تولەۋحان، كىتاپ جانە ينستاگرام
تولەۋحان كىتاپ وقىعاندى جاقسى كورەتىن. جانە راسىندا دا كوپ وقيتىن. اۋىلداعى شاعىن كىتاپحانانىڭ بۇرىش-بۇرىشىنداعى كىتاپتىڭ بارلىعىن وقىپ تاۋىستى. قاشان كورسەڭ قولىنان كىتابى تۇسپەيدى. وسى اۋىلدىڭ پوشتاسىنا كەلەتىن ازىن-اۋلاق گازەت-جۋرنال دا تولەۋحاندىكى. ونى پوشتاشى اپاي دا ءبىلىپ العان. كەلگەن گازەتتى مەكەنجايىنا قاراماستان، بىردەن تولەۋحاننىڭ ۇيىنە اپارىپ تاستايدى. سونىمەن جۇمىسى دا بىتەدى.
تولەۋحان كىتاپ تاڭدامايتىن. قولىنا تۇسكەن كىتاپتىڭ ءبارىن وقي بەرەدى. قايدا جۇرسە دە قولىنا كىتاپ الا جۇرەدى. ونىسى بىردە «كوشپەندىلەر» نەمەسە «اباي جولى» رومانى بولسا، كەلەسىدە «ماركەتينگ نەگىزدەرى» بولۋى دا مۇمكىن، نەمەسە «ورگانيكالىق حيميا» بولۋى دا عاجاپ ەمەس. ونىڭ كىتاپقا دەگەن ماحابباتىن بۇ دۇنيەدە ەشتەڭە دە سوندىرە الماستاي ەدى... تەك...
ءبارىن باسىنان باستايىقشى، ءوزى.
تولەۋحاننىڭ جاسى وتىزعا تاياپ قالدى. اتا-اناسى اۋىل مۇعالىمدەرى بولعان، وسى اۋىلدىڭ سىيلى ادامدارى. جاس كۇنىندە جالعىز بالالارىن ەشكىم بەتىنەن قاققان جوق. سولاي بولا تۇرا تولەۋحان وتە جاسىق بولىپ ءوستى. مەكتەپتە وتەتىن پىكىرسايىستاردا ءبىلىمى بولا تۇرا، ءوز ويىن ەش دالەلدەپ بەرە الماۋشى ەدى. شەكتەن تىس تاربيەلى مە، الدە كوڭىلجىقپاس مىنەزىنىڭ كەسىرى مە، ايتەۋىر، «ولاي ەمەس بىلاي» دەپ كەسىپ ايتىپ كورگەن كەزى جوق. بىرەۋ بىردەڭە دەسە، «سەنىكى ءجون» دەيدى، ەكىنشىسى قارسى شىقسا، وعان دا «سەنىكى دە ءجون، نەگىزى» دەيتىن. جالپىسىندا دا، ءار نارسەنىڭ ەكى ۇشى بولادى ەمەس پە، ونىڭ دۇرىس، نە بۇرىس بولۋى بۇل ماسەلەگە قاي قىرىنان قاراعانعا دا بايلانىستى عوي. ادەبيەتتى قاتتى جاقسى كوردى ما، جوق پا، ءوزى دە بىلمەيدى. تەك «ءمۇعالىمنىڭ بالاسى كوپ وقيدى، تولەۋحاننىڭ قولىنان كىتاپ تۇسپەيدى، ۇندەمەگەنى بولماسا باسى قاتتى ىستەيتىن بالا» دەپ گۋلەپ جۇرگەن جۇرتتىڭ سوزىنە لايىق بولۋعا ءماجبۇر بولعان دا سياقتى. بايعۇس بالا مەكتەپ بىتىرگەن سوڭ بىرنەشە مارتە قالاعا وقۋعا بارىپ قايتتى. ءبىراق تۇسە المادى. اكە-شەشەسى «ءوز كۇشىڭمەن تۇسە الماساڭ، ونىڭ نەسى ءبىلىم؟» دەپ اقشا بەرىپ، وقۋعا تۇسىرۋدەن باس تارتتى. اۋىلعا كەلگەن سايىن كەزدەسكەن اعايىن جۇرت: «تولەۋحان-اۋ، تاعى قۇلاپ قالدىڭ با؟»، «ايتتىم عوي، قازىرگى زامان قالتالىنىڭ زامانى، ايتپەسە سەن تۇسپەگەن وقۋعا كىم تۇسەدى؟» دەپ جاناشىر بولاتىن. بۇعان تولەۋحان دا سەنىپ قالاتىن. سەنىپ قالاتىن دەيتىنىمىز، تولەۋحان شىن مانىندە، ەمتيحان كەزىندە ءبىر دە ءبىر سۇراقتىڭ دۇرىس جاۋابىن بىلمەدى. ءوزىن ءوزى جۇرتتىڭ جاۋابىمەن جۇباتىپ ءجۇردى. راسىندا، «اتا-انام اقشا بەرمەسە، بايدىڭ بالالارى تۇسەدى دە ول وقۋعا، مەن قايدان تۇسەمىن» دەپ ويلاي باستادى. ەمتيحاندا سۇراققا جاۋاپتى بىلمەگەنى، تۇپتەپ كەلگەندە ەشتەڭە دە بىلمەيتىنى ەسىنەن شىعىپ، ءوزىن ءبىلىمدى، ءبىراق جولى بولماعان ادام دەگەنگە سەنە باستادى.
حوش، سونىمەن مەكتەپ بىتىرگەلى دە تالاي جىلدار ءوتتى. تولەۋحاننىڭ «ءبىلىمدى بالا» اتى قالعان جوق. ارينە، كىتاپتان باسىن المايتىن ادامدى ءبىلىمدى دەمەگەندە نە دەۋگە بولادى. ءسويتىپ جۇرگەندە ءبىلىمدى جىگىت العاش رەت عاشىق بولدى. اسا ءبىر اجارلى بولماسا دا توقپاقتاي بۇرىمى بەلىنە تۇسكەن، كوزدەرى باداناداي ادەمى دەگەن قىز ەدى. توعىزىنشى سىنىپتان سوڭ قالاعا تىگىنشىلىكتى وقىتاتىن كوللەدجگە ءتۇسىپ، جاقسى اياقتاپ كەلگەن. سودان بىلاي وسى اۋىلدىڭ جىرتىعىن جاماپ، كەلىنشەكتەردىڭ كويلەگىن تىگىپ بەرىپ جۇرەتىن. وزىنە دە ارزان ماتادان كەلىستىرىپ كويلەك تىگىپ الاتىن. ونىسى مەن دەگەن قىمبات كويلەكتەردەن ادەمى.
بىردە تولەۋحان ءبىر جۋرنالدان سىمباتتى ەر كىسىنىڭ سۋرەتىن كورەدى. سىرت كەلبەتى وزىنە ۇقسايدى ەكەن. تەك ۇستىنە كيگەن قوڭىر كوستيۋم-شالبارى مەن قولىنداعى ساعاتى كەلىستى جىگىتتىڭ ودان ءارى سىمباتىن اشا تۇسكەندەي. استىنا "بالەنشە» دەگەن گازەتتىڭ رەداكتورى» دەپ جازىپ قويىپتى. «شىركىن-اي، قالادا وسىنداي ءبىر گازەتتە رەداكتور بولماسا دا، ءتىلشى بولىپ جۇرگەنىمدە عوي» دەپ ارمانداعان دا قويعان. ءبىر كۇنى اۋىلدىڭ دۇكەنىنە ءبىر شارۋامەن بارا قالدى. سورەدە ەلەۋسىز تۇرعان ساعاتقا كوزى تۇسكەندە قۋانىپ-اق كەتكەنى:
— ويباي-اۋ، مىناۋ الگى ساعات قوي! — دەپ داۋىستاپ جىبەردى. ساتۋشى ايەل «ءبىلىمدى بالانىڭ» بۇل قىلىعىنا تاڭ قالدى.
— وي، قۇرسىن، 500 تەڭگەلىك ساعات قوي، — دەدى جاقتىرماي. الگىندە قورعاسقا بارعاندا ۇشەۋىن الا سالىپ ەدىم، وسى بىرەۋى قالدى.
