InfoHub Logo

ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: 5 ءبىلىم بەرۋ سالاسى قامتىلعان
ءبولىمى: 5 ءبىلىم بەرۋ سالاسى بويىنشا كىرىكتىرىلگەن ۇ. و. ءى. تاقىرىبى: تەاترعا ساياحات
ماقساتى: قىس مەزگىلى تۋرالى بىلىمدەرىن قايتالاۋ، بالالاردىڭ تەاتر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن قالىپتاستىرۋ، قازاق حالقىنىڭ ۇلتتىق ويۋ - ورنەكتەرى تۋرالى بىلىمدەرىن كەڭەيتۋ، «كوبەلەك» ويۋ - ورنەك سۋرەتىن بوياتىپ، ادەمى تۇستەردى تاڭداۋعا ۇيرەتۋ، كولەڭكە تەاترى ارقىلى بالالاردى ۇلتتىق تاربيەگە باۋلۋ.
قوستىلدىك كومپونەنتتەر:كولەڭكە تەاترى – تەنيەۆوي تەاتر، ۇلتتىق ويۋ - ورنەك – ناسيونالنىي ورنامەنت.

ءىس - ارەكەت
كەزەڭدەرى تاربيەشىنىڭ ءىس - ارەكەتى بالالاردىڭ ءىس - ارەكەتى
موتيۆاسيالىق قىزىعۋشىلىق كەزەڭدەرى «شاتتىق شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى.
قايىرلى تاڭ، بالالار!
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!

جۇمباق:
قار جاۋادى،
كۇن تەز باتادى،
بۇل قاي مەزگىلدە بولادى؟ (قىستا)

سۇراق - جاۋاپ:
- بالالار، ءقازىر قانداي جىل مەزگىلى؟
- قىس مەزگىلىنىڭ نەشە ايى بار؟ قانداي ەكەنىڭ اتايىقشى؟
- ءقازىر قىس مەزگىلىنىڭ قاي ايى؟
- قىس مەزگىلى تۋرالى تاقپاقتار بىلەسىڭدەر مە؟ كىم ايتادى؟

- قىس مەزگىلىنە بايلانىستى ماقال - ماتەل كىم ايتادى؟
- بالالار، سەندەر تەاتر تۋرالى بىلگىلەرىڭ كەلە مە؟
-«تەاتر» – كونە گرەك ءسوزى. انا تىلىمىزگە اۋدارساق، «كورەتىن ورىن» دەگەن قاراپايىم ماعىنا بەرەدى. تەاتردا ءارتۇرلى كورىنىستەر قويىلادى. تەاتر جەكە دارا ونەر ورداسى بولىپ ەجەلگى گرەكيادا قالىپتاستى. تەاتردىڭ بىرنەشە تۇرلەرى بار، مىسالى، بالالارعا ارنالعان قۋىرشاق تەاترى، كولەڭكە تەاترى، ساۋساق تەاترى، ۇستەل ءۇستى تەاترى بار. تەاتردا وينايتىن ادامداردى «اكتەر» دەپ ايتامىز. تەاترعا بارۋ ءۇشىن ادامدار كاسسادان بيلەت ساتىپ الادى. تەاترعا كىرىپ، بيلەتتەرى بويىنشا ورىندارىنا وتىرىپ جايعاسادى. سودان سوڭ كورىنىس كورەدى.
سەندەر تەاترعا بارعىلارىڭ كەلە مە؟
- ال تەاترعا بارۋ ءۇشىن نە كەرەك؟
- بيلەتتى قايدان الامىز؟
- ەندەشە، كاسساعا بارايىق.
(كاسساعا بارعان سوڭ ايىمجان مەن روماننىڭ ديالوگى)

بالالار ورىندارىنا جايعاسقان سوڭ، تاربيەشى تەاتردا وزدەرىن قالاي ۇستاۋ كەرەكتىگىن ءتۇسىندىرىپ كەتەدى. «شاتتىق شەڭبەرى»
ارايلاپ تاڭ اتتى،
التىن ساۋلە تاراتتى.
قايىرلى تاڭ، بالالار!
سالەمەتسىزدەر مە، قوناقتار!
(شەڭبەرگە تۇرىپ قيمىلمەن كورسەتەدى)

قىزىعا تىڭداپ، جۇمباقتى دۇرىس شەشۋگە تىرىسادى.

