تىلسىم تابيعات
تىلسىم تابيعات.
مەنىڭ اتام - بولات پازىلجان ۇلى بالىقشى ءارى اڭشى.
كوكتەمنىڭ ءبىر شۋاقتى كۇنى اتام ءبىزدى تابيعات اياسىندا دەمالۋعا، بالىق اۋلاۋعا شاقىردى. ءبىز وتباسىمىزبەن ءبارىمىز دەمالۋعا قالامىزدىڭ جانىنداعى، ءوزىمىزدىڭ ەلەك وزەنىنىڭ بويىنا باردىق. اينالا كوكپەڭبەك، گۇلدەگەن بايشەشەك جەر بەتىن سارى تۇسكە بوياپ، ءار جەرلەردە قىزىل قىزعالداق بوي كوتەرىپ، جەر بەتىن اسەم ناقىشتى كىلەمگە ۇقساتىپ تۇر. ماشينادان تۇسە سالا كىلەم ۇستىنە اۋناعانداي كوك جەرگە جاتا كەتىپ، ءبىراز اۋنادىق. تۇرا سالىپ، جان - جاققا جۇگىرىپ ءبىرىمىز بايشەشەك، ءبىرىمىز قىزعالداق تەرۋگە كىرىسىپ كەتتىك.
جاراتىلىس بۇل گۇلدى
جاراتىپتى قىزعا ارناپ.
سودان بولار عۇمىرلى
اتانعانى قىزعالداق.
قۇلپىرادى ەل - داعى،
كوكتەمەنىڭ كۇنىندە.
ءسال كەشىكسەڭ بولعانى
تابا المايسىڭ بىرىندە.
ءى. مامبەتوۆ
ءبارىمىز گۇلدەردى جيناپ كەلگەندە اتام بالىق اۋلايتىن قۇرالدارىن شىعارىپ، ءبىراز بالىق اۋلاپ ۇلگىرىپتى. ءبىزدىڭ دە قولىمىزعا قارماقتار بەرىپ: "بالىق اۋلاپ كورىڭدەر" - دەدى. قولىمدا قارماق، الدىمدا تاسىپ باسىلعان ەلەك وزەنى تولقىنداپ اعىپ جاتىر. وزەن سۋى ءالى تازارا قويماعان ەكەن، سوندىقتان سۋداعى بالىقتاردى كورە المادىم.
اتام ۇستاعان بالىقتارىنان بالىق سورپاسىن (ۋحا) پىسىرۋگە كىرىستى. ال بىزدەر تابيعات سۇلۋلىعىن تاماشالادىق. وزەن بويىنداعى توعايدا قارا تال، قايىق، تەرەك، جاس تالدار جاپىراقتارىن جايىپ، جايقالىپ كەلەدى. اينالانى كۇن نۇرى قىزدىرىپ، جاپىراقتارىنىڭ سىبدىرى اسەم ءان سالعانداي.
كوگىلدىر اسپاندا اقشا بۇلتتار قازدار سياقتى ۇشىپ بارادى. كوك جيەكپەن كوك اسپان ءبىر - بىرىنە ءتيىپ تۇرعانداي ادەمى كورىنەدى. توعايدا ءار ءتۇرلى قۇستار ءان سالىپ، ءتۇرلى ءتۇستى كوبەلەكتەر اينالا ۇشىپ، اسەم ءبىر كورىنىسكە تاپ بولعاندايسىڭ.
قىزعالداق لاۋلاپ قىرقادا جانىپ جاتادى،
اينالاڭ تۇگەل لاپىلداپ الاۋ اتادى.
قياندى كەزگەن قىزىلدى - جاسىل كوبەلەك،
مارە دە سارە قىزىقتان باسى قاتادى.
توعايدا قۇستار توقتاتار ەمەس دۋمانىن،
باقىتتى كۇندەر بالقىتىپ تۇر عوي نۋ جانىن.
سۇيەمىن وسى قۇستاردىڭ قيقۋ شۋلارىن،
سۇيەمىن وسى كوكتەمنىڭ اساۋ سۋلارىن.
ت. شوپاشيەۆ
وسى ولەڭ جولدارى مەن كورگەن كورىنىستى ءدال سۋرەتتەپ تۇرعانداي.
