ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، سالت - ءداستۇرىمىز
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، سالت - ءداستۇرىمىز
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەندەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنىڭ حالىقتىڭ سالت - داستۇرىمەن ساباقتاستىعىن ءتۇسىندىرۋ، ەلىمىزدىڭ كەيبىر سالتى مەن ىرىمدارىن ۇيرەتۋ. ۇلتتىق مادەنيەتكە، حالقىمىزدىڭ تاريحىنا قىزىعۋشىلىق، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ساقتاۋعا، دامىتۋعا دايىن ازاماتتى قالىپتاستىرۋ. يماندىلىق، يناباتتىلىق، ىزەتتىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. ادامگەرشىلىككە، ەلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ
دامىتۋشىلىق: ماتەريالدىق مادەنيەت تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ،
مادەنيەتتى جان - جاقتى قىرىنان تاني بىلۋگە كومەكتەسۋ، قازاق حالقىنىڭ ماتەريالدىق مۇراجايىنا ساياحات جاساتا وتىرىپ، بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ ارقىلى دامىتۋ.
تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ باي مادەنيەتىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ودان ءارى دامىتۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، فليپچارت، كىتاپ كورمەسى، بۋكلەتتەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، پىكىر الماسۋ، ءبىلىم الۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى، ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ادەبيەت، قازاق ءتىلى، تاريح، ونەر.
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! ءبىز ءقازىر سىزدەرمەن سالت - ءداستۇرىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزعايمىز. ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ تاربيەمىز انانىڭ اق سۇتىنەن، انا الديىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ تاربيە تاسىلدەرى مەن تاجىريبەلەرى وتە كوپ. حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرپىن، ءداستۇرىن، تاريحىن ءبىلۋ، ونى قاستەرلەۋ – ءارقايسىمىزدىڭ بورىشىمىز. بۇگىن ءبىز وسى حالقىمىزدىڭ اسا ءقادىرلى سالت - داستۇرلەرىنە، تاريحىنا، بىزگە قالدىرعان مۇرالارىنا ارنالادى. اتا - بابامىزدىڭ قاستەرلەپ كەلگەن، ءبىز بىلمەيتىن الدە دە كوپ تاريحي ماڭىزدىلىعى زور مۇرالارى كوپ، بىزگە ايتاتىن وسيەتتەرى، بىزگە قالدىرعان تاريحي بايلىقتارى كوپ.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ، سەرگىتۋ، توپقا ءبولۋ
«سالت - ءداستۇرىن بىلگەن - ەلىن سۇيگەن ازامات» (ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن ءداستۇردى ءتۇسىندىرىپ بەرۋى كەرەك، دۇرىس جاۋاپقا ءبىر ۇپاي بەرىلەدى).
«مادەنيەت» توبىنىڭ سۇراقتارى:
1. بايعازى - بالالاردىڭ، جاستاردىڭ جاڭا كيىمى، قۋانىشتى ساتتەرگە بەرىلەتىن سىي
2. تابارىك - بىرەۋ ويىن تويدا جۇلدە السا نەمەسە قۇدالىق سالت - داستۇردە كادە بولسا، ودان جانىنداعىلارعا ۇلەس بەرۋى.
3. كادە - ايتتا، ويىن تويدا مەيرامداردا بەرىلەتىن سىي. توي كادەلەرى تويباستار، ايتتىق، كورىمدىك، تابارىك، جىرتىس، سارقىت.
4. جەتى اتا - بالا، اكە، اتا، ارعى اتا، بابا، ءتۇپ اتا، تەك اتا.
5. قازان شەگەلەۋ - ءازىل - قالجىڭى جاراسقان ادامدار ءبىرىنىڭ ۇيىنە باس قوسىپ بارىپ «وسى ءۇيدىڭ قازانىن شەگەلەي كەلدىك»، - دەيدى. ءۇي يەسى قوناق جايلىلىق تانىتىپ، ولارعا قوناقاسى بەرەدى. دەمەك «قازان شەگەلەۋ» قوناق بولا كەلدىك دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى.
