InfoHub Logo

ءبىر قورادا توقتى قوشقار، بۇزاۋ بۇقا، لاق تەكە – ۇشەۋى دوس ەكەن. ءبىر كۇنى كۇن شىعا بورتە لاق ورنىنان اتىپ تۇرادى دا كەرىلىپ-سوزىلىپ، پىسقىرىنىپ، ۇيقىسىن اشادى. سونان سوڭ سەكىرىپ بارىپ، كۇيسەپ جاتقان كوك قاسقا مارقانى سۇزگىلەپ تۇرعىزادى. ەكەۋى قاسقا بۇزاۋعا كەلەدى. لاق تەكە ەكى جولداسىنا بىلاي دەيدى:

          — جۇرىڭدەر، سەرۋەندەپ قايتالىق. اناۋ كورىنگەن سارى ادىرعا بارايىق. وندا ءمولدىر بۇلاق بار. سۇيىكتى اسىمىز، ولەڭ شوپكە تويامىز. توقتى قوشقار بالعىن بالاۋساسىن تەرىپ جەسىن. مەنىڭ تۇياعىم قىشىدى، تاستان-تاسقا سەكىرەيىن، ءتىلىم قىشىدى، قىناسىن تەرىپ جەيىن، جۇرىڭدەر!

          لاق تەكە باستايدى دا ۇشەۋى ءجۇرىپ كەتەدى. كەلە جاتىپ، جولدان ءبىر قاپ بيداي تاۋىپ الادى.

          — مۇنى قايتەمىز؟ – دەيدى توقتى قوشقار.

          — اۋزى ۇلكەن عوي، بۇزاۋ بۇقا ءبىر اساسىن، توقتى قوشقار ەكى اساسىن، مەنىڭ اۋزىم كىشكەنتاي، مەن ءۇش اسايىن. ءسويتىپ، ازىق قىلايىق، – دەپ، لاق تەكە مۇيىزىمەن ءىلىپ الىپ، بۇزاۋ بۇقانىڭ ارقاسىنا سالىپ قويادى. سونان سوڭ لاق باستاپ، ۇشەۋى تاعى دا ءجۇرىپ بەرەدى. اۋىلدان ۇزاپ كەتەدى. بۇلاردى ايدالادا ءبىر كوكجال قاسقىر كورىپ قالادى دا قۋالاي جونەلەدى. ۇشەۋى قاشىپ وتىرىپ، ءبىر جارتاستىڭ قۋىسىنا بارىپ تىعىلادى. سونان سوڭ لاق تەكە جولداستارىنا:

          — قاسقىر ۇڭگىرگە كىرە بەرگەندە، مەن مۇيىزىممەن تۇمسىعىن قابىرعاعا قىسا قويايىن. توقتى قوشقار، سول كەزدە سەن بار پارمەنىڭمەن قوس وكپەسىن سوعىپ-سوعىپ جىبەر، – دەيدى.

          اۋزى ىرسيعان، ءتىلى سالاقتاعان، سىلەكەيى شۇبىرعان، كوزى جايناپ، ىرسىلداعان قاسقىر ۇڭگىرگە باسىن سۇعا بەرگەندە، لاق تەكە مۇيىزىمەن قاسقىردى تۇمسىعىنان قىسا قالادى دا:

          —ال، توقتى قوشقار، پارمەنىڭمەن سوق! – دەيدى.

          توقتى قوشقار شەگىنشەكتەپ بارىپ، قاسقىردى قوس وكپەسىنەن قابىرعاعا جاپسىرا ءتۇيىپ-تۇيىپ جىبەرەدى. قاسقىر قان قۇسىپ، زار جىلاپ، ۇڭگىردەن اتىپ شىعادى.

          — ۋۋا، ۋ-ۋ-اا، ءبىر كەرەمەت ۇستاسى بار ەكەن، تەمىردەن قىسقاشى بار ەكەن، قىسقاشىمەن قىسىپ تۇرىپ، بالعاسىمەن سوعىپ ەدى، ءولىپ قالا جازدادىم، – دەپ، تۇمسىعىن كوككە كوتەرىپ ۇليدى.

          توقتى قوشقار، بۇزاۋ بۇقا، لاق تەكە ۇشەۋى جالما-جان ۇڭگىردەن شىعادى دا ءارى قاشادى. الگى قاسقىردىڭ ۇلىعان داۋسىن ەستىپ، باسقا قاسقىرلار دا جينالادى. ۇشەۋىن قۋا جونەلەدى. ولار ءبىر بايتەرەكتىڭ تۇبىنە جەتىپ قالعان ەكەن. لاق تەكە اۋەلى مۇيىزىمەن ءىلىپ الىپ، بۇزاۋ بۇقانى لاقتىرادى. ول بارىپ، بايتەرەكتىڭ تومەنگى ءبىر بۇتاعىنا ىلىنەدى. ودان كەيىن توقتى قوشقاردى لاقتىرادى. ول بارىپ، جوعارىراق ءبىر بۇتاققا ىلىنەدى. ءوزى ىشقىنا قارعىپ، ەڭ جوعارعى بۇتاققا شىعىپ الادى.

          سوڭدارىنان جەتكەن كوپ قاسقىر ەندى بايتەرەكتى قورشاپ تۇرا قالىسادى. بويلارى جەتپەيتىن بولعان سوڭ، ءبىر قاسقىردىڭ ۇستىنە ءبىر قاسقىر ءمىنىپ، ساتىلاپ شىعا باستايدى. ەڭ ۇستىڭگى قاسقىردىڭ اۋزى بۇزاۋ بۇقاعا تاقاپ قالادى. ەڭ استىندا تۇرعان الگى سوققى جەگەن قاسقىر ەكەن. سونى كورگەن لاق تەكە:

          —ال، بۇزاۋ بۇقا، استىڭعى قاسقىردى مىقتاپ سوق! – دەپ، ايقايلاپ جىبەرەدى. مۇنى ەستىپ، استىڭعى قاسقىر تۇرا قاشقاندا، ۇستىڭگى قاسقىرلار قيراي قۇلايدى دا بەت-بەتىمەن قاشا جونەلەدى.

          توقتى قوشقار، بۇزاۋ بۇقا، لاق تەكە – ۇشەۋى قاسقىردان امان-ەسەن قۇتىلىپ، جايراڭداپ كەلە جاتادى. جولدان ءبىر ولگەن تۇلكى تاۋىپ الادى.

          — مۇنى قايتەمىز؟ – دەيدى توقتى قوشقار.

          — كەرەك بولار، – دەيدى دە لاق تەكە مۇيىزىمەن ءىلىپ الىپ، بۇزاۋ بۇقاعا ارتا سالادى.

          ۇشەۋى كەلە جاتسا، ءبىر ۇيدەن دومبىرا تارتىپ، ءان سالعان داۋىس ەستىلەدى. لاق تەكە:

          — جۇرىڭدەر، كىرەيىك، – دەيدى. بۇزاۋ بۇقا:

          — قوي، كىرمەيىك، – دەيدى.

          اقىرى بولماي، لاق تەكە باستاپ، ۇشەۋى ۇيگە كىرەدى. ولگەن تۇلكىنىڭ تەرىسىن بوساعاعا تاستاي سالادى. ۇيدە ايۋ، قاسقىر، تۇلكى دۋمان قۇرىپ وتىر ەكەن. قاسقىر دومبىرا تارتىپ، تۇلكى ولەڭ ايتىپ، ايۋ قۇلاق سالىپ وتىرادى. بۇلاردى كورە سالىپ، تۇلكى قۋانىپ كەتەدى. دومبىرانى قاسقىردىڭ قولىنان جۇلىپ الىپ، ولەڭدەتە سارناي جونەلەدى:

  — شىڭگىر، شىڭگىر، شىڭگىرلەك،

  ايۋ – ءبىزدىڭ اپامىز،

  قاسقىر– ءبىزدىڭ قابان بي،

  تۇلكى – ءبىزدىڭ تۇمەن بي.

  شىڭگىر، شىڭگىر، شىڭگىرلەك،

  بۇزاۋ ءبىزدىڭ نەمىز؟

  توقتى ءبىزدىڭ نەمىز؟

  لاق ءبىزدىڭ نەمىز؟

 

  شىڭگىر، شىڭگىر، شىڭگىرلەك،

   بۇزاۋ بۇقا ءبىر كۇندىك،

  توقتى قوشقار ءبىر تۇندىك،

  لاق تەكە ءبىر تۇستىك...

 

          مۇنى ەستىگەن سوڭ لاق تەكە:

          — اكەل بەرى! – دەپ، دومبىرانى تۇلكىدەن جۇلىپ الادى دا:

                              — تىڭگىر، تىڭگىر، تىڭگىرلەك،

                              ايۋ بيكە تەرىسىن،

                              استىعا ساپ ءجۇن قىلدىق،

                              قاسقىر ءبيدىڭ تەرىسىن،

                              يلەپ-يلەپ تون قىلدىق،

                              تۇلكى ءبىزدىڭ تۇماقتىق! – دەپ، تاقىلداپ قويا بەرەدى.

          سول كەزدە تۇلكىنىڭ كوزى بوساعادا جاتقان ولگەن تۇلكىنىڭ تەرىسىن شالىپ قالادى دا «ءا...بۇلار تۇلكىنى قىرىپ كەلەدى ەكەن عوي» دەپ ويلاپ، ۇيدەن شىعا قاشادى. ونى كورىپ قاسقىر مەن ايۋ دا زىتادى.

          ءسويتىپ، توقتى قوشقار، بۇزاۋ بۇقا، لاق تەكە – ۇشەۋى امان-ەسەن قوراعا قايتىپ ورالىپتى.

---