ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى
تاقىرىبى: ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى
ماقساتى:
• وقۋشىلاردىڭ تۋعان جەرىنە، ەلىنە، دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرى ارتادى.
• بولاشاققا دەگەن سەنىمى، وي - ءورىسى داميدى.
• وقۋشىلار ەلىنىڭ مۇراسىن قاستەرلەپ، ونى جالعاستىرۋشى ازامات بولۋعا تاربيەلەنەدى.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، ۆيدەوفيلمدەر، ءسوزجۇمباق، فليپچارت، ءتۇرلى - ءتۇستى فلوماستەرلەر، جاپسىرما قاعاز، پلاكات.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى ول – ءسانىمىز.
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك ءنارىن ءبارىمىز.
II. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
ءسوزجۇمباق شەشۋ ارقىلى تاقىرىپتى اشۋ.
1. ءبىزدىڭ ەلىمىز قالاي اتالادى؟
2. رامىزدەرىمىزدىڭ ءبىرى3. ورمان نەدەن قۇرالادى؟
4. بال جينايتىن جاندىك؟
5. پايدالى قازبا
6. قامبار اتا ءتولى
7. رامىزدەردىڭ ءبىرى.
8. استاناداعى قازاقستان سيمۆولى؟
ق ا ز ا ق س ت ا ن
ت ۋ
ا ع ا ش
ا ر ا
م ۇ ن ا ي
ج ى ل ق ى
ە ل ت ا ڭ ب ا
ب ءا ي ت ە ر ە ك
- ەندەشە بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدىڭ تاقىرىبى: «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» دەپ اتالادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىندا ولكەتانۋ باعىتىنداعى «تۋعان جەر» باعدارلاماسىن قولعا الۋدى ۇسىندى.. وسى باعىتتىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا سەندەر دە تۋعان جەردى دارىپتەۋ، قۇرمەتتەۋ ارقىلى ۇلەس قوساسا الاسىڭدار.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: ءبىزدىڭ جەرىمىز ماتەريالدىق مادەنيەتتىڭ كوپتەگەن دۇنيەلەرىنىڭ پايدا بولعان ورنى، باستاۋ بۇلاعى دەسەك، اسىرا ايتقاندىق ەمەس. قازىرگى قوعام ءومىرىنىڭ اجىراماس بولشەگىنە اينالعان كوپتەگەن بۇيىمدار كەزىندە ءبىزدىڭ ولكەمىزدە ويلاپ تابىلعان. ۇلى دالانى مەكەن ەتكەن ەجەلگى ادامدار تالاي تەحنيكالىق جاڭالىقتار ويلاپ تاۋىپ، بۇرىن - سوڭدى قولدانىلماعان جاڭا قۇرالدار جاساعان. بۇلاردى ادامزات بالاسى جەر ءجۇزىنىڭ ءار تۇكپىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن پايدالانىپ كەلەدى. كونە جىلنامالار بۇگىنگى قازاقتاردىڭ ارعى بابالارى ۇلان - عايىر ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى ساياسي جانە ەكونوميكالىق تاريحتىڭ بەتالىسىن تالاي رەت تۇبەگەيلى وزگەرتكەنى تۋرالى سىر شەرتەدى.
1. اتقا ءمىنۋ مادەنيەتى
2. ۇلى دالاداعى ەجەلگى مەتاللۋرگيا
3. اڭ ءستيلى
4. التىن ادام
5. تۇركى الەمىنىڭ بەسىگى
6. ۇلى جىبەك جولى
7. قازاقستان – الما مەن قىزعالداقتىڭ وتانى
ءىى. تاريحي سانانى جاڭعىرتۋ
كوتەرىلگەن ماسەلەلەر جان - جاقتى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، تەرەڭ زەردەلەۋدى تالاپ ەتەدى. سونداي - اق ءبىزدىڭ دۇنيەتانىمىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىنىڭ جانە بولاشاعىنىڭ ىرگەلى نەگىزدەرىنە تىكەلەي قاتىستى.
بۇل جۇمىستى بىرنەشە ءىرى جوبالار ارقىلى باستاۋعا بولادى دەپ ويلايمىن.
