تولىقتاۋىش. تۋرا جانە جاناما تولىقتاۋىشتار
قازاق ءتىلى، 8 - سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تولىقتاۋىش. تۋرا جانە جاناما تولىقتاۋىشتار
ماقساتى:
1) وقۋشىلارعا تولىقتاۋىشتىڭ انىقتاماسىن، جاسالۋ جولدارىن، سويلەم ىشىندە تابا ءبىلۋ قابىلەتتىلىكتەرىن، العان بىلىمدەرىن نىعايتۋ؛
2) ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ مەن قاتار جان - جاقتى سۇراقتار قويۋ ارقىلى ىزدەنىسىن، ءتىل بايلىعىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ؛
3) وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتى، تازا جازۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت،
كورنەكىلىكتەر: ينتەربەلسەندى تاقتا، پوستەر، ماركەرلەر، سمايليكتار، باعالاۋ پاراقتارى ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، جاتتىعۋ - تالداۋ جۇمىستارى.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
توپقا ءبولۋ: وقۋشىلار ارنايى كارتوچكالار ارقىلى ءتورت توپقا بولىنەدى.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ، وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاۋ.
ءسوزجۇمباق تۇرىندە ءار توپقا بىرنەشە سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتاردى ەسكە ءتۇسىرۋ جانە جاڭا تىقىرپقا كوشۋ:
ت ۇ ر ل ا ۋ ل ى
ي ن ت و ن ا س ي يا
ك ءۇ ر د ە ل ءى
ب ا يا ن د ا ۋ ى ش
ق ي م ى ل
ە ت ءى س ت ءى ك
د ا ر ا
ب ا س ت ا ۋ ى ش
ت ۇ ر ل ا ۋ س ى ز
س ى ز ى ق ش ا
سۇراقتار:
1) باستاۋىش پەن بايانداۋىشتى باسقاشا قانداي سويلەم مۇشەلەرى دەيمىز؟
2) سويلەمنىڭ ءتورت بەلگىسىنىڭ ءبىرى. سويلەمدە نە بولادى؟
3) ەكى نەمەسە ودان دا كوپ سوزدەن قۇرالعان سويلەم مۇشەلەرىن قالاي اتايمىز؟
4) «نە ىستەدى؟»، «نە قىلدى؟»، «قايتتى؟» ت. س. س. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سويلەم مۇشەسى قانداي؟
5) بايانداۋىش زاتتىڭ، ادامنىڭ نەسىن بىلدىرەدى؟
6) بايانداۋىش كوبىنەسە قانداي ءسوز تابىنان جاسالادى؟
7) ءبىر عانا سوزدەن قۇرالاتىن سويلەم مۇشەلەرى قالاي اتالادى؟
8) ءىس - ارەكەت يەسىن، نەگىزگى وبەكتىنى ءبىلدىرىپ، «كىم؟»، «نە؟»، «كىمدەر؟»، «نەلەر؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سويلەم مۇشەسى؟
9) سويلەمدە بولۋى مىندەتتى ەمەس سويلەم مۇشەلەرىن قالاي اتايمىز؟
10) باستاۋىش پەن بايانداۋىش ءبىر ءسوز تابىنان بولسا، ەكەۋىنىڭ اراسىنا قانداي تىنىس بەلگىسى قويلادى؟
ءىىى. «وي شاقىرۋ».
- بالالار تولىقتاۋىش دەگەندە كوز الدارىڭا نە كەلەدى؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى.
- تولىقتاۋىش سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەسى.
- تولىقتاۋىش تۇرلاۋلى سويلەمنىڭ قاتارىنا جاتپايدى.
- تولىقتاۋىشتى ەستە ساقتاۋ وڭاي. ويتكەنى ول سەپتىكتەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
- كۇندەلىكتى ءسوز قولدانىستا كوپ پايدالانامىز.
- ماقال – ماتەلدەردە ءجيى كەزدەسەدى.
پروبلەمالىق سۇراقتاردان كەيىن بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن انىقتاپ تاقىرىپقا ساي قانداي ماقسات قوياتىندىقتارىن سۇراۋ. سوڭىنان ءوزىمنىڭ ماقساتىممەن سالىستىرۋ.