ەلەك بويىندا كوك شوپتەرىن گۇلدەردىڭ ءيىسى اڭقىپ مۇرنىڭدى جارادى. تازا اۋادا سامال جەلمەن تەربەلىپ كەلگەن جۇپار ءيىستى يىسكەپ، جۇتا بەرگىم كەلەدى. وسىلاي تابيعات سۇلۋلىعىن تاماشالاپ تۇرعانىمدا، قولىمداعى قارماق ءدىر ەتتى، تارتىپ قالعانىمدا كىشكەنتاي بالىق ءىلىنىپتى. "سەن كىشكەنتايسىڭ"، - دەپ سۋعا قايتا جىبەردىم. وسى كەزدە اتام ءبىزدى بالىق سورپاسىن ىشۋگە شاقىردى. بىرنەشە بالىقتان دايىندالعان ءدامدى سورپانى ءىشىپ الىپ، بىزدەر ءار ءتۇرلى ويىندار وينادىق: دوپ تەپتىك، جۇگىردىك، ت. ب.
وزەن بويىن بويلاپ جوعارى قاراي سەرۋەنگە شىقتىق. الدىمىزدا ۇلكەن سايلى جەردە جاي قالىپ كوك قۇراق ءوسىپ كەلەدى، بوي تۇزەپ كوتەرىلگەن كوك قامىس سامال جەلمەن قول بۇلعاپ تۇرعانداي. قانداي كەرەمەت اسەم كورىنىس. كوڭىلگە اسەم ىرعاقتى اۋەن كەلىپ تۇرا ۆالس بيلەپ تۇرعانداي اسەر الاسىن.
وزەندە تاعى جوعارى قاراي بويلاپ جۇرگەندە، كوكتەمنىڭ تاعى ءبىر تاماشا كورىنىسىن كوردىم. ءبولىنىپ قالعان شاعىن وزەن سياقتى سۋ بەتىندە ۇيرەكتەر ءجۇزىپ ءجۇر. الىس جاقتان ۇشىپ كەلگەن قارا ۇيرەكتەر سۋعا بىرەسە سۇڭگىپ، بىرەسە قالقىپ شىعىپ سۋ بەتىندە ەمىن - ەركىن ءجۇزىپ ءجۇر. وسى جەردە قوس اققۋ جۇبىن جازباي كىشكەنتاي كولشىكتىڭ ءسانىن كەلتىرىپ ءجۇزىپ ءجۇر. اينالادا كوك جۋساننىڭ ءيىسى اڭقيدى. وسى كورىنىستى كورىپ تۇرعاندا قادىر مىرزالييەۆتىڭ مىنا ولەڭ جولدارىن وقىعىم كەلدى.
تاعى كەلدى، تاعى كەلدى ءبىر كوكتەم
ءسابي ءساۋىر كوتەرىلدى جورگەكتەن.
ەرتەمەنەن بەزىلدەدى، سايرادى،
قاراتورعاي ورىن تاپپاي جەر - كوكتەن.
دۇنيە ءبىر تاڭعاجايىپ كۇيگە ەنىپ،
كوك كوبەلەك قوندى گۇلگە ەمەنىپ،
قۋانىشىن سىيعىزا الماي قوينىنا،
كول ۇستىندە ۇزاق ۇشتى ينەلىك.
ويلاپ تۇرسام، مەن بيىل ون ءۇشىنشى كوكتەمدى قارسى الىپپىن.
ون ءۇش كوكتەم، ون ءۇش جىل بالالىقتىڭ بال داۋرەنىن تاتقان جىل.
اتا - اناممەن، دوستارىمنىڭ جانىندا ويناپ كۇلىپ مۇشەل جاسقا جەتكەن جىل.
وتباسىمىزبەن وسىلاي تىلسىم تابيعاتتى تاماشالاپ كوكتەمنىڭ اسەم كۇنىندە تازا اۋادا دەمالىپ، قىزارىپ، وزەن بويىن ارالاپ، ويىن ويناپ، جۇگىرىپ جۇرگەندە كەش بولعانىن بايقاماي قالىپپىز. كۇن قىزارىپ باتۋعا جاقىنداعاندا اينالاداعى تابيعات ودان بەتەر قۇلپىرىپ، قىزىل - جاسىل تۇرگە بويانىپ، كەرەمەت اسەر قالدىردى. وسى سۇلۋلىقتى كورۋگە، سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن اتاما راحمەت.
تابيعات قانداي سۇلۋ!
ەگەر وسىنىڭ ءبارى جوق بولسا، قانداي "جامان" دەگەن وي كەلدى. سوندىقتان بارلىق ادامدارعا، اسىرەسە جاستارعا: "تابيعاتتى - ايالايىق" دەي كەلە،
بار دەيسىڭ بە ومىردە ازاپ ونداي!
دۇنيە ازسا ول ەندى ازادى وڭباي!
ادام تازا بولمايدى ەشقاشاندا.
اينالايىن تابيعات تازا بولماي!
دەگەن ولەڭ جولدارىممەن شىعارمامدى اياقتايىن.
