تاپقىر ينفورماتيكتەر (سايىس)
ويىننىڭ ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ينفورماتيكا پانىنە قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ، وي - ءورىسىن جانە تانىمدىق قابىلەتىن دامىتۋ، شىعارماشىلىققا باۋلۋ، ءوز ويىن ەركىن جەتكىزە ءبىلۋ جانە وتكەندى جىلدام ەسكە ءتۇسىرۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سارىكەمەر ورتا مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان م. ي. ف. پاندەرى اپتالىعىنا بايلانىستى وتكىزگەلى وتىرعان «تاپقىر ينفورماتيكتەر» ءبىلىم سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر! جارىسقا قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، سايىسىمىزدى باستايمىز.
سايىستىڭ شارتى: سايىسقا 2 توپ قاتىسادى. سايىس 7 كەزەڭنەن تۇرادى: سايىسكەرلەردىڭ ۇپايىن ەسەپتەپ وتىراتىن 1 ادام تاعايىندايمىز.
1. «بايگە»
2. «قۇرال جابدىقتار»
3. «اۋىستىرماق»
4. «سيقىرلى تىزبەك»
5. «جەتى جۇمباق»
6. «كۋبيك لاقتىرۋ»
7. «عاجايىپ الاڭ»
1 - ءشى كەزەڭ:«بايگە» كەزەڭى
جۇرگىزۋشى: بايگە دەگەن جۇيرىك اتتار جارىسى
جۇيرىكسىڭدەر سەندەر وسى جارىستا
جۇيرىك وزىپ كەلەدى قاتارىنان
بىرەۋ قالىپ جاتادى اسىعىستا
سايىسىمىزدىڭ شارتى بويىنشا سايىسكەرلەرگە 10 سۇراق قويىلادى. ءبىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپاي بەرىلەدى. قاي بۇرىن قولىن كوتەرگەن توپ وقۋشىلارى جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا سۇراق كەلەسى توپقا كوشەدى. ول توپ دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا ەشقايسىنا ۇپاي بەرىلمەيدى.
1. اقپاراتتىق پروسەستەردى جۇزەگە اسىراتىن نەگىزگى قۇرال (كومپيۋتەر)
2. ادام مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس (ينتەرفەيس)
3. ءبىر بايتتا قانشا بيت بار؟ (8 بيت)
4. اتى بار ءبىرقاتار بايتتار تىزبەگى (فايل)
5. كومپيۋتەردە جۇمىس جاساعان كەزدە ادام ەكراننان قانشا قاشىقتىقتا وتىرۋى قاجەت؟
(60 - 70 سم)
6. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى (مونيتور، پەرنەتاقتا، جۇيەلىك بلوك)
7. كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلار (سكانەر، مودەم، پرينتەر، تىشقان، كولونكا ت. ب.)
8. كومپاكت - ديسك وقۋ قۇرىلعىسى (CD=ROM، DVD=ROM)
9. دۇنيەجۇزىلىك كومپيۋتەر جەلىسى (ينتەرنەت)
10. كومپيۋتەر اۋرۋى (ۆيرۋس)
2 - ءشى كەزەڭ: «قۇرال جابداقتار» كەزەڭى
قۇرال جابدىقتار سۋرەتى سالىنعان كارتوچكالاردى سۋىرۋ ارقىلى ءار توپ كەزەكپەن ولاردىڭ اتىن اتاپ، قانداي قىزمەت اتقاراتىنىن بايانداپ بەرۋلەرى كەرەك. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرىلەدى.
پرينتەر
ديسكەتالار
پەرنەتاقتا
جۇيەلىك بلوك
مونيتور
كولونكالار
سكانەر
مونيتور
3 - ءشى كەزەڭ:«اۋىستىرماق»
كەلەسى سايىسىمىزدىڭ شارتى بويىنشا ارىپتەرىنىڭ ورنى اۋىسقان سوزدەردەن دۇرىس ينفورماتيكالىق ءسوز قۇراستىرۋ قاجەت. قاي بۇرىن قول كوتەرگەن توپ باستاپ جاۋاپ بەرەدى. ەگەر جاۋاپ دۇرىس بولسا ءبىر ۇپاي، ەگەر قاتە بولسا سۇراق كەلەسى توپقا كوشەدى.
ياكماتورفني – ينفورماتيكا
الامرداعبا – باعدارلاما
راتاپقا – اقپارات
چنەسترەيۆ – ۆينچەستەر
زەرتەە – تەرەزە
رسۋتيۆناي – انتيۆيرۋس
4 - ءشى كەزەڭ:«سيقىرلى تىزبەك»
ءار توپقا ىشىنە اقپارات ولشەمدەرى جازىلىپ، دوڭگەلەكتەنىپ قيىلعان 5 دوڭگەلەكشە بەرىلەدى. تومەندەگى اقپاراتتىڭ ولشەم بىرلىكتەرىن ءوسۋ رەتىمەن ورنالاستىرۋ كەرەك. ءبىرىنشى بولىپ ورنالاستىرعان توپقا 5 ۇپاي بەرىلەدى. ال ەكىنشى توپ جارتىلاي ورىنداسا دۇرىس ورنالاستىرىلعان دوڭگەلەككە ساي ۇپاي بەرىلەدى.
بيت؛ بايت؛ كيلوبايت؛ مەگابايت؛ گيگابايت
5 - ءشى كەزەڭ:«جەتى جۇمباق»
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى بويىنشا جەتى جۇمباق جاسىرىلادى. ءاربىر جۇمباقتى دۇرىس شەشكەن توپقا 1 ۇپايدان بەرىلىپ وتىرادى. شەشە الماسا جۇمباق كەلەسى توپقا بەرىلەدى. ەكى توپ تا شەشە الماسا ۇپاي بەرىلمەيدى.
1. اقپاراتتى كومپيۋتەردەن الامىن
ءبىراق ءوزىم قاعازعا باسىپ بەرەمىن (پرينتەر)
2. كومپيۋتەرگە كومەكپىن
جانۋارعا ۇقسايمىن
كىلەمشە ۇستىندە تۇرامىن
مەن قوسىمشا قۇرالمىن (تىشقان)
3. ەسەلە دەسەڭ ەسەلەيمىن
قي دەسەڭ قيىپ الامىن
قوي دەسەڭ قويامىن (الماسۋ بۋفەرى)
4. كومپيۋتەردىڭ ميىمىن
اقپاراتتى ساقتايمىن (پروسەسسور)
5. ءبىر باسساڭ ارىپتەردى باس ارىپپەن جازامىن
تاعى باسساڭ كىشى ارىپپەن جازامىن (Caps Lock باتىرماسى)
6. اقپاراتتى قاعازدان مەن الامىن
ءبىراق ونى كومپيۋتەرگە ەنگىزەم (سكانەر)
7. كومپيۋتەردە تۇرامىن
اۋىرسا ونى ەمدەيمىن (ۆيرۋستى ەمدەيتىن باعدارلاما)
6 - شى كەزەڭ: «كۋبيك لاقتىرۋ» كەزەڭى
1. جۇمىس ۇستەلى دەگەنىمىز نە؟
2. جۇمىس ۇستەلىندە Windows - تىڭ وبەكتىلەرى جانە باسقارۋ ەلەمەنتتەرىن اتا؟
3. Windows قازاقشا اۋدارماسى؟
4. تەرەزە دەگەنىمىز نە؟
5. تەرەزە تۇرلەرىن اتا؟
6. قولدانبا دەگەنىمىز نە؟
7. تەرەزە ەلەمەنتتەرىن اتا؟
7 - ءشى كەزەڭ «عاجايىپ الاڭ»
1.«انىقتاما» نە ءۇشىن كەرەك؟
2. باتىرمالاردى اتا؟
3. فايل دەگەنىمىز نە؟
4. فايلداردىڭ قانداي اتتارى بولادى؟
5. قاپشىق دەگەنىمىز نە؟
6. تاڭباشا دەگەنىمىز نە؟
جۇرگىزۋشى:
وسىمەن وسى ويىندى تامامداساق،
بۇل جارىستى وتكىزەر مە ەك جامان بولساق؟
ۇيرەندىك بىلمەگەندى وسى جولى،
تاعى دا ۇيرەنەمىز امان بولساق!
سايىستىڭ سوڭىندا ەڭ كوپ ۇپاي العان توپ انىقتالىپ، ولارعا « تاپقىر ينفورماتيكتەر» اتاعى بەرىلىپ ماراپاتتالادى.
