تاۋەلسىزدىك تۇعىرى بيىك بولسىن!
تاۋەلسىزدىك تۇعىرى بيىك بولسىن! (پرەزەنتاسياسىمەن)
ماقساتى: 1) ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الىپ جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ، وتانىمىز قازاقستاندى وركەندەتۋگە ءبىلىمدى ادامدار كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
2) جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الۋ، ءتىل بايلىقتارىن، سانا - سەزىمدەرىن دامىتۋ؛
3) تۋعان جەرىنە، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرىپ، وتاندى سۇيۋگە، بايلىعىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: پلاكاتقا جازىلعان ناقىل سوزدەر، قازاق ەلىنىڭ رامىزدەرى.
بارىسى.
ارمىسىزدار، ارىپتەستەر، قوناقتار جانە شاكىرتتەرىم! "تاۋەلسىزدىك تۇعىرى بيىك بولسىن!" اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر! بۇگىنگى تاۋەلسىزدىككە حالقىمىز وڭايلىقپەن جەتكەن جوك. بۇل كۇنگە قانشاما قانداستارىمىز ءوز ومىرلەرىن قيدى. اسىرەسە جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ جاڭعىرىعى جۇزدەگەن جىلدارعا كەتەتىنىنە ەندى ەشقانداي كۇمان جوق. 1991 جىلى ءيىسى قازاق تاۋەلسىزدىككە قولى جەتىپ شاتتىققا بولەندى.
شەكسىز شەكسىز قيىرسىز، ۇلى دالا،
شۋاق بولىپ شومىلماي جىلىنا ما؟
ءسۇي وتاندى، شىنىمەن ءسۇيىپ ءوت تە
گۇل بوپ قادال ويىنا، قىرىنا دا، - دەپ مۇقاعالي ماقاتايەۆ جىرلاعانداي ءبىزدىڭ 5 سىنىپ ۇل – قىزدارى وسى ءداستۇردى توزدىرماي، جوعالتپاي بۇگىندە سىزدەرگە وزدەرى دايىنداعان ەرتەڭگىلىكتەرىن كورسەتپەكشى.
تۋىمەن تۇعىرلى، ەلتانباسىمەن ەڭسەلى، انۇرانىمەن ايباتتى
1- وقۋشى: جىر عۇمىر، جان ازىعىم، ءانۇرانىم،
مەن سەنى ەستىمەسەم ساعىنامىن.
التىنعا ايىرباستاماس اتا - انامداي.
تۋعالى سەنسىڭ مەنىڭ تانىعانىم.
شەكسىز كوك اسپاندى جامىلادى،
ۋاقىتتىڭ باسىلعان جوق داۋىلى ءالى.
بىرىگىپ ءبىر جۇرەكپەن شىرقايتۇعىن
ءانۇران — مەملەكەتتىڭ حالىق ءانى.
ءانۇران ورىندالادى
2-وقۋشى: تاۋەلسىزدىك! بۇل نەگە سونشاما قاستەرلى ءسوز؟! نەگە سونشاما قاستەرلى ۇعىم؟! ادەتتە ءار حالىق، دالىرەك ايتقاندا ءار ۇلت ءوز ەلىن وزگەگە بيلەتپەۋگە كۇش سالادى. ءوزى مەكەندەيتىن جەردى جاۋدان جانىن سالا قورعايدى.
بۇل — اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان ءداستۇر.
3-وقۋشى: مەن قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
مەن قازاقپىن، بيىكپىن، بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم.
مەن مىڭ عاسىر ءتىرىلدىم ماڭگى ولمەسكە.
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
4 - وقۋشى: ءبىز قازاقپىز ەل ءۇشىن اتقا مىنگەن،
جانىپ جاتقان لاپىلداپ وتقا تۇسكەن.
بويتۇمار عىپ ار - وجدان قازىناسىن،
ەرلەرىمىز ەل نامىسىن ساقتاپ جۇرگەن.
ءبىز قازاقپىز قاستەرلەر بابا سالتىن،
امان بول، اينالايىن دانا حالقىم.
كۇن تۋسا اتقا قونام ءبىر سەن ءۇشىن.
مىنە جانىم، مىنە قانىم، مىنە انتىم.
5- وقۋشى: ءار ءداۋىردىڭ ەركىنە ساي نارقى وزگەرگەن التىننىڭ،
اينالايىن التىن ءانىم، جاس ەركەنى حالقىمنىڭ.
جەلتوقساندا شىندىق جىرىن شىرقايمىن دەپ شارق ۇردىڭ.
جەلتوقساندا ەگەمەندى ەل بولساق دەپ تالپىندىڭ.
كەۋدەڭدە ءالى سىزى جاتىر سول كەزدەگى سالقىننىڭ،
اينالايىن، اينالايىن، جاس وركەنى حالقىمنىڭ!
6 - وقۋشى: ەرتە ايتىلدى، سوندىقتان دا كەلتە ايتىلدى بۇل ءانىڭ،
ۋاقىتىڭنىڭ تالابىنا ءدوپ كەلسە دە ۇرانىڭ،
ۋاقىتىڭنىڭ ادىلەتسىز سوققىسىنان قۇلادىڭ،
"ناشاقور" دەپ، "ماسكۇنەم" دەپ ايىپتالدى ۇلانىم.
ساعان جاپقان سول جالانى ەستىپ ءۇنسىز تۇرعانشا،
كەرەڭ بولىپ قالمادى ەكەن نەگە مەنىڭ قۇلاعىم؟!
اينالايىن، اينالايىن، جاس قايراتىم، قىرانىم؟!
سلايد. تاۋەلسىزدىك شەجىرەسى. «ساندار سويلەيدى» ويىنى.
1) 1991جىل قازاقستان جوعارعى كەڭەسى 1991جىلى 16 - جەلتوقسان دا قازاقستاندى تاۋەلسىز رەسپۋبليكا دەپ جاريالادى.
2) 1991 جىلى 10 - قازان قازاق حالقىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى.
3) 1992جىلى ماۋسىم ايىندا قازاقستان بۇۇ - نا مۇشە بولدى. ماۋسىم ايىندا تاۋەلسىز قازاقستان ەل رامىزدەرى: تۋىن، ءانۇرانىن، ەلتاڭباسىن قابىلدادى.
4) 1993 جىل قاراشانىڭ 15كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اقشاسى تەڭگە اينالىمعا ەندى.
5) 1994جىل قازاقستاننىڭ جاڭا وردەندەرى مەن مەدالدارى دۇنيەگە كەلدى.
ەكىنشى قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ سويۋز تم6 عارىش كەمەسىمەن كوككە سامعادى.
6) 1995جىل تامىزدىڭ 30دا رەفەرەندۋندا ۇسىنىلعان جاڭا اتا زاڭىمىز ءبىر اۋىزدان قابىلداندى.
7) 1996جىل 30قاڭتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءبىرىنشى سەسسياسى بولدى.
8) 1997جىل قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى بولىپ جاريالاندى.
9) 1997جىل ۇرپاقتار بىرلىگى مەن ساباقتاستىعى جىلى بولىپ جاريالاندى، وسى جىلى ءبىلىم زاڭى قابىلداندى.
10) 1997جىلى ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
11) 1998جىل حالىق بىرلىگى مەن ۇلتتىق تاريح جىلى دەپ جاريالاندى. ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستاننىڭ 2030 دامۋ ستراتەگياسى جاريالاندى. 6 - مامىردا ەل استاناسى اقمولا قالاسىنا كوشتى
12) 1999جىل 10قاڭتار پرەزيدەنت سايلاۋ ناتيجەسىندە ن. ءا. نازاربايەۆ 7 - جىل مەرزىمگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى بولىپ قايتا سايلاندى.
13) 2000جىل مادەنيەتتى قولداۋ جىلى. شەجىرەلى تۇركىستاننىڭ 1500جىلدىعى تويلاندى.
14) 2001جىل تاۋەلسىز قازاقستان حالقى عالامات عاسىر 21 - عاسىردى زور سەنىممەن قارسى الدى.
اقپان ايىنىڭ العاشقى جەتىسىندە تاۋەلسىز قازاقستان مۇعالىمدەرىنىڭ ىىسەزى ءوتتى.
ەل باسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ 2001جىلدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 10 جىلدىعى جىلى دەپ جاريالادى. «تۋعان ولكەم» ولەڭىن وقيدى.
15) 2006جىل! جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ 20جىلدىعى اتالىپ ءوتتى. 2006 - 2011جىلدارعا ارنالعان ءبىلىم بەرۋ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى.
16) 2007جىل ءانۇراننىڭ ءماتىنى وزگەرتىلدى..
17) 2010جىلى جەلتوقسان ايىندا استانا قالاسىندا ەۋروپا قاۋىپسىزدىگى مەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمى شاقىرىلدى
18. 2011جىلى 3 ساۋىردە كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولىپ ءوتتى. حالىق قالاۋى ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ بولدى.
كورىنىس: "اپاسى مەن نەمەرەسى" (اقىرىن باسىپ قارت شىعادى. ورىندىققا كەلىپ وتىرادى. وسى كەزدە جۇگىرىپ نەمەرەسى كەلەدى)
نەمەرەسى: اجە، وتكەن ەمىر دەگەن نە؟
اجەسى: ءا، بالام، وتكەن ءومىر سوناۋ ەجەلگى اتا بابالارىمىزدىڭ ەرتە كەزدەن بەرگى وتكەن ءومىر جولى، تاريحى ەمەس پە؟
نەمەرەسى: ال ول قانداي بولعان؟
اجەسى: ەندەشە، تىڭدا، بالام، اجەڭ ءبىر سويلەسىن. بولماسا دا وقىعان تاريحشى اتىم.
جينادىم ەسكىلەردەن تاريح حاتىن.
ماقساتىن، كەيىنگى ۇرپاق ۇمىتپاسا.
ايتىلعان اتالاردىڭ اماناتىن.
سوندىقتان، بالام، سەن دە ءوز تاريحىڭدى ءبىلۋىڭ كەرەك. بالام، تەلەديداردى قوسشى، تاريحتى تىڭدايىق.
ديكتور ءسوزى: 1986 جىلى جەلتوقساندا وتتى وقيعا بولدى، ەلدىڭ ەگەمەندىگىن اڭساعان جاستار الاڭعا شىقتى. جەلتوقسان جەلى داۋىلعا اينالدى، نامىس قۇدىرەتىن الەمگە پاش ەتتى. قازاقستاندا 1986 جىلى جەلتوقساننىڭ كوتەرىلىسىنە قاتىسقانى ءۇشىن قايرات رىسقۇلبەكوۆ، لياززات اسانوۆا، ءسابيرا مۇحامەدجانوۆا ت. ب. جاۋاپقا تارتىلدى.
اجەسى: بۇعان دا تاۋبە، ەگەمەندىك الىپ الەم تانىدى عوي ەلىمىزدى.
نەمەرەسى: اجە، ەگەمەندىك دەگەن نە؟
اجەسى: ەگەمەندىك "يەسى مەن" دەگەن ءسوز، كوپتەن بەرى ەستىمەگەن ءسوز. "ەگەمەندى" دەگەن سوزدەن ەستىلەر اتاجۇرتتىڭ ارعىسى مەن بەرگىسى. جەلبىرەگەن كوك بايراعىمىز، ايتىلدى ءانۇرانىمىز، جارقىراعان ەلتاڭبامىز تورىمىزدە ءىلۋلى تۇر. ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ كەلەشەگىن ءوزىڭ سياقتى ۇرپاقتارىنا تاريح ەتىپ بايانداپ اجەلەرىڭ تۇر. ۇمىتپاڭدار، اينالايىن، ۇرپاقتارىم!
ءمۇعالىم:
قازاق حالقى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن – قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى.
مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار، قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن الدى.
ال، 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالادى.
16 – جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى.
وسىنىڭ ناتيجەسىندە 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
اتىڭنان اينالايىن ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى، كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن قازاقستان!
عاسىرلار تويى بولشى كەلە بەرەر!
ءمۇعالىم: 16 جەلتوقسان. ءبۇل ەرلىك پەن ورلىك، قايعى مەن قاسىرەت ميداي ارالاسقان ءارى جارقىن، ءارى قارالى، قاسىرەتتى كۇن ەدى. بۇل قاسىرەتتى كۇن قايرات، ءسابيرا، ەربول، ءلاززات سىندى جۇزدەگەن، مىڭداعان قىرشىنداردىڭ قاناتىن قيىپ تۇسكەن وزبىرلىك كۇنى، وكتەمدىك ءۇنى ەدى.
7-وقۋشى: "ءلاززات پەن ءسابيرا"
كەتپەس ماڭگى كوڭىلدەن قىردىڭ گ ۇلى قىرمىزى.
اعىپ تۇسكەن كوگىمنەن جەلتوقساننىڭ جۇلدىزى - ءلاززات پەن ءسابيرا!
اتىڭدى ايتار كارى - جاس
ارىن تەمىرقازىق قاس، زۇلىمدىققا جانى قاس،
ادالدىق پەن نازىكتىك.
1-وقۋشى: جەلتوقساننىڭ بورانى،
جەلتوقساننىڭ قار مۇزى.
ۇمىتىلعان جوق ءالى
جالپى جۇرتتىڭ جالعىزى...
شىعار شاقتا قايراڭنان
اتقا قونۋ - ار ءىسى...
قايران ەلدىڭ قايراڭنان
قاسيەتتى نامىسى
بۋلىقتىڭ دا بۇلقىندىڭ.
قارا ورمانداي جۇرتىمنىڭ
قايسار تۋعان قىزدارى - ءلاززات پەن ءسابيرا!
2-وقۋشى: جەلتوقساننىڭ ىزعارى - اي،
كىرپىككە قاتقان مۇزدار - اي!
ەلىم - اي دەپ ەگىلگەن
قاھارمان ۇلدار، قىزدار - اي!
3-وقۋشى: كوتەرىلدى جاستارىمىز الاڭعا،
كوتەرىلدى ستۋدەنت قىز بالاڭ دا.
قان توگىلدى نامىسى ءۇشىن قازاقتىڭ،
ەرلىكتەرى جايىلدى كەڭ عالامعا.
قاھارمانىن ۇمىتپايدى حالىقتار،
ەرلىگىنە تاعزىم ەتەم قاشاندا،
تاۋەلسىزدىك الىپ بەرگەن الىپتار!
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ءبىزدىڭ باقىتتى ءومىرىمىز قان توگىپ قۇربان بولعان بوزداقتارىمىز ماڭگى ەسىمىزدە. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن اكەلەر مەن اعالار، اپالارعا باسىمىزدى يەمىز!
(ءبىر مينۋت ەسكە الامىز.)
وقۋشى:
قوش بولىڭدار، اعايىن تۋىس، ءبارىڭ دە
كوش بولىڭدار، جاسىڭىز دا، كارىڭ دە.
قاراڭعىلىق باستا تۇرماس قاشاندا،
بوستاندىقتا كەزدەسەمىز ءالى دە...
استانا تۋرالى فيلم. «اتامەكەن» ءانى
سلايد استانا
ءمۇعالىم: بايتاق دالا جەرىم مەنىڭ، ارتا بەرسىن كەنىڭ سەنىڭ.
كوك بايراعىڭ جەلبىرەسىن
ەگەمەندى ەلىم مەنىڭ
ءمۇعالىم: ولار... قازاقتىڭ ەس جيىپ، ەتەك جاۋىپ، ءوز الدىنا ەل، مەملەكەت بولعانىن، وزگەمەن تەرەزەسى تەڭ بولعانىن كوكسەدى، ءبىراق كورگەن جوق. ءبىراق ولار وسى كۇندى جاقىنداتىپ كەتتى، وسى كۇندى بىزگە سىيلاپ كەتتى.
ولار... قازاق ءۇشىن قان توكتى، جانىن بەردى. قازاقتىڭ بالاسى ەشكىمنەن كوزتۇرتكى كورمەۋىن كۇندىز - ءتۇنى تىلەدى.
ولاردى... وتان ءۇشىن، قازاقستانىمىز ءۇشىن اپات بولعانداردى ءاردايىم ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك، حالقىم!
«بولاشاق ءبىزدىڭ كوزىمىزبەن» وي تولعاۋ، سۋرەت سالۋ.
قورىتىندى.
مىنە، وقۋشىلار، بۇگىن سەندەر تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى كۇنى ءوز ەلىمىزدىڭ تاريحى جايلى، تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسى، جەلتوقسان قۇرباندارى تۋرالى كوپ نارسەنى ورتاعا سالدىڭدار، ۇلكەن ساباق الدىڭدار دەپ ويلايمىن.
ەندىگى سەندەرگە ايتارىم: وسى تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ تۋىن ءار كەز بيىك ۇستاۋعا تىرىسىڭدار. ەل بەيبىتشىلىگىن، ەل تىنىشتىعىن ساقتاۋ جولىندا كۇرەسە بىلىڭدەر. ارينە، ول كۇرەس بەيبىت كۇرەس بولۋعا ءتيىس. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى وزدەرىڭ. سوندىقتان دا سەندەر وسىنداي قازاقستان اتتى بەيبىت، تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتى ەكەندەرىڭدى ءارقاشان ەستەن شىعارماي، ىشتەي ماقتان تۇتىپ جۇرىڭدەر. سەندەرگە ساتتىلىك، اق جول تىلەيمىن!
ءمۇعالىم:
ءبىر اتا، ءبىر انانىڭ تۇلەگىمىز
ءبىر بولسىن قايدا جۇرسەك تىلەگىمىز
بىرلىك باردا تىرلىك بار» دەگەن بابام
بىرلىك دەپ بىرگە سوقسىن جۇرەگىمىز! - دەي وتىرىپ، اشىق تاربيە ساباعىمىزدى قورىتىندىلايمىز
ماقساتى: 1) ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىك الىپ جەتكەن جەتىستىكتەرىمەن تانىستىرۋ، وتانىمىز قازاقستاندى وركەندەتۋگە ءبىلىمدى ادامدار كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندىرۋ؛
2) جەلتوقسان قۇرباندارىن ەسكە الۋ، ءتىل بايلىقتارىن، سانا - سەزىمدەرىن دامىتۋ؛
3) تۋعان جەرىنە، ەلىنە دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرىن ارتتىرىپ، وتاندى سۇيۋگە، بايلىعىن قورعاۋعا تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: پلاكاتقا جازىلعان ناقىل سوزدەر، قازاق ەلىنىڭ رامىزدەرى.
بارىسى.
ارمىسىزدار، ارىپتەستەر، قوناقتار جانە شاكىرتتەرىم! "تاۋەلسىزدىك تۇعىرى بيىك بولسىن!" اتتى ەرتەڭگىلىگىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر! بۇگىنگى تاۋەلسىزدىككە حالقىمىز وڭايلىقپەن جەتكەن جوك. بۇل كۇنگە قانشاما قانداستارىمىز ءوز ومىرلەرىن قيدى. اسىرەسە جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ جاڭعىرىعى جۇزدەگەن جىلدارعا كەتەتىنىنە ەندى ەشقانداي كۇمان جوق. 1991 جىلى ءيىسى قازاق تاۋەلسىزدىككە قولى جەتىپ شاتتىققا بولەندى.
شەكسىز شەكسىز قيىرسىز، ۇلى دالا،
شۋاق بولىپ شومىلماي جىلىنا ما؟
ءسۇي وتاندى، شىنىمەن ءسۇيىپ ءوت تە
گۇل بوپ قادال ويىنا، قىرىنا دا، - دەپ مۇقاعالي ماقاتايەۆ جىرلاعانداي ءبىزدىڭ 5 سىنىپ ۇل – قىزدارى وسى ءداستۇردى توزدىرماي، جوعالتپاي بۇگىندە سىزدەرگە وزدەرى دايىنداعان ەرتەڭگىلىكتەرىن كورسەتپەكشى.
تۋىمەن تۇعىرلى، ەلتانباسىمەن ەڭسەلى، انۇرانىمەن ايباتتى
1- وقۋشى: جىر عۇمىر، جان ازىعىم، ءانۇرانىم،
مەن سەنى ەستىمەسەم ساعىنامىن.
التىنعا ايىرباستاماس اتا - انامداي.
تۋعالى سەنسىڭ مەنىڭ تانىعانىم.
شەكسىز كوك اسپاندى جامىلادى،
ۋاقىتتىڭ باسىلعان جوق داۋىلى ءالى.
بىرىگىپ ءبىر جۇرەكپەن شىرقايتۇعىن
ءانۇران — مەملەكەتتىڭ حالىق ءانى.
ءانۇران ورىندالادى
2-وقۋشى: تاۋەلسىزدىك! بۇل نەگە سونشاما قاستەرلى ءسوز؟! نەگە سونشاما قاستەرلى ۇعىم؟! ادەتتە ءار حالىق، دالىرەك ايتقاندا ءار ۇلت ءوز ەلىن وزگەگە بيلەتپەۋگە كۇش سالادى. ءوزى مەكەندەيتىن جەردى جاۋدان جانىن سالا قورعايدى.
بۇل — اتادان بالاعا ميراس بولىپ كەلە جاتقان ءداستۇر.
3-وقۋشى: مەن قازاقپىن، مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلگەن،
جورگەگىمدە تانىستىم مۇڭ تىلىمەن.
جىلاعاندا جۇرەگىم كۇن تۇتىلىپ،
قۋانعاندا كۇلكىمنەن ءتۇن تۇرىلگەن.
مەن قازاقپىن، بيىكپىن، بايتاق ەلمىن،
قايتا تۋدىم، ومىرگە قايتا كەلدىم.
مەن مىڭ عاسىر ءتىرىلدىم ماڭگى ولمەسكە.
ايتا بەرگىم كەلەدى، ايتا بەرگىم.
4 - وقۋشى: ءبىز قازاقپىز ەل ءۇشىن اتقا مىنگەن،
جانىپ جاتقان لاپىلداپ وتقا تۇسكەن.
بويتۇمار عىپ ار - وجدان قازىناسىن،
ەرلەرىمىز ەل نامىسىن ساقتاپ جۇرگەن.
ءبىز قازاقپىز قاستەرلەر بابا سالتىن،
امان بول، اينالايىن دانا حالقىم.
كۇن تۋسا اتقا قونام ءبىر سەن ءۇشىن.
مىنە جانىم، مىنە قانىم، مىنە انتىم.
5- وقۋشى: ءار ءداۋىردىڭ ەركىنە ساي نارقى وزگەرگەن التىننىڭ،
اينالايىن التىن ءانىم، جاس ەركەنى حالقىمنىڭ.
جەلتوقساندا شىندىق جىرىن شىرقايمىن دەپ شارق ۇردىڭ.
جەلتوقساندا ەگەمەندى ەل بولساق دەپ تالپىندىڭ.
كەۋدەڭدە ءالى سىزى جاتىر سول كەزدەگى سالقىننىڭ،
اينالايىن، اينالايىن، جاس وركەنى حالقىمنىڭ!
6 - وقۋشى: ەرتە ايتىلدى، سوندىقتان دا كەلتە ايتىلدى بۇل ءانىڭ،
ۋاقىتىڭنىڭ تالابىنا ءدوپ كەلسە دە ۇرانىڭ،
ۋاقىتىڭنىڭ ادىلەتسىز سوققىسىنان قۇلادىڭ،
"ناشاقور" دەپ، "ماسكۇنەم" دەپ ايىپتالدى ۇلانىم.
ساعان جاپقان سول جالانى ەستىپ ءۇنسىز تۇرعانشا،
كەرەڭ بولىپ قالمادى ەكەن نەگە مەنىڭ قۇلاعىم؟!
اينالايىن، اينالايىن، جاس قايراتىم، قىرانىم؟!
سلايد. تاۋەلسىزدىك شەجىرەسى. «ساندار سويلەيدى» ويىنى.
1) 1991جىل قازاقستان جوعارعى كەڭەسى 1991جىلى 16 - جەلتوقسان دا قازاقستاندى تاۋەلسىز رەسپۋبليكا دەپ جاريالادى.
2) 1991 جىلى 10 - قازان قازاق حالقىنىڭ تۇڭعىش عارىشكەرى توقتار اۋباكىروۆ عارىشقا سامعادى.
3) 1992جىلى ماۋسىم ايىندا قازاقستان بۇۇ - نا مۇشە بولدى. ماۋسىم ايىندا تاۋەلسىز قازاقستان ەل رامىزدەرى: تۋىن، ءانۇرانىن، ەلتاڭباسىن قابىلدادى.
4) 1993 جىل قاراشانىڭ 15كۇنى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق اقشاسى تەڭگە اينالىمعا ەندى.
5) 1994جىل قازاقستاننىڭ جاڭا وردەندەرى مەن مەدالدارى دۇنيەگە كەلدى.
ەكىنشى قازاق عارىشكەرى تالعات مۇسابايەۆ سويۋز تم6 عارىش كەمەسىمەن كوككە سامعادى.
6) 1995جىل تامىزدىڭ 30دا رەفەرەندۋندا ۇسىنىلعان جاڭا اتا زاڭىمىز ءبىر اۋىزدان قابىلداندى.
7) 1996جىل 30قاڭتاردا قازاقستان رەسپۋبليكاسى پارلامەنتىنىڭ ءبىرىنشى سەسسياسى بولدى.
8) 1997جىل قۋعىن - سۇرگىن قۇرباندارىن ەسكە الۋ جىلى بولىپ جاريالاندى.
9) 1997جىل ۇرپاقتار بىرلىگى مەن ساباقتاستىعى جىلى بولىپ جاريالاندى، وسى جىلى ءبىلىم زاڭى قابىلداندى.
10) 1997جىلى ءتىل تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
11) 1998جىل حالىق بىرلىگى مەن ۇلتتىق تاريح جىلى دەپ جاريالاندى. ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قازاقستاننىڭ 2030 دامۋ ستراتەگياسى جاريالاندى. 6 - مامىردا ەل استاناسى اقمولا قالاسىنا كوشتى
12) 1999جىل 10قاڭتار پرەزيدەنت سايلاۋ ناتيجەسىندە ن. ءا. نازاربايەۆ 7 - جىل مەرزىمگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتى بولىپ قايتا سايلاندى.
13) 2000جىل مادەنيەتتى قولداۋ جىلى. شەجىرەلى تۇركىستاننىڭ 1500جىلدىعى تويلاندى.
14) 2001جىل تاۋەلسىز قازاقستان حالقى عالامات عاسىر 21 - عاسىردى زور سەنىممەن قارسى الدى.
اقپان ايىنىڭ العاشقى جەتىسىندە تاۋەلسىز قازاقستان مۇعالىمدەرىنىڭ ىىسەزى ءوتتى.
ەل باسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ 2001جىلدى قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگىنىڭ 10 جىلدىعى جىلى دەپ جاريالادى. «تۋعان ولكەم» ولەڭىن وقيدى.
15) 2006جىل! جەلتوقسان وقيعاسىنىڭ 20جىلدىعى اتالىپ ءوتتى. 2006 - 2011جىلدارعا ارنالعان ءبىلىم بەرۋ تۇجىرىمداماسى قابىلداندى.
16) 2007جىل ءانۇراننىڭ ءماتىنى وزگەرتىلدى..
17) 2010جىلى جەلتوقسان ايىندا استانا قالاسىندا ەۋروپا قاۋىپسىزدىگى مەن ىنتىماقتاستىق ۇيىمى شاقىرىلدى
18. 2011جىلى 3 ساۋىردە كەزەكتەن تىس پرەزيدەنتتىك سايلاۋ بولىپ ءوتتى. حالىق قالاۋى ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆ بولدى.
كورىنىس: "اپاسى مەن نەمەرەسى" (اقىرىن باسىپ قارت شىعادى. ورىندىققا كەلىپ وتىرادى. وسى كەزدە جۇگىرىپ نەمەرەسى كەلەدى)
نەمەرەسى: اجە، وتكەن ەمىر دەگەن نە؟
اجەسى: ءا، بالام، وتكەن ءومىر سوناۋ ەجەلگى اتا بابالارىمىزدىڭ ەرتە كەزدەن بەرگى وتكەن ءومىر جولى، تاريحى ەمەس پە؟
نەمەرەسى: ال ول قانداي بولعان؟
اجەسى: ەندەشە، تىڭدا، بالام، اجەڭ ءبىر سويلەسىن. بولماسا دا وقىعان تاريحشى اتىم.
