تاپقىرلار سايىسى
تاقىرىبى: «تاپقىرلار» سايىسى
ماقساتى:
ا) وقۋشىلاردىڭ قىزىقتى ماتەماتيكا ۇيىرمەسىنەن العان بىلىمدەرىن سايىس بارىسىندا ورتاعا سالۋ.
ءا) تانىمدىق كوزقاراستارىن، لوگيكالىق ويلاۋ، شاپشاڭدىق، ىزدەمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) ءوز پىكىرىن قورعاي الۋعا باۋلۋ.
كورنەكىلىك: ساندار، ولشەمدەر، سانجۇمباقتار، تاپسىرمالار جازىلعان قاعازدار.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار مۇعالىمدەر، وقۋشىلار! 4 - سىنىپتاعى «قىزىقتى ماتەماتيكا ۇيىرمەسى بويىنشا وتكىزىلىپ وتىرعان «تاپقىرلار» سايىسىنا
قوش كەلدىڭىزدەر!
تاۋەلسىز تاڭىنىڭ ۇل - قىزىسىز،
بىلىممەن، ونەرمەنەن بۇلقىنىڭىز.
بۇل ءومىر سايىستاردان تۇرادى ىلعي،
سايىستا گۇلدەي جايناپ قۇلپىرىڭىز – دەپ «ساندار» جانە «ولشەمدەر» توبىن شاقىرامىز.
بۇگىنگى سايىسىمىزدى سارالاپ، ءادىل باعاسىن بەرەتىن ادىلقازىلارمەن تانىس بولىڭىزدار.
ەسكەرتۋ: ءار بولىمنەن كەيىن ۇپاي باعالارىن 3، 4، 5 ساندارىمەن شىعاراسىزدار.
سايىس بولىمدەرىمەن تانىستىرۋ: 1. تانىستىرۋ
2. ۇشقىر وي
3. ويلان، تاپ!
4. تەز ەسەپتە
5. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل
6. كىم جىلدام؟
ءى. ءبولىم «تانىستىرۋ» 1 - توپ. «ساندار»
1 - وقۋشى: سيفرلاردان ءار ءتۇرلى ساندار قۇراستىرىلادى. ولار بار بولعانى ون سيفر. ءار ساننىڭ ءوز سىرىنا ۇڭىلەيىك.
2 - وقۋشى: 1 سانى
1 - جالعىز، دارا، جەكە سىڭار. ءبىر ەلى اۋىزعا ەكى ەلى قاقپاق. ەكى جارتى - ءبىر ءبۇتىن. جاقسى ءسوز جارىم ىرىس.
ءبىر قۇدىرەت: 18 مىڭ عالامدى جاراتۋشى جالعىز - اللا
3 - وقۋشى: 2 سانى
2 - جۇپ، قوس، ەگىز، پار. ەكى قۇلاعى ەكى ەزۋىندە. قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى. جۇبىن جازبادى. ەكى قۇلاعىنان كۇن كورىنەدى.
ەكى ارىس: اتا، انا. ەكى ماڭگىلىك: اي مەن كۇن. ەكى دۇنيە: بۇل دۇنيە. و دۇنيە.
4 - وقۋشى: 3 سانى
3 - ورتا باعا. ەر كەزەگى ۇشكە دەيىن. 3 بي، 3 ءجۇز، 3 ارسىز، 3 ءقادىرسىز، 3 جاقىن، 3 توقتام، 3 ءتاتتى، 3 قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى.
ءۇش جۇرت: اعايىن جۇرت. ناعاشى جۇرت. قايىن جۇرت.
ءۇش بايلىق: 1 - دەنساۋلىق، 2 - اقجاۋلىق، 3 - قوراداعى بەس ساۋلىق.
ءۇش دانا: اباي. شوقان. ىبىراي. ءۇش ارسىز: ۇيقى. تاماق. كۇلكى جاماندىق،
5 - وقۋشى: 4 سانى
4 امال، 4 بۇرىش، 4 قۇبىلا. دۇنيەنىڭ 4 بۇرىشى. 4 اياعى تەڭ جورعا. ءتۇن ۇيقىسىن 4 بولگەن. ءتورت تۇلىگى ساي. ءتورت كوزى تۇگەل.
ءتورت تۇلعا: وت، سۋ، جەل، جەر. ءتورت قۇبىلا: شىعىس، وڭتۇستىك، باتىس، سولتۇستىك.
ءتورت ماۋسىم: كوكتەم، جاز، كۇز، قىس. ءتورت توقسان: قىس توقسان، جاز توقسان، شىلدە توقسان، كۇز توقسان.
ءتورت مۇرات: داۋ مۇراتى - ءبىتۋ.