6. قورىقتىق قۇيۋ - الدەنەدەن قورىققان، شوشىنعان ادامعا قورىقتىق قۇيىپ ەم جاسايدى
7. ۇشىقتاۋ - تاماقتان، يىستەن ۇشىنعان ادامدى ۇشىقتاۋ
«تۇلپار» توبىنىڭ سۇراقتارى:
1. تۇساۋكەسەر تويى - ءسابي جۇرە باستاعان كەزدە اتا – اناسى «بالام تەز ءجۇرىپ كەتسىن»دەگەن ويمەن جاسالادى. ارنايى ءجىپ دايىنداپ، جىلدام جۇرەتىن ادامعا قيدىرادى.
2. ءتىلاشار تويى - ءبۇلدىرشىننىڭ ءتىلى جەكە – جەكە سوزدەردى ايتۋعا يكەمدەلە باستاعان كەزدە، ءتىلى تەز شىعۋى ءۇشىن ءداستۇرلى «ءتىلاشار»تويى ىرىمىن جاسايدى.
3. اتقا مىنگىزۋ تويى - بالانىڭ بۋىنى بەكىپ، ات ۇستىندە ءوزىن - ءوزى ۇستاپ وتىرا الاتىنداي جاعدايعا جەتكەندە اشاماي ەرگە مىنگىزىپ ۇيرەتەدى.
4. سۇندەت تويى - ەر بالالاردى 5 - 7 نە 9 جاسىندا سۇندەتكە وتىرعىزادى.
5. توقىمقاعار - بالا ءبىرىنشى رەت ۇيىنەن الىسقا جولاۋشىلاعاندا وتكىزىلەدى.
6. قىمىزمۇرىندىق - جاز تويى بولىپ، مامىر ايىنان باستاپ ماۋسىم ايىنا سوزىلاتىن ۇلكەن توي. وسى كەزدە مال وتىعىپ، بيەلەر جەلىگە بايلانىپ، قىمىز جينالىپ، اعايىن - جەكجاتتار ءبىرىن - ءبىرى قىمىزعا شاقىرادى. قۇران وقىپ، مال سويىلىپ، ءتۇرلى ويىن - ساۋىقتار، جارىستار ۇيىمداستىرىلادى. وسى كەزدە ءتۇرلى توي - تومالاقتار دا وتكىزىلەدى.
7. ميزام (سابان توي) - كۇز ايىندا ديقاندار مەن باعبانداردىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان توي. بۇل تويدا ءتۇرلى جارىستار مەن ويىن - ساۋىقتار وتكىزىلدى.
جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانى،
ب. مومىش ۇلى اۋىلى № 29 الەكساندر گەرسەن ورتا مەكتەبى
ماديبەكوۆا ب. ا.
ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، ءسالت-داستۇرىمىز. جۇكتەۋ
ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، ءسالت-داستۇرىمىز. سلايدىن جۇكتەۋ
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاق حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرى تۋرالى بىلىمدەرىن تەرەندەتۋ. قازاق حالقىنىڭ ادامگەرشىلىك قاسيەتتەرىنىڭ حالىقتىڭ سالت - داستۇرىمەن ساباقتاستىعىن ءتۇسىندىرۋ، ەلىمىزدىڭ كەيبىر سالتى مەن ىرىمدارىن ۇيرەتۋ. ۇلتتىق مادەنيەتكە، حالقىمىزدىڭ تاريحىنا قىزىعۋشىلىق، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ساقتاۋعا، دامىتۋعا دايىن ازاماتتى قالىپتاستىرۋ. يماندىلىق، يناباتتىلىق، ىزەتتىلىك قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرۋ. ادامگەرشىلىككە، ەلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ
دامىتۋشىلىق: ماتەريالدىق مادەنيەت تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ،
مادەنيەتتى جان - جاقتى قىرىنان تاني بىلۋگە كومەكتەسۋ، قازاق حالقىنىڭ ماتەريالدىق مۇراجايىنا ساياحات جاساتا وتىرىپ، بىلىمدەرىن ەسكە ءتۇسىرۋ ارقىلى دامىتۋ.
تاربيەلىك: قازاق حالقىنىڭ باي مادەنيەتىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ودان ءارى دامىتۋ، ەستەتيكالىق تاربيە بەرