەگىمىزگە ۇيالاتقان اياۋلى انا.
3 - وقۋشى:
تۋعان جەر – التىن بەسىك، اسىل انام،
اۋاڭمەن، اق سۇتىڭمەن اسىراعان.
مەن – داعى ۇلىڭ ەدىم ءوزىڭ تەكتەس،
الىسقا نەسىبەسى شاشىراعان.
4 - وقۋشى::
تابيعات قىزىعام سان سۋرەتىڭە،
باس يەم سەنىڭ الىپ قۇدىرەتىڭە.
تۇراسىڭ كۇللى الەمگە نۇر تاراتىپ،
تۇتقاسى تىرشىلىكتىڭ كۇن بەتىنە.
ءى – باستاۋشى: تابيعات ادامنىڭ بويىنا قۋات، كوڭىلىنە شابىت، سەزىمىنە ءلاززات، شاپاعاتىن ۇيالاتاتىن سۇلۋلىق پەن اسەمدىك الەمى. تابيعات ادام دەنساۋلىعىنىڭ ساقشىسى، جانعا داۋا شيپاگەر.
ءىى – باستاۋشى: قازاقستاننىڭ قويناۋىندا پايدالى قازبالار وتە كوپ. «جەرى بايدىڭ – ەلى باي» دەپ تەگىن ايتپاعان. كومىر، مىس، التىننىڭ قورىمەن ەسەپتەلەدى.
ءى - باستاۋشى: تابيعاتتىڭ باستى بايلىعى – جەر. قازاقستان 272 ميلليون گا جەردى الىپ جاتىر، 222 ميلليون گا اۋىلشارۋاشىلىعىنا جارامدى جەرلەر. «كۇتە بىلسەڭ – جەر جومارت» دەگەن حالىقتىڭ دانا سوزدەرى بەكەر ايتىلماعان.
5 - وقۋشى:
توپىراقتان ءومىر ءيىسى شىعادى،
ونى دەنەڭ ءتيىپ كەتسە ۇعادى،
ەڭبەگىڭدى ەسەسىنەن بەرەتىن،
جاقسىلىقتا توپىراقتان شىعادى.
ءىى - باستاۋشى: تابيعات بايلىعىنىڭ ءبىر توبى جەر بەتىنىڭ ساۋلەتى. ەلىمىزدىڭ داۋلەتى – جاسىل الەم. ورمان، توعاي، جاسىل ءشوپ، تۇكتى كىلەمدەي كومكەرگەن دالاسى بار، جايلاۋى بار ءبىزدىڭ ەل.
ءى - باستاۋشى: تىرشىلىك اتاۋىنىڭ ومىرلىك وزەنى، اڭسار ارمانى – تازا اۋا.
6 - وقۋشى:
تىرشىلىكتە نە عوي دەيسىڭ ەڭ قىمبات!
تىرشىلىكتە ادام قىمبات، سەن قىمبات.
ال، ادامعا اۋا قىمبات بارىنەن،
اۋا قىمبات، الاتۇعىن دەم قىمبات.
7 - وقۋشى:
بولا الماس اسپان ۇيا زاۋالىنا،
جاۋلاردى تارتار ۋاقىت جاۋابىنا.
بومباسىن جەر مەن سۋدا سىناتپايمىز،
ۋلاۋعا جول بەرمەيمىز اۋانى دا.
ءى – باستاۋشى: تابيعاتتىڭ كوركىن اجارلاندىرىپ، جەر بەتىن سايالى باققا اينالدىراتىن بايلىق كوزى – سۋ.
ءىى باستاۋشى: تابيعاتتىڭ تاماشا تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى – حايۋاناتتار. حالقىمىز ەجەلدەن – اق كوپتەگەن جانۋارلاردى ايالاپ، قامقورلىققا العان. ولاردى جاقسىلىقتىڭ جارشىسى، باقىتتىڭ باستاماسى دەپ دارىپتەگەن.
ولار دالاعا اجار بەرگەن – اقبوكەن، ءان مەن ءساننىڭ يەسى – بۇلبۇل، سۋ ارۋى – اققۋ، التايدىڭ ەركە مارالى، ت. ب.
بەكىتۋ: تابيعاتتى قالاي قورعايمىز؟
ءبىزدىڭ قانداي ۇلەسىمىز بار؟
تۋعان جەر تۋرالى ماقال – ماتەلدەر مەن جۇمباقتار
ماقال – ماتەلدەر.
1. تۋعان جەردەي جەر بولماس،
تۋعان ەلدەي ەل بولماس.
2. ەل ءىشى – التىن بەسىك.
3. ەل – ەلدىڭ ءبارى جاقسى،
ءوز ەلىڭ بارىنەن جاقسى.