مەنىڭ اتام - بولات پازىلجان ۇلى بالىقشى ءارى اڭشى.
كوكتەمنىڭ ءبىر شۋاقتى كۇنى اتام ءبىزدى تابيعات اياسىندا دەمالۋعا، بالىق اۋلاۋعا شاقىردى. ءبىز وتباسىمىزبەن ءبارىمىز دەمالۋعا قالامىزدىڭ جانىنداعى، ءوزىمىزدىڭ ەلەك وزەنىنىڭ بويىنا باردىق. اينالا كوكپەڭبەك، گۇلدەگەن بايشەشەك جەر بەتىن سارى تۇسكە بوياپ، ءار جەرلەردە قىزىل قىزعالداق بوي كوتەرىپ، جەر بەتىن اسەم ناقىشتى كىلەمگە ۇقساتىپ تۇر. ماشينادان تۇسە سالا كىلەم ۇستىنە اۋناعانداي كوك جەرگە جاتا كەتىپ، ءبىراز اۋنادىق. تۇرا سالىپ، جان - جاققا جۇگىرىپ ءبىرىمىز بايشەشەك، ءبىرىمىز قىزعالداق تەرۋگە كىرىسىپ كەتتىك.
جاراتىلىس بۇل گۇلدى
جاراتىپتى قىزعا ارناپ.
سودان بولار عۇمىرلى
اتانعانى قىزعالداق.
قۇلپىرادى ەل - داعى،
كوكتەمەنىڭ كۇنىندە.
ءسال كەشىكسەڭ بولعانى
تابا المايسىڭ بىرىندە.
ءى. مامبەتوۆ
ءبارىمىز گۇلدەردى جيناپ كەلگەندە اتام بالىق اۋلايتىن قۇرالدارىن شىعارىپ، ءبىراز بالىق اۋلاپ ۇلگىرىپتى. ءبىزدىڭ دە قولىمىزعا قارماقتار بەرىپ: "بالىق اۋلاپ كورىڭدەر" - دەدى. قولىمدا قارماق، الدىمدا تاسىپ باسىلعان ەلەك وزەنى تولقىنداپ اعىپ جاتىر. وزەن سۋى ءالى تازارا قويماعان ەكەن، سوندىقتان سۋداعى بالىقتاردى كورە المادىم.
اتام ۇستاعان بالىقتارىنان بالىق سورپاسىن (ۋحا) پىسىرۋگە كىرىستى. ال بىزدەر تابيعات سۇلۋلىعىن تاماشالادىق. وزەن بويىنداعى توعايدا قارا تال، قايىق، تەرەك، جاس تالدار جاپىراقتارىن جايىپ، جايقالىپ كەلەدى. اينالانى كۇن نۇرى قىزدىرىپ، جاپىراقتارىنىڭ سىبدىرى اسەم ءان سالعانداي.
كوگىلدىر اسپاندا اقشا بۇلتتار قازدار سياقتى ۇشىپ بارادى. كوك جيەكپەن كوك اسپان ءبىر - بىرىنە ءتيىپ تۇرعانداي ادەمى كورىنەدى. توعايدا ءار ءتۇرلى قۇستار ءان سالىپ، ءتۇرلى ءتۇستى كوبەلەكتەر اينالا ۇشىپ، اسەم ءبىر كورىنىسكە تاپ بولعاندايسىڭ.
قىزعالداق لاۋلاپ قىرقادا جانىپ جاتادى،
اينالاڭ تۇگەل لاپىلداپ الاۋ اتادى.
قياندى كەزگەن قىزىلدى - جاسىل كوبەلەك،
مارە دە سارە قىزىقتان باسى قاتادى.
توعايدا قۇستار توقتاتار ەمەس دۋمانىن،
باقىتتى كۇندەر بالقىتىپ تۇر عوي نۋ جانىن.
سۇيەمىن وسى قۇستاردىڭ قيقۋ شۋلارىن،
سۇيەمىن وسى كوكتەمنىڭ اساۋ سۋلارىن.
ت. شوپاشيەۆ
وسى ولەڭ جولدارى مەن كورگەن كورىنىستى ءدال سۋرەتتەپ تۇرعانداي.
