تابيعاتتىڭ جاس جاناشىرلارى
اۋداندىق سەمينارعا ارنالعان
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعاتتىڭ جاس جاناشىرلارى
ساباقتىڭ ماقساتى: تابيعات پەن ادامدار اراسىنداعى بايلانىستى ءتۇسىندىرۋ. تابيعاتقا دەگەن تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن دامىتىپ، قامقورلىقپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ارتتىرۋ، ونى قورعاۋ، سۇيۋگە باۋلۋ، تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن سەزىنە بىلۋگە، وعان دەگەن سانالى كوزقاراستى قالىپتاستىرىپ، قامقورلىق كورسەتۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: اعاش بۇتاقتارى جاپىراقتار، تابيعات ەرەجەلەرى بەلگىسى، قۇس ۇياسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى: كۇننىڭ كوزى اشىلىپ،
كوككە شۋاق شاشىلسىن.
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
امانداسۋ ۇلكەنگە
تاربيەنىڭ باسى عوي
ال قانەكەي، ءبارىمىز
سالەم، دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار.
بىرەۋ ەسىك قاعىپ بالالارعا حات اكەلەدى. حاتتا ول بالالاردان كومەك سۇرايدى: بالالار، مەنىڭ اتىم كۇلقىز. سەندەرگە ءبىر ءوتىنىش ايتقالى وتىرمىن. مەنىڭ وگەي شەشەم، كوپ تاپسىرما بەردى. جالعىز ءوزىم ورىنداي المايمىن. ەگەر تاپسىرمانى ورىنداماسام بي كەشىنە بارا المايمىن. ادەمى كويلەگىمدى دە كيە المايمىن. سوندىقتان مەن سەندەردەن كومەكتەسۋلەرىڭدى وتىنەمىن.
تاربيەشى: بالالار، ءبىز كومەككە بارماس بۇرىن ورمان ەرەجەلەرىن ءبىلۋىمىز كەرەك، كانە، ەسكە ءتۇسىرىپ كورەيىك.
بالتا”- اعاش، بۇتالاردى شاپپاۋ كەرەك
روگاتكا” - قۇستار مەن جانۋارلاردى اتپاۋ
سىنعان بوتەلكە”- قوقىستاردى تاستاماۋ
ماگنيتوفون”- ورماندا تىنىشتىق ساقتاۋ
وت”- شىرپىمەن ويناۋعا بولمايدى
(بالالار وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى).
ال بالالار، ساياحاتقا اۆتوبۋسپەن بارامىز، بالالارمەن كەلە جاتقاندا اڭگىمەلەسۋ تابيعات تۋرالى. بالالار، قاراڭدارشى قانداي عاجاپ، قۇستاردىڭ داۋىسى ەستىلىپ جاتىر، كوزدەرىمىزدى جاۋىپ تازا اۋانى جۇتايىق. وسى ۋاقىتتا بىرەۋ جىلاپ، الدىمىزدان شىعادى. سالەمەتسىزدەر مە بالالار، مەن سەندەردى كۇتىپ ءجۇرمىن. ماعان تابيعات تۋرالى كوپ تاپسىرما بەردى، ءبىراق مەن ەشتەمە بىلمەيمىن. مىنە، بالالار، ءبىرىنشى تاپسىرما مىناۋ قوراپتىڭ ىشىندە، ءار ءتۇرلى جاپىراقتار، ءبىراق مەن تۇستەردى اجىراتا المايمىن.
بالالار كۇلقىزدى ۇيرەتەدى، جاسىل جاپىراقتار - جازدا بولادى، سارى - كۇزدە، كوكتەمدە كىشكەنتاي بۇتاقتار، قىستا اعاشتىن ۇستىندە قار جاتادى.
كۇلقىز – راقمەت بالالار، ءبىرىنشى تاپسىرمانى ورىندادىق.
ەندى ەكىنشى تاپسىرما، مىندا سىنعان بۇتاقتار جاتىر، كىم سىندىردى؟- بىلمەيمىن. (بالالاردىڭ جاۋاپتارى).
بالالار سىنعان بۇتاقتى بايلاپ قويادى. كۇلقىز قۋانىپ ريزاشىلىعىن ايتادى.