— الىپ بەرىڭىزشى!
ساتۋشى سورەدەن الىپ بەرگەن ساعاتتى قولىنا الىپ، تاڭ قالا اينالدىرىپ قارادى. ءدال ءوزى! مىنە، مىنا جەرىندە قولمەن قويعانداي «Rolex» دەگەن جازۋى بار.
— اپىر-اي، شىنىمەن 500 تەڭگە مە؟
— ءيا. جىگىتىم، مۇنداي ساعاتتار شەت ەلدە، ءقادىرىن بىلەتىن ەلدەردە مىڭداعان دوللارلار تۇرادى. بۇل اۋىلدا مۇنىڭ ءقادىرىن بىلەتىن ادام جوق، ايتپەسە باياعىدا ءوتىپ كەتەر ەدى. ەشكىم المادى، ساعان 450 تەڭگەگە بەرەيىن. جاقسى زاتتىڭ ءقادىرىن بىلەتىن جىگىتسىڭ عوي!
مىنا ءسوز تولەۋحاندى ودان ءارى قوپاڭداتىپ جىبەردى. وسى اۋىلدا ءبىر كوزى اشىق ادام جوق، ايتپەسە مىنا «Rolex» ساعاتىن قادىرىنە جەتىپ، تاعىپ الماس پا ەدى! قالتاسىنداعى جەتى ءجۇز تەڭگەنىڭ 450ء-ىن ساناپ بەردى دە، ساعاتتى تاعىپ الدى. ۇيگە كەلە سالا الگى جۋرنالداعىداي بولماسا دا، سوعان جەتەقابىل قوڭىرلاۋ كەلگەن كوستيۋم-شالبارى بار ەدى، سونى ۇتىكتەپ كيىپ الدى. مىنا ساعاتپەن بىرگە شىنىندا دا، الگى جۋرنالداعى رەداكتور جىگىتتەن اۋماي قالدى.
اينا الدىندا ارى-بەرى سەندەلىپ ءجۇردى دە قويدى. كەنەت، ەسىنە ءوزىنىڭ ۇپ-ۇلكەن جىگىت ەكەنى، وسىندايدا ءبىر قىزعا قىرىنداپ قويۋى دا كەرەك ەكەنى ءتۇسىپ، كوزىنە اۋىلداعى بار قىزدى ەلەستەتىپ شىقتى. سوندا كوز توقتاتىپ، ۇزاعىراق ەلەستەتكەنى الگى ادەمى بولدى. مىناداي كوستيۋممەن كوزىنە تۇسۋگە تاتيتىن جالعىز ادام بولسا، سول — ادەمى! ادەمى اۋىلدىڭ ورتالىعىندا تۇرادى. ءۇيىنىڭ قاسىنان كىشكەنتاي ۇيشىك اشىپ قويعان، سول جەردە تاپسىرىس قابىلدايدى. ساعاتىن كورسەتىڭكىرەپ تاقتى دا، ءۇستى-باسىن تۇزەپ، بىردەن ادەمىگە قاراي تارتتى.
ادەمى الدەنە ەسىنە تۇسكەندەي كۇلىمدەپ قويىپ، ءىس تىگىپ وتىر ەكەن.
— سالەم، ادەمى! — دەگەندە سەلك ەتە ءتۇسىپ، كۇلكىسىن تىيىپ الا قويدى.
— ءا، ءا، ءا، سالەمەتسىز بە؟ جاقسىسىز با؟
— امان-ەسەن. جاقىندا قالاعا ءبىر گازەتكە جۇمىسقا شاقىرىپ ەدى، مىنا كوستيۋمدى ءسال رەتتەپ بەرسەڭ. — ويلاماعان جەردەن زۋ ەتكىزگەن وتىرىگىنە ءوزى دە تاڭ قالدى. «اسىرا سىلتەپ جىبەرگەن جوقپىن با» دەگەن كۇدىگى دە بولدى، ءبىراق ايتىلعان ءسوز — اتىلعان وق، امال جوق.
— و، كەرەمەت ەكەن! جۇمىسقا شاقىرعانىن ايتامىن. كوستيۋمىڭىز دە ادەمى ەكەن. ءبىراق وزىڭىزگە شاپ-شاق، قىسقارتاتىن ەشتەڭەسى جوق سياقتى.
— سولاي ما؟ قالاي دەگەنمەن ماماننىڭ كوزىمەن قاراعان ءجون عوي دەگەن ەدىم. سەن ەندى مودەلەر-ستيليستسىڭ عوي.
— وي، بىزگە قايداعى مودەلەرلىك؟! — قىز قىسىلا جاۋاپ بەرىپ، تومەن قارادى. مۇنىسى وزىنە تىم جاراسىمدى ەدى، ءارى ءبىرتۇرلى ايانىش سەزىمىن تۋدىرادى ەكەن.
— مودەلەر دەگەن سەنىڭ قاسىڭدا ءجىپ ەسە المايدى عوي. اتاۋى عانا بولماسا ول دا كادىمگى تىگىنشى ەمەس پە؟
— ءا، سولاي ما ەدى؟
تولەۋحانعا ونىڭ تۇك بىلمەيتىندىگى ودان ءارى ۇناي ءتۇستى. ءوزى ءبارىن بىلەتىن، قامقورلىققا ءزارۋ ەمەس قىزداردى سۋقانى سۇيمەيتىن. وندا ەركەك-قاتىندارعا ەر ادام نە ءۇشىن قاجەت؟ ەر ادام بولعاسىن بىرەۋگە قامقور بولۋىڭ كەرەك، وزىڭنەن تومەن ايەلگە پانا بولۋىڭ كەرەك. ال مىنا قىزدى وسى تۇرىسىندا قاناتىنىڭ استىنا پانالاتا قويۋعا ابدەن جاراپ تۇر. سونداي جاقسى كورىپ كەتتى.
— قالاعا بارسام، گازەتكە جۇمىسقا تۇرعاننان كەيىن، سەنى شاقىرتىپ الايىن. ناعىز مودەلەر، ءتىپتى مودەل ەتىپ شىعارامىن. — تاعى دا وتىرىك سوقتى. مۇندايى جوق ەدى... امال جوق، ايتىلعان ءسوز — اتىلعان وق.
— ساتتىلىك تىلەيمىن سىزگە! وسى اۋىلدان شىعاتىن ءبىر مىقتى ادام بولسا، سول ءسىز بولۋىڭىز كەرەك شىعار. الدىمەن امان-ەسەن ورنالاسىپ الىڭىز، كەيىن تاعى كورە جاتارمىز.
— كورە جاتقانىڭ قالاي؟ مەن سەنى الىپ كەتەمىن. كەلىسەسىڭ بە؟
قىز ءۇنسىز تومەن قارادى.
— مودەلەر بولىپ قايتەيىن، كارى اتا-انامدى اسىراۋعا وسى تابىسىم دا جەتەدى. ولار قالاعا بارعىسى كەلمەيدى. تاستاپ تاعى كەتە المايمىن.
— ولاردى دا الىپ كەتەمىز. — «نەگە اياق استىنان بوسپەلىگىم ۇستاپ كەتتى؟ مۇندايىم جوق ەدى، ماعان نە بولدى؟ الدە مىنا عاجاپ ساعاتتىڭ بۋى ما ەكەن؟» دەپ ساعاتىن قولىمەن قىسىپ-قىسىپ قويدى.
— وندا تەلەفونىمدى جازىپ الىڭىز. بارىپ، ورنالاسقان سوڭ، جاعدايىڭىزعا قاراپ كورەرسىز.
وسىدان جارتى ساعات بۇرىن عانا كوزىنە ەلەستەتىپ تۇرىپ عاشىق بوپ قالعان قىزىنىڭ ويى بۇدان كەتارى ەمەس ەكەنىن ۇققانداي بولدى. ماناعىدان قاتتىراق قاناتتانىپ، قومدانىپ، ۇشىپ كەتكىسى كەلدى. ءبىراق قايدا ۇشادى؟ ايتقانىنىڭ ءبارى وتىرىك! سول ەسىنە تۇسكەندە ازداپ ەسىن جيعانداي بولىپ، ساعاتىن كورسەتە قولىن سوزدى.