1. ارحيۆ – 2025
2. ۇلى دالانىڭ ۇلى ەسىمدەرى
3. تۇركى الەمىنىڭ گەنەزيسى
4. ۇلى دالانىڭ ەجەلگى ونەر جانە تەحنولوگيالار مۋزەيى
5. دالا فولكلورى مەن مۋزىكاسىنىڭ مىڭ جىلى
6. تاريحتىڭ كينو ونەرى مەن تەليەۆيزياداعى كورىنىسى
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: (تۋعان جەر تۋرالى سلايدتار كورسەتىلەدى)
ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ تابيعاتى باي الۋان ءتۇرلى: وزەن - كولى، كەڭ دالاسى، جاسىل ورمانى، جايقالعان ەگىسى كوز تارتادى. ءبىزدىڭ ەلىمىز – پايدالى قازبالاردىڭ قويماسى. ارينە، ءبىز وتانىمىزدىڭ وسىنداي بايلىعى بارىنا قۋانامىز. قۋانۋعا، ماقتانۋعا دا ءتيىسپىز. وسىنىڭ بارلىعىن اتا - بابالارىمىز نايزانىڭ ۇشىمەن، بىلەكتىڭ كۇشىمەن قورعاپ، بولاشاق ۇرپاعىنا امانات ەتكەن.
• ال ءقازىر اتاسى مەن نەمەرەسىنىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ كورەيىكشى. نە جايلى ايتادى ەكەن؟
كورىنىس: «تۋعان جەر»(اياعىن اقىرىن باسىپ اتا شىعادى. ورىندىققا كەلىپ، دەمالىپ وتىرادى. وسى كەزدە جۇگىرىپ نەمەرەسى شىعادى).
نەمەرەسى: اتا، نە ويلاپ وتىرسىز؟
اتاسى: ءا، بالام، اتاڭ نە ويلامايدى دەيسىڭ! سەنىڭ بولاشاعىڭدى ويلايمىن. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جايلى، وتكەن ءومىر جايلى ويلايمىن، قۋانامىن!
نەمەرەسى: اتا، «وتكەن ءومىر» دەگەن نە؟
اتاسى: ءا، بالام، «وتكەن ءومىر» دەگەن سوناۋ ەجەلگى بابالارىمىزدان بەرگى وتكەن ءومىر جولى، تاريحى ەمەس پە؟
نەمەرەسى: ول قانداي بولعان؟
اتاسى: ەندەشە تىڭدا، بالام، اتاڭ ءبىر سويلەسىن
بولماسا دا وقىعان تاريحشى اتىم،
جينادىم ەسكىلەردەن تاريح حاتىن
ماقساتىم – كەيىنگى ۇرپاق ۇمىتپاسا،
ايتىلعان اتالاردىڭ اماناتىن.
ەسىمى ەش ادامنىڭ وشپەيدى ەكەن،
ارتىندا ۇرپاق جۇرسە جاڭعىراتىن،
ۇمىتتىرماۋ «جەتى اتاسىن» پارىز ەكەن
بۇرىنعىلار ۇرپاقتىڭ قامىن جەگەن.
سوندىقتان، بالام، سەن دە ءوز تاريحىڭدى، جەتى اتاندى بىلۋگە ءتيىسسىڭ. سوناۋ ەرتە كەزدەن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز تۋعان جەرىن قىزعىشتاي قورعاپ، وسى كۇنگە جەتۋدى ارمان ەتكەن.
نەمەرەسى: اتا، تۋعان جەر دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
اتاسى: بالام تۋعان جەر دەگەن سەنىڭ تۋعان ولكەڭ، ويناپ وسكەن اۋىلىڭ، كىندىك قانىڭ تامعان جەر. سەن تۋعان جەرىڭدى ايالاپ، كوز قاراشىعىنداي ساقتاۋىڭ كەرەك
نەمەرەسى: اتا، مەن ءتۇسىندىم، مەن تۋعان جەرىمدى جاقسى كورەمىن، قازاقستانىمدى ەشكىمگە بەرمەيمىن، ونى قورعايتىن ازامات بولىپ ەر جەتەم.
اتاسى: جارايسىڭ، بالام!