ءۇشىنشى تاپسىرما: بۇزىق بالالار، قۇستاردىڭ ۇياسىن جەرگە تىستاپ كەتتى، نان قوقىمدارىن شاشىپ كەتتى، ونداي بالالاردى كىم دەيدى؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى) بالالار ۇياسىن دۇرىستاپ ورنىنا ىلەدى، قۇستارعا نان بەرەدى. كۇلقىزعا نان تۋرالى تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
نان ۋاعىن شاشپاڭدار،
جەردە جاتسا، باسپاڭدار.
تەرىپ الىپ قاستەرلەپ،
تورعايلارعا تاستاڭدار.
(قيمىلدارىن جاسايدى).
ءتورتىنشى تاپسىرما: بالالار، مۇندا تابيعات اياسىندا دەمالعان ادامدار، وزدەرىنەن كەيىن قوقىس قالدىقتارىن جيناماي كەتىپتى.
كۇلقىز جۇگىرىپ قوقىستاردى جيناي باستادى، بالالار نەگە ماعان كومەكتەسپەي تۇرسىڭدار؟ مەن ءبىر نارسە دۇرىس ىستەگەن جوقپىن با؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى) قوقىستاردى قولعاپسىز ۇستاۋعا بولمايدى. بالالار قاراڭدارشى، مىنا جەردە سۋ قالاي وتەمىز؟
سەرگىتۋ ءسات: ءشوپ ۇستىمەن جۇرەمىز سىرت - سىرت.......
تاس ۇستىمەن جۇرەمىز تىرس - تىرس......
شالشىق سۋمەن جۇرەمىز شولپ - شولپ......
جول ۇستىمەن جۇرەمىز توپ - توپ......
بەسىنشى تاپسىرما: جاعداياتتاردى شەشۋ.
1. ەكى بالا ويناپ وتىر، قاسىنداعى بالا كوبەلەكتىڭ قاناتىن سىرىڭكەمەن كۇيدىرىپ تۇر. دۇرىس پا؟
بالالار جاۋابى:
2. ءبىر بالا جاس بۇتاقتى اعاشتان سىندىرىپ اناسىنا سىيلادى. بالانىڭ ءىسى دۇرىس پا؟ (بالالار جاۋابى)
3. ەكى انا بالالارىمەن كەلە جاتىر. بالالار ءوسىپ تۇرعان گۇلدەردى جۇلىپ انالارىنا سىيلادى. دۇرىس پا؟ (بالالار جاۋابى).
كۇلقىز: بالالار، تاپسىرمالاردى ورىندادىق، قاراڭدارشى قانشا كوپ جۇمىس ىستەدىك، ورمانىمىز جارقىراپ كەتتى. بالالار ەڭبەك تۋرالى تاقپاق وقيدى:
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى - ەڭبەك.
قىرعا شىقساڭ ورلەپ،
مۇنىڭ اتى - ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن،
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
بالالار، كوپ راقمەت. سەندەر ماعان كومەكتەستىڭدەر، ءارى ۇيرەتتىڭدەر. سەندەر ارقىلى كوپ نارسەنى ۇيرەندىم. ەڭ باستى تاعى ءبىر انامنىڭ تاپسىرماسى بار، ول مەنىڭ بي كەشىنە كيەتىن كويلەگىمدى جاڭعاق ىشىنە تىعىپ قويدىم” دەگەن. سونى تابۋعا كومەكتەسسەڭدەر. (بالالار ىزدەپ تاۋىپ بەرەدى)
كۇلقىز: مەنىڭ كويلەگىم ادەمى عوي، بالالار. مەن وسى كويلەكپەن بۇگىن بي كەشىنە بارام. كانە، ءبارىمىز بي بيلەپ، مەنى كەشكى بيگە دايىنداڭدارشى. (ءبارى بيلەيدى). بالالار، مەن سەندەرگە وتە ريزامىن. مەن، كەشكى بيگە دايىندالۋىم كەرەك. سەندەردى اۆتوبۋسقا وتىرعىزىپ توپتارىنا اپارىپ تاستايىن. وسىنداي بالالار تاربيەلەگەن اپايلارىنا العىس ايتقىم كەلەدى. (بالالاردى توپتارىنا اپارادى).
وتكىزگەن: ەنسەبايەۆا ل. ك.
