تۇراقتى تىركەستەر 5-سىنىپ
تۇراقتى تىركەستەر
5 – سىنىپ
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇراقتى تىركەستەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە ولاردى ءسوز ارالىعىندا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە، ەڭبەكقورلىققا، ۇلكەندى قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، اقىل – ويىن، سانا – سەزىمىن دامىتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ۇعىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءتۇرلى - ءتۇستى جۇلدىزشالار
ءپانارالىق بايلانىس: اعىلشىن ءتىلى، ورىس ءتىلى، ءان
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، سىنىپتىڭ تازالىعىن قاراۋ.
سىنىپتى تۇگەندەۋ جانە نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
سىنىپتى «العىرلار» جانە «بىلگىرلەر» دەپ ەكى توپقا بولەدى.
ءىى. جاڭا ساباق:
ەكى نە ودان كوپ ءسوزدىڭ تىركەسىنەن قۇرالىپ، ءبىرتۇتاس ۇعىمدى بەرەتىن، ءسويتىپ ءبىر ءسوزدىڭ ورنىنا جۇمسالاتىن اۋىسپالى ماعىناداعى تىركەستى تۇراقتى تىركەس دەپ اتايمىز. مىسالى: اۋزىن اشپاۋ – ۇندەمەۋ، كوزدى اشىپ - جۇمعانشا – لەزدە.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى يگەرۋ كەزەڭدەرى:
1 - ءبولىم: «بالاماسىن تابىڭدار»
«العىرلار»توبىنا ------------------- «بىلگىرلەر» توبىنا
1. ات ءىزىن سالماۋ -------------------------1. ينەدەي قادالۋ
2. قول ۇشىن بەرۋ -----------------------2. مۇزعا وتىرعىزۋ
3. ءتىس جارماۋ -----------------------------3. يت تۇمسىعى وتپەيتىن
4. موينى جار بەرمەۋ -----------------4. جەرگە كىرىپ كەتە جازداۋ
5. ءتورت كوزى تۇگەل ------------------------5. اۋزىن قۋ شوپپەن ءسۇرتۋ
6. بەتىنەن قاقپاۋ -----------------------6. قابىرعاڭمەن كەڭەس
2 - ءبولىم: «سۋرەتتەر سويلەيدى»
وقۋشىلارعا سلايدپەن اۋىز، مۇرىن، مۇز، جۇرەك، پىشاق، يت، قويان، شاشتىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. سول سۋرەتكە قاراپ تۇراقتى تىركەس قۇرايدى جانە سول ءسوزدى ءۇش تىلگە اۋدارادى.
3 - ءبولىم: «وقۋلىقپەن جۇمىس»
1 - جاتتىعۋ.
تۇراقتى تىركەستەردى قۇراستىرىپ، سويلەم قۇراۋ
2 - جاتتىعۋ.
تاتۋ، دوس – اراسىنان قىل وتپەيتىن
الىس، قاشىق – يت ارقاسى قياندا، يت ولگەن جەر
ۇيالۋ – جەرگە كىرىپ كەتە جازداۋ
ۇرلىق – قولدى بولدى
مومىن – قوي اۋزىنان ءشوپ الماس
4 - ءبولىم «ءازىل ارالاس سۇراقتار»
ەكى توپقا ماعىناسى قيسىق سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار وعان تۇراقتى تىركەسپەن جاۋاپ بەرەدى.
1. ادامنىڭ توبەسى اسپانعا جەتە مە؟
2. سويلەگەندە ءسوز اۋىزدان ءتۇسىپ قالا ما؟
3. ەكى اياق ءبىر ەتىككە سيا ما؟
4. ادامنىڭ قاي جەرىندە نان پىسەدى؟
5. كوز ساتىلا ما؟ ول نە دەگەن ءسوز؟
6. ادامنىڭ اياعى، قولى ءتۇرلى - تۇستە بولا ما؟
7. ماسەلەنىڭ قابىرعاسى بولا ما؟
8. جۇمىستىڭ اياعى بولا ما؟
9. قار جانا ما؟
5 - ءبولىم «تاۋىپ جاز»
وقۋشىلار تۇراقتى تىركەستەردىڭ جالعاسىن تابادى.
