قۇمىرسقانىڭ قاناعاتى (ەرتەگى)
قۇمىرسقانىڭ قاناعاتى ەرتەگىسى
ەرتەدە ءبىر دانىشپان كىسى بولىپتى. ول كىسى جان - جانۋارلاردىڭ، قۇرت - قۇمىرسقانىڭ ءتىلىن بىلەدى ەكەن.
ءبىر كۇنى الگى دانىشپان جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپتى. جارتى جولعا كەلگەندە، ات شالدىرىپ، دەمالىپ وتىرسا، كىشكەنتاي ءبىر قۇمىرسقانىڭ ءدان تاسىپ جۇرگەنىن كورەدى. ونى جەردەن كوتەرىپ الادى دا الاقانىنا سالىپ تۇرىپ:
– قانە، قۇمىرسقا، ايتشى، ءداندى قايدا الىپ باراسىڭ؟ – دەپ سۇرايدى.
– يلەۋىمە اپارامىن، – دەيدى قۇمىرسقا. ادام سۇرايدى:
– ونى قايتەسىڭ؟
– كەيىنگە ساقتايمىن، – دەيدى قۇمىرسقا. ادام:
– كوپ جينايسىڭ با؟ – دەپ سۇرايدى.
قۇمىرسقا ءوز شارۋاسىنىڭ جايىن بىلايشا باياندايدى:
– جازداي جۇمىس ىستەپ، جەيتىن ازىعىمدى جينايمىن دا قىستىگۇنى قاننەن - قاپەرسىز تىنىعىپ جاتامىن.
دانىشپان قۇمىرسقانى شىر اينالدىرا قاراي باستادى:
– باسىڭ نەگە ۇلكەن؟
– از سويلەپ، كوپ ويلايمىن.
– بەلىڭ نەگە قىلدىرىقتاي؟
– قوماعاي ەمەسپىن.
– جىلىنا قانشا ءدان جەيسىڭ؟
– ءبىر ءدان جەيمىن.
– سوعان قاناعات ەتەسىڭ بە؟
– ودان كوپ جەي بەرسەم، جەر بەتىندەگى باسقا قۇمىرسقالار اش قالماي ما؟ قاناعات كەرەك قوي!
قۇمىرسقانىڭ اقىلىنا، قاناعاتىنا، كورەگەندىگىنە سۇيسىنگەن دانىشپان ونى سىناپ كورمەك بولادى. قوراپقا ءبىر ءدان سالادى دا قۇمىرسقانى سوعان قوسا قامايدى. سونان سوڭ سۋ تيمەيتىن ءبىر جايلى جەرگە ورنالاستىرادى.
– ءبىر جىلدان كەيىن كەلەمىن. ءدانىڭ بار جەيتىن، قامسىز جاتا بەر، – دەيدى، دانىشپان قۇمىرسقاعا ەسكەرتىپ. وسىلايشا قۇمىرسقانىڭ ازىقتى قالاي ۇنەمدەيتىنىن بىلگىسى كەلەدى.
ءبىر جىل وتكەن سوڭ، دانىشپان الگى قۇمىرسقاعا قايتا ورالادى. ءوزى قويىپ كەتكەن جەردەن قوراپتى تاۋىپ الادى. قۇمىرسقانىڭ ءولى - ءتىرىسىن بىلمەك بولىپ، قوراپتى اشادى. قاراسا، قۇمىرسقا ءتىرى ەكەن. قاسىنا قالدىرعان جالعىز ءداننىڭ جارتىسىن عانا جەپتى. بۇعان تاڭدانعان دانىشپان:
– ەي، قۇمىرسقا، – دەپتى، مۇنىڭ سەبەبىن بىلمەك نيەتپەن. – سەن جىلىنا ءبىر ءدان جەيمىن دەپ ەدىڭ عوي. مىنا ءداندى نەگە تۇگەل جەمەي، جارتىسىن قالدىرعانسىڭ؟ نە سەبەپتەن سونشا ۇنەمدەدىڭ؟
سوندا قۇمىرسقا بىلاي دەپتى:
– ايتقانىڭ دۇرىس، مەن جىلىنا ءبىر ءدان جەيمىن، ول راس. ال سەن بولساڭ، مەنى قوراپقا سالىپ، قاماپ كەتتىڭ. سىرتقا شىعا المايمىن. ەگەر سەن مەنى بۇل قاماۋدان بوساتۋدى ۇمىتىپ كەتسەڭ، تاعى دا ءبىر جىل قاماۋدا جاتاتىن ەدىم. ءبىر ءداندى تۇگەل جەپ قويسام، اشتان ولەتىن ەدىم. سونى ويلاپ، قاناعات ەتتىم.
دانىشپان قۇمىرسقانىڭ شىدامدىلىعى مەن تاستاي بەرىك قاناعاتىنا قايران قالىپتى. ونى قاماپ كەتكەنىنىڭ قيانات بولعانىن، ازاپقا سالعانىن ەندى ءتۇسىنىپ:
– مەنىڭ ىستەگەنىم دۇرىس بولماپتى، كەشىر! – دەپتى دە قۇمىرسقانى قاماۋدان بوساتىپ جىبەرگەن ەكەن.
سودان كەيىن دانىشپان قاناعاتتىڭ قاسيەتىن ادام بالاسىنا ۇيرەتىپتى.
ەرتەدە ءبىر دانىشپان كىسى بولىپتى. ول كىسى جان - جانۋارلاردىڭ، قۇرت - قۇمىرسقانىڭ ءتىلىن بىلەدى ەكەن.
ءبىر كۇنى الگى دانىشپان جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپتى. جارتى جولعا كەلگەندە، ات شالدىرىپ، دەمالىپ وتىرسا، كىشكەنتاي ءبىر قۇمىرسقانىڭ ءدان تاسىپ جۇرگەنىن كورەدى. ونى جەردەن كوتەرىپ الادى دا الاقانىنا سالىپ تۇرىپ:
– قانە، قۇمىرسقا، ايتشى، ءداندى قايدا الىپ باراسىڭ؟ – دەپ سۇرايدى.
– يلەۋىمە اپارامىن، – دەيدى قۇمىرسقا. ادام سۇرايدى:
– ونى قايتەسىڭ؟
– كەيىنگە ساقتايمىن، – دەيدى قۇمىرسقا. ادام:
– كوپ جينايسىڭ با؟ – دەپ سۇرايدى.
قۇمىرسقا ءوز شارۋاسىنىڭ جايىن بىلايشا باياندايدى:
– جازداي جۇمىس ىستەپ، جەيتىن ازىعىمدى جينايمىن دا قىستىگۇنى قاننەن - قاپەرسىز تىنىعىپ جاتامىن.
دانىشپان قۇمىرسقانى شىر اينالدىرا قاراي باستادى:
– باسىڭ نەگە ۇلكەن؟
– از سويلەپ، كوپ ويلايمىن.
– بەلىڭ نەگە قىلدىرىقتاي؟
– قوماعاي ەمەسپىن.
– جىلىنا قانشا ءدان جەيسىڭ؟
– ءبىر ءدان جەيمىن.
– سوعان قاناعات ەتەسىڭ بە؟
– ودان كوپ جەي بەرسەم، جەر بەتىندەگى باسقا قۇمىرسقالار اش قالماي ما؟ قاناعات كەرەك قوي!
قۇمىرسقانىڭ اقىلىنا، قاناعاتىنا، كورەگەندىگىنە سۇيسىنگەن دانىشپان ونى سىناپ كورمەك بولادى. قوراپقا ءبىر ءدان سالادى دا قۇمىرسقانى سوعان قوسا قامايدى. سونان سوڭ سۋ تيمەيتىن ءبىر جايلى جەرگە ورنالاستىرادى.
– ءبىر جىلدان كەيىن كەلەمىن. ءدانىڭ بار جەيتىن، قامسىز جاتا بەر، – دەيدى، دانىشپان قۇمىرسقاعا ەسكەرتىپ. وسىلايشا قۇمىرسقانىڭ ازىقتى قالاي ۇنەمدەيتىنىن بىلگىسى كەلەدى.
ءبىر جىل وتكەن سوڭ، دانىشپان الگى قۇمىرسقاعا قايتا ورالادى. ءوزى قويىپ كەتكەن جەردەن قوراپتى تاۋىپ الادى. قۇمىرسقانىڭ ءولى - ءتىرىسىن بىلمەك بولىپ، قوراپتى اشادى. قاراسا، قۇمىرسقا ءتىرى ەكەن. قاسىنا قالدىرعان جالعىز ءداننىڭ جارتىسىن عانا جەپتى. بۇعان تاڭدانعان دانىشپان:
– ەي، قۇمىرسقا، – دەپتى، مۇنىڭ سەبەبىن بىلمەك نيەتپەن. – سەن جىلىنا ءبىر ءدان جەيمىن دەپ ەدىڭ عوي. مىنا ءداندى نەگە تۇگەل جەمەي، جارتىسىن قالدىرعانسىڭ؟ نە سەبەپتەن سونشا ۇنەمدەدىڭ؟
سوندا قۇمىرسقا بىلاي دەپتى:
– ايتقانىڭ دۇرىس، مەن جىلىنا ءبىر ءدان جەيمىن، ول راس. ال سەن بولساڭ، مەنى قوراپقا سالىپ، قاماپ كەتتىڭ. سىرتقا شىعا المايمىن. ەگەر سەن مەنى بۇل قاماۋدان بوساتۋدى ۇمىتىپ كەتسەڭ، تاعى دا ءبىر جىل قاماۋدا جاتاتىن ەدىم. ءبىر ءداندى تۇگەل جەپ قويسام، اشتان ولەتىن ەدىم. سونى ويلاپ، قاناعات ەتتىم.
دانىشپان قۇمىرسقانىڭ شىدامدىلىعى مەن تاستاي بەرىك قاناعاتىنا قايران قالىپتى. ونى قاماپ كەتكەنىنىڭ قيانات بولعانىن، ازاپقا سالعانىن ەندى ءتۇسىنىپ:
– مەنىڭ ىستەگەنىم دۇرىس بولماپتى، كەشىر! – دەپتى دە قۇمىرسقانى قاماۋدان بوساتىپ جىبەرگەن ەكەن.
سودان كەيىن دانىشپان قاناعاتتىڭ قاسيەتىن ادام بالاسىنا ۇيرەتىپتى.
You Might Also Like
-
حالقىمىز «بالاڭدى ءوز تاربيەڭمەن تاربيەلەمە، ءوز ۇلتىڭنىڭ تاربيەسىمەن تاربيەلە» دەگەن ەكەن. وسى جەردە قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى، عالىم م. جۇمابايەۆتىڭ مىنا ءسوزى ويعا ورالادى: «ۇلت تاربيەسى – باياعىدان ب...
