InfoHub Logo

اقتوبە وبلىسى 

حرومتاۋ اۋدانى

بوگەتساي مەكتەپ-گيمنازياسى 

9-كلاسس وقۋشىسى 

رازاقبەرگەنوۆا گۇلجان 

ءتىس- ساۋلىقتىڭ،ادەمىلىكتىڭ شىنايى كورىنىسى

ستاموتولوگيا-تىس قۇرىلىسىن زەرتتەيتىن عىلىم.تىستەر-قاتتى جاسۋشالاردان تۇراتىن،ازىقتى العاش مەحانيكالىق وڭدەۋدەن وتكىزۋ ءۇشىن قاجەتتى قۇرىلىم.جانۋارلاردا قورعانۋ جانە شابۋىل ءۇشىن قارۋ رەتىندە قولدانىلادى.ال ادامدا ءسوز دىبىستارىنىڭ پايدا بولۋى ءۇشىن كۇلۋدەگى ماڭىزدى كومپونەنت.

   ءتىستىڭ ىشىندە جۇيكە جاسۋشالارى جانە قان تامىرلارى ءوتىپ جاتقان دانەكەر ۇلپا بولادى.تىستەردە ءسۇت ءتىس جانە تۇراقتى ءتىس دەپ بولەدى.بالالاردا ءسۇت ءتىس 3 ايدان باستاپ 1جاس شاماسى ارالىعىندا شىعادى.ءسۇت تىستەر 6-12 جاس ارالىعىندا بىرتىندەپ تۇراقتى تىستەرگە الماستىرىلادى.تىستەر پىشىنىنە قاراي كۇرەك ءتىس،يت ءتىس،كىشى جانە ۇلكەن ازۋ تىستەر بولادى.ءتىستىڭ سىرتقى كورىنىپ تۇراتىن بولىگى ءتىس ساۋىتى،ونىڭ جىڭىشكەرگەن جەرىن موينى جانە سۇيەگىنە بەكيتىن بولىگىن ءتىستىڭ ءتۇبىرى دەپ اتايدى.تۇبىرلەرىنىڭ قۇرىلىسىنا قاراي ءتىس ءبىر ءتۇبىرلى ،جانە ەكى ءتۇبىرلى جانە ءۇش ءتۇبىرلى يۋولىپ بولىنەدى.ءبىر ءتۇبىرلى تىستەرگە الدىڭعى كۇرەك تىسجانە يت ءتىس جاتسا،ۇستىڭگى جاق سۇيەكتىڭ ازۋلارى ءۇش ءتۇبىرلى،ال استىڭعى جاق سۇيەكتىڭ ازۋلارى ەكى ءتۇبىرلى بولادى.ءتىستىڭ بارلىق سانى-32.ولار ادامنىڭ اۋزىندا ۇستىڭگى جانە استىڭعى جاق سۇيەكتەردە ەكى قاتار بولىپ ورنالاسادى.ولاردىڭ ءارقايسىسىندا 16-دان ءتىس بولادى.ءاربىر ءتىستىڭ ءۇستى اق ءتۇستى زات-ەمالمەن/كەرەۋكەمەن/قاپتالادى،ونىڭ استىنداقاتتى زاتدەنتين جاتادى.ادامنىڭ ءتىسى- ونىڭ نەگىزگى ماشينەسى.ويتكەنى قانداي تاماق بولماسىن تىسپەن شايناپ جەيدى.ءتىسى جوق ادامنىڭ ءسوزى دۇرىس بولمايدى.ءتىس ادامنىڭ بەت الپەتىنىڭ سۇلۋلىعىن قامتاماسىز ەتەدى.ءتىستىڭ ءتۇسىپ قالۋى اۋىز گيگيەناسىن ساقتاماعاندىقتان بولادى.سول سەبەپتى ءتىس پەن اۋىز قۋىسىن ەرەكشە كۇتىمگە العان ءجون.اۋىز قۋىسىنىڭ جەكە گيگيەناسىن نەگىزگى -تىستەردى دۇرىس جانە ۇنەمى دۇرىس تازالاپ وتىرۋ.ادامنىڭ اۋىز قۋىسىندا ۇنەمى باكتەريلار جۇرەدى.العاش رەت سول باكتەريالاردى ءتىس قاعىندا گوللاند عالىمى ا.ليەۆەنگۋك/1863 جىلى/انىقتادى.تاماقتى شايناعاندا اۋىز قۋىسىنان قىشقىل بولىنەدى،بۇل ەمالدى بۇزادى.سول سەبەپتى ءتىستى تاماقتان سوڭ تازالاپ،جۋىپ تۇرۋ كەرەك.ءتىس ششەتكاسى وسىدان 1000 جىلداي ۋاقىت بۇرىن اراب ەلىندەگى مۇسىلمانداردان تاراعان./اراك/اعاشىنان دايىندالعان ءتىس ششەتكاسى/ميسۋج/ دەپ اتالعان.ءبىرتىن كەلە،ءتىس ششەتكاسى قىتايدا جاسالدى.كوپ ۇزاماي ونى ساۋداگەرلەر ەۋروپاعا اپارعان.ۋاقىت وتە كەلە بۇل ششەتكالاردىڭ ءبىرى قاتتى،ەكىنشىسى تىم جۇمساق بولعاندىقتان،نەيلون تالشىعىنان جاسالعان ءتىس ششەتكاسى شىعارىلدى.قازىرگى ءبىز پايدالانىپ جۇرگەن ءتىس ششەتكاسىنىڭ تاريحى وسىنداي.ءتىس ششەتكاسىن تاڭداعاندا-بالالارعا ارنالعان ءتىس ششەتكاسىنىڭ سابى قالىڭ بولسا ول ۇستاۋعا ىڭعايلى.تالشىقتارى ءجيى جانە دوڭگەلەك ششەتكالار ءتىس ەتتەرىنىڭ قاناماۋىن قامتاماسىز ەتەدى جانە جۇمساق بولادى.

   ءتىستىڭ ساۋلىعىن قالاي ساقتاۋمىز قاجەت؟ول ءۇشىن ءتىسىمىزدى ءار تاماقتانۋدان سوڭ جۋىپ وتىرۋىمىز،باكتەرياعا قارسى قورعانىستى ۇزاق ۋاقىت بويى قامتاماسىز  ەتەتىن فتوردان تۇراتىن ءتىس پاستاسىن پايدالانىپ،تىسكە ارنالعان جىپتەردى،ءتىستى شاياتىن ارنايى سۇيىقتىقتاردى قولدانۋىمىز قاجەت جانە دە ەڭ باستىسى جىلىنا ەكى رەتتەن كەم ەمەس ءتىس دارىگەرىنە كورىنىپ تۇرۋىمىز قاجەت.ساۋ تىستەرمەن كۇلىمسىرەۋ-بۇل ساۋلىقتىڭ،ادەمىلىكتىڭ،ساندىلىكتىڭ جانە مارتەبەلىكتىڭ شىنايى كورىنىسى.   

---