اققايىڭعا اينالىپ سوققان جۇرەك تۋرالى
مەن سوڭعى كەزدەرى مۇقاعالي ماقاتايەۆ جايلى ەسكە العان سايىن ەكىۇداي سەزىم قۇشاعىنا بولەنىپ، ءوزىمدى قارسى اعىستار توعىسقان تۇستاعى شىرق ۇيىرىلگەن جەل قايىقتاي سەزىنەمىن.
ءبىرىنشىسى — كۇنى كەشە كەزدەيسوق كەزدەسە قالسا، كوڭىلىندەگىسىن كول-كوسىر ەتىپ ايتۋعا باتىلى بارماي جاسقانشاقتاعان بوزبالاداي، تەك كۇلىمدەگەن قوي كوزدەرى عانا اپپاق نيەتى مەن شالقار ىقىلاسىن كورسەتكەن كەيپىندە قولىمدى قىسىپ تۇراتىن ساتتەردە، نەمەسە ديدارى قىپ-قىزىل شاپاقتاي البىراپ، الاتاۋداي ءتونىپ كەلە جاتقاندا الىپ تۇلعانىڭ جانىندا مىسىم قۇرىپ بەيكۇنا كوجەكتەي بۇرسيگەن مەنىڭ ۇسىنعان قولىمدى الماستان، كەرميىق دالا-الاقاندارىمەن يىعىمنان قاپسىرا ۇستاعان كۇيى: «بالا، شەڭبەردەن شىعۋ كەرەك!» — دەپ جۇرگەن كۇندەردە، مەن ونىڭ پوەزياسىنا كەرەمەتتەي تابىناتىنىمدى، ءوزىن ىنتى-شىنتىممەن جاقسى كورەتىنىمدى نەگە ايتپادىم ەكەن؛ «ويدان ءمۇسىن ورناتىپ، قيالىمەن بولماستى بولدىرام دەپ» قايران كۇشىن سارقىپ، «كوتەرىلمەي جۇرگەندە ەڭسەم مەنىڭ، ارماندادىم، بىرەۋدى كورسەم دەدىم» دەپ اعىل-تەگىل سەزىممەن اساۋ شابىتتىڭ تىنىمسىز توعىسقان تاسقىندارىنان باس الا الماي:
«ماڭگىلىككە وزىممەن الا كەتكەن
مەنىڭ نازىك جانىمدى كىم تۇسىنەر؟» —
دەپ شارق ۇرىپ جۇرگەن كۇندەرىندە ونىڭ پوەزياسىنا دەگەن جۇرەك جىلۋىمدى قيپالاقتاپ ايتا الماي، كوڭىلدىڭ قىزۋى مەن الاقانداردىڭ جىلۋىنا دا سەلت ەتپەس شاعىندا — جۇرەگىنە جاقىن ەدىم، دوس ەدىم، تانىس ەدىم دەپ بەبەۋ قاققانىم نە دەگەن ساراڭ سەزىمدىلىك، نە دەگەن جارعاق ماڭدايلىق دەپ ءوزىمدى-وزىم جىلامسىراي جازالايمىن.
«جانارىمدى تۇمانمەن تۇمشالادىم،
سەرىپپەسى ءۇزىلىپ تۇر ساداعىم.
جىگىتىنەن قازاقتىڭ دوس تابا الماي،
........................................................................
اۋىرلار دەپ ويلاپ پا ەم مۇنشا ءحالىم؟..» —
دەپ، كوڭىلى ءسال جابىرقاۋ تارتقان ساتتە شىلدە كەشىنىڭ ساۋمال سامالىن قارا قاتقاق قىستاعى ماڭدايدان سوققان ۇشتىرما جەلدەي، جانى شۋاق شاشقاندا قاڭتاردىڭ ۇسكىرىگىن جۇپارلى دالانىڭ ايلى جاز كەشىنىڭ قۇشاعىنداي سەزىنەتىن الىپ اقىن جانىن كول-كوسىر قۋانىشقا توعىتار — مەندەيلەردىڭ اق سەزىمى عانا ەمەس پە ەدى؛ ءوز كەزىندە كورسەتە الماعان ىقىلاس-نيەتىمنىڭ، ونىڭ شەتسىز-شەكسىز شالقارلىعىنىڭ بۇگىن مۇقاعاليعا قانداي قۋات، نەندەي مەدەتى ءتيىپ جاتىر؛ اياۋلىسىن ايالاي الماۋدان ادامزاتتىڭ جۇرەگىن جارعا سوعۋمەن كۇن كەشىپ كەلە جاتقان عاسىرلار بويعى تاجىريبەسىنەن تاعىلىمدى ءتالىم الا الماي، جالعىز اتىن جايراتىپ الىپ جاپان دالادا جىلاپ وتىرعان جولاۋشىداي، ءالى كۇنگە كوڭىل كورلىگىنەن ارىلماۋىمىز تەگى پەندەشىلىكتىڭ بولمىسى شىعار...
