تاربيەشىلەرگە كەڭەس
قىزىلوردا وبلىسى
قازالى اۋدانى
ايتەكە بي كەنتى
№ 7 «بالدىرعان» بالالار باقشاسىنىڭ ادىسكەرى
قالجانوۆا راحيما سىدىق قىزى
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ زەيىننىڭ ءارتۇرلى قاسيەتتەرىن
زەرتتەۋگە ارنالعان ادىستەمەلەر.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا زەيىننىڭ، ەستىڭ، قيالدىڭ دامۋىندا كوپتەگەن ۇقساستىقتار بار.
ەگەر سابيلىك شاقتىڭ وزىندە قابىلداۋ مەن ويلاۋ ىس-ارەكەتتەرى رەتىندە انىقتاۋعا بولاتىن باعدارلاۋ ىس-ارەكەتتەرىنىڭ ەرەكشە فورمالارى رەتىندە بولىنسە، مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا مۇنداي ىس-ارەكەتتەر ۇزدىكسىز كۇردەلەنە جانە جەتىلە ءتۇسۋى، ال زەيىن، ەس، قيال ۇزاق ۋاقىت جەكە سيپات الا المايدى. بالا بىردەڭەگە نازار اۋدارارلىقتاي كورگەنى مەن ەستىگەنىن جادىندا ساقتارلىقتاي، بۇرىن قابىلداعانىنىڭ اۋماعىنان شىعارلىقتاي ارنايى ىس-ارەكەتتەردى يگەرە بىلمەيدى. مۇنداي ىس-ارەكەتتەر تەك مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا قالىپتاسا باستايدى.
. سابيلىك شاقتا بالالار زاتتاردى اۋدارا-توڭكەرە قۇبىلتۋدا نەمەسە سۋرەتتەردى قاراۋدا زەيىنىن شوعىرلاندىرادى، كوپتەگەن تاجىريبە جيناقتايدى، شيماي-شاتپاقتارىنان ماشينانى نەمەسە ۇلكەن كىسىنى كورە باستايدى. ءبىراق وسىنىڭ ءبارى زاتتاردىڭ ولاردىڭ قاسيەتتەرى مەن قاتىناستارىن پراكتيكالىق ىس-ارەكەتتەرى، توڭىرەكتى جالپى باعدارلاۋدىڭ ناتيجەلەرى، ءبىراق جاڭا بەينەلەردى جاساۋ نەمەسە ولاردى ەستە ساقتاۋ، زەيىن قويۋ ەمەس. سوندىقتان سابيلىك شاقتاعى بالانىڭ زەيىنى، ەسى، قيالى ىرىقسىز الدىن-الا ويلانباعان بولىپ تابىلادى. ياعني، بۇل بالا مەكتەپكە دەيىنگى شاقتان سوڭ دا وسىلاي بولىپ قالا بەرەدى. مەكتەپكە دەيىنگى اقىل – وي دامۋىنىڭ وسى جاقتارىن زەرتتەي وتىرىپ، ءبىز بەلگىلى ءبىر ساتكە دەيىن تەك ساندىق وزگەرىستەردى عانا، زەيىننىڭ شوعىرلانۋى مەن تۇراقتىلىعىن، ماتەريالدى ەستە ساقتاۋدىڭ ۇزاقتىعىنىڭ ارتا تۇسەتىنىن، قيالىنىڭ بولاتىنىن كورسەتە الامىز.
مەكتەپكە دەيىنگى بالا ارەكەتىنىڭ جاڭا تۇرلەرىن، ۇلكەندەردىڭ وعان قويعان جاڭا تالاپتارىن يگەرۋدىڭ ىقپالىمەن بالانىڭ بىرنارسەگە زەيىنىن شوعىرلاندىرۋ جانە وعان زەيىن قويۋ، ماتەريالدى ەستە ۇستاۋ جانە سودان كەيىن ونى جاقسارتۋ، ويىننىڭ، سۋرەتتىڭ ت.ب. وي جەلىسىن قۇرۋ سياقتى ەرەكشە مىندەتتەر پايدا بولعاندا عانا بەتبۇرىس جاسالادى.
وسى مىندەتتەردى شەشە ءبىلۋ ءۇشىن بالا ۇلكەندەردەن ۇيرەنگەن تاسىلدەردىڭ ءقايسىبىرىن پايدالانادى. مىنە،سوندا عانا زەيىننىڭ، ەستىڭ، قيالدىڭ ارنايى ىس-ارەكەتتەرى قالىپتاسا باستايدى، سولاردىڭ ارقاسىندا ەركىن، الدىن-الا ويلاستىرىلعان سيپاتقا يە بولادى.مەكتەپكە دەيىنگى شاقتىڭ باسىندا بالانىڭ زەيىنى توڭىرەكتەگى زاتتارعا جانە وسىلار ارقىلى ورىندالاتىن ىس-ارەكەتتەرگە قاتىستى ىنتامەن شوعىرلانادى. جاڭا ءبىر نارسە پايدا بولسا، بالانىڭ زەيىنى لەزدە سوعان اۋادى. سوندىقتان بالانىڭ ۇزاق ۋاقىت ءبىر ىسپەن شۇعىلدانۋى سيرەك بولادى.مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا بالالار ىس-ارەكەتتىڭ كۇردەلەنۋىنە بايلانىستى زەيىن كۇشتى شوعىرلانىپ، تۇراقتىلىققا يە بولادى. مىسالى، مەكتەپكە دەيىنگى بالالار ءبىر ويىندى 30-50 مينۋت وينايتىن بولسا، 5-6 جاسقا جەتكەندە ويىننىڭ ۇزاقتىعى 1،5 ساعاتقا سوزىلادى.
بالالار سۋرەت كورگەندە اڭگىمە، ەرتەگى تىڭداعاندا زەيىن تۇراقتىلىعى ارتا تۇسەدى. مىسالى، مەكتەپكە دەيىنگى شاقتىڭ سوڭىندا سۋرەتتى كورۋ ۇزاقتىعى ەكى ەسەگە ارتادى دا، مەكتەپكە دەيىنگى كىشكەنتايعا قاراعاندا، 6 جاسار بالا سۋرەتتى جاقسىراق تۇسىنەدى جانە وزىنە قىزىقتى جاقتارىن ەگجەي-تەگجەيلەرىن ءبولىپ كورسەتەدى.
ءبىراق مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا زەيىننىڭ نەگىزگى وزگەرۋى بالانىڭ العاش رەت ءوز زەيىنىن مەڭگەرە بىلۋىندە. ونى ساپالى تۇردە بەلگىلى زاتتارعا، قۇبىلىستارعا باعىتتاي بىلۋىندە، كەيبىر تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، سولارعا زەيىن قويا بىلۋىندە.
ىقتيارلى زەيىننىڭ باستامالارى بالانىڭ جەكە باسىنان تىس جاتىر.بۇل ىقتيارسىز زەيىننىڭ وزدىگىنەن ىقتيارلى زەيىننىڭ پايدا بولۋىنا اكەلىپ سوقپايتىندىعىن كورسەتەدى.
ىقتيارلى زەيىن ۇلكەندەردىڭ بالانى ىس-ارەكەتتىڭ جاڭا تۇرلەرىنە تارتۋىنىڭ، بەلگىلى ءبىر قۇرالدارىنىڭ كومەگىمەن ونىڭ زەيىنىن باعىتتاپ، ۇيىمداستىرۋىنىڭ ارقاسىندا قالىپتاسادى. بالانىڭ زەيىنىنە باسشىلىق جاساي وتىرىپ، ۇلكەندەر كەيىن سولاردىڭ كومەگىمەن ول ءوز زەيىنىن ءوزى باسقارا الۋعا بولاتىنىن وعان قاجەتتى جولدارىن ۇيرەتەدى.
زەيىندى ناقتىلى دارا تاپسىرمالارعا بايلانىستى ۇيىمداستىرۋدىڭ احۋالدىق قۇرالدارىنان باسقا جان-جاقتى قۇرالى – سويلەۋ.
ۇلكەندەر بالانىڭ زەيىنىن سوزبەن نۇسقاۋ بەرۋ ارقىلى ۇيىمداستىرادى. مىسالى، مۇنارانى تۇرعىزعاندا الدىمەن دوڭگەلەكشەلەردىڭ ەڭ ۇلكەنىن تاڭداپ ال...مىنە دۇرىس بولدى. ال ەندى ۇلكەنى قايسى؟،- ىزدەپ كور ت.ب.
كەيىن بالالار قاجەتتى ناتيجەگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن زەيىن سالۋعا ءتيىستى زاتتار مەن قۇبىلىستاردى ءسوز ارقىلى ءوزى بەلگىلەي باستايدى.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا ءوز زەيىنىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن سوزدەر پايدالانۋ كۇرت وسەدى، ياعني ايتقاندا مەكتەپكە دەيىنگى ەرەسەكتەر ۇلكەننىڭ نۇسقاۋى بويىنشا تاپسىرمانى ورىنداعاندا مەكتەپكە دەيىنگى كىشكەنتايلارعا قاراعاندا نۇسقاۋدى 10-12 رەت ءجيى قايتالاي الادى. سونىمەن بالانىڭ مىنەز-قۇلقىن رەتتەۋدە ءسوزدىڭ ماڭىزىنىڭ جالپى وسۋىنە بايلانىستى مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا ىقتيارلى زەيىن قالىپتاسادى.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا بالالار ىقتيارلى زەيىندى مەڭگەرە باستاسا دا، بۇكىل مەكتەپكە دەيىنگى بالالىق شاقتا ىقتيارسىز زەيىن باسىم بولىپ قالا بەرەدى. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا زەيىنىنىڭ ەرەكشەلىگى مەكتەپكە دەيىن وقىتۋ، ىقتيارلى زەيىنگە ۇنەمى كۇش سالۋدى تالاپ ەتەتىن تاپسىرمالار بويىنشا قۇرىلۋى مۇمكىن ەمەس سەبەپتەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ساباقتاردا پايدالانىلاتىن ويىن ەلەمەنتتەرى ىس-ارەكەتتىڭ ناتيجەلى تۇرلەرى، ىس-ارەكەت فورمالارىن ءجيى وزگەرتۋ بالانىڭ زەيىنىن ايتارلىقتاي جوعارى دەڭگەيدە ۇستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
زەيىندى دامىتۋ مەن تاربيەلەۋدە مىناداي جاتتىعۋلار قولدانۋعا بولادى:
زەيىندى اۋدارۋ قابىلەتىن دامىتۋ جاتتىعۋلارى:
1.بالاعا ءارتۇرلى سوزدەردى اتاڭىز: ۇستەل، كەرۋەت، كەسە، قارىنداش، داپتەر، كىتاپ،شانىشقى ت.ب. ول كەلىسىم بويىنشا بەلگىلى ءبىر سوزدەرگە قيمىلمەن جاۋاپ بەرۋى كەرەك. بالا مۇقيات تىڭدايدى دا مىسالى، جانۋاردى بىلدىرەتىن سوزدەردى ەستىگەندە، الاقانىن سوعادى. ەگەر بالا شاتاسىپ كەتسە، تاپسىرمانى قايتالاڭىز.
2. كەلىسكەندەي وسىمدىكتەردى بىلدىرەتىن سوزدەردى ەسىتكەندە، بالاعا ورنىنان تۇرۋدى ۇسىنىڭىز.
3. ءبىرىنشى جانە ەكىنشى تاپسىرمانى بىرىكتىرۋگە بولادى، ياعني بالا جانۋاردى بىلدىرەتىن ءسوزدى ەستىگەندە الاقانىن سوعادى دا، قانداي دا ءبىر وسىمدىكتى بىلدىرەتىن ءسوزدى ەستىگەندە ورنىنان تۇرادى.
وسىنداي جانە وسىعان ۇقساس جاتتىعۋلار زەيىندىلىكتى، زەيىننىڭ بولىنگىشتىك جانە اۋدارىلۋ جىلدامدىعىن دامىتادى دا، ال سونىمەن بىرگە بالانىڭ ءوي-ورىسىن كەڭەيتىپ، تانىمدىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى. مۇنداي ويىنداردى جارىس تۇرىندە بالالار توبىمەن جۇرگىزۋگە بولادى.