جۇمباقتار.
1. بار ما، جوق پا – ونى انىق بىلمەيسىڭ،
ول جوق جەردە ءومىر ءسۇرىپ جۇرمەيسىڭ.
(اۋا).
2. جىلت – جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن.
(سۋ).
3. اق شاپانىن ۇستىنەن التى اي بويى شەشپەيدى،
قارا شاپان ۇستىنەن التى اي بويى تۇسپەيدى.
(قارا جەر مەن قار).
4. ءوسىپ تۇرعان بۇل نە؟
جاز بولسا جايناپ.
ساياسىندا ءان سالىپ،
قۇستار جۇرگەن سايراپ.
(اعاش).
ماقساتى:
ا) وقۋشىلارعا تۋعان ولكە، ونىڭ بايلىعى، الۋان ءتۇرلى تابيعاتى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
ب) تۋعان جەرگە دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، ەكولوگيالىق ناشار ايماقتارمەن تانىستىرۋ.
ۆ) تابيعاتتى قورعاي بىلۋگە، ايالاۋعا ۇيرەتۋ.
كورنەكىلىگى:
1. قازاقستاننىڭ كارتاسى. قىزىل دوڭگەلەكشەلەر
2. تابيعات كورىنىستەرىنەن ستەند.
3. تابيعات تۋرالى قاناتتى سوزدەر.
4. «سارجايلاۋ»، «تۋعان جەر»، «اققۋ»، «ايگولەك» اندەرى.
5. گازەت – جۋرنالداردان ماقالالار، سۋرەتتەر.
6. البومدار: «مەنىڭ قازاقستانىم»، «قازاقستاننىڭ جانۋارلارى»، «قازاقستاننىڭ وسىمدىكتەرى، قورىقتار» البومدارى.
بارىسى:
1. كىرىسپە.
2. ادەبي مونتاج.
3. ماقال - ماتەلدەر، جۇمباقتار.
قازاقستاننىڭ ورنى تۋرالى:
باتىستاعى تولقىنداعان كاسپيي تەڭىزى مەن جايىق، ەدىل جاعالاۋىنان باتىستاعى التاي تاۋلارىنا دەيىن، سولتۇستىكتە ورال تاۋلارىنان ءتاڭىرلى تاۋ اتانعان تيان-شان تاۋلارىنا دەيىن ۇلان-عايىر جەردى الىپ جاتقان، تۇنىپ تۇرعان تابيعاتى بار قازاقستان رەسپۋبليكاسى.
1 - وقۋشى:
كوز الدىمدا كوگىلدىر تاۋ مۇنارتىپ،
اسپانىمدا اققۋدىڭ ءانى قالقىپ.
قۇشاقتاپ ءبىر ءوزىڭدى تۋعان دالام.
جاتامىن كوك شالعىندا جانىم بالقىپ.
2 - وقۋشى:
تاسىپ جاتقان وزەندەر جاعاسىنان،
سارى بەلدە ساعىمدار اراسىنان.
تارايدى ءدان جۇپارى بار الەمگە،
قازاقتىڭ قاسيەتتى دالاسىنان.
1 - باستاۋشى: تۋعان جەر، وسكەن ەل – جۇرەككە جىلى سوزدەردىڭ ءبارى دە «تابيعات» دەگەن تاڭعاجايىپ ۇعىممەن بىرىگىپ جاتادى. قازاقستاننىڭ تابيعاتى كوز تارتار اسا كوركەم، بار سۇلۋلىقتى ءون بويىنا جيناپ العان ولكە.
2 - باستاۋشى: تابيعات ادام بالاسىن دۇنيەگە كەلتىرىپ، بويىنداعى بار ماحاببات مەيىرمىن، كۇن شۋاعىن جۇرەگىمىزگە ۇيالاتقان اياۋلى انا.
3 - وقۋشى:
تۋعان جەر – التىن بەسىك، اسىل انام،
اۋاڭمەن، اق سۇتىڭمەن اسىراعان.
مەن – داعى ۇلىڭ ەدىم ءوزىڭ تەكتەس،
الىسقا نەسىبەسى شاشىراعان.
4 - وقۋشى::
تابيعات قىزىعام سان سۋرەتىڭە،
باس يەم سەنىڭ الىپ قۇدىرەتىڭە.
تۇراسىڭ كۇللى الەمگە نۇر تاراتىپ،
تۇتقاسى تىرشىلىكتىڭ كۇن بەتىنە.
ءى – باستاۋشى: تابيعات ادامنىڭ بويىنا قۋات، كوڭىلىنە شابىت، سەزىمىنە ءلاززات، شاپاعاتىن ۇيالاتاتىن سۇلۋلىق پەن اسەمدىك الەمى. تابيعات ادام دەنساۋلىعىنىڭ ساقشىسى، جانعا داۋا شيپاگەر.
ءىى – باستاۋشى: قازاقستاننىڭ قويناۋىندا پايدالى قازبالار وتە كوپ. «جەرى بايدىڭ – ەلى باي» دەپ تەگىن ايتپاعان. كومىر، مىس، التىننىڭ قورىمەن ەسەپتەلەدى.
ءى - باستاۋشى: تابيعاتتىڭ باستى بايلىعى – جەر. قازاقستان 272 ميلليون گا جەردى الىپ جاتىر، 222 ميلليون گا اۋىلشارۋاشىلىعىنا جارامدى جەرلەر. «كۇتە بىلسەڭ – جەر جومارت» دەگەن حالىقتىڭ دانا سوزدەرى بەكەر ايتىلماعان.
5 - وقۋشى:
توپىراقتان ءومىر ءيىسى شىعادى،
ونى دەنەڭ ءتيىپ كەتسە ۇعادى،
ەڭبەگىڭدى ەسەسىنەن بەرەتىن،
جاقسىلىقتا توپىراقتان شىعادى.
ءىى - باستاۋشى: تابيعات بايلىعىنىڭ ءبىر توبى جەر بەتىنىڭ ساۋلەتى. ەلىمىزدىڭ داۋلەتى – جاسىل الەم. ورمان، توعاي، جاسىل ءشوپ، تۇكتى كىلەمدەي كومكەرگەن دالاسى بار، جايلاۋى بار ءبىزدىڭ ەل.
ءى - باستاۋشى: تىرشىلىك اتاۋىنىڭ ومىرلىك وزەنى، اڭسار ارمانى – تازا اۋا.
6 - وقۋشى:
تىرشىلىكتە نە عوي دەيسىڭ ەڭ قىمبات!
تىرشىلىكتە ادام قىمبات، سەن قىمبات.
ال، ادامعا اۋا قىمبات بارىنەن،
اۋا قىمبات، الاتۇعىن دەم قىمبات.
7 - وقۋشى:
بولا الماس اسپان ۇيا زاۋالىنا،
جاۋلاردى تارتار ۋاقىت جاۋابىنا.
بومباسىن جەر مەن سۋدا سىناتپايمىز،
ۋلاۋعا جول بەرمەيمىز اۋانى دا.
ءى – باستاۋشى: تابيعاتتىڭ كوركىن اجارلاندىرىپ، جەر بەتىن سايالى باققا اينالدىراتىن بايلىق كوزى – سۋ.
ءىى باستاۋشى: تابيعاتتىڭ تاماشا تۋىندىلارىنىڭ ءبىرى – حايۋاناتتار. حالقىمىز ەجەلدەن – اق كوپتەگەن جانۋارلاردى ايالاپ، قامقورلىققا العان. ولاردى جاقسىلىقتىڭ جارشىسى، باقىتتىڭ باستاماسى دەپ دارىپتەگەن.
ولار دالاعا اجار بەرگەن – اقبوكەن، ءان مەن ءساننىڭ يەسى – بۇلبۇل، سۋ ارۋى – اققۋ، التايدىڭ ەركە مارالى، ت. ب.
بەكىتۋ: تابيعاتتى قالاي قورعايمىز؟
ءبىزدىڭ قانداي ۇلەسىمىز بار؟
تۋعان جەر تۋرالى ماقال – ماتەلدەر مەن جۇمباقتار
ماقال – ماتەلدەر.
1. تۋعان جەردەي جەر بولماس،
تۋعان ەلدەي ەل بولماس.
2. ەل ءىشى – التىن بەسىك.
3. ەل – ەلدىڭ ءبارى جاقسى،
ءوز ەلىڭ بارىنەن جاقسى.
جۇمباقتار.
1. بار ما، جوق پا – ونى انىق بىلمەيسىڭ،
ول جوق جەردە ءومىر ءسۇرىپ جۇرمەيسىڭ.
(اۋا).
2. جىلت – جىلت ەتكەن،
جىرادان وتكەن.
(سۋ).
3. اق شاپانىن ۇستىنەن التى اي بويى شەشپەيدى،
قارا شاپان ۇستىنەن التى اي بويى تۇسپەيدى.
(قارا جەر مەن قار).
4. ءوسىپ تۇرعان بۇل نە؟
جاز بولسا جايناپ.
ساياسىندا ءان سالىپ،
قۇستار جۇرگەن سايراپ.
(اعاش).
You Might Also Like
-
1. رەسەي يمپەرياسى بويىنشا العاشقى حالىق ساناعى قاي جىلى بولدى؟