ساۋداگەر مۇراتى - ۇتۋ.
قىز مۇراتى - كەتۋ.
جول مۇراتى - جەتۋ.
6 - وقۋشى: 5 سانى
5 ۇزدىك باعا، 5 قارۋ، 5 اسىل ءىس، 5 دۇشپان، 5 تاس ويىنى، 5 پارىز.
بەس قارۋ: ساداق، مىلتىق، نايزا، قىلىش، ايبالتا.
7 - وقۋشى: 6 سانى
6 - جۇپ سان. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى،
التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
التى ايلىق جول. ازۋى التى قارىس.
التى الاش: قازاق، قاراقالپاق، وزبەك، تۇركىمەن، قىرعىز، جايىلعان.
8 - وقۋشى: 7 سانى
7 قازىنا. 7 جەتىم. 7 جوق. 7 اپتانىڭ 7 كۇنى. 7 جارعى. 7 جۇپ. 7 اتا. جۇت جەتى اعايىندى. جەتى اتاسىن بىلمەگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر.
جەتى قازىنا: ەر جىگىت، سۇلۋ ايەل، اقىل، ءبىلىم، جۇيرىك ات، قىران بۇركىت، بەرەن مىلتىق، جۇيرىك تاز.
9 - وقۋشى: 8 سانى
8 - سەگىز سەرى. سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى.
10 - وقۋشى: 9 سانى
9 قۇمالاق ويىنى.
11 - وقۋشى: 10 سانى وقۋ
حورمەن: 1 - ءبىلىم ال 6 - العىس ال
2 - ەرلىك كورسەت 7 – جەڭىس بىزدىكى
3 - ۇلگى تۇت 8 - سەنىم كەرەك
4 - ءتارتىپ كەرەك 9 - تالپىنۋ كەرەك
5 - بەستىك باعا 10 - وقۋ كەرەك
توپ باسشىسى: بىرلىك، وندىق، جۇزدىك بار،
ساندار سىرىن ايتاتىن.
17 ميلليون حالقىم بار.
ايبارلى بارىس قازاقپىز.
ءىى توپ. «ولشەمدەر»
توپ باسشىسى: قازاقتا بار ولشەمدەر،
ءسوزىمدى مەنىڭ كوركەمدەر.
ەلى قارىس قادام بار،
قازاقشا ناعىز ولشەمدەر.
جاقسى – جامان اراسى،
بەس ەلى دەپ ولشەنەر.
1 - وقۋشى: حالىق تۇرمىستا قازاقتىڭ بايىرعى ولشەمدەرىن قولدانعان. كەيدە ادامداردىڭ ءىس - ارەكەتىن، ءقادىر - قاسيەتىن باعالاپ، باسقامەن سالىستىرعاندا «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس» دەگەن ءسوزدى ماتەل ەسەبىندە ايتادى.
2 - وقۋشى: ساۋساقپەن ولشەنەتىن سىيىمدىق ولشەمدەر.
شىم، شوكىم، ءبىر ۋىس، قوس ۋىس
3 - وقۋشى: قولمەن ولشەنەتىن ۇزىندىق ولشەمدەر.
بىلەم، شىنتاق، قولتىق، قۇلاش، كەرە.
4 - وقۋشى: ساۋساقپەن ولشەنەتىن ۇزىندىق ولشەمدەرى.
ەلى، تۇتام، سۇيەم، سىنىق سۇيەم، قارىس سۇيەم، سەرە، قارىس، كەرە قارىس.
5 - وقۋشى: قاشىقتىق ولشەمدەر.
اتتام(ءبىر اتتام) جەر، بورىك تاستام جەر، يەك ارتپا جەر، قوزى كوگەن جەر، قول(قۇلاش) سوزىم جەر، قىرىق قادام، تاس لاقتىرىم جەر، تاياق تاستام جەر، سىدىك شاپتىرىم جەر.
6 - وقۋشى: ادام بويىنا بايلانىستى تەرەڭدىك ولشەمدەرى.
توبىققا دەيىن، تىزە بويى، بەلۋار (بەلبۋار) بويى، كىندىك بويى، كىسى بويى.