III. جاڭا ساباق. تولىقتاۋىش
وقۋشىلار كىتاپتاعى ەرەجەنى وقيدى: تولىقتاۋىش دەپ بايانداۋىش بىلدىرەتىن امال - ارەكەتتى، ءىس - وقيعانى زاتتىق ماعىنا جاعىنان تولىقتىرۋ ءۇشىن جۇمسالاتىن سويلەم مۇشەسىن ايتامىز. تولىقتاۋىش كوبىنەسە بايانداۋىشپەن بايلانىسقا تۇسەدى. مىسالى: قورقاق كولەڭكەسىنەن قورقادى.
تولىقتاۋىش قۇرامىنا قاراي:
تولىقتاۋىش دارا، كۇردەلى، ءۇيىرلى بولىپ بولىنەدى.
1. ءبىر سوزدەن بولعان تولىقتاۋىشتى دارا تولىقتاۋىش دەيمىز. جاقسىنى ارمان ازدىرار، جاماندى قۇلقىن توزدىرار.
2. كۇردەلى سوزدەردەن بولعان تولىقتاۋىشتى كۇردەلى تولىقتاۋىش دەيمىز. اتا - اناڭا ادال قىزمەت ەت.
3. ءۇيىرلى مۇشەدەن بولعان تولىقتاۋىشتى ءۇيىرلى تولىقتاۋىش دەپ اتايمىز. جاساۋ دەگەننەن كوز تۇنادى.
ءمۇعالىم: اسانبايەۆا ەلدانا باقىت قىزى
تولىقتاۋىش. تۋرا جانە جاناما تولىقتاۋىشتار جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: تولىقتاۋىش. تۋرا جانە جاناما تولىقتاۋىشتار
ماقساتى:
1) وقۋشىلارعا تولىقتاۋىشتىڭ انىقتاماسىن، جاسالۋ جولدارىن، سويلەم ىشىندە تابا ءبىلۋ قابىلەتتىلىكتەرىن، العان بىلىمدەرىن نىعايتۋ؛
2) ويلاۋ، ەستە ساقتاۋ مەن قاتار جان - جاقتى سۇراقتار قويۋ ارقىلى ىزدەنىسىن، ءتىل بايلىعىن، شىعارماشىلىق قابىلەتىن دامىتۋ؛
3) وقۋشىلاردى ۇقىپتىلىققا، ساۋاتتى، تازا جازۋعا، ەڭبەكسۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ.
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت،
كورنەكىلىكتەر: ينتەربەلسەندى تاقتا، پوستەر، ماركەرلەر، سمايليكتار، باعالاۋ پاراقتارى ت. ب.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق – جاۋاپ، جاتتىعۋ - تالداۋ جۇمىستارى.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. امانداسۋ، وقۋشىلاردى تۇگەندەۋ.
توپقا ءبولۋ: وقۋشىلار ارنايى كارتوچكالار ارقىلى ءتورت توپقا بولىنەدى.
ءىى. ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ، وتكەن تاقىرىپتاردى قايتالاۋ.