ەكىنشىسى — دۇنيەدە ماڭگى ەشتەڭە جوق: سەزىم دە، سۇلۋلىق تا، باق-داۋلەت پەن بال-داۋرەن دە بايانسىز. دەمەك، جاراتىلىس پەرزەنتى — اقىن جۇرەگى دە ماڭگى سوعۋى مۇمكىن ەمەس. ءبىراق اقىننىڭ (مەن بۇل جەردە مۇقاعالي سىندى جۇزدەگەن جىلداردا ءبىر رەت تۋىپ، ادامزاتتىڭ رۋحاني بايلىعىنا، ماڭگى جاسار رۋحاني پەرزەنتىنە اينالاتىن بىرەگەي دارىندار حاقىندا ايتىپ وتىرمىن) جۇرەگىنەن شىققان جىرلار بار ەمەس پە؟! «ءجۇز جىل جاساپ جۇرەتىن جامان قارعانىڭ» قانسوقتا بەيشارا تىرلىگىن پوەزيانىڭ كوگىلدىر الەمىن ميزامداعى نايزاعايداي جارق ەتكىزىپ، «شوق جايناپ، وت بۇرىككەن قاسىمدايىن» زۋلاپ وتكەن اقىنعا تىلەپ نە جىنىمىز بار؟!
جالعىز ساتىمەن-اق الەمدى شۋاقتى شاپاققا بولەپ وتكەن ءومىردى كوكسەگەن كوڭىل كوكجيەگىنىڭ كەرەمەتتەي الىس ەمەستىگىنىڭ نىشانى ەمەس پە! ەندەشە الەمنىڭ كوگىلدىر كوك-جيەگىنە بەت العان مۇقاعالي جىرىنىڭ توپان تاسقىنى توننا-توننا قورعاسىن سالماعىنداي ەكپىنمەن قولاڭسا ساسىعان كولدەر مەن كولدەنەڭ جاتقان قوي تاستاردىڭ بەيشارالىعىن تاعى ءبىر پاش ەتىپ، ءومىردىڭ وزەكتى وزەنىندەي جاراتىلىس سۋسىنىنا اينالعان كەزدە، ءبىز، پەندەلەر، اششى مەن تۇششىنىڭ ءدامىن اجىراتۋدان قالىپ بارا جاتقان تاڭدايىمىزدى تامسانتۋعا، تالعامپازدىق پەن توقمەيىلسۋدىڭ شەكاراسىن شاتاستىرىپ جۇرگەن شاعىمىزدا تاڭدانۋعا ءماجبۇر ەتكەن اققۋ جىرلارعا قول سوعامىز. ەندى قول سوقپاۋعا قاقىمىز جوق. ماڭگىلىك ونەردىڭ قۇدىرەتى تەك وسىلاي مويىنداتادى. ەندى ماقاتايەۆ جۇرەگىنىڭ ەكىنشى عۇمىرى — ماڭگىلىك عۇمىرى باستالدى!
بۇل — پوەزيا سالتاناتى.
مەنى جەلقايىقتاي شىر اينالدىرعان ەكى ۇداي سەزىم وسى ەدى.
مۇقاعالي — ءبىزدىڭ زامانىمىزدىڭ پوەزيا دۇنيەسىندەگى قۇبىلىس.
ەگەر ول قۇبىلىستى ءبىز بىردەن بايىبىنا بارىپ، ءدوپ باسىپ، تاني الماساق، ءوز دارەجەسىندە قابىلداي الماساق، بۇل — ونەردەگى زاڭدىلىق. ۇلى پۋشكيندى ورىستىڭ تالعامدى وقىرمانى تۋعانىنا ءجۇز جىلعا جۋىقتاعاندا تانىپ، ۇلىلىعىن مويىنداي باستاسا، دانىشپان اباي مەن سەمسەر جىرلى ماحامبەتتىڭ وزەگىن ورتەگەن ورتانىڭ بولمىسى وي مەن سانانىڭ بيىكتىگىنە بوي بەرمەيتىن تىرلىك قاعيداسى بولسا كەرەك.
«پوەزيا!
مەنىمەن ەگىز بە ەدىڭ؟
مەن سەنى، سەزەسىڭ بە، نەگە ىزدەدىم؟
الابۇرتقان تاڭداردان سەنى ىزدەدىم،
قاراۋىتقان تاۋلاردان سەنى ىزدەدىم.
ماحابباتتان ىزدەدىم، ساعىنىشتان،
ارمانىمنان ىزدەدىم الىپ-ۇشقان!
ساتتەرىمنەن ىزدەدىم جاڭىلىسقان،
سەنى ىزدەدىم، جادىراۋ، جابىعىستان»، —
دەپ تىرشىلىكتىڭ جۇرت كوزىنە كورىنە بەرمەس ساتتەرىنىڭ بارىنەن سەزىمگە تالشىق ىزدەپ شارق ۇرعان اقىننىڭ جىرلارى جىل وتكەن سايىن ءوزىنىڭ تەرەڭ يىرىمدەرىنە تارتىپ، بويلاتپاي، بايسالدى قالپىڭدى بىت-شىت قىلىپ، بىرەسە «باستاۋلار مەن جىلعالارعا»، بىرەسە «ارمان قۋعان جەلاياق ساعىمعا»، ەندى بىردە، «تاڭسارىدە نايزاداي شىڭدارعا شىعا الماي قادالىپ قالعان كۇنگە»، «قىراننىڭ قاناتىنان ۇستاپ الىپ، كوككە ۇشىپ بارا جاتقان ءبىر عالاماتقا» اينالىپ، سان قىرىمەن قۇبىلىپ بارا جاتىر.
ول — اسىرە قىزىل بوياۋدىڭ جىلت ەتپە قۇبىلۋى ەمەس، جاقىنداعان سايىن الىستاپ، جاقىنداعان سايىن جان دۇنيەڭدى سان كۇيگە بولەپ، جۇرەك ءلۇپىلى مەن سەزىم قۇدىرەتىنەن قۇيىلعان قانىق بوياۋىمەن قۇپيالانا تۇسەدى.
پوەزيانىڭ ءارى تايماس سۇلۋلىعى دا، بارعان سايىن ىنتىزارىڭدى قۇرتا تۇسەتىن قۇدىرەتى دە وسى بولۋى كەرەك.
ءبىز، كوبىنەسە، «ازامات اقىن» دەگەن تىركەستى قولدانامىز. مەنىڭشە، بۇل تىركەس «اعاش وسكەن ورمان» دەگەنمەن بىردەي: اقىن دەگەن ۇعىمنىڭ وزىندە سان قيلى ءمان-ماعىنا جاتىر. ازاماتتىق ءۇنى جوق ادام اقىن دا بولمايدى، اشەيىن ولەڭ ۇيقاستىرعىش دەپ قابىلداۋىمىز كەرەك. اقىننىڭ شىنايى ماحاببات سەزىمى جايلى جىرلارىنان دا ونىڭ ادامگەرشىلىگى مەن ازاماتتىعى — بىردەن ايقايلاپ كوزگە ۇرىپ تۇرماسا، تەرەڭىنە ۇڭىلە المايتىن جىر «تۇسىنگىشتەرگە» عانا بولماسا — اڭعارىلادى.
مۇقاعالي پوەزياسى — ازاماتتىق پەن ادامگەرشىلىكتىڭ سيمفونياسى. ءار شۋماق، ءار ولەڭنەن شىندىق پەن اقيقات جەڭىسى ءۇشىن تاۋعا دا، تاسقا دا جار سالعان اقىن جۇرەگىنىڭ جانتالاس ءۇنى ەستىلەدى.
«ويىم بار مەنىڭ، ويىم بار مەنىڭ ەرەكشە،
جاقسىلىق جاۋىپ، دۇنيەنى مىناۋ سەل ەتسە.
جاۋىزدىقتاردىڭ، جاماندىقتاردىڭ بارلىعىن
كورگە الىپ كەتەم، كەرەكسە.
بۇكىل دۇنيە جاماندىقتارىن ارتىڭدار ماعان، كوتەرەم!
قارىزىم بولسىن وتەگەن.
جاۋىزدىق بىتكەن مەنىمەن عانا بىرگە ولسە،
بۇگىن-اق الىپ كەتەر ەم».