جۇرگىزۋشى: قۇرمەتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! سارىكەمەر ورتا مەكتەبىمىزدە ءوتىپ جاتقان م. ي. ف. پاندەرى اپتالىعىنا بايلانىستى وتكىزگەلى وتىرعان «تاپقىر ينفورماتيكتەر» ءبىلىم سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر! جارىسقا قاتىسىپ وتىرعان وقۋشىلارعا ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، سايىسىمىزدى باستايمىز.
سايىستىڭ شارتى: سايىسقا 2 توپ قاتىسادى. سايىس 7 كەزەڭنەن تۇرادى: سايىسكەرلەردىڭ ۇپايىن ەسەپتەپ وتىراتىن 1 ادام تاعايىندايمىز.
1. «بايگە»
2. «قۇرال جابدىقتار»
3. «اۋىستىرماق»
4. «سيقىرلى تىزبەك»
5. «جەتى جۇمباق»
6. «كۋبيك لاقتىرۋ»
7. «عاجايىپ الاڭ»
1 - ءشى كەزەڭ:«بايگە» كەزەڭى
جۇرگىزۋشى: بايگە دەگەن جۇيرىك اتتار جارىسى
جۇيرىكسىڭدەر سەندەر وسى جارىستا
جۇيرىك وزىپ كەلەدى قاتارىنان
بىرەۋ قالىپ جاتادى اسىعىستا
سايىسىمىزدىڭ شارتى بويىنشا سايىسكەرلەرگە 10 سۇراق قويىلادى. ءبىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپاي بەرىلەدى. قاي بۇرىن قولىن كوتەرگەن توپ وقۋشىلارى جاۋاپ بەرەدى. دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا سۇراق كەلەسى توپقا كوشەدى. ول توپ دۇرىس جاۋاپ بەرە الماسا ەشقايسىنا ۇپاي بەرىلمەيدى.
1. اقپاراتتىق پروسەستەردى جۇزەگە اسىراتىن نەگىزگى قۇرال (كومپيۋتەر)
2. ادام مەن كومپيۋتەر اراسىنداعى قارىم - قاتىناس (ينتەرفەيس)
3. ءبىر بايتتا قانشا بيت بار؟ (8 بيت)
4. اتى بار ءبىرقاتار بايتتار تىزبەگى (فايل)
5. كومپيۋتەردە جۇمىس جاساعان كەزدە ادام ەكراننان قانشا قاشىقتىقتا وتىرۋى قاجەت؟
(60 - 70 سم)
6. كومپيۋتەردىڭ نەگىزگى قۇرىلعىلارى (مونيتور، پەرنەتاقتا، جۇيەلىك بلوك)
7. كومپيۋتەردىڭ قوسىمشا قۇرىلعىلار (سكانەر، مودەم، پرينتەر، تىشقان، كولونكا ت. ب.)
8. كومپاكت - ديسك وقۋ قۇرىلعىسى (CD=ROM، DVD=ROM)
9. دۇنيەجۇزىلىك كومپيۋتەر جەلىسى (ينتەرنەت)
10. كومپيۋتەر اۋرۋى (ۆيرۋس)
2 - ءشى كەزەڭ: «قۇرال جابداقتار» كەزەڭى
قۇرال جابدىقتار سۋرەتى سالىنعان كارتوچكالاردى سۋىرۋ ارقىلى ءار توپ كەزەكپەن ولاردىڭ اتىن اتاپ، قانداي قىزمەت اتقاراتىنىن بايانداپ بەرۋلەرى كەرەك. ءاربىر دۇرىس جاۋاپقا 1 ۇپايدان بەرىلەدى.
پرينتەر
ديسكەتالار
پەرنەتاقتا
جۇيەلىك بلوك
مونيتور
كولونكالار
سكانەر
مونيتور
3 - ءشى كەزەڭ:«اۋىستىرماق»
كەلەسى سايىسىمىزدىڭ شارتى بويىنشا ارىپتەرىنىڭ ورنى اۋىسقان سوزدەردەن دۇرىس ينفورماتيكالىق ءسوز قۇراستىرۋ قاجەت. قاي بۇرىن قول كوتەرگەن توپ باستاپ جاۋاپ بەرەدى. ەگەر جاۋاپ دۇرىس بولسا ءبىر ۇپاي، ەگەر قاتە بولسا سۇراق كەلەسى توپقا كوشەدى.