تابيعاتتىڭ جاس جاناشىرلارى. جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تابيعاتتىڭ جاس جاناشىرلارى
ساباقتىڭ ماقساتى: تابيعات پەن ادامدار اراسىنداعى بايلانىستى ءتۇسىندىرۋ. تابيعاتقا دەگەن تانىمدىق قىزىعۋشىلىعىن دامىتىپ، قامقورلىقپەن قاراۋعا تاربيەلەۋ. تابيعاتقا دەگەن سۇيىسپەنشىلىك ارتتىرۋ، ونى قورعاۋ، سۇيۋگە باۋلۋ، تابيعاتتىڭ سۇلۋلىعىن سەزىنە بىلۋگە، وعان دەگەن سانالى كوزقاراستى قالىپتاستىرىپ، قامقورلىق كورسەتۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىكتەر: اعاش بۇتاقتارى جاپىراقتار، تابيعات ەرەجەلەرى بەلگىسى، قۇس ۇياسى.
ساباقتىڭ بارىسى:
شاتتىق شەڭبەرى: كۇننىڭ كوزى اشىلىپ،
كوككە شۋاق شاشىلسىن.
قۇتتى قوناق كەلىپتى
تورىمىزگە ەنىپتى
امانداسۋ ۇلكەنگە
تاربيەنىڭ باسى عوي
ال قانەكەي، ءبارىمىز
سالەم، دەيىك ۇلكەنگە
سالەمەتسىزدەر مە، اپايلار.
بىرەۋ ەسىك قاعىپ بالالارعا حات اكەلەدى. حاتتا ول بالالاردان كومەك سۇرايدى: بالالار، مەنىڭ اتىم كۇلقىز. سەندەرگە ءبىر ءوتىنىش ايتقالى وتىرمىن. مەنىڭ وگەي شەشەم، كوپ تاپسىرما بەردى. جالعىز ءوزىم ورىنداي المايمىن. ەگەر تاپسىرمانى ورىنداماسام بي كەشىنە بارا المايمىن. ادەمى كويلەگىمدى دە كيە المايمىن. سوندىقتان مەن سەندەردەن كومەكتەسۋلەرىڭدى وتىنەمىن.
تاربيەشى: بالالار، ءبىز كومەككە بارماس بۇرىن ورمان ەرەجەلەرىن ءبىلۋىمىز كەرەك، كانە، ەسكە ءتۇسىرىپ كورەيىك.
بالتا”- اعاش، بۇتالاردى شاپپاۋ كەرەك
روگاتكا” - قۇستار مەن جانۋارلاردى اتپاۋ
سىنعان بوتەلكە”- قوقىستاردى تاستاماۋ
ماگنيتوفون”- ورماندا تىنىشتىق ساقتاۋ
وت”- شىرپىمەن ويناۋعا بولمايدى
(بالالار وسى سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى).
ال بالالار، ساياحاتقا اۆتوبۋسپەن بارامىز، بالالارمەن كەلە جاتقاندا اڭگىمەلەسۋ تابيعات تۋرالى. بالالار، قاراڭدارشى قانداي عاجاپ، قۇستاردىڭ داۋىسى ەستىلىپ جاتىر، كوزدەرىمىزدى جاۋىپ تازا اۋانى جۇتايىق. وسى ۋاقىتتا بىرەۋ جىلاپ، الدىمىزدان شىعادى. سالەمەتسىزدەر مە بالالار، مەن سەندەردى كۇتىپ ءجۇرمىن. ماعان تابيعات تۋرالى كوپ تاپسىرما بەردى، ءبىراق مەن ەشتەمە بىلمەيمىن. مىنە، بالالار، ءبىرىنشى تاپسىرما مىناۋ قوراپتىڭ ىشىندە، ءار ءتۇرلى جاپىراقتار، ءبىراق مەن تۇستەردى اجىراتا المايمىن.
بالالار كۇلقىزدى ۇيرەتەدى، جاسىل جاپىراقتار - جازدا بولادى، سارى - كۇزدە، كوكتەمدە كىشكەنتاي بۇتاقتار، قىستا اعاشتىن ۇستىندە قار جاتادى.
كۇلقىز – راقمەت بالالار، ءبىرىنشى تاپسىرمانى ورىندادىق.
ەندى ەكىنشى تاپسىرما، مىندا سىنعان بۇتاقتار جاتىر، كىم سىندىردى؟- بىلمەيمىن. (بالالاردىڭ جاۋاپتارى).
بالالار سىنعان بۇتاقتى بايلاپ قويادى. كۇلقىز قۋانىپ ريزاشىلىعىن ايتادى.
ءۇشىنشى تاپسىرما: بۇزىق بالالار، قۇستاردىڭ ۇياسىن جەرگە تىستاپ كەتتى، نان قوقىمدارىن شاشىپ كەتتى، ونداي بالالاردى كىم دەيدى؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى) بالالار ۇياسىن دۇرىستاپ ورنىنا ىلەدى، قۇستارعا نان بەرەدى. كۇلقىزعا نان تۋرالى تاقپاق ايتىپ بەرەدى.