بالالار دۇرىس جاۋاپ بەرۋگە تىرىسادى.
جاننا
اپپاق كوشە، بار دالا،
اپپاق ويلار، قىراتتار.
اق شاتىرلى قار قالا،
اق جامىلىپ تۇر باقتار.
تيموفەي
ۇلپىلدەگەن اقشا قار،
جاپالاقتاپ جاۋادى.
اينالشاقتاپ اۋادا،
جەردى اقىرىن جابادى.
رايل
دالادا قار بورايدى،
اق مامىققا ورايدى.
مۇز بولادى قاتادى،
جىپ - جىلتىر بوپ جاتادى.
مادينا
ارالايدى باقشانى،
ۇزىلمەيدى جاقسى ءانى.
گۇلدەنەدى باقشالار،
جاۋسا، جاۋسىن اقشا قار!
اسىلجان
قانداي قىزىق قىس دەگەن،
ءبارىن شەبەر ىستەگەن.
باقشا، باۋدى، تاۋدى دا،
بوياعان اق تۇسپەنەن.
اجار
قار جاۋعاندا توپ بالا،
سوقتىق كەلىپ اققالا.
مۇرنى ءسابىز، ءۇپ - ۇشكىر،
كوزى - كومىر، قاپ - قارا.

ەرلان: قىستاعى سۋىق – جازداعى ىستىق.
ارينا: قىستاعى قار – جەر ىرىسى.
تىلەك: قاردىڭ باسىن قار الار.
- ءيا.
بالالار تىنىش تۇرىپ تىڭدايدى.
- ارينە.
- بيلەت كەرەك.
- كاسسادان.

كاسساعا بارعان سوڭ
ايىمجان: سالەمەتسىز بە، كاسسير اعاي!
رومان (كاسسير): سالەمەتسىڭ بە!
ايىمجان: ءبىزدىڭ توپتىڭ بالالارىنا تەاتر كورىنىسىنە بيلەتتەر بەرەسىز بە؟
رومان (كاسسير): ارينە!
(ايىمجان اقشا تولەپ، روماننان (كاسسير) بيلەتتەر الادى)
ايىمجان: راحمەت!
رومان (كاسسير): وقاسى جوق!
بالالار بيلەتتەرىنە ساي ورىندارىنا وتىرادى.
ۇيىمداستىرۋ جانە ىزدەنۋشىلىك كەزەڭدەرى كولەڭكە تەاترى «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسى وزگەرتۋلەر ەنگىزىلگەن.
- بالالار، سىزدەر بۇگىن «ماقتا قىز بەن مىسىق» ەرتەگىسىن كولەڭكە تەاترى ارقىلى تاماشالايسىز.
- ەرتەدە ماقتا قىز بەن مىسىق دوس بولىپتى. بىرگە تاتۋ تۇرىپتى. ءبىر كۇنى ماقتا قىز ءۇي سىپىرىپ ءجۇرىپ مەيىز تاۋىپ الادى. ول مىسىعىن شاقىرادى:
- مىسىعىم، مىسىعىم، كەل مۇندا! مىسىق كەلمەيدى. ول مەيىزدى ءوزى جەپ قويادى. ءبىر ۋاقىتتا مىسىق كەلىپ:
- مياۋ - مياۋ، مەنى نەگە شاقىردىڭ؟
- ايتپايمىن.
- ەندەشە، مىنە، كويلەگىڭدى جىرتىپ تاستادىم.
- ال مەن سەنىڭ قۇيرىعىندى جۇلىپ الدىم.
- ماقتا قىز، قۇيرىعىمدى بەرشى.
- بەرمەيمىن، الدىمەن سەن ماعان كويلەك تىگىپ اكەل.
مىسىق تىگىنشىگە بارادى:
- تىگىنشى، تىگىنشى، ماعان كويلەك تىگىپ بەرشى.
- سەن ماعان ماتا الىپ كەل.
مىسىق دۇكەنشىگە بارادى:
- دۇكەنشى، دۇكەنشى، ماعان ماتا بەرشى.
- سەن ماعان جۇمىرتقا الىپ كەل.
مىسىق تاۋىققا بارادى:
- تاۋىق، تاۋىق، ماعان جۇمىرتقا بەرشى؟
- سەن ماعان تارى الىپ كەل.
مىسىق ەندى نە ىستەرىن بىلمەي تۇرعاندا، تىشقاندى كورىپ قالىپ، تىشقاندى ۇستاپ الادى.
- ءاي، تىشقان، ىنىڭدە نە بار؟
- تارى بار.
- ماعان تارى بەر، سوندا مەن سەنى جىبەرەمىن.
تىشقان مىسىققا تارى بەرەدى، ول ونى تاۋىققا، تاۋىق وعان جۇمىرتقا بەرەدى. جۇمىرتقانى دۇكەنشىگە، ول وعان ماتا بەرەدى. ماتانى تىگىنشىگە بەرەدى، تىگىنشى وعان كويلەك تىگىپ بەرەدى. مىسىق كويلەكتى ماقتا قىزعا بەرەدى. ماقتا قىز: - مەنىڭ جىرتىپ تاستاعان كويلەگىم ادەمى ۇلتتىق ويۋ - ورنەكتەرمەن اشەكەيلەنگەن. ال مىنا كويلەكتە ويۋ - ورنەكتەر جوق. سەن ماعان ادەمى ويۋ - ورنەكتەر الىپ كەلسەڭ، مەن ونى كويلەگىمە ادەمىلەپ تىگىپ الامىن، سوسىن ساعان قۇيرىعىڭدى بەرەمىن.
مىسىق: ەندى نە ىستەيمىن؟ ا، تاپتىم، مەن بالاباقشاعا بارىپ، بالالاردان كومەك سۇرايىن.
(كولەڭكە تەاترىنداعى شام سوندىرىلەدى)