جينادىم ەسكىلەردەن تاريح حاتىن.
ماقساتىن، كەيىنگى ۇرپاق ۇمىتپاسا.
ايتىلعان اتالاردىڭ اماناتىن.
سوندىقتان، بالام، سەن دە ءوز تاريحىڭدى ءبىلۋىڭ كەرەك. بالام، تەلەديداردى قوسشى، تاريحتى تىڭدايىق.
ديكتور ءسوزى: 1986 جىلى جەلتوقساندا وتتى وقيعا بولدى، ەلدىڭ ەگەمەندىگىن اڭساعان جاستار الاڭعا شىقتى. جەلتوقسان جەلى داۋىلعا اينالدى، نامىس قۇدىرەتىن الەمگە پاش ەتتى. قازاقستاندا 1986 جىلى جەلتوقساننىڭ كوتەرىلىسىنە قاتىسقانى ءۇشىن قايرات رىسقۇلبەكوۆ، لياززات اسانوۆا، ءسابيرا مۇحامەدجانوۆا ت. ب. جاۋاپقا تارتىلدى.
اجەسى: بۇعان دا تاۋبە، ەگەمەندىك الىپ الەم تانىدى عوي ەلىمىزدى.
نەمەرەسى: اجە، ەگەمەندىك دەگەن نە؟
اجەسى: ەگەمەندىك "يەسى مەن" دەگەن ءسوز، كوپتەن بەرى ەستىمەگەن ءسوز. "ەگەمەندى" دەگەن سوزدەن ەستىلەر اتاجۇرتتىڭ ارعىسى مەن بەرگىسى. جەلبىرەگەن كوك بايراعىمىز، ايتىلدى ءانۇرانىمىز، جارقىراعان ەلتاڭبامىز تورىمىزدە ءىلۋلى تۇر. ەگەمەندى ەلىمىزدىڭ كەلەشەگىن ءوزىڭ سياقتى ۇرپاقتارىنا تاريح ەتىپ بايانداپ اجەلەرىڭ تۇر. ۇمىتپاڭدار، اينالايىن، ۇرپاقتارىم!
ءمۇعالىم:
قازاق حالقى ەركىندىككە جەتۋ ءۇشىن قانشاما قيىن – قىستاۋ كەزەڭدەردى باستان كەشىردى.
مىڭداعان جىلدىق تاريحى بار، قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن الدى.
ال، 1986 جىلعى وقيعا حالىقتىڭ ەسىندە ماڭگى ساقتالادى.
16 – جەلتوقساندا قازاق جاستارى ورتالىق الاڭعا شىعىپ، قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن تالاپ ەتتى.
وسىنىڭ ناتيجەسىندە 1991 جىلى 16 جەلتوقساندا قازاقستان رەسپۋبليكاسى تاۋەلسىزدىگى تۋرالى زاڭ قابىلداندى.
اتىڭنان اينالايىن ەگەمەن ەل،
تاۋەلسىز كۇنىڭ تۋدى، كەنەلە بەر.
مەرەيىڭ قۇتتى بولسىن قازاقستان!
عاسىرلار تويى بولشى كەلە بەرەر!
ءمۇعالىم: 16 جەلتوقسان. ءبۇل ەرلىك پەن ورلىك، قايعى مەن قاسىرەت ميداي ارالاسقان ءارى جارقىن، ءارى قارالى، قاسىرەتتى كۇن ەدى. بۇل قاسىرەتتى كۇن قايرات، ءسابيرا، ەربول، ءلاززات سىندى جۇزدەگەن، مىڭداعان قىرشىنداردىڭ قاناتىن قيىپ تۇسكەن وزبىرلىك كۇنى، وكتەمدىك ءۇنى ەدى.
7-وقۋشى: "ءلاززات پەن ءسابيرا"
كەتپەس ماڭگى كوڭىلدەن قىردىڭ گ ۇلى قىرمىزى.
اعىپ تۇسكەن كوگىمنەن جەلتوقساننىڭ جۇلدىزى - ءلاززات پەن ءسابيرا!
اتىڭدى ايتار كارى - جاس
ارىن تەمىرقازىق قاس، زۇلىمدىققا جانى قاس،
ادالدىق پەن نازىكتىك.
1-وقۋشى: جەلتوقساننىڭ بورانى،
جەلتوقساننىڭ قار مۇزى.
ۇمىتىلعان جوق ءالى
جالپى جۇرتتىڭ جالعىزى...
شىعار شاقتا قايراڭنان
اتقا قونۋ - ار ءىسى...
