InfoHub Logo

كلاسى: 9
ساباقتىڭ تاقىرىبى: «تارماقتالۋ الگوريتمدەرىن پروگراممالاۋ»
ساباقتىڭ ماقساتى:
وقۋشىلارعا پاسكال پروگراممالاۋ ءتىلىنىڭ تارماقتالۋ وپەراتورلارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ؛ تەوريادا العان بىلىمدەرىن پراكتيكادا پايدالانا الۋعا ۇيرەتۋ.
كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىققا، بىرلەسە جۇمىس جاساۋعا، ۇقىپتىلىققا، ۇيىمشىلدىققا تاربيەلەۋ.
تارماقتالۋ وپەراتورلارىن پايدالانىپ، كومپيۋتەردە ەسەپ شىعارۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛ لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتيپى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ۆر باعدارلاماسى ورناتىلعان كومپيۋتەرلەر، تاپسىرمالار جازىلعان كارتوچكالار، سلايد.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ.

ءىى. ءبىلىمنىڭ وزەكتىلىگى جانە بىلىمدەرىن تەكسەرۋ.
«تەست» سۇراقتارى ارقىلى ەسكە ءتۇسىرىپ، ءبىلىمىمىزدى تەكسەرىپ وتەيىك:
پاسكالدا باعدارلامانى ورىنداۋ:
ا) compile
ءا) run
ب) user screen
ۆ) file
2. مەنشىكتەۋ وپەراتورى دۇرىس جازىلعان:
ا) a:=z+5
ءا) a*x3+b:=0
ب) z:=z+1، 4
ۆ) a: b - sqr(4)
3. «integer» ءتيپىنىڭ دياپازونى نەگە تەڭ:
ا) - 2147483648... +21474833647
ءا) - 32768... +32767
ب) - 127... + 127
ۆ) - 1. 7*10308... - 1. 7. 10308
4. قابىرعالارى a، b، c ءۇش سانعا تەڭ ءۇشبۇرىشتىڭ بولاتىندىعىن تەكسەرەتىن دۇرىس شارتتى كورسەت:
ا) a b+c) or (b > a+c) or (c > b+a)
ب) a > b+c
ۆ) دۇرىس جاۋابى جوق
5. لوگيكالىق تيپ:
ا) integer
ءا) string
ب) boolean
ۆ) byte
6. [F9] Borland Pascal - دا قانداي قىزمەت اتقارادى:
ا) باعدارلامانى جابۋ
ءا) ساقتاۋ
ب) ورىنداۋ
ۆ) كومپيلياسيالاۋ
7. sqr(x) نەنى ەسەپتەيدى:
ا) ح - ءتىڭ كۆادراتىن
ءا) ح - ءتىڭ ابسوليۋتتىك شاماسىن
ب) ح - ءتى كۋبتايدى
ۆ) ح - كە، s - ءتى كوبەيتەدى
8. پاسكال تىلىندە ح سانىنىڭ ءبۇتىن بولىگىن الۋ ءۇشىن قانداي فۋنكسيا قولدانىلادى:
ا) INT(X)
ءا) ABS(X)
ب) ABC(X)
ۆ) TRUNC(X)
9. پاسكالدا ناتيجە الۋ وپەراتورىن كورسەت:
ا) PRINT
ءا) WRITE
ب) OUTPUT
ۆ) READ
10. «ا» اينىمالىسىن ەنگىزۋ وپەراتورى...
ا) read(a)
ءا) write(a)
ب) input(a)
ۆ) print(a)

ءىىى. جاڭا تاقىرىپ:
تارماقتالۋ پروسەستەرى بار الگوريتمدەردى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن شارتتى وپەراتورلار پايدالانىلادى. تارماقتالۋ بەلگىلى ءبىر شارتتىڭ ورىندالۋى نەمەسە ورىندالماۋىنا تاۋەلدى اتقارىلادى. كەيدە ءبىر تارماق ىشىندە ەشبىر امال ورىندالماي دا قالا بەرەدى. شارت رەتىندە لوگيكالىق ورنەكتىڭ ءمانى پايدالانىلادى. پاسكالدە ەكى شارتتى وپەراتور بار. ولار: if جانە case.
If شارتتى وپەراتور. ونىڭ سينتاكسيستىك دياگرامماسى:

دياگراممادان كورىنگەندەي بۇل وپەراتور مىناداي تۇرلەردىڭ بىرىندە جازىلادى:
IF
THEN
ELSE؛
نەمەسە قىسقارتىلعان تۇردە
IF
THEN؛

IV. پراكتيكالىق جۇمىس:
№1 تاپسىرما. بەرىلگەن سان ح ناقتى سانى ح>0 - گە تەڭ بولسا، وندا ح - ءتى ەكىگە ارتتىر، ايتپەسە ح - ءتى ەكى ەسەلە.
ەسەپتىڭ پروگرامماسى:
Program esep_1؛
Var x، y: real؛
Begin
Readln(x)؛
If x>0 then y:=x+2 else y:=2*x؛
Writeln(‘y=’، y)؛
End.

№ 2 تاپسىرما. پەرنەتاقتادان ترامۆاي بيلەتىنىڭ ءنومىرى (1 ورىندى 6 سان) ەنگىزىلەدى. بيلەتتىڭ «باقىتتى» ءنومىر ەكەنىن انىقتايتىن پروگرامما قۇرۋ كەرەك. باقىتتى بيلەتتىڭ العاشقى 3 سيفرىنىڭ قوسىندىسى سوڭعى 3 سيفرىنىڭ قوسىندىسىنا تەڭ.
Program esep_2؛
Uses crt؛
Var x، y، z، a، b، c، S، S1: real؛
Begin
Clrscr؛
Writeln(‘bilet nomerin engiz…’)؛
Readln(x، y، z، a، b، c)؛
S:=x+y+z؛
S1:=a+b+c؛
If S=S1 then writeln(‘bakitty nomer’) else writeln(‘bakitty nomer emes’)؛
End.

№ 3 تاپسىرما. فۋنكسيانىڭ ءمانىن ەسەپتەپ شىعارىڭدار.
y={█(- x^2، ەگەر x≤- 12؛@x^4، ەگەر - 12<><0;@x -="" 2,="" егер="">
Program esep_3؛
Uses crt؛
Var x، y: real؛
Begin
Clrscr؛
Write(‘x - ءتى ەنگىزىڭدەر: ’)؛
Readln(x)؛
If x<=- 12="" then="" y:="-">
else
if x<0>
y:=sqr(x*x)
else
y:=x - 2؛
writeln(‘x=’، x: 4: 1، ‘’: 5، ‘y=’، y: 5: 2)؛
readln
end.

№ 4 تاپسىرما. N ناتۋرال سانى بەرىلگەن. ەگەر n سانى تاق جانە ونى ەكى ەسەلەگەندە الىنعان سان 32767 - دەن كەم بولسا، وندا ول ساندى 2 - گە كوبەيتىڭدەر. باسقا جاعدايدا ساندى وزگەرىسسىز قالدىرىڭدار.
Program esep_4؛
Uses crt؛
Var n: integer؛
Begin
Clrscr؛
Write(‘n - ءدى ەنگىزىڭدەر: ’)؛
Readln(n)؛
If (n mod 2=1) and (n<32767) then="" n:="">
Writeln(‘n=’، n)؛
Readln
End.

№ 5 تاپسىرما. ەكى سان بەرىلگەن. ەگەر ءبىرىنشى ساننىڭ ابسوليۋت شاماسى ەكىنشى ساننىڭ ابسوليۋت شاماسىنان ارتىق بولسا، وندا ءبىرىنشىسىن بەس ەسە ازايتۋ كەرەك، ايتپەسە ەكى ساندى دا وزگەرىسسىز ەكرانعا شىعارۋ كەرەك.

V. ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
Vءى. باعالاۋ.
Vءىى. ءۇي تاپسىرماسى.
a، b، c، d، e ءبۇتىن ساندارى بەرىلگەن. وسى سانداردىڭ وڭ ەلەمەنتتەرىنىڭ قوسىندىسىن ەسەپتەيتىن پروگرامماسىن قۇرىڭدار.