ۇلى جەڭىس - جاساسىن! (تاربيە ساعاتى)
تاقىرىبى: «ۇلى جەڭىس - جاساسىن!» (تاربيە ساعاتى)
ماقساتى: بالالارعا ادامگەرشىلىككە، وتانىن سۇيۋگە، ونى قورعاۋعا باۋلۋ. وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ. ولارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ. بالالاردى ۇلى وتان سوعىسىمەن، قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىك ىستەرىمەن تانىستىرىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ. بالالاردى ۇلكەن ادامداردى سىيلاي بىلۋگە، ولاردى قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى كىتاپتار، گۇلدەر، شارلار، باتىرلاردىڭ سۋرەتتەرى، ۇلى وتان سوعىس كەزىندەگى تەحنيكالار.
ءوتىلۋ بارىسى: توپ ءىشىن بەزەندىرۋ. مۋزىكا ويناپ تۇرادى.
«ءانۇران»
تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكەرمەيتىن تاريحي وقيعالار بولادى. سونىڭ ءبارى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىڭ باتىر اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس.
الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941جىلى ماۋسىمنىڭ 22 - دە بولعان ەدى. ءبىراق سول كەزدەگى كەڭەس ەلىنىڭ بىرلىگى مەن دوستىعىنىڭ ارقاسىندا 1945 جىلى 9 - مامىردا بۇعا ۇلى جەڭىسپەن اياقتالدى. مىنە، سودان بەرى 67 جىل مەرزىم ۋاقىت ءوتتى. بيىل ۇلى جەڭىستىڭ 67 جىلدىعى.
ءۇنتاسپادان تىڭداۋ: تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! 1941 جىلى 22 - ماۋسىمدا تاڭ شاپاعى جاڭا عانا ارايلانىپ كەلە جاتقان كەزدە ەلىمىزگە ءقاۋىپ ءتوندى. حالقىمىز ادام ايتقىسىز قيىن - قىستاۋ كەزەڭگە دۋشار بولدى. فاشيستىك گەرمانيا ەلىمىزگە وپاسىزدىقپەن باسىپ كىردى.
تاربيەشى: سوعىستىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ - اق كەڭەس حالقى جان تانىمەن وتانىن قورعادى. ءاربىر اۋىل، ءاربىر قالا ءۇشىن كەسكىلەسكەن ۇرىس بولدى. قانىشەر نەمىس باسقىنشىلارىمەن كەڭەس ازاماتتارى ايانباي شايقاستى.
1 بالا: سوعىس جالماپ اعا - ءىنى باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى.
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى،
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى.
تاربيەشى: وسى سوعىستا كەڭەس وداعىنىڭ باسقا رەسپۋبليكالارىمەن بىرگە ءبىزدىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى دا جان اياماي شايقاستى. داڭقتى قارۋلى كۇشتەردىڭ جانە ەڭبەك ارمياسىنىڭ قۇرامىندا 1 ملن 870 مىڭ قازاقستاندىقتار بولعان.
ات اۋىزدىعىمەن سۋ ىشكەن، ەر ەتەگىمەن سۋ كەشكەن سۇراپىل سوعىستا ەرلەرمەن بىرگە قولدارىنا قارۋ الىپ، وتانىن قورعاۋعا ءبىزدىڭ باتىر اپالارىمىز شىعىس جۇلدىزدارى ءاليا مولداعۇلوۆا مەن مانشۇك مامەتوۆا ەرلىك كورسەتىپ، باتىرلىقپەن قازا تاپتى.
- ءيا، كەۋدەسىن وققا توسەگەن قازاقتىڭ قاراپايىم قىزى مانشۇك قاس دۇشپانىنان ەلىن قورعاعان ەدى.
مومىش ۇلى باۋىرجان (1910 - 1982) – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ داڭقتى جاۋىنگەرى، حالىق قاھارمانى، قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى. تۋعان جەرى - جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىنداعى كولباستاۋ مەكەنى.
باۋىرجان جەتى جىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولعان. سوندا جۇرگەندە كەزەكتى اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرىلىپ، وندا ءبىر جارىم جىل ءجۇرىپ، زاپاستاعى كوماندير اتاعىن الادى. تۋعان اۋىلىنا قايتىپ ورالعان سوڭ، ول ءبىراز جىل قارجى مەكەمەسىندە قىزمەت ىستەيدى. سودان قايتادان قىزىل ارميا قاتارىنا شاقىرىلىپ، ءتۇرلى اسكەري بولىمدەردە ۆزۆود، روتا، كومانديرى بولادى.