ەلەك بويىندا كوك شوپتەرىن گۇلدەردىڭ ءيىسى اڭقىپ مۇرنىڭدى جارادى. تازا اۋادا سامال جەلمەن تەربەلىپ كەلگەن جۇپار ءيىستى يىسكەپ، جۇتا بەرگىم كەلەدى. وسىلاي تابيعات سۇلۋلىعىن تاماشالاپ تۇرعانىمدا، قولىمداعى قارماق ءدىر ەتتى، تارتىپ قالعانىمدا كىشكەنتاي بالىق ءىلىنىپتى. "سەن كىشكەنتايسىڭ"، - دەپ سۋعا قايتا جىبەردىم. وسى كەزدە اتام ءبىزدى بالىق سورپاسىن ىشۋگە شاقىردى. بىرنەشە بالىقتان دايىندالعان ءدامدى سورپانى ءىشىپ الىپ، بىزدەر ءار ءتۇرلى ويىندار وينادىق: دوپ تەپتىك، جۇگىردىك، ت. ب.
وزەن بويىن بويلاپ جوعارى قاراي سەرۋەنگە شىقتىق. الدىمىزدا ۇلكەن سايلى جەردە جاي قالىپ كوك قۇراق ءوسىپ كەلەدى، بوي تۇزەپ كوتەرىلگەن كوك قامىس سامال جەلمەن قول بۇلعاپ تۇرعانداي. قانداي كەرەمەت اسەم كورىنىس. كوڭىلگە اسەم ىرعاقتى اۋەن كەلىپ تۇرا ۆالس بيلەپ تۇرعانداي اسەر الاسىن.
وزەندە تاعى جوعارى قاراي بويلاپ جۇرگەندە، كوكتەمنىڭ تاعى ءبىر تاماشا كورىنىسىن كوردىم. ءبولىنىپ قالعان شاعىن وزەن سياقتى سۋ بەتىندە ۇيرەكتەر ءجۇزىپ ءجۇر. الىس جاقتان ۇشىپ كەلگەن قارا ۇيرەكتەر سۋعا بىرەسە سۇڭگىپ، بىرەسە قالقىپ شىعىپ سۋ بەتىندە ەمىن - ەركىن ءجۇزىپ ءجۇر. وسى جەردە قوس اققۋ جۇبىن جازباي كىشكەنتاي كولشىكتىڭ ءسانىن كەلتىرىپ ءجۇزىپ ءجۇر. اينالادا كوك جۋساننىڭ ءيىسى اڭقيدى. وسى كورىنىستى كورىپ تۇرعاندا قادىر مىرزالييەۆتىڭ مىنا ولەڭ جولدارىن وقىعىم كەلدى.
تاعى كەلدى، تاعى كەلدى ءبىر كوكتەم
ءسابي ءساۋىر كوتەرىلدى جورگەكتەن.
ەرتەمەنەن بەزىلدەدى، سايرادى،
قاراتورعاي ورىن تاپپاي جەر - كوكتەن.
دۇنيە ءبىر تاڭعاجايىپ كۇيگە ەنىپ،
كوك كوبەلەك قوندى گۇلگە ەمەنىپ،
قۋانىشىن سىيعىزا الماي قوينىنا،
كول ۇستىندە ۇزاق ۇشتى ينەلىك.
ويلاپ تۇرسام، مەن بيىل ون ءۇشىنشى كوكتەمدى قارسى الىپپىن.
ون ءۇش كوكتەم، ون ءۇش جىل بالالىقتىڭ بال داۋرەنىن تاتقان جىل.
اتا - اناممەن، دوستارىمنىڭ جانىندا ويناپ كۇلىپ مۇشەل جاسقا جەتكەن جىل.
وتباسىمىزبەن وسىلاي تىلسىم تابيعاتتى تاماشالاپ كوكتەمنىڭ اسەم كۇنىندە تازا اۋادا دەمالىپ، قىزارىپ، وزەن بويىن ارالاپ، ويىن ويناپ، جۇگىرىپ جۇرگەندە كەش بولعانىن بايقاماي قالىپپىز. كۇن قىزارىپ باتۋعا جاقىنداعاندا اينالاداعى تابيعات ودان بەتەر قۇلپىرىپ، قىزىل - جاسىل تۇرگە بويانىپ، كەرەمەت اسەر قالدىردى. وسى سۇلۋلىقتى كورۋگە، سەزىنۋگە مۇمكىندىك بەرگەنى ءۇشىن اتاما راحمەت.
تابيعات قانداي سۇلۋ!
ەگەر وسىنىڭ ءبارى جوق بولسا، قانداي "جامان" دەگەن وي كەلدى. سوندىقتان بارلىق ادامدارعا، اسىرەسە جاستارعا: "تابيعاتتى - ايالايىق" دەي كەلە،
بار دەيسىڭ بە ومىردە ازاپ ونداي!
دۇنيە ازسا ول ەندى ازادى وڭباي!
ادام تازا بولمايدى ەشقاشاندا.
اينالايىن تابيعات تازا بولماي!
دەگەن ولەڭ جولدارىممەن شىعارمامدى اياقتايىن.
You Might Also Like
