سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 9 ساعات بۇرىن)
تاۋەلسىزدىك – اتا - بابام اڭساعان
تاقىرىبى: تاۋەلسىزدىك – اتا - بابام اڭساعان
ماقساتى: 1. وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىنداعى ەرلىك كۇرەسى مەن عاسىرلار بويى باسىنان وتكەن قيىنشىلىقتارىن ايتا كەلىپ، وسى قيىن جىلدارى ەلىنىڭ ازاتتىعىن، ەركىندىكتى اڭساعان ۇلت زيالىلارىنا توقتالۋ. تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ 28 جىل ىشىندەگى قول جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ.
2. قانشاما قۇرباندىقپەن قول جەتكەن تاۋەلسىزدىگىمىزدى قۇرمەتتەي، قاستەرلەي بىلۋگە تاربيەلەۋ، قازاقستاننىڭ كەلەشەگى ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتۋگە شاقىرۋ.
3. وقۋشىلار بويىندا وتانسۇيگىشتىك - پاتريوتتىق سەزىمدەرىن تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كارتاسى، ەلىمىزدىڭ تۋى، ەلتاڭباسى مەن ءانۇرانى، وتان، تۋعان جەر تۋرالى ناقىل سوزدەر، بۋكلەتتەر.
تەحنيكالىق قۇرال: مۋلتيمەديالىق قوندىرعى.

بارىسى:
ءمۇعالىم: بۇگىنگى تاربيە ساعاتىمىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك مەرەكەسىنە ارنالادى. 1991 ج. 16 جەلتوقساندا تاۋەلسىزدىك دەكلاراسياسى قابىلدانىپ، قازاقستان ءوزىن تاۋەلسىز ەل رەتىندە جاريالادى. «تاۋەلسىزدىك – اتا - بابام اڭساعان» اتتى تاربيە ساعاتىمىز حالقىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىككە جەتۋ جولىنداعى ەرلىك كۇرەسى مەن قازىرگى قازاقستاننىڭ جەتىستىكتەرىنە ارنالادى. تاربيە ساعاتىمىزدى تومەندەگى جوسپار بويىنشا جۇرگىزەمىز:
1. كىرىسپە.
تاۋەلسىز ەل - قازاقستان.
2. تاۋەلسىزدىك جولىندا كۇرەسكەن تۇلعالار.
3. تاريحي وقيعالار تىزبەسى.
4. تاۋەلسىزدىك العاننان كەيىنگى قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەر.
5. قورىتىندى.
تاريحقا كوز جۇگىرتسەك، قازاق – ناعىز باتىر حالىق ەكەنىن مويىندايسىڭ. جۇگى ناردا، قازانى تەڭدە بولىپ، كوشىپ - قونىپ ءومىر سۇرگەن اتا - بابالارىمىز ءۇش نارسەنى بويتۇمارداي ساقتاپ قادىرلەگەن. ول ەل مەن جەر جانە انا ءتىلى. قانداي حالىق بولماسىن وسى ۇشەۋىنسىز ەگەمەن ەل ەكەنىن دالەلدەي المايسىڭ. ال ەندى ءبىز حالقىمىزدىڭ سان عاسىرلار كۇرەسىپ ارمانداپ جەتكەن تاۋەلسىزدىك جولىن جىرلايىق.
1 - جۇرگىزۋشى:
ارمىسىزدار، وتانداستار!
2 - جۇرگىزۋشى:
قايىرلى كۇن، قىمباتتى قوناقتار، ۇستازدار، اتا - انالار، وقۋشىلار!
1 - جۇرگىزۋشى:
ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الۋى - حالقىمىزدىڭ تاريحىندا جاڭا ءداۋىردىڭ بەتىن اشتى، بۇكىل قوعامدىق ومىرىمىزگە جاڭا لەپ، سەرپىن الا كەلدى. ول - بارشامىز بەيبىت ومىردە، ەركىندىكتى اڭساعان اق نيەت، اق تىلەۋمەن ءوزىمىز تىككەن ورتاق شاڭىراعىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگى.
2 - جۇرگىزۋشى:
شاتتىق نۇرى شاشىلىپ زەڭبىرەكتەن
شۋاعىن كۇن توگندى ەندى كوكتەن.
شىلبىر ءۇزدى دالانىڭ ارعىماعى،
تاۋەلسىزدىك جالاۋىن جەلبىرەتكەن.
ءدۇبىر قوسىپ وزىڭدەي سايگۇلىككە
اق بوز اتتىڭ الدىنان جاندى ءۇمىت تە.
تۋ عىپ ۇستاپ اڭساعان ازاتتىقتى،
قازاقستان بەت الدى ماڭگىلىككە!