— قالام بەرشى. ۇيالى تەلەفونىم ىستەمەي قالىپ ەدى. قالاعا بارعان سوڭ جاساتىپ الامىن عوي. سول كەزدە حابارلاسامىن. ءبىراق ويىڭنان اينىپ قالما!
— كورەمىز. — قىز جىلى جىميدى. مۇنىسى ءتىپتى، «مەن ءسىزدى جاقسى كورەمىن، قايدا بارساڭىز دا ەرەمىن عوي» دەگەندەي اسەر قالدىردى.
تولەۋحان قىزدىڭ ۇيالى تەلەفونىنىڭ ءنومىرىن قوڭىر كوستيۋمنىڭ قالتاسىنداعى قويىنداپتەرگە جازىپ الدى. ۇرلانا جىميىپ، قىزعا «حوش» دەگەن بەلگى بەرىپ، شىعىپ بارا جاتىپ قايتا بۇرىلدى.
— كوستيۋم دۇرىس قوي، ءا؟
— ارينە، ءبىر ءمىنى جوق.
— سەن ايتساڭ بولدى. كورىسكەنشە.
ۇيگە كەلىپ، قوڭىر كوستيۋمدى شەشكەن سوڭ، ساعاتىن قولىنا ۇستاپ جاتىپ ءبىراز ويلاندى. «ادەمىگە نەنىڭ جۇمىسىن، نەنىڭ قالاسىن ايتىپ كەتتىم ءوزى؟! ۇيات-اي! و نەمە دە ءسوز دە ايتپاعان، كوڭىل بىلدىرمەگەن جىگىتتىڭ ارتىنان ەرۋگە دايىن نەمە مە ەدى؟ وسى قازىرگى قىزدار بۇزىلعان دەگەنى راس. ويلايتىندارى اقشا. الگىندە «ادەمى اتا-اناسىن قارايتىن ادام بولسا بولدى، كىمگە دە بولسا بارۋعا دايىن ەكەن» دەگەندى ەستىپ ەدى. سونىسى راس بولدى عوي دەيمىن. ونداي قىزدى مەن نە ىستەمەكپىن؟ ءبىراق، ۋادە بەرىپ قويدىم. ونىڭ ۇستىنە ەرتەڭ قالاعا كەتپەي قالىپ جاتسام، بۇكىل اۋىل شۋلايتىن بولدى عوي. نە ىستەمەك كەرەك؟».
بىرەسە قىزعا ۋادە بەرىپ قويعانىنا وكىندى، بىرەسە ونىڭ جىلى جىميىپ تۇرعان موماقان ءجۇزى ەلەستەپ، ءىشى جىلىدى. ءبىراز ويلانىپ جاتىپ، الگى جۋرنالدى الىپ، رەداكتور جىگىتتىڭ سۋرەتىنە اسىقپاي ۇزاق قارادى. اقىرىندا، نە دە بولسا قالاعا كەتۋدى ويلادى.
اتا-اناسىمەن كەشكى اسقا وتىرعاندا، ءوزىنىڭ قالاعا كەتۋگە بەل بۋعانىن ايتتى.
— ارينە، سوماداي بولىپ، جۇمىسسىز جاتقانىڭ ءجون ەمەس، — دەدى اكەسى.
— ءۇيدىڭ، ەسىك الدىنىڭ شارۋاسى دا وڭاي ەمەس. جۇمىسسىز جاتقان جوق. وسىنىڭ ءبارىن تىندىرىپ وتىرعان تولەش قوي. ءبىراق «بولاتىن بالانىڭ بەتىن قاقپا، بەلىن بۋ» دەگەن. بارساڭ، بار، قاراعىم، — دەدى اناسى.
— ءبىراق... — دەپ ءسال كۇمىلجىپ ەدى، اكەسى: — وي، ىنجىق نەمە، پاتەر جالدايتىن اقشانى ءوزىم بەرەمىن، جۇمىسقا تۇرىپ العانىڭشا، ازىن-اۋلاق مالدان ساتىپ قاراسىپ تۇرارمىز. سونشا كۇمىلجىگەنى نەسى؟ — دەپ، تىيىپ تاستادى. تولەۋحاننىڭ ايتايىن دەگەنى ول ەمەس ەدى، نەگىزى. «مەنى گازەتكە جۇمىسقا شاقىرتىپ الدى» دەپ ايتىڭدار جۇرتقا» دەگىسى كەلگەن. ەندى ەش رەتى جوق.
ەرتەڭىنە اكە-شەشەسىنىڭ، ءوزىنىڭ جيعان-تەرگەن اقشاسىن الىپ، قالاعا تارتىپ وتىردى. قالادا شەشەسىنىڭ جالعىز ءىنىسى بار. جالعىز ەكەنىن اتى ايتىپ تۇرادى. ساتىبالدى. ىنىسىنە دەپ شەشەسى سالىپ بەرگەن ءبىر اسىم ءسۇر ەت پەن ءبىر اسىم جاس ەتىن الىپ كەلگەن جيەندەرىن جەڭگەسى دە جاقسى قارسى الدى. ايماندىق-ساۋلىق سۇراسىپ بولىپ، شاي ىشكەن كەزدە دە بۇل ءوزىنىڭ نە شارۋامەن جۇرگەنىن ايتا المادى. ەرتەسى كۇنى ەرتە تۇرا سالا قوڭىر كوستيۋمى مەن ساعاتىن تاقتى دا، «قازاق ادەبيەتى» گازەتىنىڭ رەداكسياسىنا ءبىر-اق تارتتى.
...كوپ سوزباقتايتىن ەشتەڭە جوق. سەبەبى تولەۋحاندى كۇتىپ وتىرعان گازەت رەداكسياسى جوق. باردى. ءارى بەرى ساندالدى دا قويدى. ەكى-ۇش كۇن باسقا گازەتتەردىڭ دە تابالدىرىعىن اتتاپ كوردى. اۋىلدان تولەۋحان كەلەتىن ەدى دەپ كۇتىپ وتىرعان ەشكىمنىڭ قاراسى كورىنبەدى.
قوڭىر كوستيۋم-شالبار مەن ساعاتتىڭ دا ەش ءمانى جوق سياقتى. جوق سياقتى ەمەس، جوق. ونداي ساعات «ساياحاتتىڭ» بازارىندا سامساپ تۇر. «ساياحات» دەمەكشى، باياعىدا يمانعاليدىڭ كەزىندە باس-كوز جوق ءسۇرىلىپ كەتكەن سول اۆتوبەكەتتىڭ بۇگىنگى كۇنى ورنى عانا جاتىر. ەسەسىنە قاپتاعان جايما بازار بار. سول ماڭدا ءبىر باعانادا «جۇمىس كەرەك بولسا، بىزگە كەل» دەگەن ماعىناداعى حابارلاندىرۋ تۇر ەكەن. سونى جۇلىپ الدى دا حابارلاسپاق بولىپ ەدى. ەكىنىڭ بىرىندە، ەكىنىڭ بىرىندە ەمەس، ءاربىر قايىرشىنىڭ دا ءبىر ۇيالى تەلەفونى بار مىنا قالادا تەلەفونسىز جۇرگەنى ەسىنە ءتۇستى. اكەسى مەن شەشەسى قالتاسىنا سالىپ بەرگەن اقشادان ءبىرازىن الىپ، سول ماڭنان ۇيالى تەلەفون ساتىپ الدى. ونىڭ ۇستىنە ادەمىنى مودەل جاساپ شىعۋعا بەل بايلاعان «گازەت رەداكتورىنىڭ» «سوتكاسى» بولماعانى ۇيات ەمەس پە؟ جانە اناۋ-مىناۋى ەمەس، ادەمىسى بولعانى ابزال. وسى ويلاردان تاعى ءبىر جاساپ قالدى. جۇمىستان بۇرىن ادەمىگە تەلەفون سوققىسى كەلدى. مىنا ومىردەن حابارسىز ادەمى عوي ول. كوزدەرى جاۋتاڭداپ كۇتىپ وتىرعان شىعار. سول ءسات ءوزى ۇلكەن ءومىردىڭ نۋ ورتاسىندا جۇرگەندەي، ال ادەمى الىستا، الدەبىر ساعىمنىڭ ىشىندە قالىپ قويعانداي كورىنىپ كەتتى. ءارى ءوزىنىڭ وعان: «سەنى الىپ كەتەمىن، ءارى مودەل، ءارى مودەلەر جاساپ شىعامىن» دەپ ۋادە بەرگەنى ەسىنە ءتۇستى. قالايدا الىپ كەتۋ كەرەك! ول ءۇشىن، ارينە، الدىمەن جۇمىس تاۋىپ الۋ كەرەك. اقىرى، الگى باعانادان جىرتىپ العان حابارلاندىرۋداعى تەلەفون ءنومىرىن قورقا-قورقا تەردى. تۇتقانى كوتەرگەن قىز مۇنى كوپ سويلەتكەن جوق. دەسە دە، ءوزىنىڭ جازۋ-سىزۋدان حابارى بار ەكەنىن جەتكىزىپ ۇلگەرگەندەي بولدى. مۇنىسىن الگى قىز ءتىپتى، قۋانا قۇپتادى. «ءبىزدىڭ كومپانيامىزدا ۇلكەن-ۇلكەن تۇلعالار، مىقتى جۋرناليستەر، تانىمال جۇلدىزدار قىزمەت ەتەدى، كەلسەڭىز وكىنبەيسىز» دەي كەلىپ، كەزدەسەتىن جەردى، ۋاقىتتى — بارلىعىن بەلگىلەپ تاستادى. «باسە، - دەدى تولەۋحان. — بۇل قالانىڭ بارلىعى مەن سياقتى كوپ كىتاپ وقىماعان بولار؟! ءومىر بويى كوز مايىمدى تاۋىسىپ كىتاپ وقىعاندا ەڭ بولماسا، كۇرەكپەن قورا كۇرەگەننەن بولەك، ميمەن ىستەيتىن ءبىر جۇمىس تابىلماۋى سۇمدىق قوي».
ەرتەسى كۇنى ايتىلعان جەرگە بارا قالدى. ادەمى وفيس، تاپ-تازا اق كويلەك پەن قارا بەلدەمشە كيگەن سۇيكىمدى قىز. كۇلىمدەپ، جىلى جۇزبەن قارسى الدى. مىناداي جارقىراعان ءوفيستى، مىناداي سۇيكىمدى قىزدى كورگەندە كەشەگى «ساياحات» ماڭىنداعى قايىرشى جىگىتى دە، ءبىر-بىرىن قاناپ، جانشۋعا دايىن ساۋداگەرلەر دە، سۇپ-سۇر كوشەلەرى دە، ءتىپتى ءوزىڭنىڭ دە سول ساندالبايلاردىڭ ءبىرى بولىپ جۇرگەن كۇندەرىڭ دە ۇمىت بولاتىنداي.
— كەلىڭىز، مىنا جەرگە وتىرىڭىز، — دەدى الگى قىز، تەلەفونىن شەتكەرى ىسىرىپ. — قالىڭىز قالاي؟
داۋىسى قانداي عاجاپ دەسەيشى. مۇنداي مەيىرىمدى داۋىستى ەشقاشان ەستىپ كورمەگەن ەكەن. كەنەت جىلاعىسى كەلىپ كەتتى. بار ارىز-ارمانىن ايتىپ، قانشاما تالانتىمەن دالا كەزىپ، يا وقۋعا تۇسە الماي، يا ءجونى دۇرىس جۇمىس تابا الماي جۇرگەنىن ايتىپ زار يلەسە مە ەكەن؟ «قالىڭىز قالاي؟» دەگەن سۇراققا قالاي جاۋاپ بەرسە دە ءوزى بىلەدى ەمەس پە؟ جوق، ايەل بالاسىنىڭ الدىندا وسالدىق كورسەتەتىن جىگىت تولەۋحان ەمەس. ىشتەي ءوزىن قانشا قايراسا دا، داۋىسى سەنىمسىزدەۋ شىقتى.
— جامان ەمەس.
— ەسىمىڭىز كىم بولادى؟
— تولەۋحان.
— جاقسى، تولەۋحان. مەنىڭ اتىم — ايا. ءوزىڭدى ەركىن ۇستا. جانە مەنەن قىسىلىپ، ءوزىڭىز جايلى جان-جاقتى بايانداۋىڭىزعا كەدەرگى بولماۋ ءۇشىن مەن دە بىردەن سەنگە كوشەيىن. تولەۋحان، ەسىڭدە بولسىن، ەشقاشان «جامان» دەگەن ءسوزدى قولدانبا. ياعني، «جامان ەمەستىڭ» ورنىنا «جاقسى» دەگەن ءسوزدى پايدالان. سوندا جاماندىق سەنەن الىس جۇرەدى. قولىڭنان نە كەلەدى؟
— مەن، جالپى...
— جالپىلاما سويلەمە، ناقتى سويلە. ارمانىڭ بار ما؟
— ارمان كوپ قوي.
— كوپ قوي دەمە، ناقتىسىن ايت. ارمان دەگەندى ادام كوزگە ناقتى ەلەستەتىپ الىپ ايتۋى كەرەك. ماسەلەن، ءبىر جىل بۇرىن مەن مىنا ماشينانىڭ سۋرەتىن قولىما الىپ، ۇزاق ۋاقىت بويى قارايتىنمىن. ارمانىم سول بولاتىن. بەرى كەلشى، - دەدى دە، ءوزى تەرەزەگە قاراي ءجۇردى. — اناۋ جەردە تۇرعان ءدال وسىنداي كولىكتى كوردىڭ بە؟ سول — مەنىكى. ياعني، ناقتى ارماندار عانا جۇزەگە اسادى. جوعارى ءبىلىمىڭ بار ما؟
كۇمىلجىمەۋ كەرەك ەكەنىن ەسكەرتكەنى جاڭا عانا. سوندىقتان «جوق» دەپ قىسقا جاۋاپ بەردى.
— وندا بىلاي ىستەيىك. مەن سياقتى بولعىڭ كەلە مە؟ ياعني، جوعارى ءبىلىمسىز-اق ارماندارىڭا قول جەتكىزگىڭ كەلە مە؟
— ءيا.
— وندا ءبىزدىڭ تەگىن ترەنينگكە قاتىس. ارمانداردى قالاي جۇزەگە اسىرۋعا بولاتىنىنا كوز جەتكىزگىزەسىڭ. ترەنينگ تەگىن. تەك وعان قاتىسۋ ءۇشىن ارنايى پرودۋكسيانى ساتىپ الاسىڭ. ول پرودۋكسيانى ساتىپ اقشا جاساۋىڭا بولادى. ال مۇنداعى پرودۋكسيا ەشقاشان دالادا قالمايدى، ساتپاساڭ ءوزىڭ پايدالاناسىڭ. ونى ساتۋدىڭ جولدارىن دا ساعان ۇيرەتەمىن. مىناداي ينستاگرام دەگەن نارسە بار. سوعان سالاسىڭ دا، جارناما جاسايسىڭ. جۇرت ونى ءوزى-اق تالاپ الىپ كەتەدى. ونى ساتقان سايىن ساعان پايدا تۇسەدى.
— ءبىراق، مەن ساۋداعا جوق ەدىم...
— ۇيرەنىپ كەتەسىڭ. ومىردە ارماندارعا باستايتىن جولدان ەشقاشان باس تارتپا. سەنىڭ ءالى كۇنگە ءوز جولىڭدى تابا الماۋىڭ — وسى بەل شەشىپ كىرىسۋدەن قورقاتىنىڭدا جاتىر. ەشتەڭەدەن قورىقپا.