ياكماتورفني – ينفورماتيكا
الامرداعبا – باعدارلاما
راتاپقا – اقپارات
چنەسترەيۆ – ۆينچەستەر
زەرتەە – تەرەزە
رسۋتيۆناي – انتيۆيرۋس
4 - ءشى كەزەڭ:«سيقىرلى تىزبەك»
ءار توپقا ىشىنە اقپارات ولشەمدەرى جازىلىپ، دوڭگەلەكتەنىپ قيىلعان 5 دوڭگەلەكشە بەرىلەدى. تومەندەگى اقپاراتتىڭ ولشەم بىرلىكتەرىن ءوسۋ رەتىمەن ورنالاستىرۋ كەرەك. ءبىرىنشى بولىپ ورنالاستىرعان توپقا 5 ۇپاي بەرىلەدى. ال ەكىنشى توپ جارتىلاي ورىنداسا دۇرىس ورنالاستىرىلعان دوڭگەلەككە ساي ۇپاي بەرىلەدى.
بيت؛ بايت؛ كيلوبايت؛ مەگابايت؛ گيگابايت
5 - ءشى كەزەڭ:«جەتى جۇمباق»
بۇل كەزەڭنىڭ شارتى بويىنشا جەتى جۇمباق جاسىرىلادى. ءاربىر جۇمباقتى دۇرىس شەشكەن توپقا 1 ۇپايدان بەرىلىپ وتىرادى. شەشە الماسا جۇمباق كەلەسى توپقا بەرىلەدى. ەكى توپ تا شەشە الماسا ۇپاي بەرىلمەيدى.
1. اقپاراتتى كومپيۋتەردەن الامىن
ءبىراق ءوزىم قاعازعا باسىپ بەرەمىن (پرينتەر)
2. كومپيۋتەرگە كومەكپىن
جانۋارعا ۇقسايمىن
كىلەمشە ۇستىندە تۇرامىن
مەن قوسىمشا قۇرالمىن (تىشقان)
3. ەسەلە دەسەڭ ەسەلەيمىن
قي دەسەڭ قيىپ الامىن
قوي دەسەڭ قويامىن (الماسۋ بۋفەرى)
4. كومپيۋتەردىڭ ميىمىن
اقپاراتتى ساقتايمىن (پروسەسسور)
5. ءبىر باسساڭ ارىپتەردى باس ارىپپەن جازامىن
تاعى باسساڭ كىشى ارىپپەن جازامىن (Caps Lock باتىرماسى)
6. اقپاراتتى قاعازدان مەن الامىن
ءبىراق ونى كومپيۋتەرگە ەنگىزەم (سكانەر)
7. كومپيۋتەردە تۇرامىن
اۋىرسا ونى ەمدەيمىن (ۆيرۋستى ەمدەيتىن باعدارلاما)
6 - شى كەزەڭ: «كۋبيك لاقتىرۋ» كەزەڭى
1. جۇمىس ۇستەلى دەگەنىمىز نە؟
2. جۇمىس ۇستەلىندە Windows - تىڭ وبەكتىلەرى جانە باسقارۋ ەلەمەنتتەرىن اتا؟
3. Windows قازاقشا اۋدارماسى؟
4. تەرەزە دەگەنىمىز نە؟
5. تەرەزە تۇرلەرىن اتا؟
6. قولدانبا دەگەنىمىز نە؟
7. تەرەزە ەلەمەنتتەرىن اتا؟
7 - ءشى كەزەڭ «عاجايىپ الاڭ»
1.«انىقتاما» نە ءۇشىن كەرەك؟
2. باتىرمالاردى اتا؟
3. فايل دەگەنىمىز نە؟
4. فايلداردىڭ قانداي اتتارى بولادى؟
5. قاپشىق دەگەنىمىز نە؟
6. تاڭباشا دەگەنىمىز نە؟
جۇرگىزۋشى:
وسىمەن وسى ويىندى تامامداساق،
بۇل جارىستى وتكىزەر مە ەك جامان بولساق؟
ۇيرەندىك بىلمەگەندى وسى جولى،
تاعى دا ۇيرەنەمىز امان بولساق!
سايىستىڭ سوڭىندا ەڭ كوپ ۇپاي العان توپ انىقتالىپ، ولارعا « تاپقىر ينفورماتيكتەر» اتاعى بەرىلىپ ماراپاتتالادى.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: مۇقاعالي ماقاتايەۆ «اققۋلار ۇيىقتاعاندا».