7 - وقۋشى: اۋىرلىق ولشەمدەرى
مىسقال - 5 گرامعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
قاداق - 400 گرامعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
پۇت - 16 كيلوگراممعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
قاپ - 4 پۇتقا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
باتپان - 10 پۇتقا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
8 - وقۋشى: كولەم ولشەمدەرى
تيتىمدەي، باس بارماقتاي، جۇدىرىقتاي، كەسەكتەي، قازانداي
9 - وقۋشى: ەكولوگيالىق ۋاقىت ولشەمى
اي تۋعاندا، العاش قار جاۋعاندا، جەر كوكتەگەندە، جۇلدىزدار وشكەندە، كۇن باتاردا، كۇن ارقان بويى كوتەرىلگەندە، كۇن كوتەرىلگەندە، كۇن كۇركىرەگەندە، كۇن توبەگە كوتەرىلگەندە، قانسوناردا، قىراۋ تۇسكەندە، تاڭ بوزارىپ اتقاندا، تاڭ قىلاۋلاپ اتقاندا، ءشوپ سارعايعاندا.
توپ باسشىسى: ءبىلۋ ءۇشىن شىراعىم،
بىلمەگەندى سۇراعىڭ.
جۇرگەن ەلدىڭ ويىندى،
ەسكى ولشەمدەر مول ەكەن.
بۇل ولشەمدەردى بىلەيىك،
ەستە ۇستاپ جۇرەيىك.
ءىى ءبولىم «ۇشقىر وي»
1. مەنىڭ اقشاما وسى اقشانىڭ جارتىسىن قوسسا، 150 تەڭگە بولار ەدى. مەندە قانشا اقشا بولعان؟ (جاۋابى 100 تەڭگە)
2. شەشەسى بالالارىنا 10 شوكولادى ءبولىپ، قىزدارىنا ءۇش - ۇشتەن، ۇلدارىنا ەكى - ەكىدەن بەردى. قىزدار نەشەۋ، ۇلدار نەشەۋ ەكەنىن تاپ. (4 بالا - 2 ۇل، 2 قىز)
3. وتباسىندا 3 ەر بالا بار. ولاردىڭ ءارقايسىسى الدىنداعىسىنان 4 جاس كىشى. ءبارىنىڭ جاسىن قوسقاندا 24 بولسا، ءۇش بالانىڭ ءارقايسىسى نەشە جاستا؟
(4 جاستا، 8جاستا، 12جاستا)
4. بال سالىنعان قالبىردىڭ سالماعى 500 گرامم. جەرماي قۇيىلعان ءدال سونداي قالبىردىڭ سالماعى 350 گرامم. جەرماي بالدان ەكى ەسە جەڭىل، سوندا قالبىردىڭ سالماعى قانشا؟ (200 گرامم)
5. اكەسى باقتان 25 الما، المۇرت جانە ورىكتەردى جيناپ اكەلدى. الما مەن المۇرت 15، ال الما مەن ورىك 16. قايسىسى قانشا؟ (6 الما، 10 ورىك، 9 المۇرت)
6. مەنىڭ اكەم 65 جىل ءومىر ءسۇردى. ونىڭ 5 جىلىن سۋدا مالتاۋمەن وتكىزدى. ول نەشە اي سۋدا وتكىزسە، سونشا جىل جەردە ءومىر ءسۇردى. نەشە اي، نەشە جىل ەكەنىن تاپ. (5 جىل (60 اي سۋدا ءجۇزدى، 60 جىل قۇرعاقتا ءجۇردى))
7. ەرىكتىڭ شەلەگىندە الابۇعا، تەڭگەبالىق، تاۋتان - بارلىعى 14 بالىق جاتىر. تەڭگەبالىقتان تاۋتاننىڭ 10 - ى ارتىق. شەلەكتەگى بالىقتاردىڭ ءارقايسىسى قانشادان؟ (تاۋتان - 11، تەڭگە بالىق - 1، الابۇعا - 2)
8. نازگۇل مەن باقىت اپالى - ءسىڭلى قىزدار. باقىت وزىندە 2 اعاسى بارىن ايتتى. نازگۇل دە وزىنە دە 2 اعاسى بارىن ايتتى. سوندا باقىت پەن نازگۇلدىڭ جانۇياسىندا قانشا بالا بار؟ (4 بالا)
9. بالالار 2 شەلەك جانە جارتى شەلەك جاڭعاق جينادى. بالالاردىڭ سانى 5 بولسا، وسى جيناعان جاڭعاقتى بىردەي ەتىپ قالاي بولۋگە بولادى؟ (ءارقايسىسىنا جارتى شەلەكتەن)
10. ەكى زالدا 50 ورىندىق بار. ءبىر زالدان 10 ورىندىقتى الىپ كەتكەندە، ەكى زالداعى ورىندىقتار سانى بىردەي بولدى. اۋەلدە ءار زالدا نەشە ورىندىقتان بولعانىن تاپ. (1 -زالدا 30ورىندىق، 2 - زالدا 20 ورىندىق )
ءىىى ءبولىم «ويلان، تاپ!» (ماتەماتيكالىق سانجۇمباقتى شەشۋ)
ءى توپ «احمەت اتانىڭ اسىل ءسوزى» سانجۇمباعى
بۇل ءسوزجۇمباقتى شەشسەڭدەر احمەت بايتۇرسىن ۇلى اتامىزدىڭ ناقىل ءسوزىن وقي الاسىزدار.