دۇنيەدەگى پاسىقتىق پەن جاۋىزدىق اتاۋلىنىڭ ءبارىن جالعىز ءوزى عانا ارقالاپ كەتۋگە بەل شەشكەن اقىن ادام بالاسى جەر بەتىندە ەندى جاماندىق ىزدەپ تاپپاس بولسا، سوندا ءوزى ءۇشىن بۇدان ارتىق باقىت جوقتاي سەزىنەتىنىنە ءسىز دە سەنەسىز. مەيلى ول زىمىراپ بارا جاتقان ءومىرىنىڭ ءبىر عاسىرعا جەتپەيتىنىنە وزەگىن ورتەپ وكىنە مە، جىر مەن ۋاقىتتان بار جان ازابىن قان جوسا بولعان جۇرەگىمەن كوپ كەشكەننەن وزىنەن دە، كەزەرگەن ەرنىنەن دە ۇرەيلەنىپ دوڭبەكشي مە، مەيلى، ول جەل تەربەگەن قاراسازدىڭ بالاڭ شىبىعىن ارشالى سايدا بايقاۋسىز سىندىرىپ العانىنا ءومىر بويى اسپانداي كۇرسىنىپ وكسي مە، كەلمەسكە اتتاندىرعان كەرەمەت كۇندەرىمەن سولتۇستىكتىڭ سۋىنا باستاعان سۋىنداي سالقىن تارتقان جاننىڭ قايتا جالىن اتاتىنىنا كۇماندانىپ جۇرگەن ءقادىرىن سەزبەس مىناۋ كەزدە قايتا كەزدەسكەنىنە جانىنا قىل بۇراۋ سالعانداي شىڭعىرا ازاپتانا ما، جۇرت تىنىشتىققا تۇنشىعىپ جاتار تىمىق تۇندەردە وت تۇياقتى، وراق ءمۇيىز ور تەكە-جىر ساناسىندا سايران سالىپ سەندەلتكەن ساتتە، «بىرەۋدىڭ كەربەستىسىن ۇرلاپ الىپ» كەڭ ولكەنى كەزىپ كەتكىسى كەلەتىن ۇرىمتال كوڭىل قۇشاعىنا بەرىلە مە — اقىننىڭ جارامساق جالعاندىققا بەتتەتپەگەن ءورتتى جۇرەگىنىڭ ءدۇبىرلى ءدۇرسىلىن وقتىن-وقتىن حالقىنا قاراپ بايقاپ الىپ، تۋعان ەلدىڭ تۇڭعيىق نامىسىن اقيقات پەن شىندىق شىڭىنا تۋ ەتىپ قاداماي قۇردىمنان قۇلاسا دا تىنبايتىنىنا، باسقاشا تىنىستامايتىنىنا سەنەسىز.
«ساعىندىم عوي،
دەدىڭ-اۋ، جانىم، ماعان...
بۇلت كوردىڭ بە،
تاۋلاردا مامىرلاعان؟!
سول مەنىڭ اق جانىمنىڭ اق جالىنى،
اۋلاقتا اۋىلىمنان دامىلداعان.
مەن دەپ ويلا سامال بوپ، ەسىپ وتكەن،
مەن دەپ ويلا نوسەردى، ەسى كەتكەن،
مەن دەپ ويلا ءوزىڭدى،
ءار ءتۇن سايىن،
توسەگىن ساعىنىشقا بەسىك ەتكەن...»
تىرشىلىكتىڭ سارساڭ سەرگەلدەڭىنەن سەزىم پىراعى دا شىعانداي باستاعان زاماندا تەك مۇقاعالي سىندى تابيعاتتاي جان تازالىعىن تال قارماپ ءجۇرىپ تاعىلىم ەتەر تاۋ تۇلعالارعا عانا وسىلاي ءسۇيۋ، وسىلاي ساعىنۋ باقىتى بۇيىرماق. ال ازاماتتىق، ادامگەرشىلىك دەگەن ۇعىمداردىڭ وزىندە ورەلى وي، بيىك سەزىم، جان مولدىرلىگىنەن ورىلەتىن بولسا كەرەك.
پوەزيا — ازاپتى الەم.
بارسا كەلمەس ساپارعا ارالاسىپ، ابايلاردىڭ جايلاۋىندا جايىلىپ جۇرگەن پوەزيا پىراعىن ىزدەگەن اقىننىڭ:
«ومىرىممەن وتەر بولدى-اۋ بۇل ولەڭ،
ءبىر مازا جوق، كىلەم توقىپ، گۇل ورەم.
اسقار تاۋعا اقشا بۇلتتاي قوناقتاپ،
قارا جەرگە قارا اسپانداي تۇنەرەم،
ومىرىممەن وتەر بولدى بۇل ولەڭ»، —
دەپ، شابىت پەن شاتتىق، اشۋ مەن مۇڭ الەمىن شارلاپ، «كەسىلمەگەن تۇساۋى نارەستەدەي كەزدەسكەننىڭ بارىنەن قۇلاي بەرەتىن» اقىننىڭ دۇنيە تىلسىمدارىنان تىنىشتىق تابا الماي، سۇيتە ءجۇرىپ كەيدە قيالداعى قۇلانعا قۇرىق سالىپ، كەيدە الپامىستاي كۇشتىلىك قۋات ارىنىمەن گەركۋلەسپەن ارپالىسا كەتكىسى كەلەتىن الاپات ساتتەرى:
«ەش نارسەنىڭ كەرەگى جوق!
كەرەگى جوق، شارشادىم!
باسىمدا ۇيىپ تۇرىپ الدى الەمدەگى بار ساعىم.
ونىپ-وسكەن توپىراعىما اپارىڭدار،
تاستاڭدار،
تاۋلارىمدى،
قارا سۋدى، قاراسازدى اڭسادىم»، —
دەپ، كۇيزەلە كۇرسىنگەن كوڭىلىمەن الماسۋى جىر دۇنيەسىنىڭ جانعا جاي تاپتىرماس مازاسىز بولمىسىن اقيقاتتايدى.
مۇقاعالي پوەزياسىندا «كۇڭىرەنگەن قاسىرەت، كوگىلدىر دۇنيە كۇلگە اينالعانداي كۇرسىنىس... وسىناۋ جان-جانۋار جادىراعان شات زاماندا اياعىنىڭ استىنان جەر اۋعانداي تراگەدياسى نەسى» دەگەن پىكىرلەر كون كوڭىلدەردىڭ قاساڭسي-قاساڭسي تارىلعانىن عانا دالەلدەيدى.
راس، مۇقاعالي جىرلارىنىڭ تابيعاتىنا «ءومىر دەگەن — مولدىرەگەن اق بۇلاق، الاتاۋدان اعىپ جاتقان شاپقىلاپ» دەپ دۇنيەنىڭ ءبارىن ۋرالاعان ۇراندى قىزىل-جاسىل الاڭداي كەرەتىن ءبىرىڭعاي شاتتانۋ نەمەسە «ويبوي باۋىرىم، جارىعىم، ايىرىلىپ سەنەن ارىدىم» دەپ جۇرەك كوزىنەن قانشا تىرىسسا دا، جاسى سورعالاماي سولقىلداعان سياقتى بولاتىن ءبىرىڭعاي وتىرىك جىلاۋ اتىمەن جوق.
مۇقاعالي جىرىنداعى تراگەديا — جان تراگەدياسى — «جاپان ءتۇز بەن تەڭىزدەردى كەزىپ، تىرنالاردىڭ تىزبەگىنە ارمان تولى جانارىن قاداپ جۇرگەن» اقىننىڭ:«اقىرى مىنا ب ا ق قوندىڭ،
قاستارىممەنەن قاق ءبولدىم.
دوستارىم، ءبىراق جوق بولدىڭ،
جالعىزدىق دەگەن قۇرعىرعا،
ب ا ق قوندى-داعى تاپ بولدىم...»
نەمەسە،
«سوق، سوق، سوق، جۇرەك!
سوق، جۇرەك، قوزعال، ميىم.
مي قوزعالماي، ويدى دا قوزعاۋ قيىن.
جىرسىز ءومىر — مەن ءۇشىن ءومىر ەمەس،
جىرسىز ءومىر — مەن ءۇشىن توزعان بۇيىم»، —
دەگىزگەن جىردىڭ — ونەردىڭ تراگەدياسى. ال ونەر دە، ءومىردىڭ ءوزى سياقتى، ىلعي قۋانىش پەن شاتتىقتان تۇرمايتىنى بەلگىلى. ءبىراق ول تراگەديا — بيىك ارمان، ماقسات-مۇراتىنا ۇندەيتىن، تىرشىلىككە ەتەنە، زورلىق پەن قورلىقتان، وگەيسىتۋ مەن وكتەمسۋدىڭ، ارامدىق پەن باقاستىقتىڭ قاسىرەتتى وتكەلدەرىنەن قان كەشىپ ءوتىپ جەڭىس تۇعىرىنا تۋ قاداتاتىن وپتيميستىك تراگەديا. ول — اقىن تىلىمەن ايتقاندا ماڭگىلىك پوەزيا تراگەدياسى.
