InfoHub Logo

ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇلەس، جاي بولشەكتەر، ولاردى وقۋ جانە جازۋ تۋرالى ءتۇسىندىرۋ. وقۋشىلاردىڭ ەسەپتەر شىعارۋ داعدىسىن جەتىلدىرۋ. جاي بولشەكتەردىڭ وقىلۋىن جانە جازىلۋىن مەڭگەرتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ويلاۋ قابىلەتىن، پانگە قىزىعۋشىلىعىن
ارتتىرۋ. اۋىزشا، جازباشا تەز ەسەپتەۋگە داعدىلاندىرۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى، ۇقىپتىلىققا، شاپشاڭدىققا تاربيەلەۋ.

ساباق ءتۇرى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباق ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىگى: كومپيۋتەر سلايدى، ۇلەستىرمەلى كارتوچكالار

ساباق بارىسى: ءى ۇيىمداستىرۋ
وقۋشىلاردىڭ ساباققا قاتىسىن تەكسەرۋ

ءىى ءۇي جۇمىسىن تەكسەرۋ
№391 ەسەپتە:
ا) 1) 114: 19=6 ----- 2) 6*25=150 ----- 3) 150 - 137=13 ------ 4) 352: 11=32 ----- 5) 41 - 32=9
6) 13*9=117 ------ 7) 117: 39=3 ------ 8) 403: 13=31 ----- 9) 72 - 3=69 ----- 10) 69+31=100
جاۋابى: 100
ۆ) 1) 15*6=90 ----- 2) 576: 48=12 ----- 3) 90+12=102 ----- 4) 56*24=1344 ------ 5) 1344: 42=32
6) 32+66=98 ------ 7) 102 - 98=4 ------- 8) 4*35=140 ------ 9) 140+345=485 ----- 10) 28*17=476
11) 485 - 476=9
جاۋابى: 9

ءىىى جاڭا ساباق
1/2 1/8
ا/ۆ - جاي بولشەك؛ ا - الىمى؛ ۆ - ءبولىمى
جاي بولشەكتىڭ ءبولىمى ءبۇتىننىڭ قانشا تەڭ بولىككە بولىنگەنىن، الىمى ول بولىكتەردىڭ نەشەۋى الىنعانىن كورسەتەدى
ا/ۆ=ا: ۆ
4: 9=4/9
بولشەك سىزىعى ءبولۋ دەگەندى بىلدىرەدى.
4/9؛ 4 - بولىنگىش، 9 – بولگىش
1/5؛ 2/9؛ 3/10؛ 11/62 - جاي بولشەكتەر، وقىلۋى
ەكى ناتۋرال ساننىڭ ءبولىندىسىن جاي بولشەك تۇرىندە جازۋعا بولادى.
15: 3=15/3؛ 25: 5=5
ناتۋرال ساندى ءبولىمى كەز كەلگەن ناتۋرال سان بولاتىن جاي بولشەك تۇرىندە جازۋعا بولادى.
2=2: 1=2/1؛ 6=18/3؛ 28=56/2
1) جاي بولشەكتەردى بەلگىلەۋ VIII عاسىردا ءۇندىستاندا قابىلدانعان.
بولشەكتىڭ الىمى مەن ءبولىمىن ءبولىپ تۇراتىن بولشەك سىزىعىن گرەك ماتەماتيكتەرى الەكساندريالىق گەرون جانە ديوفانت پايدالاندى. كەيىنىرەك اراب عالىمى ءال - حاسسارا، يتاليا ماتەماتيگى ليزانسكيي ەڭبەكتەرىندە كەزدەستى.

ەسەپتەر شىعارۋ: №393 – سۋرەت بويىنشا اۋىزشا تالداۋ.
2). گرەك عالىمى ارحيمەدتىڭ ەڭبەگىندە الىمى مەن ءبولىمى كەز - كەلگەن ناتۋرال ساندار بولاتىن بولشەكتىڭ جالپى ءتۇرى كەزدەسەدى. ەجەلگى گرەكتەر ءىس جۇزىندە جاي بولشەكتەرگە بارلىق امالدى قولدانا بىلگەن. سىزىقشامەن جازۋ تەك 1202 جىلى يتاليا عالىمى ءفيبوناچچيدىڭ «اباك كىتابى» اتتى شىعارماسىندا ەنگىزىلگەن.

№395
1=4/4،
1=8/8،
1=12/12،
1=10/10،
1=100/100
№396 جاي بولشەكتەردى جازۋ.
№397
1) 7: 12=7/12 ------------- 14: 20=14/20
9: 11=9/11 ----------------- 30: 41=30/41
8: 7=8/7 -------------------- 61: 100=61/100
2) 4/7 = 4: 7 ---------------- 2/5= 2: 5
9/12 =9: 12 ----------------- 8/11= 8: 11
5/9= 5: 9 --------------------- 7/4=7: 4
3). ۇزاق ۋاقىت بويى بولشەكتەردى ساندار دەپ اتاماعان. بۇلاردى «سىنىق ساندار» دەپ اتاعان. تەك XVIII عاسىردا عانا بولشەكتەردى سان رەتىندە قابىلداي باستادى. بۇعان اعىلشىن عالىمى نيۋتوننىڭ 1707 جىلى جارىق كورگەن «جالپىعا بىردەي ماتەماتيكا» اتتى كىتابى ىقپال جاسادى.

№399
1) بارلىعى 120
شىرشا اعاشى 120: 5*1=24
جاۋابى: 24
2) بارلىعى 57
بوياۋلى سۋرەتتەر 57: 3*1=19
جاۋابى: 19

4). حح عاسىردىڭ العاشقى جىلدارىندا ۇندىلەر جاي بولشەكتەر امالدار قولدانۋدى قالىپتاستىردى. جاي بولشەكتەر تۋرالى تولىق مالىمەتتەردى اريفمەتيكا كىتاپتارىنا ورتا ازيا ماتەماتيگى ءال - حورەزمي ەنگىزگەن.
وزىندىك جۇمىس:

جەتىدەن بەس 5/7
ون ۇشتەن سەگىز 8/13
وتىز سەگىزدەن ءۇش 3/38
قىرىق بىردەن ون ءبىر 11/41
سەكسەن جەتىدەن ون بەس 15/87
ءۇش ءجۇز بىردەن الپىس ەكى 62/301
2: 7=2/7 ------------------ 7: 13=7/13
16: 19=16/19 ----------- 34: 101=34/101
31: 100=31/100 -------- 51: 101=51/101
22: 25=22/25 ----------- 21: 79=21/79
1) 1 2/23 = 12: 23 --------- 17/40= 17: 40
2) 10/47 = 10: 47 ---------- 11/34= 11: 34
3) 65/73 = 65: 73 ---------- 40/53= 40: 53
4) 25/33 = 25: 33 ---------- 49/55= 49: 55

ءىV. قورىتىندىلاۋ:
1. جاي بولشەكتىڭ ءبولىمى نەنى بىلدىرەدى؟
2. جاي بولشەكتىڭ الىمى نەنى بىلدىرەدى؟
3. ەكى ناتۋرال ساننىڭ ءبولىندىسىن جازۋ تاسىلدەرى قانداي؟
4. ناتۋرال ساندى جاي بولشەك تۇرىندە جازۋعا بولا ما؟
V. ۇيگە تاپسىرما:
VI. باعالاۋ