15 - ج 24 - ءو 12 - ز 10 - ءى 19 - س 22 - د
11 - ە 14 - ا 18 - و 25 - ع 20 - ل 17 - ى
13 - ن 16 - ۇ 23 - ت 9 - ر 26 - ڭ
جاۋابى: ءسوزى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى.
ءىى توپ «حالىق دانالىعى» سانجۇمباعى
ەگەر سانداردى سويلەتە الساڭدار، حالقىمىزدىڭ قىزعا بايلانىستى ماقال - ماتەلىنىڭ ءبىرىن وقي الاسىڭدار.
10 - ق؛ 11 - ءو؛ 12 - ى؛ 13 - ە؛ 14 - س؛ 15 - ز؛ 16 - د؛ 17 - ل؛ 18 - ڭ؛ 19 - ءى؛ 20 - ر؛ 21 - گ؛ 22 - ك؛ 24 - ج؛ 25 - ءۇ.
جاۋابى: قىز وسسە - ەلدىڭ كوركى،
گۇل وسسە - جەردىڭ كوركى.
ءىV ءبولىم «تەز ەسەپتە»
«ەرنازار اۋلەتى»
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ەرنازار دەگەن ادام ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ توعىز ۇلى بولىپتى. اكەسى توعىز ۇلىنا ءبىر ءۇيدىڭ توعىز قىزىن الىپ بەرىپتى. ءارى قاراي ءار كەلىندەرىنەن توعىز نەمەرە، ءار نەمەرەدەن توعىز شوبەرە، ءار شوبەرەدەن توعىز نەمەنە كورىپتى. ەرنازار اۋلەتىنىڭ سانى قانشا؟ (ەرنازاردىڭ تۇقىمى 9 بالا، 9نەمەرە، 9شوبەرە، 9نەمەنەدەن ەسەپتەگەندە 7380 ادام. 9+81+729+6561=7380)
7 ادامنىڭ 7 - دەن تازىسى بولىپتى. ءاربىر تازىسى 7 - دەن تۇلكى ۇستايدى. ءاربىر تۇلكى 7 - دەن تىشقان جەيدى. ءاربىر تىشقان 7 - دەن ماساق ءجيدى. ءاربىر ماساقتا 7 - دەن ءدان بار. ءبارى قانشا؟
جاۋابى: 7+49+147+1029=1232
V ءبولىم «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل»
جۇمباقتاردىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ.
1) 11 تۇيە، 5 جىلقى،
2 سيىر، 5 ەشكى،
2 قويان، 3 تۇلكى
تابا الماساڭ بول كۇلكى!
(بارلىعى 28)
2) ءبىر المانى تورتكە بولدىك،
ءبىر بولىگىن جەپ تە كوردىك.
قالعان ۇلكەن ءۇش بولىگىن،
قاسىمداعى ءۇش دوسقا بەردىم.
قانشا بولدى؟ ( 0 )
3) الا شاپان كيىنىپ،
قاربىز جاتىر ءۇيىلىپ.
قاربىزداردى شەتىنەن،
ساناپ شىقتىم ەكىدەن.
بەسەۋ بولدى جۇپ سانى،
نەشۋ بولدى ءتۇپ سانى؟ (10)
بەرەدى ايتىپ كىم ماعان،
نەشە جان بار كلاستا؟ (37: 2=18 (1ق)
4) ورتاعا اكەپ توستى وسپان،
وتىز جەتى قالامدى.
ءتيدى اركىمگە قوس - قوستان،
بالالاردىڭ ءبارى الدى.
وزگەلەردەن ءبىر قالام،
ارتىق ءتيدى كۇلاشقا.
Vءى ءبولىم «كىم جىلدام؟»
ءار توپ سان ەسىمى بار ماقال جانە جاڭىلتپاشتار ايتىپ جارىسۋ.
ءمۇعالىم: بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق،
بيلەسىن ادام ساناسىن.
ءبىلىمدى بولساڭ بىلىكتى،
بار سىننان جولدى تابارسىڭ.
مىڭنان جۇيرىك كىم بولار؟
قازىلار بەرەر باعاسىن.
ماقساتى:
ا) وقۋشىلاردىڭ قىزىقتى ماتەماتيكا ۇيىرمەسىنەن العان بىلىمدەرىن سايىس بارىسىندا ورتاعا سالۋ.
ءا) تانىمدىق كوزقاراستارىن، لوگيكالىق ويلاۋ، شاپشاڭدىق، ىزدەمپازدىق قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ.
ب) ءوز پىكىرىن قورعاي الۋعا باۋلۋ.
كورنەكىلىك: ساندار، ولشەمدەر، سانجۇمباقتار، تاپسىرمالار جازىلعان قاعازدار.
ءمۇعالىم: ارمىسىزدار مۇعالىمدەر، وقۋشىلار! 4 - سىنىپتاعى «قىزىقتى ماتەماتيكا ۇيىرمەسى بويىنشا وتكىزىلىپ وتىرعان «تاپقىرلار» سايىسىنا
قوش كەلدىڭىزدەر!
تاۋەلسىز تاڭىنىڭ ۇل - قىزىسىز،
بىلىممەن، ونەرمەنەن بۇلقىنىڭىز.
بۇل ءومىر سايىستاردان تۇرادى ىلعي،
سايىستا گۇلدەي جايناپ قۇلپىرىڭىز – دەپ «ساندار» جانە «ولشەمدەر» توبىن شاقىرامىز.
بۇگىنگى سايىسىمىزدى سارالاپ، ءادىل باعاسىن بەرەتىن ادىلقازىلارمەن تانىس بولىڭىزدار.
ەسكەرتۋ: ءار بولىمنەن كەيىن ۇپاي باعالارىن 3، 4، 5 ساندارىمەن شىعاراسىزدار.
سايىس بولىمدەرىمەن تانىستىرۋ: 1. تانىستىرۋ
2. ۇشقىر وي
3. ويلان، تاپ!
4. تەز ەسەپتە
5. جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل
6. كىم جىلدام؟
ءى. ءبولىم «تانىستىرۋ» 1 - توپ. «ساندار»
1 - وقۋشى: سيفرلاردان ءار ءتۇرلى ساندار قۇراستىرىلادى. ولار بار بولعانى ون سيفر. ءار ساننىڭ ءوز سىرىنا ۇڭىلەيىك.
2 - وقۋشى: 1 سانى
1 - جالعىز، دارا، جەكە سىڭار. ءبىر ەلى اۋىزعا ەكى ەلى قاقپاق. ەكى جارتى - ءبىر ءبۇتىن. جاقسى ءسوز جارىم ىرىس.
ءبىر قۇدىرەت: 18 مىڭ عالامدى جاراتۋشى جالعىز - اللا
3 - وقۋشى: 2 سانى
2 - جۇپ، قوس، ەگىز، پار. ەكى قۇلاعى ەكى ەزۋىندە. قۇتتى قوناق كەلسە، قوي ەگىز تابادى. جۇبىن جازبادى. ەكى قۇلاعىنان كۇن كورىنەدى.
ەكى ارىس: اتا، انا. ەكى ماڭگىلىك: اي مەن كۇن. ەكى دۇنيە: بۇل دۇنيە. و دۇنيە.
4 - وقۋشى: 3 سانى
3 - ورتا باعا. ەر كەزەگى ۇشكە دەيىن. 3 بي، 3 ءجۇز، 3 ارسىز، 3 ءقادىرسىز، 3 جاقىن، 3 توقتام، 3 ءتاتتى، 3 قايناسا سورپاسى قوسىلمايدى.
ءۇش جۇرت: اعايىن جۇرت. ناعاشى جۇرت. قايىن جۇرت.
ءۇش بايلىق: 1 - دەنساۋلىق، 2 - اقجاۋلىق، 3 - قوراداعى بەس ساۋلىق.
ءۇش دانا: اباي. شوقان. ىبىراي. ءۇش ارسىز: ۇيقى. تاماق. كۇلكى جاماندىق،
5 - وقۋشى: 4 سانى
4 امال، 4 بۇرىش، 4 قۇبىلا. دۇنيەنىڭ 4 بۇرىشى. 4 اياعى تەڭ جورعا. ءتۇن ۇيقىسىن 4 بولگەن. ءتورت تۇلىگى ساي. ءتورت كوزى تۇگەل.
ءتورت تۇلعا: وت، سۋ، جەل، جەر. ءتورت قۇبىلا: شىعىس، وڭتۇستىك، باتىس، سولتۇستىك.
ءتورت ماۋسىم: كوكتەم، جاز، كۇز، قىس. ءتورت توقسان: قىس توقسان، جاز توقسان، شىلدە توقسان، كۇز توقسان.
ءتورت مۇرات: داۋ مۇراتى - ءبىتۋ.
ساۋداگەر مۇراتى - ۇتۋ.
قىز مۇراتى - كەتۋ.
جول مۇراتى - جەتۋ.
6 - وقۋشى: 5 سانى
5 ۇزدىك باعا، 5 قارۋ، 5 اسىل ءىس، 5 دۇشپان، 5 تاس ويىنى، 5 پارىز.
بەس قارۋ: ساداق، مىلتىق، نايزا، قىلىش، ايبالتا.
7 - وقۋشى: 6 سانى
6 - جۇپ سان. تورتەۋ تۇگەل بولسا، توبەدەگى كەلەدى،
التاۋ الا بولسا، اۋىزداعى كەتەدى،
التى ايلىق جول. ازۋى التى قارىس.
التى الاش: قازاق، قاراقالپاق، وزبەك، تۇركىمەن، قىرعىز، جايىلعان.
8 - وقۋشى: 7 سانى
7 قازىنا. 7 جەتىم. 7 جوق. 7 اپتانىڭ 7 كۇنى. 7 جارعى. 7 جۇپ. 7 اتا. جۇت جەتى اعايىندى. جەتى اتاسىن بىلمەگەن ەر، جەتى جۇرتتىڭ قامىن جەر.
جەتى قازىنا: ەر جىگىت، سۇلۋ ايەل، اقىل، ءبىلىم، جۇيرىك ات، قىران بۇركىت، بەرەن مىلتىق، جۇيرىك تاز.
9 - وقۋشى: 8 سانى
8 - سەگىز سەرى. سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى.
10 - وقۋشى: 9 سانى
9 قۇمالاق ويىنى.
11 - وقۋشى: 10 سانى وقۋ
حورمەن: 1 - ءبىلىم ال 6 - العىس ال
2 - ەرلىك كورسەت 7 – جەڭىس بىزدىكى
3 - ۇلگى تۇت 8 - سەنىم كەرەك
4 - ءتارتىپ كەرەك 9 - تالپىنۋ كەرەك
5 - بەستىك باعا 10 - وقۋ كەرەك
توپ باسشىسى: بىرلىك، وندىق، جۇزدىك بار،
ساندار سىرىن ايتاتىن.
17 ميلليون حالقىم بار.
ايبارلى بارىس قازاقپىز.
ءىى توپ. «ولشەمدەر»
توپ باسشىسى: قازاقتا بار ولشەمدەر،
ءسوزىمدى مەنىڭ كوركەمدەر.
ەلى قارىس قادام بار،
قازاقشا ناعىز ولشەمدەر.
جاقسى – جامان اراسى،
بەس ەلى دەپ ولشەنەر.
1 - وقۋشى: حالىق تۇرمىستا قازاقتىڭ بايىرعى ولشەمدەرىن قولدانعان. كەيدە ادامداردىڭ ءىس - ارەكەتىن، ءقادىر - قاسيەتىن باعالاپ، باسقامەن سالىستىرعاندا «بەس ساۋساق بىردەي ەمەس» دەگەن ءسوزدى ماتەل ەسەبىندە ايتادى.
2 - وقۋشى: ساۋساقپەن ولشەنەتىن سىيىمدىق ولشەمدەر.
شىم، شوكىم، ءبىر ۋىس، قوس ۋىس
3 - وقۋشى: قولمەن ولشەنەتىن ۇزىندىق ولشەمدەر.
بىلەم، شىنتاق، قولتىق، قۇلاش، كەرە.
4 - وقۋشى: ساۋساقپەن ولشەنەتىن ۇزىندىق ولشەمدەرى.
ەلى، تۇتام، سۇيەم، سىنىق سۇيەم، قارىس سۇيەم، سەرە، قارىس، كەرە قارىس.
5 - وقۋشى: قاشىقتىق ولشەمدەر.
اتتام(ءبىر اتتام) جەر، بورىك تاستام جەر، يەك ارتپا جەر، قوزى كوگەن جەر، قول(قۇلاش) سوزىم جەر، قىرىق قادام، تاس لاقتىرىم جەر، تاياق تاستام جەر، سىدىك شاپتىرىم جەر.
6 - وقۋشى: ادام بويىنا بايلانىستى تەرەڭدىك ولشەمدەرى.
توبىققا دەيىن، تىزە بويى، بەلۋار (بەلبۋار) بويى، كىندىك بويى، كىسى بويى.
7 - وقۋشى: اۋىرلىق ولشەمدەرى
مىسقال - 5 گرامعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
قاداق - 400 گرامعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
پۇت - 16 كيلوگراممعا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
قاپ - 4 پۇتقا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
باتپان - 10 پۇتقا جۋىق اۋىرلىق ولشەمى.