1 - وقۋشى. م. شاحانوۆ « ءتورت انا»
«تاعدىرىڭدى تامىرسىزدىق ىندەتىنەن قالقالا،
مازمۇن جوقتا مازمۇنسىزدىق شىعا كەلەر ورتاعا،
ءار ادامدا ءوز اناسىنان باسقا دا،
دەمەپ جۇرەر ارقادا،
بولۋ كەرەك قۇدىرەتتى ءتورت انا:
تۋعان جەرى - ءتۇپ قازىعى ايبىنى،
تۋعان ءتىلى - سارقىلمايتىن بايلىعى.
تۋعان ءداستۇر، سالت - ساناسى، تىرەگى
قادامىنا شۋاق شاشار ۇنەمى
جانە تۋعان تاريحى.
ەسكە الۋعا قانشاما
اۋىر ءارى قاسىرەتتى بولسا دا
قۇدىرەتى جوق ءتورت اناعا تەڭ كەلەر،
ونسىز ساناڭ قاڭباققا ۇقساپ سەندەلەر.
وزگە انانىڭ ۇلىلىعىن تانىماس،
ءتورت اناسىن مەنسىنبەگەن پەندەلەر.
ءتورت انادان سەنىم تابا الماعان
تامىرسىزدىڭ باسى قايدى قالماعان.
ءتورت اناسىن سىيلاماعان حالىقتىڭ
ەشقاشاندا ب ا ق جۇلدىزى جانباعان.
قاسيەتتى بۇل ءتورت انا - تاعدىرىمنىڭ تىنىسى.
ءتورت انا ءۇشىن بولعان كۇرەس - تەردىڭ ۇلىسى!»

2 - جۇرگىزۋشى:
تاۋەلسىزدىك اتا - بابام اڭساعان
جەتە الماي قۇربان بولدى قانشا ادام.
1 - جۇرگىزۋشى: قازاق حالقى ازاتتىق ءۇشىن تالاي قيىندىقتى باستان كەشىردى. ءبىراق ەشقاشان مويىمادى، كۇرەسە ءبىلدى. ازاتتىق تاڭى تۋاتىنىنا كامىل سەندى. ەندى وسى كەيبىر وقيعالاردى ەسكە ءتۇسىرىپ وتەيىك.

1 - كورىنىس.
جوڭعار حان ورداسى. حان تاقتا وتىر.
ءۋازىر: «تاقسىر! قازاقتار كەلىپ تۇر»
حان: «كىرسىن!»
«ءيا، قازاقتار! نەمەنەگە كەلدىڭدەر؟ ايتاتاتىندارىڭدى ايتىڭدار دا، ەلدەرىڭە قايتىڭدار!»
قازىبەك: «ءبىز – قازاق دەگەن ەلمىز، ءبىراق ەشكىمگە سوقتىقپاي جاي جاتقان ەلمىز. ەلىمىزدەن قۇت - بەرەكە قاشپاسىن دەپ، جەرىمىزدىڭ شەتىن جاۋ باسپاسىن دەپ، نايزاعا ۇكى تاققان ەلمىز، باسىمىزدان ءسوز اسىرماعان ەلمىز. سەن قالماق تا، ءبىز قازاق تابىسقالى كەلگەنبىز. سەن تەمىر دە ءبىز كومىر ەرىتكەلى كەلگەنبىز. بەرسەڭ جوندەپ ءبىتىمىڭدى ايت، نە تۇراتىن جەرىڭدى ايت»
حان: «بالام، اتىڭ كىم؟»
قازىبەك بي: «اتىم – قازىبەك، اكەم – كەلدىبەك، ۇلتىم – قازاق، رۋىم – قاراكەسەك»
حان: «ەندەشە، داۋسىڭ قازدىڭ داۋسىنداي قاڭقىلداپ شىعادى ەكەن، ەسىمىڭ قاز داۋىستى قازىبەك بوپ قايتا جاڭعىرسىن»

