ۇلتتىق ويىن – حالىق قازىناسى
ماڭعىستاۋ وبلىسى، قاراقيا اۋدانى،
مۇنايشى اۋىلى "بالاۋسا" بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى
يزجانوۆا مولدير نابيدوللاكىزى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: دەنساۋلىق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: دەنەشىنىقتىرۋ
تاقىرىبى: «ۇلتتىق ويىن – حالىق قازىناسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: ۇلتتىق ويىندار دەنە شىنىقتىرۋ ءىس - ارەكەتىندە كەڭ قولدانا وتىرىپ، بالالاردىڭ دەنە تاربيەسىن دۇرىس جولعا قويۋ، سپورتتىق شەبەرلىكتەرىن، مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق: قازاق حالقىنىڭ ەرلىك - جاۋىنگەرلىك تاريحىن ۇرپاققا ەرلىكتىڭ وشپەس ۇلگىسىن قالدىرعان حان باتىرلاردىڭ ءومىر ونەگەسىمەن تانىستىرۋ، ءوز جەرىن، ءوز ەلىن قورعاي الاتىن ەل جاندى، ۇلتتىق نامىسى مول جىگەرلى بۇلدىرشىندەردى تاربيەلەۋ؛
3. تاربيەلىك: جاس ۇرپاقتى وزدىگىنەن ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە ۇيرەتىپ ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋگە داعدىلاندىرۋ؛
قاجەتتى قۇرالدار – ارقان، جىلقى، تەڭگە، قامشى.
تاربيەشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن تاربيەشىلەر! بۇگىنگى «ۇلتتىق ويىن - حالىق قازىناسى» اتتى سپورتتىق كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر! سايىسىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى جاس ۇرپاقتى جامان ادەتتەن اۋلاق، دەنىنىڭ ساۋ بولىپ، كەلەشەكتە ءوز ەلىنىڭ، قوعامنىڭ سالاۋاتتى وركەنيەتتى، ءبىلىمدى ازاماتى ەتىپ قالىپتاستىرۋ. وسى ماقساتتا ءبىز بۇگىن «ايگولەك» توبىنىڭ اراسىندا سايىس وتكىزگەلى وتىرمىز. ال ەندى سايىسكەرلەرىمىزدى ورتاعا شاقىرايىق.
(قارا جورعا اۋەنىمەن بالالار ورتاعا شىعادى)
تاربيەشى: مىنە، بالالار شىقتى الاڭعا،
جاس سپورتشىلار جەكە - جەكە كوماندا
ال، بالالار وزدەرىڭدى تانىڭدار،
ەپتىلىك، مىقتىلىق، باتىلدىق كورسەتىپ تاباندى،
«ۋرا»دەگەن ۇراندى ءبىز تاستايمىز
جارىسىمىزدى ال ەندى باستايمىز
«جەڭىسكە جەتەمىز!» دەپ
جالىندى ۇران تاستايمىز
تاربيەشى: «ۇلتتىق ويىن - حالىق قازىناسى»- اتتى جارىسىمىزدى باستايمىز. بۇگىنگى جارىسقا قاتىسۋعا ەكى توپ كەلىپ تۇر. وسى توپتاردىڭ جارىسىنا ءادىل باعاسىن بەرەتىن قوناقتار سىزدەرسىزدەر.
ال قۇرمەتتى حالايىق
جارىستى ەندى كورىڭدەر
ءادىل قازى القاسى
ءادىل باعا بەرىڭدەر
- دەي وتىرىپ توپ كاپيتاندارىنا ءسوز بەرەيىك.
1 - توپ «تۇلپار»
توپ كاپيتانى - مۇحانبەت
2 - توپ «قىران»
توپ كاپيتانى - اسەل
«تۇلپار» توبى
قاتار وسكەن قۇرداسقا،
جارىس ۇناپ تۇرماس پا!
قۋىپ جەتۋ جاقسى عوي
وزىپ شىعۋ ءبىر باسقا.
«قىران» توبى
بوسقا قاراپ تۇرمايىق،
باعىمىزدى سىنايىق
نامىستى قولدان بەرمەيىك
جارىستى وزىپ شىعايىق.
تاربيەشى: بالالار، سەندەرگە ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، جارىسىمىزدى باستايمىز.
ال ەندى سايىسىمىزدىڭ شارتتارىمەن تانىستىرايىق.....
سايىس شارتتارى:
1. «بايگە»
2. «ارقان تارتىس»
3. «تەڭگە الۋ»
4. «قول كۇرەس»
5. «اقسەرەك - كوكسەرەك»
ويىن: ۇلتتىق ويىن «بايگە»
ويىن شارتى: ءار توپتىڭ الدىنا 3 - 4 م قاشىقتىقتا مەجەلەر بەلگىلەنەدى. ەكى توپتىڭ بالالارى (اراقاشىقتىعى 2 م ) ساپ تۇزەپ تۇرادى. بۇل ويىندا جۇپتاسىپ جارىسادى. ءار توپقا ءبىر ات، ءبىر قامشى بايلانادى. بەلگى بويىنشا ءار توپتان ءبىر بالادان اتقا قونادى دا جارىسادى. بالالار اتتىڭ شابىسىنا سالىپ شابۋى ءتيىس.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «ارقان تارتىس»
ويىن شارتى: بۇل ەكى توپقا بولىنگەن بالالارمەن وينالاتىن ويىن ءبىر ءتۇرى. ارقاننىڭ ەكى جاعىنان ەكى توپقا بولىنگەن بالالار تارتىسادى. قاي توپ ارقاندى ءوز جاعىنا تارتىپ، الىپ، كەلسە سول توپ جەڭىسكە جەتەدى.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «تەڭگە الۋ»
ويىن شارتى: بۇل ويىندى ەر بالالار وينايدى. اتتىڭ ورنىنا شىبىق ات پايدالانىلادى. بەلگىلى ءبىر جەرگە تەڭگە ىدىسقا سالىپ قويىلادى ويىنشىلار اتپەن شاۋىپ كەلىپ ەڭكەيىپ تەڭگەنى ىدىستان تەز الىپ شابا جونەلەدى. ەگەر ويىنشى تەڭگەنى الماي قالسا جەڭىلگەن بوپ ەسەپتەلەدى.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «قول كۇرەس»
ويىن شارتى: ورتاعا ەكى ويىنشى شىعىپ، كىلەمنىڭ ۇستىنە جامباسىنان جاتادى. ولار باس بارماقتارىن ايقاستىرا قولدارىن جىمداستىرا ۇستايدى. ويىننىڭ شارتى قولىنىڭ كۇشى كوپ ويىنشى قارسىلاستىڭ قولىن جەرگە تيگىزۋى كەرەك.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «اقسەرەك - كوكسەرەك».
ويىن شارتى: ويىندى ويناۋ ءۇشىن بالالار ەكى توپقا بولىنەدى، قولدارىنان ۇستاپ تۇرادى. اراقاشىقتىق 20 - 30 قادام.
1 - ءشى توپ. ويىندى باستايدى: اقسەرەك - اۋ اق سەرەك
بىزدەن سىزگە كىم كەرەك.
2 - ءشى توپ اقسەرەك – اۋ اق سەرەك
جامان - جامان بالا اتى (بالا اتى) كەرەك
اتى اتالعان بالا كەلەسى توپقا دەيىن جۇگىرىپ بارىپ ورتاسىنان ۇستاسقان قولداردى اجىراتىپ كەتۋ كەرەك. ەگەر ءوتىپ كەتسە سول توپتان ءبىر بالانى توبىنا الىپ قايتادى، وتە الماسا سول توپتا قالادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
تاربيەشى:
ونەرگە بيىك سەنىڭىز
دۋمانعا قىزىق كەلىڭىز
ءادىل قازى ەل سەنگەن
ونەرگە باعا بەرىڭىز
- قۇرمەتتى ۇستازدار، قوناقتار ءبىزدىڭ العا قويعان ماقساتىمىز اتا - بابادان قالعان ونەر مەن ونەگە، ۇلگىلەرىنىڭ لايىقتىلارىن بالانىڭ سانا سەزىمىنە قۇيىپ كوزىنە كورسەتە وتىرىپ، ۇلتتىق ويىن ارقىلى بويىنا ءسىڭىرىپ، ولاردى ادەپتىلىككە، مەيىرىمدىلىككە ىزەتتىلىككە، تۋىسقاندىق پەن باۋىرمالدىققا، ۇلكەنگە - قۇرمەت، كىشىگە - قامقورلىققا باۋلىپ ادامدى قاجەتتەردى ۇعىندىرۋ، قالىپتاستىرۋ. ءبىر عاجابى ويىندار بالالاردىڭ جان سۇلۋلىعىندا، ءتان سۇلۋلىعىندا جان - جاقتى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
- بۇگىنگى بالالارمەن ۇيىمداستىرىلعان «ۇلتتىق ويىن – حالىق قازىناسى» اتتى سپورتتىق كەشىمىزدى قورىتىندىلاپ، ءادىل باعاسىن بەرەيىك. بارلىق ءادىل قوناقتاردىڭ شەشىمىمەن «تۇلپار» جانە «قىران» توپتارىنىڭ اراسىنداعى سايىستا «دوستىق» جەڭدى. ەكى توپتى التىن جانە كۇمىس مەدالدارمەن ماراپاتتالادى. وسىمەن سپورتتىق جارىسىمىز اياقتالدى. كورىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت!
مۇنايشى اۋىلى "بالاۋسا" بالاباقشاسىنىڭ ادىسكەرى
يزجانوۆا مولدير نابيدوللاكىزى
ءبىلىم بەرۋ سالاسى: دەنساۋلىق
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتى: دەنەشىنىقتىرۋ
تاقىرىبى: «ۇلتتىق ويىن – حالىق قازىناسى»
ساباقتىڭ ماقساتى:
1. بىلىمدىلىك: ۇلتتىق ويىندار دەنە شىنىقتىرۋ ءىس - ارەكەتىندە كەڭ قولدانا وتىرىپ، بالالاردىڭ دەنە تاربيەسىن دۇرىس جولعا قويۋ، سپورتتىق شەبەرلىكتەرىن، مۇمكىندىكتەرىن ارتتىرۋ؛
2. دامىتۋشىلىق: قازاق حالقىنىڭ ەرلىك - جاۋىنگەرلىك تاريحىن ۇرپاققا ەرلىكتىڭ وشپەس ۇلگىسىن قالدىرعان حان باتىرلاردىڭ ءومىر ونەگەسىمەن تانىستىرۋ، ءوز جەرىن، ءوز ەلىن قورعاي الاتىن ەل جاندى، ۇلتتىق نامىسى مول جىگەرلى بۇلدىرشىندەردى تاربيەلەۋ؛
3. تاربيەلىك: جاس ۇرپاقتى وزدىگىنەن ءبىلىم دەڭگەيىن كوتەرۋگە ۇيرەتىپ ءوزىن - ءوزى تاربيەلەۋگە داعدىلاندىرۋ؛
قاجەتتى قۇرالدار – ارقان، جىلقى، تەڭگە، قامشى.
تاربيەشى: قۇرمەتتى ۇستازدار مەن تاربيەشىلەر! بۇگىنگى «ۇلتتىق ويىن - حالىق قازىناسى» اتتى سپورتتىق كەشىمىزگە قوش كەلدىڭىزدەر! سايىسىمىزدىڭ نەگىزگى ماقساتى جاس ۇرپاقتى جامان ادەتتەن اۋلاق، دەنىنىڭ ساۋ بولىپ، كەلەشەكتە ءوز ەلىنىڭ، قوعامنىڭ سالاۋاتتى وركەنيەتتى، ءبىلىمدى ازاماتى ەتىپ قالىپتاستىرۋ. وسى ماقساتتا ءبىز بۇگىن «ايگولەك» توبىنىڭ اراسىندا سايىس وتكىزگەلى وتىرمىز. ال ەندى سايىسكەرلەرىمىزدى ورتاعا شاقىرايىق.
(قارا جورعا اۋەنىمەن بالالار ورتاعا شىعادى)
تاربيەشى: مىنە، بالالار شىقتى الاڭعا،
جاس سپورتشىلار جەكە - جەكە كوماندا
ال، بالالار وزدەرىڭدى تانىڭدار،
ەپتىلىك، مىقتىلىق، باتىلدىق كورسەتىپ تاباندى،
«ۋرا»دەگەن ۇراندى ءبىز تاستايمىز
جارىسىمىزدى ال ەندى باستايمىز
«جەڭىسكە جەتەمىز!» دەپ
جالىندى ۇران تاستايمىز
تاربيەشى: «ۇلتتىق ويىن - حالىق قازىناسى»- اتتى جارىسىمىزدى باستايمىز. بۇگىنگى جارىسقا قاتىسۋعا ەكى توپ كەلىپ تۇر. وسى توپتاردىڭ جارىسىنا ءادىل باعاسىن بەرەتىن قوناقتار سىزدەرسىزدەر.
ال قۇرمەتتى حالايىق
جارىستى ەندى كورىڭدەر
ءادىل قازى القاسى
ءادىل باعا بەرىڭدەر
- دەي وتىرىپ توپ كاپيتاندارىنا ءسوز بەرەيىك.
1 - توپ «تۇلپار»
توپ كاپيتانى - مۇحانبەت
2 - توپ «قىران»
توپ كاپيتانى - اسەل
«تۇلپار» توبى
قاتار وسكەن قۇرداسقا،
جارىس ۇناپ تۇرماس پا!
قۋىپ جەتۋ جاقسى عوي
وزىپ شىعۋ ءبىر باسقا.
«قىران» توبى
بوسقا قاراپ تۇرمايىق،
باعىمىزدى سىنايىق
نامىستى قولدان بەرمەيىك
جارىستى وزىپ شىعايىق.
تاربيەشى: بالالار، سەندەرگە ساتتىلىك تىلەي وتىرىپ، جارىسىمىزدى باستايمىز.
ال ەندى سايىسىمىزدىڭ شارتتارىمەن تانىستىرايىق.....
سايىس شارتتارى:
1. «بايگە»
2. «ارقان تارتىس»
3. «تەڭگە الۋ»
4. «قول كۇرەس»
5. «اقسەرەك - كوكسەرەك»
ويىن: ۇلتتىق ويىن «بايگە»
ويىن شارتى: ءار توپتىڭ الدىنا 3 - 4 م قاشىقتىقتا مەجەلەر بەلگىلەنەدى. ەكى توپتىڭ بالالارى (اراقاشىقتىعى 2 م ) ساپ تۇزەپ تۇرادى. بۇل ويىندا جۇپتاسىپ جارىسادى. ءار توپقا ءبىر ات، ءبىر قامشى بايلانادى. بەلگى بويىنشا ءار توپتان ءبىر بالادان اتقا قونادى دا جارىسادى. بالالار اتتىڭ شابىسىنا سالىپ شابۋى ءتيىس.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «ارقان تارتىس»
ويىن شارتى: بۇل ەكى توپقا بولىنگەن بالالارمەن وينالاتىن ويىن ءبىر ءتۇرى. ارقاننىڭ ەكى جاعىنان ەكى توپقا بولىنگەن بالالار تارتىسادى. قاي توپ ارقاندى ءوز جاعىنا تارتىپ، الىپ، كەلسە سول توپ جەڭىسكە جەتەدى.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «تەڭگە الۋ»
ويىن شارتى: بۇل ويىندى ەر بالالار وينايدى. اتتىڭ ورنىنا شىبىق ات پايدالانىلادى. بەلگىلى ءبىر جەرگە تەڭگە ىدىسقا سالىپ قويىلادى ويىنشىلار اتپەن شاۋىپ كەلىپ ەڭكەيىپ تەڭگەنى ىدىستان تەز الىپ شابا جونەلەدى. ەگەر ويىنشى تەڭگەنى الماي قالسا جەڭىلگەن بوپ ەسەپتەلەدى.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «قول كۇرەس»
ويىن شارتى: ورتاعا ەكى ويىنشى شىعىپ، كىلەمنىڭ ۇستىنە جامباسىنان جاتادى. ولار باس بارماقتارىن ايقاستىرا قولدارىن جىمداستىرا ۇستايدى. ويىننىڭ شارتى قولىنىڭ كۇشى كوپ ويىنشى قارسىلاستىڭ قولىن جەرگە تيگىزۋى كەرەك.
ويىن: ۇلتتىق ويىن «اقسەرەك - كوكسەرەك».
ويىن شارتى: ويىندى ويناۋ ءۇشىن بالالار ەكى توپقا بولىنەدى، قولدارىنان ۇستاپ تۇرادى. اراقاشىقتىق 20 - 30 قادام.
1 - ءشى توپ. ويىندى باستايدى: اقسەرەك - اۋ اق سەرەك
بىزدەن سىزگە كىم كەرەك.
2 - ءشى توپ اقسەرەك – اۋ اق سەرەك
جامان - جامان بالا اتى (بالا اتى) كەرەك
اتى اتالعان بالا كەلەسى توپقا دەيىن جۇگىرىپ بارىپ ورتاسىنان ۇستاسقان قولداردى اجىراتىپ كەتۋ كەرەك. ەگەر ءوتىپ كەتسە سول توپتان ءبىر بالانى توبىنا الىپ قايتادى، وتە الماسا سول توپتا قالادى. ويىن وسىلاي جالعاسا بەرەدى.
تاربيەشى:
ونەرگە بيىك سەنىڭىز
دۋمانعا قىزىق كەلىڭىز
ءادىل قازى ەل سەنگەن
ونەرگە باعا بەرىڭىز
- قۇرمەتتى ۇستازدار، قوناقتار ءبىزدىڭ العا قويعان ماقساتىمىز اتا - بابادان قالعان ونەر مەن ونەگە، ۇلگىلەرىنىڭ لايىقتىلارىن بالانىڭ سانا سەزىمىنە قۇيىپ كوزىنە كورسەتە وتىرىپ، ۇلتتىق ويىن ارقىلى بويىنا ءسىڭىرىپ، ولاردى ادەپتىلىككە، مەيىرىمدىلىككە ىزەتتىلىككە، تۋىسقاندىق پەن باۋىرمالدىققا، ۇلكەنگە - قۇرمەت، كىشىگە - قامقورلىققا باۋلىپ ادامدى قاجەتتەردى ۇعىندىرۋ، قالىپتاستىرۋ. ءبىر عاجابى ويىندار بالالاردىڭ جان سۇلۋلىعىندا، ءتان سۇلۋلىعىندا جان - جاقتى جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
- بۇگىنگى بالالارمەن ۇيىمداستىرىلعان «ۇلتتىق ويىن – حالىق قازىناسى» اتتى سپورتتىق كەشىمىزدى قورىتىندىلاپ، ءادىل باعاسىن بەرەيىك. بارلىق ءادىل قوناقتاردىڭ شەشىمىمەن «تۇلپار» جانە «قىران» توپتارىنىڭ اراسىنداعى سايىستا «دوستىق» جەڭدى. ەكى توپتى التىن جانە كۇمىس مەدالدارمەن ماراپاتتالادى. وسىمەن سپورتتىق جارىسىمىز اياقتالدى. كورىپ تاماشالاعاندارىڭىزعا راحمەت!
You Might Also Like
