InfoHub Logo

قازاق باسىلىمىنىڭ قارلىعاشى «تۇركىستان ۋالاياتىنىڭ گازەتىندە» جاريالانعان ماتەريالداردىڭ كوپ بولىگى ءبىلىم، عىلىم جولىنا ارنالدى دەسەك ارتىق ايتقاندىق ەمەس. وعان دالەل رەتىندە، قازاقتىڭ تۇڭعىش عالىمى شوقان ۋاليحانوۆتىڭ ەڭبەكتەرى تۋرالى قازاق تىلىندەگى العاشقى ماقالانىڭ وسى گازەتتىڭ 1870 جىلعى ءۇشىنشى سانىندا جانە 1872 جىلعى ءبىرىنشى سانىندا باسىلعانىن كەلتىرۋگە بولادى. 

بىلىممەن قاتار گازەتتىڭ جىل سايىنعى باسىلعان ساندارىندا «ءار ءتۇرلى حابارلار» دەگەن اتپەن سان الۋان تاقىرىپتا ءسوز قوزعاعان ماقالالار جاريالانىپ تۇردى. سونىڭ العاشقىسى گازەتتىڭ 1870 جىلعى سانىندا باسىلعان بولاتىن. ماقالادا 2ء-شى ماي ايىندا تۇركىستان ۋالاياتىنا حابار الىپ تۇراتىن تەلەگرافتى ورناتپاققا رۇقسات شىققاندىعىن جانە گەنەرال- گۋبەرناتوردىڭ بۇيرىعىمەن تەلەگراف سىمىنىڭ ءسىبىر جاقتان كەلەتىنىن ايتقان بولسا، 1873 جىلعى جاريالانعان ماقالادا پەتەربۋرگتىڭ ءبىر گازەتىندە جازىلعان ماقالانى باياندايدى. بۇل جولعى ءار ءتۇرلى حاباردا كوپەستىڭ قىزىنا اسىق بولعان جاس جىگىتتىڭ، سۇيگەنىنە قولى جەتپەي، ءوزىن-وزى ولتىرمەك بولعانى ءسوز بولادى. الايدا، جىگىتتىڭ مىلتىقتى بىتىرامەن وقتاعانى سەبەپ بولىپ، جاراقاتتانىپ، ولمەي قالعانىمەن قورىتىندىلانادى. 

نەگىزىنەن بۇل «ءار ءتۇرلى حابارلاردا» ءسوز بولاتىن تاقىرىپتار وزگە مەملەكەتتەر تۋرالى. سونىمەن قاتار، مۇنداعى اقپارلار شەت ەل باسىلىمدارىنان الىنادى دەسەك تە بولادى. ماسەلەن، 1874 جىلعى 23 سانىنداعى حاباردا اۆتور ءوز ماقالاسىن «ورىس گازەتىندە جازىپتى» دەپ باستاپ، تەكە تۇركىمەندەردىڭ ءياۋمىت تۇرمەندەردىڭ داشلان اۋىلىن جاۋىزدىقپەن شاۋىپ كەتكەنىن ايتادى. 

گازەت وسى «ءار ءتۇرلى حابار» ايدارى ارقىلى كورشى ەلدەردەگى احۋالدارمەن وقىرماندارىن تانىستىرىپ وتىرعان بولسا كەرەك. جاھانداعى ءتۇرلى جايتتاردى، ءبىلىم- عىلىمدى،، پاتشا ۇكىمەتىنىڭ قابىلداعان بۇيرىعىن جاريالاي وتىرىپ، «تۇركىستان ۋالاياتىنىڭ گازەتى» حالىقتىڭ اراسىنداعى اعارتۋشىلىق پەن وركەنيەتتى كەڭىنەن ناسيحاتتاي الدى. 

---