1 - جۇرگىزۋشى: ءيا، قازاق حالقىنىڭ باسىنان نەبىر قيلى زامان ءوتتى. تاريحتا اتى شۋلى «اقتابان شۇبىرىندى، القاكول سۇلاما» قارالى اتقا يە بولعان 1723 جىلعى جوڭعار شاپقىنشىلىعى قازاق جەرىن ويسىراتىپ كەتتى.
2 - جۇرگىزۋشى: 1837 - 1847 جىلدارداعى كەنەسارى قاسىم ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس.
1836 - 1838 جىلدارداعى ىشكى بوكەي ورداسىنداعى يساتاي تايمان ۇلى باستاعان ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس. بۇل كوتەرىلىس رەسەي پاتشا ۇكىمەتىنە قارسى باعىتتالدى. قازاق شارۋالارىنىڭ جەرلەرىن تارتىپ الىپ، ورىس شارۋالارىنا ۇلەستىرىپ بەرگەن ولار حالىقتىڭ اشۋ - ىزاسىن تۋدىردى. يساتايدىڭ سەرىگى، اقىن ماحامبەت وتەمىس ۇلى ءوز جىرلارىن وسى تاقىرىپقا ارنادى.
ماحامبەتتىڭ ولەڭىنەن ءۇزىندى. «مەن، مەن ەدىم، مەن ەدىم...» وقيتىن ب. نۇرسۇلتان.
«مەن، مەن ەدىم، مەن ەدىم،
مەن نارىندا جۇرگەندە
ەڭىرەپ جۇرگەن ەر ەدىم
يساتايدىڭ بارىندا
ەكى تارلان ءبورى ەدىم،
قاي قازاقتان كەم ەدىم،
ءبىر قازاقپەن تەڭ ەدىم.
وزدەرىڭدەي حانداردىڭ
قارنى جۋان بيلەردىڭ
اتانداي داۋسىن اقىرتىپ،
لاۋازىمىن كوككە شاقىرتىپ،
باسىن كەسسەم دەپ ەدىم
ەدىلدىڭ بويى ەن توعاي
ەل قوندىرسام دەپ ەدىم
جاعالاي جاتقان سول ەلگە
مال تولتىرسام دەپ ەدىم»
1 - جۇرگىزۋشى: 1917 ج. باستاپ قازاق ەلى كەڭەس ەلىنىڭ قۇرامىندا بولدى. 1925 - 1933ج. ج. گولوششەكين قازاقستاندا ءالى ريەۆوليۋسيا بولماعان دەپ، «كىشى وكتيابر» ساياساتىن جۇرگىزدى. ەلدى اشتىق تىعىرىنا تىرەپ نەگىزگى كۇن كورىسى مال بولعان قازاقتار ەكى - ءۇش جىلدا مالدارىنان تۇگەل ايرىلىپ، قازاقستاندا تۇراتىن 2 ملن. قازاق اشتىقتان قىرىلدى.
2 - جۇرگىزۋشى: 1937ج. اسىرا سىلتەۋدىڭ كەسىرى – ءبىزدىڭ قازاق ادەبيەتىندە جايقالىپ كەلە جاتقان جاس تەرەكتەردىڭ تامىرىن قيدى. (قۋعىن - سۇرگىنگە ۇشىراعان اقىن - جازۋشىلاردىڭ پورترەتتەرى)
1 - جۇرگىزۋشى: اقتاڭداق جىلدارداعى «قازاق» دەپ قابىرعاسى قايىسقان قايراتكەرلەر دە تاۋەلسىزدىگىمىزگە جەتكىزەر ۇلى جولداعى قۇرباندار ەدى.
2 - جۇرگىزۋشى: قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم،
بەت - باعدارىن باقيعا بۇرعاندارىم.
قارالى جىلدارداي بوپ قاراۋىتىپ،
حالقىمنىڭ ماڭگى ەسىندە تۇرعاندارى.
قۇرباندارىم، جازىقسىز قۇرباندارىم،
كەۋدەمدەگى قولاڭتانى قوزداتقانىڭ
تۇنشىقسا دا، تۇرمەدە توزباپتى ءانىم.
جازىقسىز جاپا شەگىپ بۇل جالعاننان
جالتاقتاتىپ كەتە بارعان بوزداقتارىن.

تاۋەلسىزدىك – اتا-بابام اڭساعان جۇكتەۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما