تاۋەلسىزدىك تاڭى /تاريحي كورىنىس/
قازاقستان تاريحى 5 - 8 سىنىپتار
تاۋەلسىزدىك ءتانى /تاريحي كورىنىس/
گۋمانيتارلىق ءاب وتىرىسىندا بەكىتىلدى:
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىندا « تار جول، تايعاق كەشۋلەرمەن» تانىستىرۋ. تاريحي تۇلعالاردىڭ ماڭىزى ءرولىن كورسەتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز وتانىنا سۇيىسپەنشىلىك تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ۇلتتىق كيىمدەر، پرەزەنتاسيا، دومبىرا، كارتا، مەملەكەتتىك رامىزدەر.
كىرىسپە ءسوز: قازاقستانىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا 26 جىل بولدى. ال تاۋەلسىزدىككە كەلۋ جولى وڭاي بولعان جوق. قازاق حالقى بۇل جولدا تالاي «تار جول، تايعاق كەشۋلەر» ءوتتى.
1 - كورىنىس:
ساحنا ءتورى ۇلتتىق ويۋ - ورنەك پەن بەزەندىرىلگەن. ءۇيدىڭ ىشىندە جاۋلىقتى اجە ءجۇن ءتۇتىپ وتىر. اندا - ساندا وزىمەن – ءوزى كۇڭكىلدەپ قويادى.
- ە - ءتاۋبا بەرگەنىنە شۇكىر / ءبىر كەزدە دالادان جۇگىرىپ نەمەرەسى كىرىپ كەلدى /
نەمەرەسى: اجە، اجەتەي، دالادا كەرەمەت بولىپ جاتىر. اسپانعا جارقىلداپ ساليۋت اتىپ، ادامدار قۋانىشقا بولەنىپ جاتىر، ءجۇرىڭىز كورەلىك.
اجەسى: - ە - ە جارىعىم، بۇل نىشان تاۋەلسىزدىكتىڭ 26 جىلدىعىنا ارنالعان قۇرمەت قوي. جاقسىلىعىمىز ۇزاقتان بولسىن.
نەمەرەسى: اجەتاي، تاۋەلسىزدىك دەگەن نە نەمەنە؟
اجەسى: تاۋەلسىزدىك دەگەن ەركىندىگىن، بوستاندىعىن، باقىتىن بالام. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە مۇنداي ەركىندىك بولعان جوق
نەمەرەسى: سول ءومىرىنىڭ تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى
اجەسى: ەندەشە تىڭدا، بالام.
كۇي ورىندالادى.
1-تۋر / مەن قالاي تاريحتى بىلەم /
تالاي عاسىرلار ءوتتى. 15 ع. قازاق حاندىعى قۇرىلدى. 18 عاسىردىڭ باسىندا قازاق حاندىعىنىڭ السىرەۋىن پايداسىندا جوڭعار شاپقىنشىلىعى پايدا بولدى. 1723 جىلى وتە قيىن «اقتابان شۇبىرىندى» وقيعاسى بولدى. قازاق بيلەرى شىعادى.
تولە بي: ول مەن – تولە بي. تىڭداپ تۇرسىڭدار ما. ۇلى ءجۇزدىڭ اعايىندارى. ءبىز وسىندا ءبىر ماقساتپەن كەلدىك. ءوزىمىزدىڭ اعايىندىقتارىمىزدى راستاۋعا كەلدىك. حالىقتىڭ كۇشى بىرلىكتە
قازىبەك بي: حالىق پەن ءوزىڭدى سانالاسىن با؟ ابىروي مەن ءقادىر – قاسيەتتى ساقتاعان ادام بوپ سانالادى. ءبىزدىڭ كورشى حالىقتار – ورىستار، قىرعىزدار، وزبەكتەر ولارمەن تاتۋ – ءتاتتى قارىم – قاتىناس ەتۋ كەرەك.
ايتەكە بي: اقساقال قايراتىمەن ءابىلحايىردى حان دەپ سىيلايمىز، اق تەكەمەتكە كوتەرەلىك. ءسويتىپ قازاقتار جوڭعارلاردى جەڭىپ شىقتى.