ءسوزجۇمباق تۇرىندە ءار توپقا بىرنەشە سۇراقتار قويۋ ارقىلى وتكەن تاقىرىپتاردى ەسكە ءتۇسىرۋ جانە جاڭا تىقىرپقا كوشۋ:
ت ۇ ر ل ا ۋ ل ى
ي ن ت و ن ا س ي يا
ك ءۇ ر د ە ل ءى
ب ا يا ن د ا ۋ ى ش
ق ي م ى ل
ە ت ءى س ت ءى ك
د ا ر ا
ب ا س ت ا ۋ ى ش
ت ۇ ر ل ا ۋ س ى ز
س ى ز ى ق ش ا
سۇراقتار:
1) باستاۋىش پەن بايانداۋىشتى باسقاشا قانداي سويلەم مۇشەلەرى دەيمىز؟
2) سويلەمنىڭ ءتورت بەلگىسىنىڭ ءبىرى. سويلەمدە نە بولادى؟
3) ەكى نەمەسە ودان دا كوپ سوزدەن قۇرالعان سويلەم مۇشەلەرىن قالاي اتايمىز؟
4) «نە ىستەدى؟»، «نە قىلدى؟»، «قايتتى؟» ت. س. س. سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سويلەم مۇشەسى قانداي؟
5) بايانداۋىش زاتتىڭ، ادامنىڭ نەسىن بىلدىرەدى؟
6) بايانداۋىش كوبىنەسە قانداي ءسوز تابىنان جاسالادى؟
7) ءبىر عانا سوزدەن قۇرالاتىن سويلەم مۇشەلەرى قالاي اتالادى؟
8) ءىس - ارەكەت يەسىن، نەگىزگى وبەكتىنى ءبىلدىرىپ، «كىم؟»، «نە؟»، «كىمدەر؟»، «نەلەر؟» دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەتىن سويلەم مۇشەسى؟
9) سويلەمدە بولۋى مىندەتتى ەمەس سويلەم مۇشەلەرىن قالاي اتايمىز؟
10) باستاۋىش پەن بايانداۋىش ءبىر ءسوز تابىنان بولسا، ەكەۋىنىڭ اراسىنا قانداي تىنىس بەلگىسى قويلادى؟
ءىىى. «وي شاقىرۋ».
- بالالار تولىقتاۋىش دەگەندە كوز الدارىڭا نە كەلەدى؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋاپتارى.
- تولىقتاۋىش سويلەمنىڭ تۇرلاۋسىز مۇشەسى.
- تولىقتاۋىش تۇرلاۋلى سويلەمنىڭ قاتارىنا جاتپايدى.
- تولىقتاۋىشتى ەستە ساقتاۋ وڭاي. ويتكەنى ول سەپتىكتەردىڭ سۇراقتارىنا جاۋاپ بەرەدى.
- كۇندەلىكتى ءسوز قولدانىستا كوپ پايدالانامىز.
- ماقال – ماتەلدەردە ءجيى كەزدەسەدى.
پروبلەمالىق سۇراقتاردان كەيىن بۇگىنگى جاڭا ساباقتىڭ تاقىرىبىن انىقتاپ تاقىرىپقا ساي قانداي ماقسات قوياتىندىقتارىن سۇراۋ. سوڭىنان ءوزىمنىڭ ماقساتىممەن سالىستىرۋ.
III. جاڭا ساباق. تولىقتاۋىش
وقۋشىلار كىتاپتاعى ەرەجەنى وقيدى: تولىقتاۋىش دەپ بايانداۋىش بىلدىرەتىن امال - ارەكەتتى، ءىس - وقيعانى زاتتىق ماعىنا جاعىنان تولىقتىرۋ ءۇشىن جۇمسالاتىن سويلەم مۇشەسىن ايتامىز. تولىقتاۋىش كوبىنەسە بايانداۋىشپەن بايلانىسقا تۇسەدى. مىسالى: قورقاق كولەڭكەسىنەن قورقادى.
تولىقتاۋىش قۇرامىنا قاراي:
تولىقتاۋىش دارا، كۇردەلى، ءۇيىرلى بولىپ بولىنەدى.
1. ءبىر سوزدەن بولعان تولىقتاۋىشتى دارا تولىقتاۋىش دەيمىز. جاقسىنى ارمان ازدىرار، جاماندى قۇلقىن توزدىرار.
2. كۇردەلى سوزدەردەن بولعان تولىقتاۋىشتى كۇردەلى تولىقتاۋىش دەيمىز. اتا - اناڭا ادال قىزمەت ەت.
3. ءۇيىرلى مۇشەدەن بولعان تولىقتاۋىشتى ءۇيىرلى تولىقتاۋىش دەپ اتايمىز. جاساۋ دەگەننەن كوز تۇنادى.
ءمۇعالىم: اسانبايەۆا ەلدانا باقىت قىزى
تولىقتاۋىش. تۋرا جانە جاناما تولىقتاۋىشتار جۇكتەۋ
You Might Also Like