ءمۇعالىم:
كورىنىس نە جايلى بولدى؟
سەنىڭ تۋعان جەرىڭ قالاي اتالادى؟
ەندەشە، قازاقستاننىڭ كەشەگى، بۇگىنگى كۇندەرىن ايتىپ، ەرتەڭىن بولجاپ كورەيىكشى.
قازاقستان كەشە، بۇگىن، ەرتەڭ …كەشە (وتكەن تاريحقا شولۋ)
• جوڭعار شاپقىنشىلىعى؛
• 1916 جىلعى ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس؛
• 1928 - 1932 جىلدارداعى اشتىق؛
• 1941 - 1945 جىلدارداعى ۇلى وتان سوعىسى؛
• 1986 جىلعى جەردى دۇرسىلكەندىرگەن جەلتوقسان وقيعاسى.
بۇگىن (بۇگىنگى كۇننىڭ تاريحىنا شولۋ)
ءبىزدىڭ تۋىپ - وسكەن جەرىمىز – قازاقستان.
ەلىمىز تاۋەلسىز، دەربەس ەل اتاندى.
ەل ءوز قالاۋىمەن پرەزيدەنتتى سايلاپ،
اتا زاڭىمىز بەن مەملەكەتتىك رامىزدەردى قابىلدادىق.
انا ءتىل - قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ جاريالاندى.
قازاقستاننىڭ استاناسى – استانا قالاسى.
ول كۇننەن كۇنگە جاڭارىپ، جاڭا بەلەستەرگە كوتەرىلۋدە.
ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى جۇكتەۋ
ماقساتى:
• وقۋشىلاردىڭ تۋعان جەرىنە، ەلىنە، دەگەن سۇيىسپەنشىلىكتەرى ارتادى.
• بولاشاققا دەگەن سەنىمى، وي - ءورىسى داميدى.
• وقۋشىلار ەلىنىڭ مۇراسىن قاستەرلەپ، ونى جالعاستىرۋشى ازامات بولۋعا تاربيەلەنەدى.
كورنەكىلىك: ينتەراكتيۆتى تاقتا، سلايدتار، ۆيدەوفيلمدەر، ءسوزجۇمباق، فليپچارت، ءتۇرلى - ءتۇستى فلوماستەرلەر، جاپسىرما قاعاز، پلاكات.
بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
پسيحولوگيالىق دايىندىق:
تابيعاتتان ءنار العان عوي جانىمىز،
جەر بەتىنىڭ اجارى ول – ءسانىمىز.
تۋعان ولكە تابيعاتىن ايالاپ،
ۇسىنايىق جۇرەك ءنارىن ءبارىمىز.
II. قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
ءسوزجۇمباق شەشۋ ارقىلى تاقىرىپتى اشۋ.
1. ءبىزدىڭ ەلىمىز قالاي اتالادى؟
2. رامىزدەرىمىزدىڭ ءبىرى3. ورمان نەدەن قۇرالادى؟
4. بال جينايتىن جاندىك؟
5. پايدالى قازبا
6. قامبار اتا ءتولى
7. رامىزدەردىڭ ءبىرى.
8. استاناداعى قازاقستان سيمۆولى؟
ق ا ز ا ق س ت ا ن
ت ۋ
ا ع ا ش
ا ر ا
م ۇ ن ا ي
ج ى ل ق ى
ە ل ت ا ڭ ب ا
ب ءا ي ت ە ر ە ك
- ەندەشە بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىزدىڭ تاقىرىبى: «ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى» دەپ اتالادى. مەملەكەت باسشىسى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ ءوزىنىڭ «بولاشاققا باعدار: رۋحاني جاڭعىرۋ» اتتى ماقالاسىندا ولكەتانۋ باعىتىنداعى «تۋعان جەر» باعدارلاماسىن قولعا الۋدى ۇسىندى.. وسى باعىتتىڭ جۇزەگە اسىرىلۋىنا سەندەر دە تۋعان جەردى دارىپتەۋ، قۇرمەتتەۋ ارقىلى ۇلەس قوساسا الاسىڭدار.
ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ: ءبىزدىڭ جەرىمىز ماتەريالدىق مادەنيەتتىڭ كوپتەگەن دۇنيەلەرىنىڭ پايدا بولعان ورنى، باستاۋ بۇلاعى دەسەك، اسىرا ايتقاندىق ەمەس. قازىرگى قوعام ءومىرىنىڭ اجىراماس بولشەگىنە اينالعان كوپتەگەن بۇيىمدار كەزىندە ءبىزدىڭ ولكەمىزدە ويلاپ تابىلعان. ۇلى دالانى مەكەن ەتكەن ەجەلگى ادامدار تالاي تەحنيكالىق جاڭالىقتار ويلاپ تاۋىپ، بۇرىن - سوڭدى قولدانىلماعان جاڭا قۇرالدار جاساعان. بۇلاردى ادامزات بالاسى جەر ءجۇزىنىڭ ءار تۇكپىرىندە ءالى كۇنگە دەيىن پايدالانىپ كەلەدى. كونە جىلنامالار بۇگىنگى قازاقتاردىڭ ارعى بابالارى ۇلان - عايىر ەۋرازيا قۇرلىعىنداعى ساياسي جانە ەكونوميكالىق تاريحتىڭ بەتالىسىن تالاي رەت تۇبەگەيلى وزگەرتكەنى تۋرالى سىر شەرتەدى.
1. اتقا ءمىنۋ مادەنيەتى
2. ۇلى دالاداعى ەجەلگى مەتاللۋرگيا
3. اڭ ءستيلى
4. التىن ادام
5. تۇركى الەمىنىڭ بەسىگى
6. ۇلى جىبەك جولى
7. قازاقستان – الما مەن قىزعالداقتىڭ وتانى
ءىى. تاريحي سانانى جاڭعىرتۋ
كوتەرىلگەن ماسەلەلەر جان - جاقتى وي ەلەگىنەن وتكىزىپ، تەرەڭ زەردەلەۋدى تالاپ ەتەدى. سونداي - اق ءبىزدىڭ دۇنيەتانىمىمىزدىڭ، حالقىمىزدىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىنىڭ جانە بولاشاعىنىڭ ىرگەلى نەگىزدەرىنە تىكەلەي قاتىستى.
بۇل جۇمىستى بىرنەشە ءىرى جوبالار ارقىلى باستاۋعا بولادى دەپ ويلايمىن.
1. ارحيۆ – 2025
2. ۇلى دالانىڭ ۇلى ەسىمدەرى
3. تۇركى الەمىنىڭ گەنەزيسى
4. ۇلى دالانىڭ ەجەلگى ونەر جانە تەحنولوگيالار مۋزەيى
5. دالا فولكلورى مەن مۋزىكاسىنىڭ مىڭ جىلى
6. تاريحتىڭ كينو ونەرى مەن تەليەۆيزياداعى كورىنىسى
ءمۇعالىمنىڭ كىرىسپە ءسوزى: (تۋعان جەر تۋرالى سلايدتار كورسەتىلەدى)
ءبىزدىڭ وتانىمىزدىڭ تابيعاتى باي الۋان ءتۇرلى: وزەن - كولى، كەڭ دالاسى، جاسىل ورمانى، جايقالعان ەگىسى كوز تارتادى. ءبىزدىڭ ەلىمىز – پايدالى قازبالاردىڭ قويماسى. ارينە، ءبىز وتانىمىزدىڭ وسىنداي بايلىعى بارىنا قۋانامىز. قۋانۋعا، ماقتانۋعا دا ءتيىسپىز. وسىنىڭ بارلىعىن اتا - بابالارىمىز نايزانىڭ ۇشىمەن، بىلەكتىڭ كۇشىمەن قورعاپ، بولاشاق ۇرپاعىنا امانات ەتكەن.
• ال ءقازىر اتاسى مەن نەمەرەسىنىڭ اڭگىمەسىن تىڭداپ كورەيىكشى. نە جايلى ايتادى ەكەن؟
كورىنىس: «تۋعان جەر»(اياعىن اقىرىن باسىپ اتا شىعادى. ورىندىققا كەلىپ، دەمالىپ وتىرادى. وسى كەزدە جۇگىرىپ نەمەرەسى شىعادى).
نەمەرەسى: اتا، نە ويلاپ وتىرسىز؟
اتاسى: ءا، بالام، اتاڭ نە ويلامايدى دەيسىڭ! سەنىڭ بولاشاعىڭدى ويلايمىن. ەلىمىزدىڭ بولاشاعى جايلى، وتكەن ءومىر جايلى ويلايمىن، قۋانامىن!
نەمەرەسى: اتا، «وتكەن ءومىر» دەگەن نە؟
اتاسى: ءا، بالام، «وتكەن ءومىر» دەگەن سوناۋ ەجەلگى بابالارىمىزدان بەرگى وتكەن ءومىر جولى، تاريحى ەمەس پە؟
نەمەرەسى: ول قانداي بولعان؟
اتاسى: ەندەشە تىڭدا، بالام، اتاڭ ءبىر سويلەسىن
بولماسا دا وقىعان تاريحشى اتىم،
جينادىم ەسكىلەردەن تاريح حاتىن
ماقساتىم – كەيىنگى ۇرپاق ۇمىتپاسا،
ايتىلعان اتالاردىڭ اماناتىن.
ەسىمى ەش ادامنىڭ وشپەيدى ەكەن،
ارتىندا ۇرپاق جۇرسە جاڭعىراتىن،
ۇمىتتىرماۋ «جەتى اتاسىن» پارىز ەكەن
بۇرىنعىلار ۇرپاقتىڭ قامىن جەگەن.
سوندىقتان، بالام، سەن دە ءوز تاريحىڭدى، جەتى اتاندى بىلۋگە ءتيىسسىڭ. سوناۋ ەرتە كەزدەن ءبىزدىڭ اتا - بابالارىمىز تۋعان جەرىن قىزعىشتاي قورعاپ، وسى كۇنگە جەتۋدى ارمان ەتكەن.
نەمەرەسى: اتا، تۋعان جەر دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟
اتاسى: بالام تۋعان جەر دەگەن سەنىڭ تۋعان ولكەڭ، ويناپ وسكەن اۋىلىڭ، كىندىك قانىڭ تامعان جەر. سەن تۋعان جەرىڭدى ايالاپ، كوز قاراشىعىنداي ساقتاۋىڭ كەرەك
نەمەرەسى: اتا، مەن ءتۇسىندىم، مەن تۋعان جەرىمدى جاقسى كورەمىن، قازاقستانىمدى ەشكىمگە بەرمەيمىن، ونى قورعايتىن ازامات بولىپ ەر جەتەم.
اتاسى: جارايسىڭ، بالام!
ءمۇعالىم:
كورىنىس نە جايلى بولدى؟
سەنىڭ تۋعان جەرىڭ قالاي اتالادى؟
ەندەشە، قازاقستاننىڭ كەشەگى، بۇگىنگى كۇندەرىن ايتىپ، ەرتەڭىن بولجاپ كورەيىكشى.
قازاقستان كەشە، بۇگىن، ەرتەڭ …كەشە (وتكەن تاريحقا شولۋ)
• جوڭعار شاپقىنشىلىعى؛
• 1916 جىلعى ۇلت - ازاتتىق كوتەرىلىس؛
• 1928 - 1932 جىلدارداعى اشتىق؛
• 1941 - 1945 جىلدارداعى ۇلى وتان سوعىسى؛
• 1986 جىلعى جەردى دۇرسىلكەندىرگەن جەلتوقسان وقيعاسى.
بۇگىن (بۇگىنگى كۇننىڭ تاريحىنا شولۋ)
ءبىزدىڭ تۋىپ - وسكەن جەرىمىز – قازاقستان.
ەلىمىز تاۋەلسىز، دەربەس ەل اتاندى.
ەل ءوز قالاۋىمەن پرەزيدەنتتى سايلاپ،
اتا زاڭىمىز بەن مەملەكەتتىك رامىزدەردى قابىلدادىق.
انا ءتىل - قازاق ءتىلى مەملەكەتتىك ءتىل بولىپ جاريالاندى.
قازاقستاننىڭ استاناسى – استانا قالاسى.
ول كۇننەن كۇنگە جاڭارىپ، جاڭا بەلەستەرگە كوتەرىلۋدە.
ۇلى دالانىڭ جەتى قىرى جۇكتەۋ