وسى ساتتە توپتىڭ ەسىگىن ءتۇرتىپ مىسىق كەلەدى:
- سالەمەتسىزدەر مە، بالالار!
- مەن سەندەردەن كومەك سۇرايىن دەپ كەلدىم. ماعان ويۋ - ورنەك جاساپ بەرەسىڭدەر مە؟
تاربيەشى: مىسىعىم، ءبىزدىڭ بالالار بىرنەشە ويۋ - ورنەك تۇرلەرىن بىلەدى. (سۋرەتتەردى كورسەتىپ قانداي ورنەك ەكەنىن سۇرايدى).
- دۇرىس، بالالار. ەندى مەن سەندەرگە تاعى ۇلتتىق ويۋ - ورنەكتەرمەن تانىستىرىپ، ماڭىزىن ايتا كەتەيىن. مىسىعىم سەن دە مۇقيات تىڭدا:
- مىناۋ «تۇيەتابان» ويۋ - ورنەگى. تۇيەنىڭ باسقان ءىزىن بەينەلەيتىن كۇردەلى ويۋ - ورنەك.
- مىناۋ «كوبەلەك» ورنەگى. كوبەلەكتىڭ بەينەسىن بەينەلەيتىن ادەمى ويۋ - ورنەك.
ولاردى حالقىمىز ساندىك، ادەمىلىك ءۇشىن كيىمدەرىنە، باس كيىمدەرىنە، كىلەم - الاشالارعا، كيىزدەرىنە، توسەك - كورپەلەرگە، تۇرمىستىق زاتتارعا، ىدىستارعا، زەرگەرلىك بۇيىمدارعا ت. ب. اشەكەيلەپ پايدالانعان. ۇلتتىق ويۋ - ورنەكتەر ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ تۋى مەن تەڭگەلەردە دە بەينەلەنگەن. قاراڭدارشى، قانداي اسەم ويۋ - ورنەكتەر (جوعارىداعى ايتىلعان زاتتاردىڭ سۋرەتتەرى ەكراننان كورسەتىلىپ تۇرادى).

سەرگىتۋ ءساتى:
بوران سوعادى وڭ جاقتان،
بوران سوعادى سول جاقتان.
قار لاقتىرىپ ويناساق،
سۋ وتەدى قولعاپتان.

