InfoHub Logo

Aحمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ ەسىمى بارشا وقىرمان قاۋىمعا تانىس بولعانىمەن، ونىڭ ءومىرى، اعارتۋشىلىق جولى تۋرالى كەي دەرەكتەردى بىلە بەرمەۋى مۇمكىن. ستۋدەنتتىك ۋاقىتىمىزدىڭ سوڭعى جىلىندا ۋنيۆەرسيتەت تاراپىنان ا.بايتۇرسىن ۇلى اتىنداعى «ءتىل-قۇرال» وقۋ-ادىستەمەلىك، عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنا وندىرىستىك تاجىربيەگە باردىق. تاجىربيە جەتەكشىسى يماحانبەت رايحان ساحىبەك قىزى، مەكەبايەۆا لەيلا ادام قىزى سياقتى وقىتۋشىلارىمىز بولدى. وسى تاجىربيە ارقىلى بىزگە، ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ ستۋدەنتتەرىنە ۇلت ۇستازى اتانعان احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۇلعاسىن تەرەڭىرەك تانۋعا مۇمكىندىك تۋدى.

ونى قازاق دالاسىنىڭ "سەگىز قىرلى، ءبىر سىرلى" دەپ اتالاتىن اتاقتى ادامدارىنا جاتقىزۋعا بولادى. ول تالانتتى ادەبيەتتانۋشى، تەرەڭ ويشىل، جارقىراعان پۋبليسيست، جانقيار ساياساتكەر، ىزدەنۋشى عالىم، كەرەمەت ۇيىمداستىرۋشى جانە ءوز حالقىنىڭ دامۋىنا قىزىعۋشىلىق تانىتقان قوعام قايراتكەرى بولدى. ول ەنسيكلوپەديالىق اقىل مەن ەرەكشە قابىلەت3 بار، ءومىردى جاقسى كورەتىن جانە اينالاسىنداعى ادامداردىڭ تاعدىرىنا بەي-جاي قارامايتىن ادام. ول اينالاسىنداعىلاردىڭ بارلىعىن ءوزىنىڭ تاۋسىلمايتىن  قۋاتىمەن تەرەڭ ماعىنالى تىرشىلىگىمەن تارتا ءبىلدى. احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ سان قيلى وقيعاعا تولى ءومىرى بۇگىنگى كۇنى دە ادامداردى تاڭعالدىرادى جانە ءومىر سۇرۋگە، جاسامپازدىققا دەگەن ۇمتىلىسىن وياتادى!

حالقىمىزدىڭ ومىرىندە جانە بۇكىل ەۋرازيا كەڭىستىگىندە بولىپ جاتقان "وزگەرىستەر ءداۋىرىنىڭ" درامالىق وقيعالارىنا قاراماستان، ونىڭ ءومىرىن كونيۋنكتۋرالىق دەپ ايتۋ قيىن، دەگەنمەن ول ءارقاشان ەڭ وزەكتى الەۋمەتتىك پروبلەمالاردىڭ باسىندا ءجۇردى. سونىمەن قاتار، ونىڭ قوعامدىق ومىرگە ات سالىسۋىنداعى ارەكەتىن وتە دايەكتى جانە مۇقيات دەپ ايتا الامىز. احاڭ باسى قاسىندا بولعان جوبالاردىڭ ءارقايسىسىن كەمەلدىكتىڭ شەكتى دەڭگەيىنە جەتكىزدى.قازاقتىڭ احمەتى حالقى ءۇشىن، - " تۇنگى اسپاننىڭ تورىندە جارقىراپ تۇرعان شوق جۇلدىز!»

