ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىندە بەرىلەتىن كەيبىر ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارى
ەسىلباي جالپى ورتا ءبىلىم بەرۋ مەكتەبىنىڭ
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ايتماگانبەتوۆا قۇرالاي كاريموللا قىزى
ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىندە بەرىلەتىن كەيبىر ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارى.
الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە شىعۋدا تەحنيكالىق باعىتتاعى عىلىم سالالارىن دامىتۋ مىندەتى تۇر. ول ءۇشىن بۇل باعىتتا، اسىرەسە ماتەماتيكانىڭ وقىتۋ ساپاسىن كوتەرۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت بولىپ تابىلادى.
ۇبت ەسەپتەرىندە گەومەتريا ەسەپتەرى قيىندىق كەلتىرەدى. ول ءۇشىن ەسەپ شارتىن تولىق جانە تۇسىنىكتى ەتىپ وقۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە ونىڭ سىزباسىن دا دۇرىس سىزا ءبىلۋىمىز كەرەك. سىزبانىڭ دۇرىس سىزىلۋى ءبىزدىڭ ەسەبىمىزدىڭ دۇرىس، ءارى تەز شىعۋىنا كوپ كومەگىن تيگىزەدى. و سى ورايدا مەن سىزدەرگە بىرنەشە ەسەپتەردىڭ شىعارىلۋ جولدارىن ۇسىنىپ وتىرمىن.
1 - ەسەپ.(2014. 1 - نۇسقا 17 ەسەپ).
تەڭبۇيىرلى تراپەسيانىڭ ءبۇيىر قابىرعاسى √13، ال تاباندارى 3 پەن 4 بولسا، دياگونالىن تابىڭدار.
بەرىلگەنى: اۆ=سد=√13. ۆس=3. اد=4
تابۋ كەرەك: اس دياگونالىنىڭ ۇزىندىعى.
شەشۋى: پتولەمەي تەورەماسى: شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان ءتورتبۇرىشتىڭ دياگونالدارىنىڭ كوبەيتىندىسى، ونىڭ قاراما – قارسى جاتقان قابىرعالارىنىڭ كوبەيتىندىلەرىنىڭ قوسىندىسىنا تەڭ.
ولاي بولسا اس•ۆد=ۆس•اد+اۆ•سد
اس²=3•4+√13•√13 ------------- اس=5
ەسكەرتۋ: تەڭبۇيىرلى تراپەسياعا سىرتتاي شەڭبەر سىزۋعا بولادى.
2 - ەسەپ.(2014. 2 - نۇسقا 17 ەسەپ)
تراپەسيانىڭ ءبىر تابانى بيىكتىگىنەن 3 سم ارتىق، ال ەكىنشى تابانى بيىكتىگىنەن 3 سم قىسقا. ەگەر تراپەسيانىڭ اۋدانى 100 سم² بولسا، ونىڭ تاباندارىن تابىڭدار.
بەرىلگەنى: S=100 سم²، ۆە= ح، اد= ح+3، ۆس= ح - 3
تابۋ كەرەك: ۆس، اد
شەشۋى: تراپەسيانىڭ اۋدانى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى:
ايتماگانبەتوۆا قۇرالاي كاريموللا قىزى
ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىندە بەرىلەتىن كەيبىر ەسەپتەردىڭ شىعارۋ جولدارى.
الەمدىك ءبىلىم كەڭىستىگىنە شىعۋدا تەحنيكالىق باعىتتاعى عىلىم سالالارىن دامىتۋ مىندەتى تۇر. ول ءۇشىن بۇل باعىتتا، اسىرەسە ماتەماتيكانىڭ وقىتۋ ساپاسىن كوتەرۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن مىندەت بولىپ تابىلادى.
ۇبت ەسەپتەرىندە گەومەتريا ەسەپتەرى قيىندىق كەلتىرەدى. ول ءۇشىن ەسەپ شارتىن تولىق جانە تۇسىنىكتى ەتىپ وقۋ كەرەك. سونىمەن بىرگە ونىڭ سىزباسىن دا دۇرىس سىزا ءبىلۋىمىز كەرەك. سىزبانىڭ دۇرىس سىزىلۋى ءبىزدىڭ ەسەبىمىزدىڭ دۇرىس، ءارى تەز شىعۋىنا كوپ كومەگىن تيگىزەدى. و سى ورايدا مەن سىزدەرگە بىرنەشە ەسەپتەردىڭ شىعارىلۋ جولدارىن ۇسىنىپ وتىرمىن.
1 - ەسەپ.(2014. 1 - نۇسقا 17 ەسەپ).
تەڭبۇيىرلى تراپەسيانىڭ ءبۇيىر قابىرعاسى √13، ال تاباندارى 3 پەن 4 بولسا، دياگونالىن تابىڭدار.
بەرىلگەنى: اۆ=سد=√13. ۆس=3. اد=4
تابۋ كەرەك: اس دياگونالىنىڭ ۇزىندىعى.
شەشۋى: پتولەمەي تەورەماسى: شەڭبەرگە ىشتەي سىزىلعان ءتورتبۇرىشتىڭ دياگونالدارىنىڭ كوبەيتىندىسى، ونىڭ قاراما – قارسى جاتقان قابىرعالارىنىڭ كوبەيتىندىلەرىنىڭ قوسىندىسىنا تەڭ.
ولاي بولسا اس•ۆد=ۆس•اد+اۆ•سد
اس²=3•4+√13•√13 ------------- اس=5
ەسكەرتۋ: تەڭبۇيىرلى تراپەسياعا سىرتتاي شەڭبەر سىزۋعا بولادى.
2 - ەسەپ.(2014. 2 - نۇسقا 17 ەسەپ)
تراپەسيانىڭ ءبىر تابانى بيىكتىگىنەن 3 سم ارتىق، ال ەكىنشى تابانى بيىكتىگىنەن 3 سم قىسقا. ەگەر تراپەسيانىڭ اۋدانى 100 سم² بولسا، ونىڭ تاباندارىن تابىڭدار.
بەرىلگەنى: S=100 سم²، ۆە= ح، اد= ح+3، ۆس= ح - 3
تابۋ كەرەك: ۆس، اد
شەشۋى: تراپەسيانىڭ اۋدانى
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ينفورماتيكا ءپانى ءمۇعالىمى: يلياسوۆا ەلميرا امانگەلدى قىزى