— ول تاۋار قانشا تۇرادى سوندا؟
— باسىن 200 دوللارمەن باستايسىڭ. وزىڭمەن بىرگە ءۇش ادام الىپ كەلسەڭ 200 دوللارىڭدى بىردەن قايتارىپ الاسىڭ.
قىسقاسى، نە كەرەك، تولەۋحان ترەنينگكە كەلەتىن بولىپ شەشتى. قالعانى دا سول 300 دوللارعا جەتە قابىل اقشا ەدى، 200 دوللارىن تولەپ، ءبىر دوربا ءتىس پاستاسىن، ىدىس جۋاتىن سۇيىقتىق، كىر جۋاتىن ۇنتاق، جاقپاماي سياقتى كاكىر-شۇكىرگە تولتىرىپ الىپ، ساتىبالدىنىڭ ۇيىنە كەلدى. كىر جۋاتىن ۇنتاقتىڭ ەكەۋىن جەڭگەسىنە بەردى.
ەرتەسى كۇنى ايتىلعان جەرگە بارا قالدى. قۇداي-اۋ، قازىرگى ادامدار نەتكەن سۇلۋ. كىلەڭ سۇلۋ قىزدار مەن كەلىنشەكتەر. نە ايتىلىپ جاتقانىن باسىندا ۇققانداي ەدى، ارتىنان باسى اينالىپ كەتتى. بار ۇققانى — جۇماققا كەلىپ تۇسكەن سياقتى. مىنانىڭ ءبارى حور قىزى. نەشە ءتۇرلى قىزدار بىرىنەن كەيىن ءبىرى قاۋمالاپ، مۇنىمەن سۋرەتكە ءتۇستى. كەشەگى ايا ءوز سوزىندە بۇل بيزنەستە ەر ادامداردىڭ كوپ جەتىستىككە جەتەتىنىن، تەك ولاردىڭ كوبى اقىلسىزداۋ بولىپ، تولەۋحان سياقتى جىگىتتەردىڭ كەمشىن بولىپ جۇرگەنىن قاداپ ايتتى. راسىندا، ەر ادامدار اۋىر جۇمىستار ىستەيدى، مۇنداي جۇمىستاردان نامىستانادى عوي. ال بۇل — باسپەن ىستەيتىن جۇمىس. باس بولسا، قۇدايعا شۇكىر، بار. ەندەشە، نە تۇرىس؟! قاناتتانىپ-اق كەتتى. ادەمىدەن ادەمى قىزدار دا تولىپ ءجۇر. مودەل جاساپ اۋرە بولمايسىڭ، شەتتەرىنەن مودەل.
كەشتىڭ سوڭى ايانىڭ ۇيىندە جالعاستى. ايتسا، ايتقانداي-اق كادىمگىدەي ەل اۋزىنا ءىلىنىپ قالعان، تانىمال بولا باستاعان ءبىراز جۇلدىزدار بار ەكەن. ءوزى ماقالالارىن وقىپ، تەلەديداردان كورىپ تۇراتىن ءبىراز اداممەن تانىستى. دومبىرا ۇستاپ، ءان سالعان، اتاقتى انشىلەر بار ەكەن. سولاردىڭ ءدوپ ارتاسىنا وتىرىپ، ءان سالدى، ازداپ شاراپ ءىشتى. عاجاپ كەش! مۇنداي كەرەمەتتى بۇرىن-سوڭدى ارمانداماعان ەكەن. ەلەستەتپەپتى دە! ەندى ايانى تىڭداۋ كەرەك. ەلەستەتە الماعان ارماننىڭ ءوزىن شىنعا اينالدىرعان ول، ەلەستەتىلگەن ارماندى مۇلدە تەز ورىندايتىن شىعار.
ۇيگە كەلگەن سوڭ، تەلەفونى قولىنان تۇسپەدى. كىتاپقا ءتىپتى قاراعىسى دا جوق. ينستاگرامدى اشتى دا، ماناعى كەشتە تۇسكەن سۋرەتتەردىڭ ءبارىن اقتارىپ شىقتى. مىنا ءبىر سۋرەتتە انە ءبىر ادەمى ءانشىنىڭ قاسىندا، الىسقا قاراپ ويلانىپ، قوڭىر كوستيۋمى جاراسىپ، شاشتارى تولقىندانىپ، سىمباتى كەلىسىپ-اق كەتىپتى! ال مىنا سۋرەتتە ءتىپتى، ناعىز باي باعلاننىڭ ءوزى! ايانىڭ تۇسىندىرۋىمەن جازىلىپ العان جۇلدىزدارىنىڭ پاراقشاسىنان ءوزىنىڭ سول سۋرەتىن كورۋ — نە دەگەن كەرەمەت دەسەڭىزشى!
كەنەت، ۋاتساپقا حات كەلدى. «تولەۋحان، سەن ءبىزدىڭ ورتانىڭ ادامدارىنا قاتتى ۇنادىڭ. ارماندارىڭنان ەش ۋاقىتتا باس تارتۋشى بولما! جەتەم دەگەن ادام جەتەدى! بۇگىن قولىڭا قالام ال دا، بارلىق ارماندارىڭنىڭ سۋرەتىن سالۋعا تىرىس. ەگەر سۋرەت سالا الماساڭ، جۋرنالدان قيىپ ال دا، ۇلكەن پلاكاتقا جاپسىرىپ، توسەگىڭنىڭ قاسىنا ءىلىپ قوي. مەنىڭ ماشينامدى كوردىڭ عوي. دەمەك، سەندە دە ءبارى جاقسى بولادى! سەن ناعىز شىعارماشىلىق ادامىسىڭ. تارتىنشاقتاما، جاسقانبا!». ايا. ءوزىنىڭ نە ءۇشىن ادەمىنىڭ قورعانسىزدىعىنا عاشىق بولعانىنا جىنى كەلدى. وعان نەگە كىسىمسىپ، «سەن مودەلەرسىڭ، سەنى مودەل قىلامىن» دەپ ءجۇر؟ بەيشارا بىرەۋگە قامقور بولعىسى كەلۋدەن تۋىنداعان نە ماحاببات ول ءوزى؟ ەگەر ادامدار جۇپتاسىپ ءومىر سۇرەتىن بولسا، اركىم ءوزىنىڭ تەڭىمەن جۇپتاسىپ ءومىر سۇرمەي مە؟ ال تولەۋحاننىڭ تەڭى ايا. اياعىسى كەلسە، ايانى اياسىن. قورعاسا ايانى قورعاسىن. ادەمىنى اۋىلدىڭ كەز كەلگەن جىگىتى قورعاي الادى. تولەۋحانداي جىگىت نە ءۇشىن ادەمىنىڭ قاسىندا ءجۇرۋ كەرەك؟ ينستاگرامعا تاعى كوز سالىپ ەدى، ايانىڭ يەگىن انتەك كوتەرىپ، باسىن تولەۋحاننىڭ يىعىنا قاراي قيسايتا تۇسكەن سۋرەتىنە قاراپ، جۇرەگى ەلجىرەپ كەتتى. مىنا قىزدىڭ بولاشاعى بار. كوزدەرىندە ۇشقىن بار. ونىڭ قاسىندا ومىرگە دەگەن قۇلشىنىسىڭ ارتادى. تاۋ قوپارۋعا دا دايىنسىڭ! ءتۇرلى ءتاتتى قيالدارعا بەرىلىپ، بۇكىل ارمانىن كوز الدىنا ەلەستەتىپ جاتىپ، ۇيىقتاپ كەتتى.
ونىڭ ەرتەسى ايانىڭ وفيسىنە بارىپ ەدى، تاعى بىرنەشە جۋرناليستەر مەن كەشەگى انشىلەر وتىر ەكەن. بۇگىن ولار تولەۋحانمەن بۇرىننان تانىس ادامدارداي، جىلى امانداستى. وسىنىڭ ءوزى نەگە تۇرادى! كەشەگى تەلەديداردان كورەتىن اتاقتى ادام، قولىن بەرىپ، جىلى امانداسىپ جاتىر. ودان ارتىق نە كەرەك؟ كەشە عانا مىنا ءبىر ءجۋرناليستىڭ ينستاگرام پاراقشاسىنان وسى كومپانيا تۋرالى جاقسى لەبىزىن وقىپ ەدى. «ەفيردە جۇرگەن سوڭ وسى كومپانيانىڭ ونىمدەرىن پايدالانىپ سىمباتىمدى ساقتاپ ءجۇرمىن» دەگەن سياقتى بىردەڭە. سول ەسىنە ءتۇستى دە «ومىردە ەفيردەگىدەن الدەقايدا ادەمى ەكەنسىز» دەپ قالدى.
— ارينە، ەفير ادامعا 7-8 كيلو سالماق قوسىپ تۇرادى عوي، — دەدى. سودان ءارى قاۋقىلداسىپ، اڭگىمە-دۇكەن قۇرىپ ءبىراز وتىرىستى.
تولەۋحاننىڭ باياعىدا كىتاپتان وقىعان ءبىراز نارسەسى ومىردە كورىنىس تاۋىپ جاتتى. پسيحولوگيا، ادامنىڭ ءومىرى مەن ونىڭ ءمانى، ادامگەرشىلىك پەن باسقا دا ادامي قۇندىلىقتار، ولاردىڭ قازىرگى قوعامداعى ورنى مەن ءرولى تۋرالى، قىسقاسى نە كەرەك، اڭگىمە بولماعان تاقىرىپ قالمادى دەسەك تە بولادى. ونىڭ اراسىندا سۇلۋلىقتىڭ سىرى، قازىرگى قوعامنىڭ ايەلى قانداي بولۋى كەرەك دەگەن تاقىرىپ كوبىرەك ءسوز بولدى. سويتسە، قازىرگى ايەلدەر ءوزىن جاقسى كورەتىن، جارقىن مىنەزدى، ءپوزيتيۆتى ويلايتىن، جاڭا وزگەرىستەرگە اشىق، جاڭا كوزقاراستاعى ادام بولۋى كەرەك ەكەن. قانداي پىكىر ايتىلسا دا، سول ءبىر جاڭا زامان ايەلىن ادەمىمەن سالىستىرۋمەن بولدى. وتىرىك بولسا دا بىرەۋ «مودەل جاسايمىن، مودەلەر جاسايمىن» دەسە، «ماعان وسى دا جەتەدى» دەپ، تومەن قاراپ مۇڭايىپ وتىرعان ول قىز زامانا دامۋىنان مۇلدە ارتتا قالىپ كەتكەن قىز. قىسقاسى، تولەۋحاننىڭ كوزقاراسى 100 پايىزعا وزگەرىپ كەتتى. ايەلگە، سۇلۋلىققا دەگەن كوزقاراسى ەمەس، جالپى ومىرگە كوزقاراسى مۇلدە باسقاشا كوزقاراسقا اينالدى. كەشە عانا باۋىرىنا باسىپ، پانالاتىپ العىسى كەلەتىن قورعانسىز ايەلدى ۇناتسا، بۇگىن وزىنە ءوزى سەنىمدى، قانداي جاعدايدا دا باقىتتى بولا الاتىن ايەل بەينەسىن ۇناتاتىنىن ءتۇسىندى.
بىرنەشە كۇن ويلانىپ ءجۇردى. ادامگەرشىلىكسىز ادام ەمەس ەدى. سوندىقتان اۋىلداعى ءبىر قىزدى «سەنى الىپ كەتەم» دەپ الداپ جۇرگەنى ەسىنە ءتۇسىپ، ارا-اراسىندا ار-ۇجدانى قينايتىنى بار. وسى ار ازابىنان قۇتىلعىسى كەلدى مە، الدە ادەمىگە قاراعاندا ايانى كوبىرەك ۇناتاتىنى ەسىنە ءتۇستى مە، ءبىر كۇنى كەشتە وتىرىپ، ادەمىگە حات جازدى. بۇرىنعىداي قولمەن جازىپ، پوشتاعا اپارىپ سالاتىن ەمەس، ۋاتساپ جەلىسى ارقىلى جازسا تەز بارادى، دەمەك، تاڭعا دەيىن بۇل ازاپتان قۇتىلىپ تا الادى. الدىمەن «اسا قۇرمەتتى ادەمى» دەپ، لەپ بەلگىسىن قويىپ ءبىرىنشى حاتتى جولداپ كەپ جىبەرگەن. ادەمى بولسا وسىدان كەيىن ەكى ساعات بويى «تولەۋحان پەچاتاەت...» دەگەن جازۋدى باقىلاۋمەن وتىردى. ال ءبىزدىڭ كەيىپكەرىمىز حاتتى تۇگەل جازىپ الىپ، سودان كەيىن بىردەن جولداماعانىنا تاڭ اتقانشا قاتتى وكىندى. «نە جازىپ جاتىر ەكەن؟» دەپ ءتۇرلى قيالعا بەرىلگەن ادەمى ونى تاڭعا كۇتە المادى. ءبىراق ويانىپ، تەلەفونىنا قاراعاندا كورگەن حاتى مىناۋ ەدى:
«ادەمى! سەن شىنىمەن دە وتە ادەمى ادامسىڭ. جانىڭ دا نازىك. جۇرەگىڭ تازا. ال شارۋا جاعىنا كەلگەندە، ءتىپتى، ءبىزدىڭ اۋىلدا ساعان تەڭ كەلەر قىز جوق. ادەمى، سەن ماعان رەنجىمەسسىڭ دەپ ويلايمىن. مەن ساعان مۇنى جازعانشا كوپ ويلاندىم. سەن، ارينە جاقسى قىزسىڭ، ءبىراق مەنىڭ تەڭىم ەمەس ەكەنسىڭ. ويتكەنى مەن ۇلكەن قالانىڭ ىشىندە، اتاقتى ادامدار اراسىندا ءجۇرمىن. سەنى الىپ كەتەر بولسام، قينالىپ قالاسىڭ عوي. سەبەبى سەنىڭ ورتاڭ بۇل ەمەس. ماعان وڭاي بولاتىنى — مەن ءاۋ باستان شىعارماشىلىق ادامىمىن عوي. ال ساعان ءالى دە جاقسى ازامات كەزدەسەرىنە سەنەمىن. ءوزىڭدى باقىتتى ەتەتىن ازاماتتى جولىقتىرساڭ، ەتەگىنەن ۇستا، مەنى كۇتپە. مەن دە سەنىڭ باقىتتى بولعانىڭدى تىلەيمىن. دوس رەتىندە ارالاسىپ تۇرۋعا، حات جازىسىپ — حابار الىسۋعا قارسى ەمەسپىن. ينتساگرام دەگەن قوسىمشا بار، سونى جۇكتەپ ال. مەنىڭ ءومىرىم قىزىقتىرسا، سول جەردەن قارارسىڭ. «Tolesha» دەگەن اككاۋنتپەن وتىرامىن».
ادەمى تاڭ اتپاستان ىشەگى تۇيىلگەنشە كۇلدى. «ءاي، اۋمەسەر، تولەۋحان! مەنىڭ ساعان ۋادە بەرگەن جەرىم بار ما ەدى؟ ءتىپتى سەن ماعان ءسوز ايتقان كەزىڭ ەسىمدە جوق. مەن سەنى نەگە كۇتۋىم كەرەك، نەگە كۇتپەۋىم كەرەك؟ قۋاسىڭ با؟» دەپ جازىپ جىبەرگىسى كەلىپ، قانشا وقتالسا دا، ءبىراز كۇلىپ جۇرە تۇرعىسى كەلىپ، ءۇنسىز قالدى.
ال ونىڭ ۇنسىزدىگى تولەۋحاندى قاتتى ويلانتتى. «ارينە، قيىن عوي. سۇيگەن جىگىتى قالاعا كەتىپ، قايتا ورالماۋى قاي قىزعا دا وڭاي تيمەيتىنى راس. مازالامايىن» دەپ ويلادى.
ال ادەمى كەشكىسىن تولەشا دەگەن اككاۋنتتى تاۋىپ، پاراقشاسىن قاراپ كوردى. انە جەر، مىنا جەردە ءارتۇرلى ادامدارمەن تۇسكەن سۋرەتى. راس، اراسىندا ەل تانيتىندارى دا بار ەكەن.