قايران ەلدىڭ قايراڭنان
قاسيەتتى نامىسى
بۋلىقتىڭ دا بۇلقىندىڭ.
قارا ورمانداي جۇرتىمنىڭ
قايسار تۋعان قىزدارى - ءلاززات پەن ءسابيرا!
2-وقۋشى: جەلتوقساننىڭ ىزعارى - اي،
كىرپىككە قاتقان مۇزدار - اي!
ەلىم - اي دەپ ەگىلگەن
قاھارمان ۇلدار، قىزدار - اي!
3-وقۋشى: كوتەرىلدى جاستارىمىز الاڭعا،
كوتەرىلدى ستۋدەنت قىز بالاڭ دا.
قان توگىلدى نامىسى ءۇشىن قازاقتىڭ،
ەرلىكتەرى جايىلدى كەڭ عالامعا.
قاھارمانىن ۇمىتپايدى حالىقتار،
ەرلىگىنە تاعزىم ەتەم قاشاندا،
تاۋەلسىزدىك الىپ بەرگەن الىپتار!
ءمۇعالىم: بۇگىنگى ءبىزدىڭ باقىتتى ءومىرىمىز قان توگىپ قۇربان بولعان بوزداقتارىمىز ماڭگى ەسىمىزدە. تاۋەلسىزدىك ءۇشىن جانىن پيدا ەتكەن اكەلەر مەن اعالار، اپالارعا باسىمىزدى يەمىز!
(ءبىر مينۋت ەسكە الامىز.)
وقۋشى:
قوش بولىڭدار، اعايىن تۋىس، ءبارىڭ دە
كوش بولىڭدار، جاسىڭىز دا، كارىڭ دە.
قاراڭعىلىق باستا تۇرماس قاشاندا،
بوستاندىقتا كەزدەسەمىز ءالى دە...
استانا تۋرالى فيلم. «اتامەكەن» ءانى
سلايد استانا
ءمۇعالىم: بايتاق دالا جەرىم مەنىڭ، ارتا بەرسىن كەنىڭ سەنىڭ.
كوك بايراعىڭ جەلبىرەسىن
ەگەمەندى ەلىم مەنىڭ
ءمۇعالىم: ولار... قازاقتىڭ ەس جيىپ، ەتەك جاۋىپ، ءوز الدىنا ەل، مەملەكەت بولعانىن، وزگەمەن تەرەزەسى تەڭ بولعانىن كوكسەدى، ءبىراق كورگەن جوق. ءبىراق ولار وسى كۇندى جاقىنداتىپ كەتتى، وسى كۇندى بىزگە سىيلاپ كەتتى.
ولار... قازاق ءۇشىن قان توكتى، جانىن بەردى. قازاقتىڭ بالاسى ەشكىمنەن كوزتۇرتكى كورمەۋىن كۇندىز - ءتۇنى تىلەدى.
ولاردى... وتان ءۇشىن، قازاقستانىمىز ءۇشىن اپات بولعانداردى ءاردايىم ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك، حالقىم!
«بولاشاق ءبىزدىڭ كوزىمىزبەن» وي تولعاۋ، سۋرەت سالۋ.
قورىتىندى.
مىنە، وقۋشىلار، بۇگىن سەندەر تاۋەلسىزدىك مەرەكەسى كۇنى ءوز ەلىمىزدىڭ تاريحى جايلى، تاۋەلسىزدىك جولىنداعى كۇرەسى، جەلتوقسان قۇرباندارى تۋرالى كوپ نارسەنى ورتاعا سالدىڭدار، ۇلكەن ساباق الدىڭدار دەپ ويلايمىن.
ەندىگى سەندەرگە ايتارىم: وسى تاۋەلسىز ەلىمىزدىڭ تۋىن ءار كەز بيىك ۇستاۋعا تىرىسىڭدار. ەل بەيبىتشىلىگىن، ەل تىنىشتىعىن ساقتاۋ جولىندا كۇرەسە بىلىڭدەر. ارينە، ول كۇرەس بەيبىت كۇرەس بولۋعا ءتيىس. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى وزدەرىڭ. سوندىقتان دا سەندەر وسىنداي قازاقستان اتتى بەيبىت، تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتى ەكەندەرىڭدى ءارقاشان ەستەن شىعارماي، ىشتەي ماقتان تۇتىپ جۇرىڭدەر. سەندەرگە ساتتىلىك، اق جول تىلەيمىن!
ءمۇعالىم:
ءبىر اتا، ءبىر انانىڭ تۇلەگىمىز
ءبىر بولسىن قايدا جۇرسەك تىلەگىمىز
بىرلىك باردا تىرلىك بار» دەگەن بابام
بىرلىك دەپ بىرگە سوقسىن جۇرەگىمىز! - دەي وتىرىپ، اشىق تاربيە ساباعىمىزدى قورىتىندىلايمىز
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