تاربيەشى: باتىرلار تۋرالى تاقپاقتاردى كىم بىلەدى؟
قاراقات:
ءاليانى بۇل كۇندە
بارلىق بالا بىلەدى
ءاليا اتتى كوڭىلدە
اپكەمىز دەپ جۇرەدى.
اتى اڭىز، جىر قىلىپ،
ەلدىڭ باتىر تۇلەگى.
ءار جۇرەكتە تۇر كۇلىپ،
ءاليا اتتى باتىر قىز.
سابرينا:
مانشۇك اپاي باتىر قىز
ارداقتايمىز اتىن ءبىز!
ۇقساپ مانشۇك اپايعا
ءوسىپ كەلە جاتىرمىز!
ماناس:
قايتپاعان جاۋىننان
قاھارمان باۋىرجان
قان ىشەر ءفاشيستى
قىردى ول مىڭداعان.
ەرلىگى ءارقاشان
ەسىمدە ساقتالادى
ۇرپاعى ۇمىتپايدى.
ومىرىنەن ۇلگى الادى.
- ءيا، سۇراپىل سوعىس ەشكىمدى ايامادى. انا جارىنان ايىرىلدى، بالا اكەسىنەن ايىرىلدى. ءبىراق ءۇمىت وتى ەش وشكەن جوق. بالا اكەسىن كۇتە بەردى، كۇتە بەردى.
الىبەك:
جەڭىس كەلدى دالاما،
جەڭىس كەلدى قالاما،
جەڭىس كەلدى اكە بوپ
ەلدەگى كوپ بالاعا.
دۇنيە ءجۇزى حالقى بوستاندىق الدى. حالىق وتان ۇعىمىڭ تەرەڭ سەزىنە ءتۇستى. قاھارمان ەرلىك پەن ەڭبەك جەڭىپ شىقتى. زۇلىمدىق، باسقىنشىلىق تىزە بۇكتى. بىرلىك، ەرلىك، حالىقتار دوستىعى نىعايا ءتۇستى.
تاربيەشى:
ارىلتىپ جاۋدان جەرىندى
تابانعا جانشىپ ءولىمدى
جەڭىسپەن جەلپىپ ءومىردى
ورالدى ەرلەر كوڭىلدى
دەسەڭدەر بۇل قاي كۇنى
توعىزىنشى مامىر كۇنى!
- بالالار، جەڭىس تۋرالى تاقپاقتار ايتايىق.
ەربول:
جەڭىس كەلدى ءان بولىپ،
كەلدى اۋىلعا ءسان كورىك
جەڭىس كەلدى الاقاي،
ۇمىتىلماس ماڭگىلىك.
كاريم:
جۇيرىك وزار ايگىلى
كۇنى بۇگىن بايگەنىڭ
ۋرا، ۋرا بالالار!
توعىزىنشى ماي بۇگىن.
ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان: باۋىرجان مومىش ۇلى، مانشۇك مامەتوۆا، ءاليا مولداعۇلوۆا، مالىك عابدۋللين، تالعات بيگەلدينوۆ ت. ب. ءوز جەرلەستەرىمىز: تۋلاقبايەۆ ارون اتا، اياپبەرگەنوۆ قامەش اتا.....
ول كىسىلەرگە قۇرمەتپەن باس يەمىز. ال وسى بەيبىت ومىرگە جەتە الماعان، ەرلىكپەن قازا تاپقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ رۋحىنا باس ءيىپ، ەسكە الايىق. 1 مينۋت ەسكە الۋ. (اۋەن وينايدى.)
تاربيەشى:. ەل الدىنداعى بورىشتارىن وتەپ، ەلىمىزدىڭ اماندىعىن، جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىن قورعاپ قالعان ەرلەرگە تاعزىم ەتەمىز. ولار ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىن، جاس ۇرپاقتىڭ ءومىرىن، حالىقتىڭ باقىتى مەن قۋانىشىن ساقتاپ قالدى. ارداگەرلەر ەرلىكتەرى ارقاسىندا ءبىز وسى كۇنگە جەتتىك. ءبىزدىڭ ءوز قالاۋىمىزبەن ەركىن ءومىر ءسۇرىپ، مەكتەپتە الاڭسىز ءبىلىم الىپ جاتقانىمىز، شاتتانا كۇلگەنىمىز، جايراڭداپ كۇلگەنىمىز - ءبارى دە سول ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسىنىڭ جەمىسى. ارينە، سوعىس بولماسىن! بىزدەر سوعىسقا قاتىسىپ باتىر بولمايىق. ءبىز بەيبىت كۇننىڭ باتىرلارى بولۋعا تىرىسايىق. ەل ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ءبىلىم الىپ، ءوز جەرىمىزدىڭ پاتريوتتارى بولۋعا مۇمكىندىكتەر بار.