«اح، تولەشا! قاتىراسىڭ سەن! اقىماق-اۋ، سەنى كۇتىپ جۇرگەن كىم بار؟ سەن مەنىڭ تەڭىم ەمەس ەكەنسىڭ دەيتىندەي، ەڭ بولماسا كەزدەسىپ، ماحاببات تۋرالى سويلەسىپ تە كورمەپپىز عوي. ال مەن ءتىپتى بۇل جىگىت ماعان ءسوز سالار ما دەگەن ويىم دا بولماعان. ءتىپتى ءسۇيىپ قالساڭ دا، الدىمدا دومالاپ جاتساڭ دا، الەمدە سەنەن باسقا ەركەك كىندىك قالماسا دا ساعان جولاماس ەدىم. اتاقتى ادامداردىڭ اراسىندا قينالاسىڭ دەي مە؟ ءاي، اقىماق، سەنىڭ اتاقتى ادامدارىڭا تۇكىرگەنىم بار مەنىڭ. قاڭعىساڭ جولىڭ اشىق. قاپ، كۇيدىرگى!». بۇل ادەمى سۇلۋدىڭ ويى بولاتىن. كۇلىپ قويا سالماي قاتتىراق كۇيىنگەنىنە قاراعاندا ەگەر بۇل جىگىت قالا اسىپ كەتپەگەندە ەكەۋ بولىپ ءومىر سۇرۋگە قارسى ەمەس بولعان سياقتى. سوندىقتان با، الدە تاعى ءبىراز كۇلكى ەتكىسى كەلدى مە، «تولەش، ءولتىردىڭىز عوي مەنى!» دەگەن ءبىر اۋىز ءسوز جازىپ جىبەردى. ونى وقىعان تولەۋحان «قايتەيىن-اي!» دەپ، جانى اشىپ، اۋىر كۇرسىنىپ قويدى.
الماتىنىڭ تورىندە تاۋار ساتىپ تولەۋحان ءجۇر. كەزدەسكەن، ورايى كەلگەن ادامدارعا بۇل تاۋارلاردىڭ ساپاسى مەن ەمدىك قاسيەتتەرى تۋرالى اسا ىجداھاتتىلىقپەن، مادەنيەتتى تۇردە ءتۇسىندىرىپ، وتكىزەدى دە جىبەرەدى. ءبىراق بۇل بيزنەستەگى باستى ماقسات — تاۋار ساتۋ ەمەس، ادام تارتۋ. وزىنەن باسقا ءبىر دە ءبىر ادامدى كىرگىزە المادى. وتكىزگەن تاۋارى كۇندەلىكتى تاماعىن دا اقتامايدى. اشقۇرساق بولىپ جۇرەدى دە قويادى. ساتىبالدى اعانىڭ ۇيىندەگى جەڭگەيدىڭ دە قاباعى شىتىلا باستاعان سوڭ، جاتاقحانادان بولمە جالداپ بولەك شىعىپ كەتكەن. ول ءبىر قۋىقتاي نەمە. ءبىر كەرەۋەت پەن ءبىر ورىندىقتان باسقا تۇك جوق. قوڭىر كوستيۋمدى شەشىپ سول ورىندىقتىڭ يىعىنا ىلەدى دە، ساعاتىن ۇستىنە قويادى. سويتەدى دە كەرەۋەتكە جاتىپ ينستاگرام اقتارادى. قۇداي بۇيىرسا، ءوزى دە مىنا بيزنەسمەندەر سياقتى باي بولادى. از قالدى. سول كەزدە بۇل دا قالاي اۋىلدى تاستاپ كەلگەنىن، جالعىز قوڭىر كوستيۋمى بولعانىن، 500 تەڭگەلىك ساعات تاققانىن، قۋىقتاي جاتاقحانا بولمەسىندە تۇرعانىن ايتىپ، ترەنينگتەر وتكىزىپ تۇرادى. ءوزىنىڭ ترەنينگ وتكىزىپ تۇرعان ءساتىن ەلەستەتىپ، ايتاتىن ءسوزىن ءبىر قورىتىپ قويدى. «ەشتەڭەگە قاراماڭدار. ەشكىمنىڭ ءسوزىن ەلەمەڭدەر! ارماندارىڭا ادال بولىڭدار! قيىندىقتان قاشپاڭدار! كەز كەلگەن نارسەنى ورتا جولدان تاستاپ كەتپەڭدەر! مەن ۇيلەنەيىن دەپ جۇرگەن قىزىمنان دا باس تارتتىم. ول بايعۇستىڭ مەن كەتكەندە جىلاعانىن كورسەڭىز. مەن دە وڭاي قيدىم دەپ ايتا المايمىن. الايدا ادام كەيدە ۇلى مۇراتتارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن كەيبىر اياۋلى قۇندىلىقتارىن دا قۇربان ەتە ءبىلۋى كەرەك. مەن مەكتەپتە وقىعان كەزدەرىمدە دە، ودان كەيىن دە ادامدار كوپ كەمسىتىپ كەلدى. بالكىم مەنىڭ ولارشا ويلامايتىنىم سەبەپ بولعان شىعار. باسقا ادامدارمەن بىردەي ويلاۋعا مىندەتتى ەمەس ەكەنىڭىزدى ۇمىتپاڭىز. وسى بيزنەستى باستاعان كەزىمدە مەنىڭ قالتامدا كوك تيىن دا بولعان جوق. بارلىعىنا تاباندىلىعىمنىڭ ارقاسىندا جەتتىم». وسىلايشا، قيالىندا كوپشىلىكتىڭ الدىندا ءسوز سويلەپ بولىپ، جاپا-تارماعاي، «سۋرەتكە تۇسەيىك» دەپ شۋلاسقان قىزداردىڭ ورتاسىندا كۇلىپ سۋرەتكە ءتۇسىپ، ودان شىعىپ، ەسىك الدىنداعى سۇر ءتۇستى لاندكرۋزەرگە وتىرىپ جاتتى.
ال تۇسىندە ۇلكەن كىتاپحانانىڭ ءىشىن ارالاپ ءجۇر ەكەن. كوپ كىتاپتاردىڭ ىشىنەن مۇقاباسى ادەمى بىرەۋىن سۋىرىپ الادى، قاراسا ول ۇيالى تەلەفون ەكەن دەيدى، بەتىنە قاراسا، ينستاگرام. كەلەسىسىن الادى، ول دا سولاي. كىتاپحاناشى اپاي دەگەنى ءوزىنىڭ شەشەسى ەكەن. الاسۇرىپ ءجۇرىپ، باسقا كىتاپحاناعا كەلەدى. سويتسە كىتاپحانا دەپ كەلگەنى كىتاپحانا ەمەس، بيزنەس ورتالىعى. مىناۋ سونىڭ استىنداعى كيىم اتەلەسى. ىشىنە كىرسە ادەمى وتىر. بەتىنىڭ وتى دۋ ەتە ءتۇستى. نەگە ەكەنىن ءوزى دە بىلمەيدى. شىعا سالىپ، ماناعى سۇر ءتۇستى كولىگىن ىزدەدى. ايتپاقشى تولەۋحاندا ونداي كولىك جوق ەمەس پە؟ ويانا كەتسە، تەرەزە اشىق قالعان ەكەن. كۇن سالقىندايىن دەگەن سياقتى. تاڭعى اۋا تىم سالقىن. بولمە سۋىق. تەرەزەدەن سوققان سالقىن سامال قوڭىر كوستيۋمنىڭ كىر شالا باستاعان جەڭىن جەلپيدى.