زەيىندى شوعىرلاندىرۋدى دامىتۋ جاتتىعۋلارى:
1. ساباقتى جۇرگىزۋ ءۇشىن 10-15 ايىرماشىلىقتارى بار ەكى جۇبىن، بىرنەشە بىتپەگەن سۋرەتتەر نەمەسە قيسىنسىز مازمۇندى سۋرەتتەر، بىرنەشە جارتىلاي بويالعان سۋرەتتەر دايىنداۋ قاجەت.
2. ءبىرىنشى تاپسىرمادا بالاعا بەرىلگەن جۇپ سۋرەتتەردە بارلىق ايىرماشىلىقتاردى اتاۋ ۇسىنىلادى.
3. ەكىنشى تاپسىرمادا بالاعا بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بىتپەگەن سۋرەتتەردى كورسەتەدى دە، نە سالىنباي قالعانىن سۇرايدى نەمەسە قيسىنسىز مازمۇندى سۋرەتتەردى تاڭداپ الىپ، سايكەسسىزدىكتى تابۋدى سۇرايدى.
4. ءۇشىنشى تاپسىرمادا ءبىرىنشى بولىگىنىڭ بويالعانىنداي سۋرەتتىڭ ەكىنشى بولىگىنە بوياۋى كەرەك.
بارلىق ءۇش تاپسىرما بويىنشا ناتيجەلىك باعالانادى – دۇرىس اتالعان ايىرماشىلىقتار سانى، اتالعان جەتىمسىز بولشەكتەر جانە قيسىنسىزدىقتار سانى، سونىمەن بىرگە دۇرىس بويالعان بولشەكتەر سانى.
قازالى اۋدانى
ايتەكە بي كەنتى
№ 7 «بالدىرعان» بالالار باقشاسىنىڭ ادىسكەرى
قالجانوۆا راحيما سىدىق قىزى
مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالالاردىڭ زەيىننىڭ ءارتۇرلى قاسيەتتەرىن
زەرتتەۋگە ارنالعان ادىستەمەلەر.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا زەيىننىڭ، ەستىڭ، قيالدىڭ دامۋىندا كوپتەگەن ۇقساستىقتار بار.
ەگەر سابيلىك شاقتىڭ وزىندە قابىلداۋ مەن ويلاۋ ىس-ارەكەتتەرى رەتىندە انىقتاۋعا بولاتىن باعدارلاۋ ىس-ارەكەتتەرىنىڭ ەرەكشە فورمالارى رەتىندە بولىنسە، مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا مۇنداي ىس-ارەكەتتەر ۇزدىكسىز كۇردەلەنە جانە جەتىلە ءتۇسۋى، ال زەيىن، ەس، قيال ۇزاق ۋاقىت جەكە سيپات الا المايدى. بالا بىردەڭەگە نازار اۋدارارلىقتاي كورگەنى مەن ەستىگەنىن جادىندا ساقتارلىقتاي، بۇرىن قابىلداعانىنىڭ اۋماعىنان شىعارلىقتاي ارنايى ىس-ارەكەتتەردى يگەرە بىلمەيدى. مۇنداي ىس-ارەكەتتەر تەك مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا قالىپتاسا باستايدى.