نان ۋاعىن شاشپاڭدار،
جەردە جاتسا، باسپاڭدار.
تەرىپ الىپ قاستەرلەپ،
تورعايلارعا تاستاڭدار.
(قيمىلدارىن جاسايدى).
ءتورتىنشى تاپسىرما: بالالار، مۇندا تابيعات اياسىندا دەمالعان ادامدار، وزدەرىنەن كەيىن قوقىس قالدىقتارىن جيناماي كەتىپتى.
كۇلقىز جۇگىرىپ قوقىستاردى جيناي باستادى، بالالار نەگە ماعان كومەكتەسپەي تۇرسىڭدار؟ مەن ءبىر نارسە دۇرىس ىستەگەن جوقپىن با؟ (بالالاردىڭ جاۋاپتارى) قوقىستاردى قولعاپسىز ۇستاۋعا بولمايدى. بالالار قاراڭدارشى، مىنا جەردە سۋ قالاي وتەمىز؟
سەرگىتۋ ءسات: ءشوپ ۇستىمەن جۇرەمىز سىرت - سىرت.......
تاس ۇستىمەن جۇرەمىز تىرس - تىرس......
شالشىق سۋمەن جۇرەمىز شولپ - شولپ......
جول ۇستىمەن جۇرەمىز توپ - توپ......
بەسىنشى تاپسىرما: جاعداياتتاردى شەشۋ.
1. ەكى بالا ويناپ وتىر، قاسىنداعى بالا كوبەلەكتىڭ قاناتىن سىرىڭكەمەن كۇيدىرىپ تۇر. دۇرىس پا؟
بالالار جاۋابى:
2. ءبىر بالا جاس بۇتاقتى اعاشتان سىندىرىپ اناسىنا سىيلادى. بالانىڭ ءىسى دۇرىس پا؟ (بالالار جاۋابى)
3. ەكى انا بالالارىمەن كەلە جاتىر. بالالار ءوسىپ تۇرعان گۇلدەردى جۇلىپ انالارىنا سىيلادى. دۇرىس پا؟ (بالالار جاۋابى).
كۇلقىز: بالالار، تاپسىرمالاردى ورىندادىق، قاراڭدارشى قانشا كوپ جۇمىس ىستەدىك، ورمانىمىز جارقىراپ كەتتى. بالالار ەڭبەك تۋرالى تاقپاق وقيدى:
گۇل وسىرسەڭ تەرلەپ،
مۇنىڭ اتى - ەڭبەك.
قىرعا شىقساڭ ورلەپ،
مۇنىڭ اتى - ەڭبەك.
قيىندىقتىڭ ءبارىن،
ەڭبەك قانا جەڭبەك.
بالالار، كوپ راقمەت. سەندەر ماعان كومەكتەستىڭدەر، ءارى ۇيرەتتىڭدەر. سەندەر ارقىلى كوپ نارسەنى ۇيرەندىم. ەڭ باستى تاعى ءبىر انامنىڭ تاپسىرماسى بار، ول مەنىڭ بي كەشىنە كيەتىن كويلەگىمدى جاڭعاق ىشىنە تىعىپ قويدىم” دەگەن. سونى تابۋعا كومەكتەسسەڭدەر. (بالالار ىزدەپ تاۋىپ بەرەدى)
كۇلقىز: مەنىڭ كويلەگىم ادەمى عوي، بالالار. مەن وسى كويلەكپەن بۇگىن بي كەشىنە بارام. كانە، ءبارىمىز بي بيلەپ، مەنى كەشكى بيگە دايىنداڭدارشى. (ءبارى بيلەيدى). بالالار، مەن سەندەرگە وتە ريزامىن. مەن، كەشكى بيگە دايىندالۋىم كەرەك. سەندەردى اۆتوبۋسقا وتىرعىزىپ توپتارىنا اپارىپ تاستايىن. وسىنداي بالالار تاربيەلەگەن اپايلارىنا العىس ايتقىم كەلەدى. (بالالاردى توپتارىنا اپارادى).
وتكىزگەن: ەنسەبايەۆا ل. ك.
تابيعاتتىڭ جاس جاناشىرلارى. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «بالىقشىلار» اڭگىمەسىندەگى تابيعات اپاتىمەن ارپالىس