كەشەگى ارماندار قايدا؟ ارماندار جولىندا تايسالماۋ قايدا؟ ورنىنان تۇرعىسى دا كەلمەيدى. ارتىنان ادام ەرتىپ كەلە الماعانى ءۇشىن ايانىڭ دا قازىرگى كۇنى قاباعى قاتۋلى. بۇگىن قالاي بارماق؟ تاعى ەشكىمدى اكەلە المادىم دەسە نە بولادى؟ ءارى ويلاپ، بەرى ويلاپ، كيىنىپ دالاعا شىقتى. كۇن كوتەرىلىپ، ءبىرشاما جىلىنىپ كەتكەن ەكەن. باراتىن جەرى دە بەلگىسىز. نە دە بولسا اياعا بارىپ قايتۋ كەرەك شىعار. جاياۋلاتىپ وفيسكە جەتتى. راسىندا ايا اشۋلى ەكەن. اشۋلى ەمەس، قاباعى قاتۋلى. سالەمى دۇرىس بولمادى. بولماشى عانا باس يزەپ قويا سالدى. بۇل دا ءۇنسىز وتىرا بەردى. كەنەت:
— نە ىستەدىڭ؟ — دەدى جۇلىپ العانداي. بۇل ۇندەگەن جوق. «اشۋلانعانى دا وزىنە جاراسادى ەكەن» دەپ ويلاپ قويدى. — مەن ساعان قانشا ايتتىم؟ بۇدان ارتىق ساعان قانداي قامقورلىق كەرەك؟ بارىنشا سۇيرەپ ءجۇرمىن. تىركەلگەنىڭە قانشا ۋاقىت بولدى، ءالى ءبىر دە ءبىر ادام تارتپادىڭ. بۇل بيزنەستى جاسايتىن ادام شيراق بولۋى كەرەك. مىناداي كوستيۋممەن جۇرۋگە بولمايدى. ءوزى ءسولپيىپ تۇرعان اداممەن وزگە ادام قالاي سويلەسەدى؟ قالاي سەنىم ارتادى؟ وسىدان باسقا كوستيۋمىڭ جوق پا ەدى؟ ادام جۇمىسقا كەلگەندە ارمانىنداعى جۇمىسقا قالاي كيىنىپ بارعىسى كەلسە، بۇگىنگى ىستەپ جۇرگەن جۇمىسىنا ءدال سولاي كيىنىپ بارۋى كەرەك!
ودان باسقا دا كوپ ءسوز ايتتى. كيىمنىڭ جۇمىسقا قانشا قاتىسى بار؟ تۇك تۇسىنسە بۇيىرماسىن. ايا ارتقا بۇرىلدى دەگەن ءسوز — بۇكىل الەم سىرتىن بەردى دەگەن ءسوز ەكەن. بىردەن جان-جۇرەگى قۇلازىپ سالا بەردى.
— ءوزىڭ بولاشاعىڭدى قالاي ەلەستەتەسىڭ، ايتشى؟
— ... ايتا المايمىن.
— نەگە؟ سەن ءوزىڭ قىزىق ەكەنسىڭ. ەلەستەتىپ، ايتىپ كورشى. ەڭ بولماسا نە ارمانىڭ بار ەكەنىن بىلەيىك.
— ايا... ايتا المايتىن سەبەبىم، بولاشاعىمدى قانداي ەتىپ ەلەستەتسەم دە، سەنى قولتىقتاپ تۇرامىن.
ايا توسىلىپ قالدى.
— قۇرى بار! ءۇيىم بار، كولىگىم بار، جۇمىسىم بار. مەن سەنى نە ىستەيمىن؟ مۇمكىن ءومىر سەن ويلاعانداي شىعار، مۇمكىن ماتەريالدىق قۇندىلىقتار ماڭىزدى ەمەس دەرسىڭ. ءبىراق ءوز كۇشىممەن جەتكەن وسى دارەجەمە سەنى ارالاستىرىپ قايتەمىن. سەن ماعان نە بەرە الاسىڭ؟ جاقسى، ءتىپتى ماتەريالدىق بايلىعىڭ بولماعان كۇننىڭ وزىندە، رۋحاني باي ادامسىڭ با ءوزىڭ؟ ويلانىپ كورشى؟ قولىڭنان تۇك كەلمەيدى. وقىعان كوپ كىتابىڭنان ماعان نە پايدا بار، ايتشى؟!
ءۇنسىز عانا ورنىنا تۇرىپ جۇرە بەردى. كوشەنى ءبىراز ماقساتسىز كەزىپ، بولمەسىنە كەلدى. تەلەفونىن قولىنا الىپ، ينتساگرام اقتارىپ ءبىراز جاتتى. كەنەت كوزىنە جاس ءۇيىرىلىپ، جىلاپ جىبەردى. ءسويتتى دە، ادەمىگە حابارلاما جازدى: «ادەمى! مەن ولگىم كەلەدى. مەنەن اتا-انام، بۇكىل اۋىل ۇلكەن ءۇمىت كۇتكەن ەدى. نەگە مەن سولاردىڭ ءبىرىن دە ورىنداي المادىم؟ مەن نەگە وقۋعا تۇسە المادىم؟ ءومىر نەگە ادىلەتسىز؟ الدە مەن شىنىمەن تۇككە جارامايتىن اداممىن با؟ ەگەر سولاي بولاتىن بولسا، مەنىڭ جەر باسىپ، قارا كوبەيتىپ جۇرگەنىمنەن نە پايدا؟ اقىر اياعى مەنى ءومىر وتىرىكشى ەتتى. ءتىپتى ءوز وتىرىگىمە ءوزىم سەنىپ قالاتىن بولىپپىن. ارماندارىمنىڭ ءبارى الدامشى بولىپ شىقتى. كەشىر مەنى. مەنىڭ اتا-انامدى كورسەڭ سالەم ايت. مەن ەندى جوقپىن». وسىلاي دەپ جازىپ، جىبەرىپ كەپ قالدى دا، قاتتى وكىندى. امال جوق. بۇل ۋاقتا جىلاپ بولعان ەدى. ءارى قاراي نە ىستەيتىنىن شىنىمەن بىلمەيتىن. ءبىر كەزدە ادەمىدەن حابارلاما كەلدى.
«تولەش! ومىردە سەن سياقتى ءوزىن ءوزى تابا الماي، ساندالىپ جۇرگەن ادام كوپ. شىنداپ كەلگەندە، ادام اتاۋلىنىڭ بارلىعى ءومىرىن سول ساندالىسپەن وتكىزەدى. ەشتەڭەگە وكىنبە! جوقپىن، وقپىن دەگەندى قوي. اۋىلدا دا سان ءتۇرلى ارمانعا بەرىلۋگە بولادى. مۇندا كىتاپتار دا، ينستاگرام دا بار. اقىر ءبىر ساندالىس بولاتىن بولسا، اۋىلدا-اق ساندالا بەرەيىك».
ءومىردىڭ ءمانىن ىزدەگەن تولەۋحان قوڭىر كوستيۋمىن كيىپ، شاشىن تارادى. ساعاتىن الىپ، بىلەگىنە تاقاي بەردى دە، اسا ءبىر ىزاقورلىقپەن تەرەزەدەن لاقتىرىپ كەپ جىبەردى. ءسويتىپ سومكەسىن ارقاسىنا سالىپ، «ساياحات» جاقتى بەتكە الدى. ادام شىركىندە ارمان تاۋسىلعان با، اۋىلعا، اتا-اناسىنىڭ قاسىنا بارىپ، ادەمىگە ۇيلەنىپ، ونى اۋىلدىڭ مودەلەرى دە، مودەلى دە ەتەمىن دەپ وزىنە ۋادە بەرىپ قويادى.
You Might Also Like
-
شاكارىم – كوپ وقىعان، وقىعانىن جۇرەگىنە توقىپ، ءار تاراپ-تا وزىندىك سىني كوزبەن باعا بەرىپ، شىعىستىق دۇنيەتانىم ارقىلى وقىعانىن سۇزگىدەن وتكىزىپ، ويلانا كەلە اقىلعا سالىپ، ءوز تۇجىرىمىن جاساعان...
-
«سەن دە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە، كەتىگىن تاپ تا بار قالان»، - دەپ حالقىمىزدىڭ ۇلى اقىنى، قارا ءسوزدىڭ حاس شەبەرى اباي قۇنانبايەۆ اتامىز ايتىپ كەتكەندەي، كەز كەلگەن ادام «ءومىر» اتتى...