وقۋشىلارعا سۇراقتار:
1. قازاقستان ورنالاسقان ماتەريك / ەۆرازيا /
2. الەمدە قازاقستان جەر كولەمى بويىنشا نەشىنشى ورىندا / 9/
3. مەملەكەتتىك رامىزدەرگە نە جاتادى / تۋ، ءانۇران، ەلتاڭبا /
4. ءانۇراننىڭ اۆتورى كىم / م. الىمبايەۆ، ق. مىرزاعالييەۆ، ت. مولداعالييەۆ، ش. دارىبايەۆا /
5. ساق پاتشاسى / توميريس /
6. ەرجۇرەك ساق جاۋىنگەرى/ شيراق /
7. «التىن كيىمدى ادام» قايدا تابىلعان / ەسىك قالاسى ماڭىندا /
8. ماتەماتيكا، استرونوميا، لوگيكا، مەديسينا، مۋزىكا، فيلوسوفيا سالالارى بويىنشا كوپتەگەن جاڭا عىلىمي تۇجىرىمدار جاساعان. دۇنيەجۇزىلىك ەكىنشى ۇستاز./ ءال - فارابي /
9. قازاقستان جەرىندە العاش پايدا بولعان تۇركى مەملەكەتى / تۇركى قاعاناتى /
1و. تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ جوعارعى مەملەكەتتىك لاۋازىمدى قالاي اتاعان / قاعان /
2-تۋر
1. «ديۋاني لۇعات اتا – تۇرك» دەگەن ەڭبەكتىڭ اۆتورى كىم؟ /ماحمۇد قاشعاري/
2. «قۇتادعۋ بىلىك» دەگەن ەڭبەكتىڭ اۆتورى كىم؟ / ءجۇسىپ بالاسۇعۇني/
3. تۇمەن دەگەن نە؟ /1ووو اسكەر /
4. قاي قالا 6 - اي بويىنشا شىڭعىس حاننىڭ اسكەري باسىپ الا العان جوق؟/وتىرار /
5. تۇركىستاندا 14ع. اياعى - 15 ع. باسىندا تۇرعىزىلعان جانە وسى ۋاقىتقا دەيىن ساقتالعان كەسەنە كىمگە ارنالعان / قوجا احمەت ياسساۋي /
6. 1711 - 1781 ج. ج. دۇنيەگە كەلگەن. قازاقستان تاريحىندا ەرەكشە ورنى بار « قايراتتى قاھارمان، باتىل قولباسشى، شەبەر ۇيىمداستىرۋشى، دارىندى مامىلەگەر - ەلشى، ءوز ەلىن، تۋعان حالقىن جان – تانىمەن سۇيگەن / ابىلاي /
7. كىشى ءجۇزدىڭ حانى. قازاق جاساقتارىنىڭ قولباسشىسى - باس ساربازى / ءابىلحايىر /
8. «اقتابان شۇبىرىندى» وقيعا قاي جىلدا بولدى /1723/
9. كىشى ءجۇز رەسەيدىڭ قولاستىنا قاشان كىردى؟ 1731
10. كولونيا دەگەن نە؟ / تاۋەلدى مەملەكەت /
3-تۋر
1. سىرىم دات ۇلى باسقارعان كوتەرىلىس قاشان بولدى؟ 1783 - 1797
2. جاتاقتار دەگەن كىم؟/ كەدەيلەر، جالداما ەڭبەكپەن كۇن كورگەن توپتار /
3. 1836 - 1838 ج. كوتەرىلىستى كىم باسقارعان. يساتاي تايمان ۇلى، ماحامبەت وتەمىس ۇلى.
4. قازاق حالقى ەڭ كورنەكتى حانى ابىلايدىڭ نەمەرەسى. كەنەسارى قاسىم ۇلى
5. 1854 جىلى قانداي بەكىنىس سالىندى. ونىڭ اتى ءقازىر قالاي؟ ۆەرنىي، الماتى.
6. ا. س. پۋشكين ورىنبور ولكەسىنە كەلگەندە قانداي پوەمامەن تانىسقان / قوزى – كورپەش – بايان سۇلۋ /
7. قازىرگى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانىندا قاراستى قاراكەسەك دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى. حالىقتىڭ 19ع. سۇيىكتى اقىنى /ءسۇيىنباي ارون ۇلى /
8. 1867 - 1868 ج. رەفورمالاردى كىم مىسقىلداعان / اباي قۇنانباي ۇلى، ىبىراي التىنسارين /
9. رەسپۋبليكالىق كونستيتۋسياسى قاشان قابىلدانعان /1995 ج. 3و تامىز /
10. قازاقستاندا نەشە ملن. قازاقتار تىركەۋدە، شەتەلدە / 8 ملن.، 4، 5 ملن./
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى. بارلىق سۇراقتارعا جاقسى جاۋاپ بەرگەن وقۋشى / كوپ جۇلدىزشا جيناعان / « ەڭ جاقسى تاريح بىلەتىن وقۋشى» دەگەن اتقا يە بولادى
كورىنىس «اتامەكەن» دەگەن انمەن بىتەدى.
«مارينوگوركا ورتا مەكتەبى» كمم
ءمۇعالىم: كەزديكپايەۆا گۋليايم ساماركانوۆنا
تاۋەلسىزدىك ءتانى /تاريحي كورىنىس/
گۋمانيتارلىق ءاب وتىرىسىندا بەكىتىلدى:
ماقساتى: قازاق حالقىنىڭ تاۋەلسىزدىك جولىندا « تار جول، تايعاق كەشۋلەرمەن» تانىستىرۋ. تاريحي تۇلعالاردىڭ ماڭىزى ءرولىن كورسەتۋ. وقۋشىلاردىڭ ءوز وتانىنا سۇيىسپەنشىلىك تاربيەلەۋ.
كورنەكى قۇرالدار: ۇلتتىق كيىمدەر، پرەزەنتاسيا، دومبىرا، كارتا، مەملەكەتتىك رامىزدەر.
كىرىسپە ءسوز: قازاقستانىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنا 26 جىل بولدى. ال تاۋەلسىزدىككە كەلۋ جولى وڭاي بولعان جوق. قازاق حالقى بۇل جولدا تالاي «تار جول، تايعاق كەشۋلەر» ءوتتى.
1 - كورىنىس:
ساحنا ءتورى ۇلتتىق ويۋ - ورنەك پەن بەزەندىرىلگەن. ءۇيدىڭ ىشىندە جاۋلىقتى اجە ءجۇن ءتۇتىپ وتىر. اندا - ساندا وزىمەن – ءوزى كۇڭكىلدەپ قويادى.
- ە - ءتاۋبا بەرگەنىنە شۇكىر / ءبىر كەزدە دالادان جۇگىرىپ نەمەرەسى كىرىپ كەلدى /
نەمەرەسى: اجە، اجەتەي، دالادا كەرەمەت بولىپ جاتىر. اسپانعا جارقىلداپ ساليۋت اتىپ، ادامدار قۋانىشقا بولەنىپ جاتىر، ءجۇرىڭىز كورەلىك.
اجەسى: - ە - ە جارىعىم، بۇل نىشان تاۋەلسىزدىكتىڭ 26 جىلدىعىنا ارنالعان قۇرمەت قوي. جاقسىلىعىمىز ۇزاقتان بولسىن.
نەمەرەسى: اجەتاي، تاۋەلسىزدىك دەگەن نە نەمەنە؟
اجەسى: تاۋەلسىزدىك دەگەن ەركىندىگىن، بوستاندىعىن، باقىتىن بالام. ءبىزدىڭ كەزىمىزدە مۇنداي ەركىندىك بولعان جوق
نەمەرەسى: سول ءومىرىنىڭ تۋرالى ايتىپ بەرىڭىزشى
اجەسى: ەندەشە تىڭدا، بالام.
كۇي ورىندالادى.
1-تۋر / مەن قالاي تاريحتى بىلەم /
تالاي عاسىرلار ءوتتى. 15 ع. قازاق حاندىعى قۇرىلدى. 18 عاسىردىڭ باسىندا قازاق حاندىعىنىڭ السىرەۋىن پايداسىندا جوڭعار شاپقىنشىلىعى پايدا بولدى. 1723 جىلى وتە قيىن «اقتابان شۇبىرىندى» وقيعاسى بولدى. قازاق بيلەرى شىعادى.
تولە بي: ول مەن – تولە بي. تىڭداپ تۇرسىڭدار ما. ۇلى ءجۇزدىڭ اعايىندارى. ءبىز وسىندا ءبىر ماقساتپەن كەلدىك. ءوزىمىزدىڭ اعايىندىقتارىمىزدى راستاۋعا كەلدىك. حالىقتىڭ كۇشى بىرلىكتە
قازىبەك بي: حالىق پەن ءوزىڭدى سانالاسىن با؟ ابىروي مەن ءقادىر – قاسيەتتى ساقتاعان ادام بوپ سانالادى. ءبىزدىڭ كورشى حالىقتار – ورىستار، قىرعىزدار، وزبەكتەر ولارمەن تاتۋ – ءتاتتى قارىم – قاتىناس ەتۋ كەرەك.
ايتەكە بي: اقساقال قايراتىمەن ءابىلحايىردى حان دەپ سىيلايمىز، اق تەكەمەتكە كوتەرەلىك. ءسويتىپ قازاقتار جوڭعارلاردى جەڭىپ شىقتى.