«العىرلار» توبىنا
1...... ءنىڭ تۇگى بار (جۇرەك)
2...... ىن ءشۇيىرۋ(مۇرنىن)
3...... ىن كوككە كوتەرۋ
4...... ىنە كوك الا شىبىن ۇيمەلەتۋ(كوز)
«بىلگىرلەر» توبىنا
1...... تاي ۇشتى (مۇرت)
2...... ىڭدى بالتا كەسپەيدى (مۇرت)
3...... ءى تويماۋ (كوز)
4. تۇيە ۇستىنەن..... ءۇيتۋ
6 - ءبولىم «اداسقان سوزدەر»
تاياق
شىڭق ەتەر
اعاش
سوقا
شىبى
اۋىز
سۋالۋ
كوز
بەت
جەر
بەت
شانشىلۋ
اياق
مۇرىن
بەل
ەزۋ
قۇلاعىندا
اۋىز
ءتىس
ەرىن
ءىV. بەكىتۋ
شىعارماشىلىق جۇمىس
«انام – مەنىڭ باقىتىم» تاقىرىبىندا ەسسە جازۋ. انا تۋرالى اۋەن ويناپ تۇرادى، وقۋشىلار تومەندەگى تۇراقتى تىركەستەردى ءماتىن ىشىنە كىرىستىرۋ قاجەت.
«ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولۋ»، «انا ءسۇتىن اقتاۋ»، «توبەسى كوككە جەتكەندەي»، «كوز ىلمەۋ»، «جان ۇشىرۋ».
V. قورىتىندى: ساباقتى قورىتىندىلاي كەلە، ەڭ كوپ جۇلدىزشا جيناعان توپ جەڭىسكە جەتەدى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما:
ا) تاقىرىپتى وقىپ كەلۋ؛
ب) 3 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ
Vءىى. وقۋشىلاردى باعالاۋ
5 – سىنىپ
ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا تۇراقتى تىركەستەر تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە ولاردى ءسوز ارالىعىندا قولدانا بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ءا) تاربيەلىك: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە، ەڭبەكقورلىققا، ۇلكەندى قۇرمەتتەي بىلۋگە ۇيرەتۋ؛
ب) دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ءتىل بايلىعىن، اقىل – ويىن، سانا – سەزىمىن دامىتۋ؛
ساباقتىڭ ءتۇرى: ويىن ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ۇعىمدى مەڭگەرتۋ
ساباقتىڭ ءادىسى: ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، ءتۇرلى - ءتۇستى جۇلدىزشالار
ءپانارالىق بايلانىس: اعىلشىن ءتىلى، ورىس ءتىلى، ءان
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ: وقۋشىلارمەن سالەمدەسىپ، سىنىپتىڭ تازالىعىن قاراۋ.
سىنىپتى تۇگەندەۋ جانە نازارلارىن ساباققا اۋدارۋ.
سىنىپتى «العىرلار» جانە «بىلگىرلەر» دەپ ەكى توپقا بولەدى.
ءىى. جاڭا ساباق:
ەكى نە ودان كوپ ءسوزدىڭ تىركەسىنەن قۇرالىپ، ءبىرتۇتاس ۇعىمدى بەرەتىن، ءسويتىپ ءبىر ءسوزدىڭ ورنىنا جۇمسالاتىن اۋىسپالى ماعىناداعى تىركەستى تۇراقتى تىركەس دەپ اتايمىز. مىسالى: اۋزىن اشپاۋ – ۇندەمەۋ، كوزدى اشىپ - جۇمعانشا – لەزدە.
ءىىى. جاڭا تاقىرىپتى يگەرۋ كەزەڭدەرى:
1 - ءبولىم: «بالاماسىن تابىڭدار»
«العىرلار»توبىنا ------------------- «بىلگىرلەر» توبىنا
1. ات ءىزىن سالماۋ -------------------------1. ينەدەي قادالۋ
2. قول ۇشىن بەرۋ -----------------------2. مۇزعا وتىرعىزۋ
3. ءتىس جارماۋ -----------------------------3. يت تۇمسىعى وتپەيتىن
4. موينى جار بەرمەۋ -----------------4. جەرگە كىرىپ كەتە جازداۋ
5. ءتورت كوزى تۇگەل ------------------------5. اۋزىن قۋ شوپپەن ءسۇرتۋ
6. بەتىنەن قاقپاۋ -----------------------6. قابىرعاڭمەن كەڭەس
2 - ءبولىم: «سۋرەتتەر سويلەيدى»
وقۋشىلارعا سلايدپەن اۋىز، مۇرىن، مۇز، جۇرەك، پىشاق، يت، قويان، شاشتىڭ سۋرەتتەرى كورسەتىلەدى. سول سۋرەتكە قاراپ تۇراقتى تىركەس قۇرايدى جانە سول ءسوزدى ءۇش تىلگە اۋدارادى.