تاربيەشى: ال، ەندى «كوبەلەك» ويۋ - ورنەگىن ادەمى ەتىپ بوياپ مىسىققا سىيلايىق، ول ماقتا قىزدان قۇيرىعىن السىن. (جۇمىستانۋ بارىسىندا ويۋ - ورنەكتى بوياۋ ءۇشىن تاربيەشى اشىق ادەمى تۇستەردى تاڭداۋدى ۇسىنادى)
مىسىق: راحمەت، بالالار! قانداي ادەمى ويۋ - ورنەكتەر، جاقسى ەتىپ بوياعانسىڭدار. مەن ويۋ - ورنەكتەردى ماقتا قىزعا اپارىپ بەرەيىن، ول كويلەگىنە ادەمى ويۋ - ورنەكتەردى تىگىپ اشەكەيلەيدى. ال مەن تەزدەتىپ قۇيرىعىمدى الامىن. ساۋ بولىڭىزدار!
تىنىش تىڭدايدى.
بالالار مىسىقپەن امانداسىپ، وعان كومەكتەسەتىندەرىن ايتادى.
- قوشقار ءمۇيىز، بوتاكوز.
بالالار تىنىش وتىرىپ تىڭدايدى، قىزىعا قارايدى.

سەرگىتۋ ءساتى:
بوران سوعادى وڭ جاقتان،
بوران سوعادى سول جاقتان.
قار لاقتىرىپ ويناساق،
سۋ وتەدى قولعاپتان.
(قيمىلمەن جاسايدى)
بالالار «كوبەلەك» ويۋ - ورنەگىن ادەمىلەپ بوياپ، مىسىققا سىيلايدى.
مىسىققا كومەكتەسكەندەرىنە قۋانادى، مىسىقپەن قوشتاسادى.
بەكىتۋ،
باقىلاۋ
- بالالار، بىزدەر بۇگىن قايدا باردىق؟
- بىزدەر كىمگە كومەكتەستىك؟
- مىسىققا قالاي كومەكتەستىك؟

- قانداي ويۋ - ورنەك تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر؟
- ويۋ - ورنەك تۋرالى تاقپاق كىم ايتادى.

- سەندەرگە بۇگىنگى ۇ. و. ءى. ۇنادى ما؟
- ەندى قوناقتارعا ءبارىمىز ساۋ بولىڭىز ايتايىق.
- كولەڭكە تەاترعا.
- مىسىققا.
- ويۋ - ورنەكپەن تانىستىرىپ، «كوبەلەك» ويۋ - ورنەگىن بوياپ بەردىك.
- ءقوشقارمۇيىز، بوتاكوز، تۇيەتابان، كوبەلەك.
ايىمجان: اجەم ورنەك تەرەدى، سىرماق وتىر ويۋلاپ.
باسى اۋىرا بەرەدى،
شاي ىشپەسە، قويۋلاپ.
ەرلان: ويۋ - ورنەك دەگەندە، ويۋ - ورنەك،
قوشقار ءمۇيىز ويۋى بولسىن ەرمەك،
كەل، جولداستار، كوڭىلدى ءان سالايىق،
توپقا كەلگەن قوناقتى قارسى الايىق.
جاننا: كوزدىڭ جاۋىن الاتىن،
كورسەڭ اپام كيىزىن.
ەلەستەتەر ويۋى،
ءيىر ارقار ءمۇيىزىن.
- ۇنادى.
- ساۋ بولىڭىز!

كۇتىلەتىن ناتيجە:
ءبىلۋى كەرەك: قىس مەزگىلىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن، قىس تۋرالى تاقپاقتاردى، ماقال - ماتەلدەردى.
قالىپتاستىرۋ كەرەك: بالالاردىڭ تەاتر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن جانە ۇلتتىق ويۋ - ورنەكتەردىڭ تۇرلەرى مەن ماڭىزى تۋرالى بىلىمدەرىن.
مەڭگەرۋى كەرەك: ويۋ - ورنەكتەردى بوياۋ بارىسىندا، تۇستەردى دۇرىس تاڭداۋدى.