. سابيلىك شاقتا بالالار زاتتاردى اۋدارا-توڭكەرە قۇبىلتۋدا نەمەسە سۋرەتتەردى قاراۋدا زەيىنىن شوعىرلاندىرادى، كوپتەگەن تاجىريبە جيناقتايدى، شيماي-شاتپاقتارىنان ماشينانى نەمەسە ۇلكەن كىسىنى كورە باستايدى. ءبىراق وسىنىڭ ءبارى زاتتاردىڭ ولاردىڭ قاسيەتتەرى مەن قاتىناستارىن پراكتيكالىق ىس-ارەكەتتەرى، توڭىرەكتى جالپى باعدارلاۋدىڭ ناتيجەلەرى، ءبىراق جاڭا بەينەلەردى جاساۋ نەمەسە ولاردى ەستە ساقتاۋ، زەيىن قويۋ ەمەس. سوندىقتان سابيلىك شاقتاعى بالانىڭ زەيىنى، ەسى، قيالى ىرىقسىز الدىن-الا ويلانباعان بولىپ تابىلادى. ياعني، بۇل بالا مەكتەپكە دەيىنگى شاقتان سوڭ دا وسىلاي بولىپ قالا بەرەدى. مەكتەپكە دەيىنگى اقىل – وي دامۋىنىڭ وسى جاقتارىن زەرتتەي وتىرىپ، ءبىز بەلگىلى ءبىر ساتكە دەيىن تەك ساندىق وزگەرىستەردى عانا، زەيىننىڭ شوعىرلانۋى مەن تۇراقتىلىعىن، ماتەريالدى ەستە ساقتاۋدىڭ ۇزاقتىعىنىڭ ارتا تۇسەتىنىن، قيالىنىڭ بولاتىنىن كورسەتە الامىز.
مەكتەپكە دەيىنگى بالا ارەكەتىنىڭ جاڭا تۇرلەرىن، ۇلكەندەردىڭ وعان قويعان جاڭا تالاپتارىن يگەرۋدىڭ ىقپالىمەن بالانىڭ بىرنارسەگە زەيىنىن شوعىرلاندىرۋ جانە وعان زەيىن قويۋ، ماتەريالدى ەستە ۇستاۋ جانە سودان كەيىن ونى جاقسارتۋ، ويىننىڭ، سۋرەتتىڭ ت.ب. وي جەلىسىن قۇرۋ سياقتى ەرەكشە مىندەتتەر پايدا بولعاندا عانا بەتبۇرىس جاسالادى.
وسى مىندەتتەردى شەشە ءبىلۋ ءۇشىن بالا ۇلكەندەردەن ۇيرەنگەن تاسىلدەردىڭ ءقايسىبىرىن پايدالانادى. مىنە،سوندا عانا زەيىننىڭ، ەستىڭ، قيالدىڭ ارنايى ىس-ارەكەتتەرى قالىپتاسا باستايدى، سولاردىڭ ارقاسىندا ەركىن، الدىن-الا ويلاستىرىلعان سيپاتقا يە بولادى.مەكتەپكە دەيىنگى شاقتىڭ باسىندا بالانىڭ زەيىنى توڭىرەكتەگى زاتتارعا جانە وسىلار ارقىلى ورىندالاتىن ىس-ارەكەتتەرگە قاتىستى ىنتامەن شوعىرلانادى. جاڭا ءبىر نارسە پايدا بولسا، بالانىڭ زەيىنى لەزدە سوعان اۋادى. سوندىقتان بالانىڭ ۇزاق ۋاقىت ءبىر ىسپەن شۇعىلدانۋى سيرەك بولادى.مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا بالالار ىس-ارەكەتتىڭ كۇردەلەنۋىنە بايلانىستى زەيىن كۇشتى شوعىرلانىپ، تۇراقتىلىققا يە بولادى. مىسالى، مەكتەپكە دەيىنگى بالالار ءبىر ويىندى 30-50 مينۋت وينايتىن بولسا، 5-6 جاسقا جەتكەندە ويىننىڭ ۇزاقتىعى 1،5 ساعاتقا سوزىلادى.
بالالار سۋرەت كورگەندە اڭگىمە، ەرتەگى تىڭداعاندا زەيىن تۇراقتىلىعى ارتا تۇسەدى. مىسالى، مەكتەپكە دەيىنگى شاقتىڭ سوڭىندا سۋرەتتى كورۋ ۇزاقتىعى ەكى ەسەگە ارتادى دا، مەكتەپكە دەيىنگى كىشكەنتايعا قاراعاندا، 6 جاسار بالا سۋرەتتى جاقسىراق تۇسىنەدى جانە وزىنە قىزىقتى جاقتارىن ەگجەي-تەگجەيلەرىن ءبولىپ كورسەتەدى.
ءبىراق مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا زەيىننىڭ نەگىزگى وزگەرۋى بالانىڭ العاش رەت ءوز زەيىنىن مەڭگەرە بىلۋىندە. ونى ساپالى تۇردە بەلگىلى زاتتارعا، قۇبىلىستارعا باعىتتاي بىلۋىندە، كەيبىر تاسىلدەردى پايدالانا وتىرىپ، سولارعا زەيىن قويا بىلۋىندە.
ىقتيارلى زەيىننىڭ باستامالارى بالانىڭ جەكە باسىنان تىس جاتىر.بۇل ىقتيارسىز زەيىننىڭ وزدىگىنەن ىقتيارلى زەيىننىڭ پايدا بولۋىنا اكەلىپ سوقپايتىندىعىن كورسەتەدى.
ىقتيارلى زەيىن ۇلكەندەردىڭ بالانى ىس-ارەكەتتىڭ جاڭا تۇرلەرىنە تارتۋىنىڭ، بەلگىلى ءبىر قۇرالدارىنىڭ كومەگىمەن ونىڭ زەيىنىن باعىتتاپ، ۇيىمداستىرۋىنىڭ ارقاسىندا قالىپتاسادى. بالانىڭ زەيىنىنە باسشىلىق جاساي وتىرىپ، ۇلكەندەر كەيىن سولاردىڭ كومەگىمەن ول ءوز زەيىنىن ءوزى باسقارا الۋعا بولاتىنىن وعان قاجەتتى جولدارىن ۇيرەتەدى.
زەيىندى ناقتىلى دارا تاپسىرمالارعا بايلانىستى ۇيىمداستىرۋدىڭ احۋالدىق قۇرالدارىنان باسقا جان-جاقتى قۇرالى – سويلەۋ.
ۇلكەندەر بالانىڭ زەيىنىن سوزبەن نۇسقاۋ بەرۋ ارقىلى ۇيىمداستىرادى. مىسالى، مۇنارانى تۇرعىزعاندا الدىمەن دوڭگەلەكشەلەردىڭ ەڭ ۇلكەنىن تاڭداپ ال...مىنە دۇرىس بولدى. ال ەندى ۇلكەنى قايسى؟،- ىزدەپ كور ت.ب.
كەيىن بالالار قاجەتتى ناتيجەگە قول جەتكىزۋ ءۇشىن زەيىن سالۋعا ءتيىستى زاتتار مەن قۇبىلىستاردى ءسوز ارقىلى ءوزى بەلگىلەي باستايدى.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا ءوز زەيىنىن ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن سوزدەر پايدالانۋ كۇرت وسەدى، ياعني ايتقاندا مەكتەپكە دەيىنگى ەرەسەكتەر ۇلكەننىڭ نۇسقاۋى بويىنشا تاپسىرمانى ورىنداعاندا مەكتەپكە دەيىنگى كىشكەنتايلارعا قاراعاندا نۇسقاۋدى 10-12 رەت ءجيى قايتالاي الادى. سونىمەن بالانىڭ مىنەز-قۇلقىن رەتتەۋدە ءسوزدىڭ ماڭىزىنىڭ جالپى وسۋىنە بايلانىستى مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا ىقتيارلى زەيىن قالىپتاسادى.