«قاراساز، قارا شالعىن ولەڭدە ءوستىم،
قىرعا شىعىپ ىرىسقا كەنەلمەسپىن.
ولسە ولەر مۇقاعالي ماقاتايەۆ،
ولتىرە الماس، الايدا ولەڭدى ەشكىم!»
ماقاتايەۆ جىرلارى — تىرشىلىك تامىرىنداي ومىرشەڭ، ماڭگى جىرلار.
ول سۇيىكتىسىنىڭ كۇن قاقتاعان قولاڭ قارا شاشىنان ەسەتىن قىردىڭ، قىرماننىڭ، جاڭبىر مەن اڭىزاقتىڭ ءيىسىن اڭساي ما،
«كىم كۇتسىن، كىم جوقتاسىن وندا مەنى،
كۇتەتىن ءبىر ماحاببات بولعان ەدى،
كۇتە-كۇتە كۇدەرىن ۇزگەن شىعار،
كۇرەڭىتكەن مىنا كۇن سول ما، تەگى؟» -
دەپ، سول ءبىر بالاۋسا كۇندەردە اۋعان اڭسارى ءالى كۇنگە باسىلماي كورىك كوكىرەگىن كۇرسىندىرگەن ءساتىن جىرلاي ما، بۋسانعان جەردىڭ كەرىمسال كەلبەتىنەن بوسانعان انا تۇلعاسىن ەلەستەتە مە، تۋعان جەردىڭ توسىندە تۇنىق كولدەرىن كەشىپ، وزەندەرىمەن جارىسىپ القىنعان اقىن بەتكەيدەگى گۇل توسىنە دامىلداي ما — وسىنىڭ بارشاسىنان انا تابيعاتتىڭ ءيىسى اڭقىپ، كوكىرەگىڭدى قىتىقتايدى، جاپىراق پەن جەردىڭ بوياۋى كوز جاۋىڭدى الىپ جاراتىلىس جاساعانداي ولەڭنىڭ تابيعي سۇلۋلىعىنا سۇقتاندىرادى.
«جاپىراق-جۇرەك، جاس قايىڭ!
جانىمدى ايىرباستايىن.
سەن ادام بولا باستاساڭ،
مەن قايىڭ بولا باستايىن.
كەلىسەسىڭ بە، جاس قايىڭ؟
(كورىنەر مۇمكىن، كىمگە ەرسى)
ءومىرىڭدى ماعان ءبىر بەرشى!
دۇربەلەڭ مىنا دۇنيەنى،
ادام كوزىمەن ءبىر كورشى.
قايىڭ بوپ مەن دە باعايىن،
ورماننان ورىن تابايىن.
بەيمالىم ماعان ومىرگە،
قايىڭ كوزىمەن قارايىن.
سەن-داعى جەردەن ءنار الدىڭ،
مەن-داعى جەردەن ءنار الدىم.
بىرەۋدەن سەن دە جارالدىڭ،
بىرەۋدەن مەن دە جارالدىم.
ءتىلىڭ جوق، جاندى قايىڭ سەن،
ايىرماشىلىعىم — اداممىن.
مەندەگى بارى ءبىر جۇرەك.
بەرىپتى جۇرەك ساعان مىڭ،
سوندىقتان ۇزاق جاسايسىڭ —
قۇرداسى كەلەر زاماننىڭ.
بار-جوعى مەندە ءبىر جۇرەك،
ول ولسە ماڭگى كەتكەنىم.
سەندەگى سەمسە مىڭ جۇرەك،
كەلگەندە جاسىل كوكتەمىڭ،
تىرىلەر قايتا دۇركىرەپ».
تابياتتاي سۇلۋ جىر تەك وسىلاي قۇيىلسا كەرەك-تى. تىرشىلىك دۇنيەسىنىڭ كەيدە مارعاۋ، كەيدە دۇلەي قۇبىلمالى قۇشاعىندا تاريح شىڭىن شۇباتىپ جوڭكىلگەن جىلداردىڭ ەكپىنىنە ىلەسىپ، ماڭگىلىك ءومىر سالتاناتىنىڭ جاسىل جايلاۋىن بەتكە العان وسىناۋ جامپوز جىرلاردان تاۋ مەن تەڭىزدىڭ، جۋسان مەن جاڭبىردىڭ ءيىسى اڭقىپ، ءبىزدىڭ دالانىڭ لەبى ەسەدى.
بۇل — ماڭگىلىك جىرلارى.