8 - وقۋشى: كولەم ولشەمدەرى
تيتىمدەي، باس بارماقتاي، جۇدىرىقتاي، كەسەكتەي، قازانداي
9 - وقۋشى: ەكولوگيالىق ۋاقىت ولشەمى
اي تۋعاندا، العاش قار جاۋعاندا، جەر كوكتەگەندە، جۇلدىزدار وشكەندە، كۇن باتاردا، كۇن ارقان بويى كوتەرىلگەندە، كۇن كوتەرىلگەندە، كۇن كۇركىرەگەندە، كۇن توبەگە كوتەرىلگەندە، قانسوناردا، قىراۋ تۇسكەندە، تاڭ بوزارىپ اتقاندا، تاڭ قىلاۋلاپ اتقاندا، ءشوپ سارعايعاندا.
توپ باسشىسى: ءبىلۋ ءۇشىن شىراعىم،
بىلمەگەندى سۇراعىڭ.
جۇرگەن ەلدىڭ ويىندى،
ەسكى ولشەمدەر مول ەكەن.
بۇل ولشەمدەردى بىلەيىك،
ەستە ۇستاپ جۇرەيىك.
ءىى ءبولىم «ۇشقىر وي»
1. مەنىڭ اقشاما وسى اقشانىڭ جارتىسىن قوسسا، 150 تەڭگە بولار ەدى. مەندە قانشا اقشا بولعان؟ (جاۋابى 100 تەڭگە)
2. شەشەسى بالالارىنا 10 شوكولادى ءبولىپ، قىزدارىنا ءۇش - ۇشتەن، ۇلدارىنا ەكى - ەكىدەن بەردى. قىزدار نەشەۋ، ۇلدار نەشەۋ ەكەنىن تاپ. (4 بالا - 2 ۇل، 2 قىز)
3. وتباسىندا 3 ەر بالا بار. ولاردىڭ ءارقايسىسى الدىنداعىسىنان 4 جاس كىشى. ءبارىنىڭ جاسىن قوسقاندا 24 بولسا، ءۇش بالانىڭ ءارقايسىسى نەشە جاستا؟
(4 جاستا، 8جاستا، 12جاستا)
4. بال سالىنعان قالبىردىڭ سالماعى 500 گرامم. جەرماي قۇيىلعان ءدال سونداي قالبىردىڭ سالماعى 350 گرامم. جەرماي بالدان ەكى ەسە جەڭىل، سوندا قالبىردىڭ سالماعى قانشا؟ (200 گرامم)
5. اكەسى باقتان 25 الما، المۇرت جانە ورىكتەردى جيناپ اكەلدى. الما مەن المۇرت 15، ال الما مەن ورىك 16. قايسىسى قانشا؟ (6 الما، 10 ورىك، 9 المۇرت)
6. مەنىڭ اكەم 65 جىل ءومىر ءسۇردى. ونىڭ 5 جىلىن سۋدا مالتاۋمەن وتكىزدى. ول نەشە اي سۋدا وتكىزسە، سونشا جىل جەردە ءومىر ءسۇردى. نەشە اي، نەشە جىل ەكەنىن تاپ. (5 جىل (60 اي سۋدا ءجۇزدى، 60 جىل قۇرعاقتا ءجۇردى))
7. ەرىكتىڭ شەلەگىندە الابۇعا، تەڭگەبالىق، تاۋتان - بارلىعى 14 بالىق جاتىر. تەڭگەبالىقتان تاۋتاننىڭ 10 - ى ارتىق. شەلەكتەگى بالىقتاردىڭ ءارقايسىسى قانشادان؟ (تاۋتان - 11، تەڭگە بالىق - 1، الابۇعا - 2)
8. نازگۇل مەن باقىت اپالى - ءسىڭلى قىزدار. باقىت وزىندە 2 اعاسى بارىن ايتتى. نازگۇل دە وزىنە دە 2 اعاسى بارىن ايتتى. سوندا باقىت پەن نازگۇلدىڭ جانۇياسىندا قانشا بالا بار؟ (4 بالا)
9. بالالار 2 شەلەك جانە جارتى شەلەك جاڭعاق جينادى. بالالاردىڭ سانى 5 بولسا، وسى جيناعان جاڭعاقتى بىردەي ەتىپ قالاي بولۋگە بولادى؟ (ءارقايسىسىنا جارتى شەلەكتەن)
10. ەكى زالدا 50 ورىندىق بار. ءبىر زالدان 10 ورىندىقتى الىپ كەتكەندە، ەكى زالداعى ورىندىقتار سانى بىردەي بولدى. اۋەلدە ءار زالدا نەشە ورىندىقتان بولعانىن تاپ. (1 -زالدا 30ورىندىق، 2 - زالدا 20 ورىندىق )
ءىىى ءبولىم «ويلان، تاپ!» (ماتەماتيكالىق سانجۇمباقتى شەشۋ)
ءى توپ «احمەت اتانىڭ اسىل ءسوزى» سانجۇمباعى
بۇل ءسوزجۇمباقتى شەشسەڭدەر احمەت بايتۇرسىن ۇلى اتامىزدىڭ ناقىل ءسوزىن وقي الاسىزدار.
15 - ج 24 - ءو 12 - ز 10 - ءى 19 - س 22 - د
11 - ە 14 - ا 18 - و 25 - ع 20 - ل 17 - ى
13 - ن 16 - ۇ 23 - ت 9 - ر 26 - ڭ
جاۋابى: ءسوزى جوعالعان جۇرتتىڭ ءوزى دە جوعالادى.
ءىى توپ «حالىق دانالىعى» سانجۇمباعى
ەگەر سانداردى سويلەتە الساڭدار، حالقىمىزدىڭ قىزعا بايلانىستى ماقال - ماتەلىنىڭ ءبىرىن وقي الاسىڭدار.
10 - ق؛ 11 - ءو؛ 12 - ى؛ 13 - ە؛ 14 - س؛ 15 - ز؛ 16 - د؛ 17 - ل؛ 18 - ڭ؛ 19 - ءى؛ 20 - ر؛ 21 - گ؛ 22 - ك؛ 24 - ج؛ 25 - ءۇ.
جاۋابى: قىز وسسە - ەلدىڭ كوركى،
گۇل وسسە - جەردىڭ كوركى.
ءىV ءبولىم «تەز ەسەپتە»
«ەرنازار اۋلەتى»
ەرتە، ەرتە، ەرتەدە ەرنازار دەگەن ادام ءومىر ءسۇرىپتى. ونىڭ توعىز ۇلى بولىپتى. اكەسى توعىز ۇلىنا ءبىر ءۇيدىڭ توعىز قىزىن الىپ بەرىپتى. ءارى قاراي ءار كەلىندەرىنەن توعىز نەمەرە، ءار نەمەرەدەن توعىز شوبەرە، ءار شوبەرەدەن توعىز نەمەنە كورىپتى. ەرنازار اۋلەتىنىڭ سانى قانشا؟ (ەرنازاردىڭ تۇقىمى 9 بالا، 9نەمەرە، 9شوبەرە، 9نەمەنەدەن ەسەپتەگەندە 7380 ادام. 9+81+729+6561=7380)
7 ادامنىڭ 7 - دەن تازىسى بولىپتى. ءاربىر تازىسى 7 - دەن تۇلكى ۇستايدى. ءاربىر تۇلكى 7 - دەن تىشقان جەيدى. ءاربىر تىشقان 7 - دەن ماساق ءجيدى. ءاربىر ماساقتا 7 - دەن ءدان بار. ءبارى قانشا؟
جاۋابى: 7+49+147+1029=1232
V ءبولىم «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل»
جۇمباقتاردىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ.
1) 11 تۇيە، 5 جىلقى،
2 سيىر، 5 ەشكى،
2 قويان، 3 تۇلكى
تابا الماساڭ بول كۇلكى!
(بارلىعى 28)
2) ءبىر المانى تورتكە بولدىك،
ءبىر بولىگىن جەپ تە كوردىك.
قالعان ۇلكەن ءۇش بولىگىن،
قاسىمداعى ءۇش دوسقا بەردىم.
قانشا بولدى؟ ( 0 )
3) الا شاپان كيىنىپ،
قاربىز جاتىر ءۇيىلىپ.
قاربىزداردى شەتىنەن،
ساناپ شىقتىم ەكىدەن.
بەسەۋ بولدى جۇپ سانى،
نەشۋ بولدى ءتۇپ سانى؟ (10)
بەرەدى ايتىپ كىم ماعان،
نەشە جان بار كلاستا؟ (37: 2=18 (1ق)
4) ورتاعا اكەپ توستى وسپان،
وتىز جەتى قالامدى.
ءتيدى اركىمگە قوس - قوستان،
بالالاردىڭ ءبارى الدى.
وزگەلەردەن ءبىر قالام،
ارتىق ءتيدى كۇلاشقا.
Vءى ءبولىم «كىم جىلدام؟»
ءار توپ سان ەسىمى بار ماقال جانە جاڭىلتپاشتار ايتىپ جارىسۋ.
ءمۇعالىم: بىلىمگە دەگەن قۇشتارلىق،
بيلەسىن ادام ساناسىن.
ءبىلىمدى بولساڭ بىلىكتى،
بار سىننان جولدى تابارسىڭ.
مىڭنان جۇيرىك كىم بولار؟
قازىلار بەرەر باعاسىن.
You Might Also Like