مەكتەپكە دەيىنگى شاقتا بالالار ىقتيارلى زەيىندى مەڭگەرە باستاسا دا، بۇكىل مەكتەپكە دەيىنگى بالالىق شاقتا ىقتيارسىز زەيىن باسىم بولىپ قالا بەرەدى. مەكتەپ جاسىنا دەيىنگى بالا زەيىنىنىڭ ەرەكشەلىگى مەكتەپكە دەيىن وقىتۋ، ىقتيارلى زەيىنگە ۇنەمى كۇش سالۋدى تالاپ ەتەتىن تاپسىرمالار بويىنشا قۇرىلۋى مۇمكىن ەمەس سەبەپتەردىڭ ءبىرى بولىپ سانالادى. ساباقتاردا پايدالانىلاتىن ويىن ەلەمەنتتەرى ىس-ارەكەتتىڭ ناتيجەلى تۇرلەرى، ىس-ارەكەت فورمالارىن ءجيى وزگەرتۋ بالانىڭ زەيىنىن ايتارلىقتاي جوعارى دەڭگەيدە ۇستاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
زەيىندى دامىتۋ مەن تاربيەلەۋدە مىناداي جاتتىعۋلار قولدانۋعا بولادى:
زەيىندى اۋدارۋ قابىلەتىن دامىتۋ جاتتىعۋلارى:
1.بالاعا ءارتۇرلى سوزدەردى اتاڭىز: ۇستەل، كەرۋەت، كەسە، قارىنداش، داپتەر، كىتاپ،شانىشقى ت.ب. ول كەلىسىم بويىنشا بەلگىلى ءبىر سوزدەرگە قيمىلمەن جاۋاپ بەرۋى كەرەك. بالا مۇقيات تىڭدايدى دا مىسالى، جانۋاردى بىلدىرەتىن سوزدەردى ەستىگەندە، الاقانىن سوعادى. ەگەر بالا شاتاسىپ كەتسە، تاپسىرمانى قايتالاڭىز.
2. كەلىسكەندەي وسىمدىكتەردى بىلدىرەتىن سوزدەردى ەسىتكەندە، بالاعا ورنىنان تۇرۋدى ۇسىنىڭىز.
3. ءبىرىنشى جانە ەكىنشى تاپسىرمانى بىرىكتىرۋگە بولادى، ياعني بالا جانۋاردى بىلدىرەتىن ءسوزدى ەستىگەندە الاقانىن سوعادى دا، قانداي دا ءبىر وسىمدىكتى بىلدىرەتىن ءسوزدى ەستىگەندە ورنىنان تۇرادى.
وسىنداي جانە وسىعان ۇقساس جاتتىعۋلار زەيىندىلىكتى، زەيىننىڭ بولىنگىشتىك جانە اۋدارىلۋ جىلدامدىعىن دامىتادى دا، ال سونىمەن بىرگە بالانىڭ ءوي-ورىسىن كەڭەيتىپ، تانىمدىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرادى. مۇنداي ويىنداردى جارىس تۇرىندە بالالار توبىمەن جۇرگىزۋگە بولادى.
زەيىندى شوعىرلاندىرۋدى دامىتۋ جاتتىعۋلارى:
1. ساباقتى جۇرگىزۋ ءۇشىن 10-15 ايىرماشىلىقتارى بار ەكى جۇبىن، بىرنەشە بىتپەگەن سۋرەتتەر نەمەسە قيسىنسىز مازمۇندى سۋرەتتەر، بىرنەشە جارتىلاي بويالعان سۋرەتتەر دايىنداۋ قاجەت.
2. ءبىرىنشى تاپسىرمادا بالاعا بەرىلگەن جۇپ سۋرەتتەردە بارلىق ايىرماشىلىقتاردى اتاۋ ۇسىنىلادى.
3. ەكىنشى تاپسىرمادا بالاعا بىرىنەن سوڭ ءبىرىن بىتپەگەن سۋرەتتەردى كورسەتەدى دە، نە سالىنباي قالعانىن سۇرايدى نەمەسە قيسىنسىز مازمۇندى سۋرەتتەردى تاڭداپ الىپ، سايكەسسىزدىكتى تابۋدى سۇرايدى.
4. ءۇشىنشى تاپسىرمادا ءبىرىنشى بولىگىنىڭ بويالعانىنداي سۋرەتتىڭ ەكىنشى بولىگىنە بوياۋى كەرەك.
بارلىق ءۇش تاپسىرما بويىنشا ناتيجەلىك باعالانادى – دۇرىس اتالعان ايىرماشىلىقتار سانى، اتالعان جەتىمسىز بولشەكتەر جانە قيسىنسىزدىقتار سانى، سونىمەن بىرگە دۇرىس بويالعان بولشەكتەر سانى.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: ءا.سارسەنبايەۆ «حالىققا جەتكىز كۇيىمدى» (سلايد-1)