احاڭنىڭ ومىرىندەگى ەڭ ماڭىزدى ىستەر قاتارىنا ءۇش ءىرى باستاماسىن جاتقىزۋعا بولادى: ءاليحان بوكەيحانوۆ جانە ءمىرجاقىپ دۋلاتوۆپەن بىرلەسە وتىرىپ، ءوز زامانى مەن بۇكىل قازاق حالقى ءۇشىن تۇتاس ۇلتتىڭ ساۋاتى مەن ءبىلىم ايناسىنا اينالعان "قازاق" گازەتىن باسىپ شىعارۋ؛ اراب گرافيكاسىن قولدانۋ  ارقىلى "توتە جازۋ" جاساۋ جانە "الاش-وردا" ۇكىمەتىنىڭ قىزمەتىنە قاتىسۋ. ارينە، احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ ومىرىندە وزگەدە ايتۋلى وقيعالار بولدى، الايدا ءدال وسى وقيعالار قازاق حالقىنىڭ ومىرىندە تەرەڭ ءىز قالدىردى، ونى ءوز ەلىنىڭ كورنەكتى ۇلى ەتتى، ونىڭ تاۋەلسىزدىگى تۋرالى ارمانىن اسقاق ەتتى.

"قازاق" گازەتىندە سول كەزدەگى  قايتا وركەندەگەن قازاق قوعامى ءۇشىن تانىمنىڭ كەڭ كوكجيەگىن اشقان مازمۇنى تەرەڭ جانە تاقىرىپ بويىنشا الۋان ءتۇرلى ماتەريالدار باسىلىپ شىقتى. وسى باسىلىمنىڭ ارقاسىندا قازاقتار قازىرگى وركەنيەتتى ۇلتتىڭ قالىپتاسۋى جولىندا وتە ماڭىزدى قادام جاسادى دەپ ايتۋعا بولادى.

ءداستۇرلى كوشپەلى قازاقتىڭ "ۇزىن قۇلاعى" وسى گازەتتىڭ ارقاسىندا اقپارات بەرۋ قۇرالىنان ۇلتتى تاربيەلەۋ جانە كەڭىنەن اعارتۋ قۇرالىنا اينالدى. گازەت سيمۆول رەتىندە قازاق حالقىنىڭ باستى سيمۆولدارىنىڭ ءبىرى — كيىز ءۇي بەينەسىن پايدالاندى. بۇل كيىز ءۇيدىڭ تۇندىگى باتىس جاعىنان اشىلعان، ال ەسىگىندە" قازاق "ءسوزى جازىلعان . قازاق زيالىلارىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل  بەلگى قازاقتار اراسىندا ەۋروپالىق عىلىم مەن ونەردىڭ تارالۋىن،  "قازاق" گازەتىنىڭ قازاق حالقى ءۇشىن مادەنيەتتىڭ تەرەزەسىنە اينالۋىن جانە وزگەلەردىڭ زيانىنان قورعاۋشىسى  بولۋ نيەتىن ءبىلدىردى.

ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستىڭ باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى قازاق ءتىلى تۋرالى بىلاي دەپ جازادى: "ءبىزدىڭ انا ءتىلىمىز – ءبىزدىڭ حالىقتىق قادىر-قاسيەتىمىز بەن مەملەكەتتىلىگىمىزدىڭ ءمانى، توت باسپايتىن وزەگى. انا سۇتىمەن سىڭىرگەن انا ءتىلىمىزدى بىلمەۋ - بارلىق اتا-بابالارىمىزدى، بۇكىل تاريحىمىزدى ۇمىتۋ دەگەندى بىلدىرەدى".

ءبىزدىڭ كىم ەكەنىمىزدى، قايدان شىققانىمىزدى، انا ءتىلىمىزدىڭ قاي ءتىلى ەكەنىن جانە وسىنداي جاڭا تاۋەلسىز قازاقستانداعى ءال-اۋقاتىمىز قانداي تۇلعالاردىڭ ارقاسىندا ەكەنىن ماڭگى ەستە ساقتاۋىمىز شارت.

مۇحانوۆا انەل، ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنىڭ 4 كۋرس ستۋدەنتى،

لەيلا مەكەبايەۆا ف.ع.ك، اعا وقىتۋشى

---