تاربيەشى: بالالار، ءبىزدىڭ شەكارانى كىم قورعايدى؟ (سولداتتار)
ەربول:
شەكارادا سولدات تۇر.
ەل باقىتىن قورعاپ تۇر.
كوڭىلدەنسىن اعالار،
اماندىق حات جولداپ تۇر.
ءان: «اتامەكەن»
تاربيەشى: وسىمەن ۇلى جەڭىستىڭ 67 جىلدىعىنا ارنالعان «ۇلى جەڭىس – جاساسىن!» اتتى تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.
ماقساتى: بالالارعا ادامگەرشىلىككە، وتانىن سۇيۋگە، ونى قورعاۋعا باۋلۋ. وتانعا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگىن ارتتىرۋ. ولارعا پاتريوتتىق تاربيە بەرۋ. بالالاردى ۇلى وتان سوعىسىمەن، قازاقستاندىقتاردىڭ ەرلىك ىستەرىمەن تانىستىرىپ، وي - ءورىسىن دامىتۋ. بالالاردى ۇلكەن ادامداردى سىيلاي بىلۋگە، ولاردى قادىرلەۋگە تاربيەلەۋ.
كورنەكىلىگى: ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى كىتاپتار، گۇلدەر، شارلار، باتىرلاردىڭ سۋرەتتەرى، ۇلى وتان سوعىس كەزىندەگى تەحنيكالار.
ءوتىلۋ بارىسى: توپ ءىشىن بەزەندىرۋ. مۋزىكا ويناپ تۇرادى.
«ءانۇران»
تاريح كەشى ۇنەمى جاڭالانىپ وتىرادى. دەسە دە ۇمىتىلمايتىن، ەسكەرمەيتىن تاريحي وقيعالار بولادى. سونىڭ ءبارى الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ قاسىرەتى مەن ۇلى جەڭىستىڭ قاسيەتىڭ باتىر اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ ەرلىگىن ەشكىم دە ەشقاشان ۇمىتپاق ەمەس.
الەمدى ءدۇر سىلكىندىرگەن وقيعا 1941جىلى ماۋسىمنىڭ 22 - دە بولعان ەدى. ءبىراق سول كەزدەگى كەڭەس ەلىنىڭ بىرلىگى مەن دوستىعىنىڭ ارقاسىندا 1945 جىلى 9 - مامىردا بۇعا ۇلى جەڭىسپەن اياقتالدى. مىنە، سودان بەرى 67 جىل مەرزىم ۋاقىت ءوتتى. بيىل ۇلى جەڭىستىڭ 67 جىلدىعى.
ءۇنتاسپادان تىڭداۋ: تىڭداڭىزدار، تىڭداڭىزدار! 1941 جىلى 22 - ماۋسىمدا تاڭ شاپاعى جاڭا عانا ارايلانىپ كەلە جاتقان كەزدە ەلىمىزگە ءقاۋىپ ءتوندى. حالقىمىز ادام ايتقىسىز قيىن - قىستاۋ كەزەڭگە دۋشار بولدى. فاشيستىك گەرمانيا ەلىمىزگە وپاسىزدىقپەن باسىپ كىردى.
تاربيەشى: سوعىستىڭ العاشقى كۇندەرىنەن باستاپ - اق كەڭەس حالقى جان تانىمەن وتانىن قورعادى. ءاربىر اۋىل، ءاربىر قالا ءۇشىن كەسكىلەسكەن ۇرىس بولدى. قانىشەر نەمىس باسقىنشىلارىمەن كەڭەس ازاماتتارى ايانباي شايقاستى.
1 بالا: سوعىس جالماپ اعا - ءىنى باۋىردى،
زار جىلاتتى تىنىش جاتقان اۋىلدى.
جالعىزىنان ايىرىپتى انانى،
اكەسىنەن ايىرىپتى بالانى.