وقۋشىلارعا سۇراقتار:
1. قازاقستان ورنالاسقان ماتەريك / ەۆرازيا /
2. الەمدە قازاقستان جەر كولەمى بويىنشا نەشىنشى ورىندا / 9/
3. مەملەكەتتىك رامىزدەرگە نە جاتادى / تۋ، ءانۇران، ەلتاڭبا /
4. ءانۇراننىڭ اۆتورى كىم / م. الىمبايەۆ، ق. مىرزاعالييەۆ، ت. مولداعالييەۆ، ش. دارىبايەۆا /
5. ساق پاتشاسى / توميريس /
6. ەرجۇرەك ساق جاۋىنگەرى/ شيراق /
7. «التىن كيىمدى ادام» قايدا تابىلعان / ەسىك قالاسى ماڭىندا /
8. ماتەماتيكا، استرونوميا، لوگيكا، مەديسينا، مۋزىكا، فيلوسوفيا سالالارى بويىنشا كوپتەگەن جاڭا عىلىمي تۇجىرىمدار جاساعان. دۇنيەجۇزىلىك ەكىنشى ۇستاز./ ءال - فارابي /
9. قازاقستان جەرىندە العاش پايدا بولعان تۇركى مەملەكەتى / تۇركى قاعاناتى /
1و. تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ جوعارعى مەملەكەتتىك لاۋازىمدى قالاي اتاعان / قاعان /
2-تۋر
1. «ديۋاني لۇعات اتا – تۇرك» دەگەن ەڭبەكتىڭ اۆتورى كىم؟ /ماحمۇد قاشعاري/
2. «قۇتادعۋ بىلىك» دەگەن ەڭبەكتىڭ اۆتورى كىم؟ / ءجۇسىپ بالاسۇعۇني/
3. تۇمەن دەگەن نە؟ /1ووو اسكەر /
4. قاي قالا 6 - اي بويىنشا شىڭعىس حاننىڭ اسكەري باسىپ الا العان جوق؟/وتىرار /
5. تۇركىستاندا 14ع. اياعى - 15 ع. باسىندا تۇرعىزىلعان جانە وسى ۋاقىتقا دەيىن ساقتالعان كەسەنە كىمگە ارنالعان / قوجا احمەت ياسساۋي /
6. 1711 - 1781 ج. ج. دۇنيەگە كەلگەن. قازاقستان تاريحىندا ەرەكشە ورنى بار « قايراتتى قاھارمان، باتىل قولباسشى، شەبەر ۇيىمداستىرۋشى، دارىندى مامىلەگەر - ەلشى، ءوز ەلىن، تۋعان حالقىن جان – تانىمەن سۇيگەن / ابىلاي /
7. كىشى ءجۇزدىڭ حانى. قازاق جاساقتارىنىڭ قولباسشىسى - باس ساربازى / ءابىلحايىر /
8. «اقتابان شۇبىرىندى» وقيعا قاي جىلدا بولدى /1723/
9. كىشى ءجۇز رەسەيدىڭ قولاستىنا قاشان كىردى؟ 1731
10. كولونيا دەگەن نە؟ / تاۋەلدى مەملەكەت /
3-تۋر
1. سىرىم دات ۇلى باسقارعان كوتەرىلىس قاشان بولدى؟ 1783 - 1797
2. جاتاقتار دەگەن كىم؟/ كەدەيلەر، جالداما ەڭبەكپەن كۇن كورگەن توپتار /
3. 1836 - 1838 ج. كوتەرىلىستى كىم باسقارعان. يساتاي تايمان ۇلى، ماحامبەت وتەمىس ۇلى.
4. قازاق حالقى ەڭ كورنەكتى حانى ابىلايدىڭ نەمەرەسى. كەنەسارى قاسىم ۇلى
5. 1854 جىلى قانداي بەكىنىس سالىندى. ونىڭ اتى ءقازىر قالاي؟ ۆەرنىي، الماتى.
6. ا. س. پۋشكين ورىنبور ولكەسىنە كەلگەندە قانداي پوەمامەن تانىسقان / قوزى – كورپەش – بايان سۇلۋ /
7. قازىرگى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانىندا قاراستى قاراكەسەك دەگەن جەردە دۇنيەگە كەلدى. حالىقتىڭ 19ع. سۇيىكتى اقىنى /ءسۇيىنباي ارون ۇلى /
8. 1867 - 1868 ج. رەفورمالاردى كىم مىسقىلداعان / اباي قۇنانباي ۇلى، ىبىراي التىنسارين /
9. رەسپۋبليكالىق كونستيتۋسياسى قاشان قابىلدانعان /1995 ج. 3و تامىز /
10. قازاقستاندا نەشە ملن. قازاقتار تىركەۋدە، شەتەلدە / 8 ملن.، 4، 5 ملن./
ءمۇعالىمنىڭ قورىتىندى ءسوزى. بارلىق سۇراقتارعا جاقسى جاۋاپ بەرگەن وقۋشى / كوپ جۇلدىزشا جيناعان / « ەڭ جاقسى تاريح بىلەتىن وقۋشى» دەگەن اتقا يە بولادى
كورىنىس «اتامەكەن» دەگەن انمەن بىتەدى.
«مارينوگوركا ورتا مەكتەبى» كمم
ءمۇعالىم: كەزديكپايەۆا گۋليايم ساماركانوۆنا
You Might Also Like