3 - ءبولىم: «وقۋلىقپەن جۇمىس»
1 - جاتتىعۋ.
تۇراقتى تىركەستەردى قۇراستىرىپ، سويلەم قۇراۋ
2 - جاتتىعۋ.
تاتۋ، دوس – اراسىنان قىل وتپەيتىن
الىس، قاشىق – يت ارقاسى قياندا، يت ولگەن جەر
ۇيالۋ – جەرگە كىرىپ كەتە جازداۋ
ۇرلىق – قولدى بولدى
مومىن – قوي اۋزىنان ءشوپ الماس
4 - ءبولىم «ءازىل ارالاس سۇراقتار»
ەكى توپقا ماعىناسى قيسىق سۇراقتار قويىلادى. وقۋشىلار وعان تۇراقتى تىركەسپەن جاۋاپ بەرەدى.
1. ادامنىڭ توبەسى اسپانعا جەتە مە؟
2. سويلەگەندە ءسوز اۋىزدان ءتۇسىپ قالا ما؟
3. ەكى اياق ءبىر ەتىككە سيا ما؟
4. ادامنىڭ قاي جەرىندە نان پىسەدى؟
5. كوز ساتىلا ما؟ ول نە دەگەن ءسوز؟
6. ادامنىڭ اياعى، قولى ءتۇرلى - تۇستە بولا ما؟
7. ماسەلەنىڭ قابىرعاسى بولا ما؟
8. جۇمىستىڭ اياعى بولا ما؟
9. قار جانا ما؟
5 - ءبولىم «تاۋىپ جاز»
وقۋشىلار تۇراقتى تىركەستەردىڭ جالعاسىن تابادى.
«العىرلار» توبىنا
1...... ءنىڭ تۇگى بار (جۇرەك)
2...... ىن ءشۇيىرۋ(مۇرنىن)
3...... ىن كوككە كوتەرۋ
4...... ىنە كوك الا شىبىن ۇيمەلەتۋ(كوز)
«بىلگىرلەر» توبىنا
1...... تاي ۇشتى (مۇرت)
2...... ىڭدى بالتا كەسپەيدى (مۇرت)
3...... ءى تويماۋ (كوز)
4. تۇيە ۇستىنەن..... ءۇيتۋ
6 - ءبولىم «اداسقان سوزدەر»
تاياق
شىڭق ەتەر
اعاش
سوقا
شىبى
اۋىز
سۋالۋ
كوز
بەت
جەر
بەت
شانشىلۋ
اياق
مۇرىن
بەل
ەزۋ
قۇلاعىندا
اۋىز
ءتىس
ەرىن
ءىV. بەكىتۋ
شىعارماشىلىق جۇمىس
«انام – مەنىڭ باقىتىم» تاقىرىبىندا ەسسە جازۋ. انا تۋرالى اۋەن ويناپ تۇرادى، وقۋشىلار تومەندەگى تۇراقتى تىركەستەردى ءماتىن ىشىنە كىرىستىرۋ قاجەت.
«ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولۋ»، «انا ءسۇتىن اقتاۋ»، «توبەسى كوككە جەتكەندەي»، «كوز ىلمەۋ»، «جان ۇشىرۋ».
V. قورىتىندى: ساباقتى قورىتىندىلاي كەلە، ەڭ كوپ جۇلدىزشا جيناعان توپ جەڭىسكە جەتەدى.
Vءى. ۇيگە تاپسىرما:
ا) تاقىرىپتى وقىپ كەلۋ؛
ب) 3 – جاتتىعۋدى ورىنداۋ
Vءىى. وقۋشىلاردى باعالاۋ
You Might Also Like
-
ماقساتى: 1. جاقسىلىق اتاۋلىنىڭ بارلىعى كۇننىڭ نۇرىنان، انانىڭ مەيىرىمىنەن تارايتىنىن ۇعىندىرۋ، انا ەڭبەگىن قادىرلەي ءبىلۋ، بالانىڭ انا الدىنداعى پارىزىن وتەۋگە، تۇسىندىرۋگە، قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