تاربيەشى: وسى سوعىستا كەڭەس وداعىنىڭ باسقا رەسپۋبليكالارىمەن بىرگە ءبىزدىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى دا جان اياماي شايقاستى. داڭقتى قارۋلى كۇشتەردىڭ جانە ەڭبەك ارمياسىنىڭ قۇرامىندا 1 ملن 870 مىڭ قازاقستاندىقتار بولعان.
ات اۋىزدىعىمەن سۋ ىشكەن، ەر ەتەگىمەن سۋ كەشكەن سۇراپىل سوعىستا ەرلەرمەن بىرگە قولدارىنا قارۋ الىپ، وتانىن قورعاۋعا ءبىزدىڭ باتىر اپالارىمىز شىعىس جۇلدىزدارى ءاليا مولداعۇلوۆا مەن مانشۇك مامەتوۆا ەرلىك كورسەتىپ، باتىرلىقپەن قازا تاپتى.
- ءيا، كەۋدەسىن وققا توسەگەن قازاقتىڭ قاراپايىم قىزى مانشۇك قاس دۇشپانىنان ەلىن قورعاعان ەدى.
مومىش ۇلى باۋىرجان (1910 - 1982) – ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ داڭقتى جاۋىنگەرى، حالىق قاھارمانى، قازاقتىڭ كورنەكتى جازۋشىسى. تۋعان جەرى - جامبىل وبلىسىنىڭ جۋالى اۋدانىنداعى كولباستاۋ مەكەنى.
باۋىرجان جەتى جىلدىق مەكتەپتى بىتىرگەننەن كەيىن ءبىراز ۋاقىت ءمۇعالىم بولعان. سوندا جۇرگەندە كەزەكتى اسكەري مىندەتىن وتەۋگە شاقىرىلىپ، وندا ءبىر جارىم جىل ءجۇرىپ، زاپاستاعى كوماندير اتاعىن الادى. تۋعان اۋىلىنا قايتىپ ورالعان سوڭ، ول ءبىراز جىل قارجى مەكەمەسىندە قىزمەت ىستەيدى. سودان قايتادان قىزىل ارميا قاتارىنا شاقىرىلىپ، ءتۇرلى اسكەري بولىمدەردە ۆزۆود، روتا، كومانديرى بولادى.
تاربيەشى: باتىرلار تۋرالى تاقپاقتاردى كىم بىلەدى؟
قاراقات:
ءاليانى بۇل كۇندە
بارلىق بالا بىلەدى
ءاليا اتتى كوڭىلدە
اپكەمىز دەپ جۇرەدى.
اتى اڭىز، جىر قىلىپ،
ەلدىڭ باتىر تۇلەگى.
ءار جۇرەكتە تۇر كۇلىپ،
ءاليا اتتى باتىر قىز.
سابرينا:
مانشۇك اپاي باتىر قىز
ارداقتايمىز اتىن ءبىز!
ۇقساپ مانشۇك اپايعا
ءوسىپ كەلە جاتىرمىز!
ماناس:
قايتپاعان جاۋىننان
قاھارمان باۋىرجان
قان ىشەر ءفاشيستى
قىردى ول مىڭداعان.
ەرلىگى ءارقاشان
ەسىمدە ساقتالادى
ۇرپاعى ۇمىتپايدى.
ومىرىنەن ۇلگى الادى.
- ءيا، سۇراپىل سوعىس ەشكىمدى ايامادى. انا جارىنان ايىرىلدى، بالا اكەسىنەن ايىرىلدى. ءبىراق ءۇمىت وتى ەش وشكەن جوق. بالا اكەسىن كۇتە بەردى، كۇتە بەردى.
الىبەك:
جەڭىس كەلدى دالاما،
جەڭىس كەلدى قالاما،
جەڭىس كەلدى اكە بوپ
ەلدەگى كوپ بالاعا.
دۇنيە ءجۇزى حالقى بوستاندىق الدى. حالىق وتان ۇعىمىڭ تەرەڭ سەزىنە ءتۇستى. قاھارمان ەرلىك پەن ەڭبەك جەڭىپ شىقتى. زۇلىمدىق، باسقىنشىلىق تىزە بۇكتى. بىرلىك، ەرلىك، حالىقتار دوستىعى نىعايا ءتۇستى.
تاربيەشى:
ارىلتىپ جاۋدان جەرىندى
تابانعا جانشىپ ءولىمدى
جەڭىسپەن جەلپىپ ءومىردى
ورالدى ەرلەر كوڭىلدى
دەسەڭدەر بۇل قاي كۇنى
توعىزىنشى مامىر كۇنى!
- بالالار، جەڭىس تۋرالى تاقپاقتار ايتايىق.
ەربول:
جەڭىس كەلدى ءان بولىپ،
كەلدى اۋىلعا ءسان كورىك
جەڭىس كەلدى الاقاي،
ۇمىتىلماس ماڭگىلىك.
كاريم:
جۇيرىك وزار ايگىلى
كۇنى بۇگىن بايگەنىڭ
ۋرا، ۋرا بالالار!
توعىزىنشى ماي بۇگىن.
ۇلى وتان سوعىسىنا قاتىسقان: باۋىرجان مومىش ۇلى، مانشۇك مامەتوۆا، ءاليا مولداعۇلوۆا، مالىك عابدۋللين، تالعات بيگەلدينوۆ ت. ب. ءوز جەرلەستەرىمىز: تۋلاقبايەۆ ارون اتا، اياپبەرگەنوۆ قامەش اتا.....
ول كىسىلەرگە قۇرمەتپەن باس يەمىز. ال وسى بەيبىت ومىرگە جەتە الماعان، ەرلىكپەن قازا تاپقان اعالارىمىز بەن اپالارىمىزدىڭ رۋحىنا باس ءيىپ، ەسكە الايىق. 1 مينۋت ەسكە الۋ. (اۋەن وينايدى.)
تاربيەشى:. ەل الدىنداعى بورىشتارىن وتەپ، ەلىمىزدىڭ اماندىعىن، جەرىمىزدىڭ تۇتاستىعىن قورعاپ قالعان ەرلەرگە تاعزىم ەتەمىز. ولار ەلىمىزدىڭ جارقىن بولاشاعىن، جاس ۇرپاقتىڭ ءومىرىن، حالىقتىڭ باقىتى مەن قۋانىشىن ساقتاپ قالدى. ارداگەرلەر ەرلىكتەرى ارقاسىندا ءبىز وسى كۇنگە جەتتىك. ءبىزدىڭ ءوز قالاۋىمىزبەن ەركىن ءومىر ءسۇرىپ، مەكتەپتە الاڭسىز ءبىلىم الىپ جاتقانىمىز، شاتتانا كۇلگەنىمىز، جايراڭداپ كۇلگەنىمىز - ءبارى دە سول ۇلى وتان سوعىسى جەڭىسىنىڭ جەمىسى. ارينە، سوعىس بولماسىن! بىزدەر سوعىسقا قاتىسىپ باتىر بولمايىق. ءبىز بەيبىت كۇننىڭ باتىرلارى بولۋعا تىرىسايىق. ەل ءۇشىن ايانباي ەڭبەك ەتىپ، ءبىلىم الىپ، ءوز جەرىمىزدىڭ پاتريوتتارى بولۋعا مۇمكىندىكتەر بار.
تاربيەشى: بالالار، ءبىزدىڭ شەكارانى كىم قورعايدى؟ (سولداتتار)
ەربول:
شەكارادا سولدات تۇر.
ەل باقىتىن قورعاپ تۇر.
كوڭىلدەنسىن اعالار،
اماندىق حات جولداپ تۇر.
ءان: «اتامەكەن»
تاربيەشى: وسىمەن ۇلى جەڭىستىڭ 67 جىلدىعىنا ارنالعان «ۇلى جەڭىس – جاساسىن!» اتتى تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.
You Might Also Like
-
ساباق ماقساتى: ۇلى وتان سوعىسى كەزىندەگى قازاق باتىرلارىنىڭ ومىرىنە شولۋ جاساۋ، ولاردىڭ ەرلىكتەرىن دارىپتەۋ ارقىلى وقۋشىلاردى پاتريوتتىققا تاربيەلەۋ.
-
وقۋ ورىس تىلىندە جۇرەتىن مەكتەپتەردە قازاق ءتىلى ءپانىنىڭ ماقساتى – وقۋشىلاردىڭ قارىم - قاتىناس بىلىكتىلىگىن قالىپتاستىرۋ، دامىتۋ، تىلدىك جانە تانىمدىق بىلىكتىلىكپەن قامتاماسىز ەتۋ ەكەندىگى قازاقستان...
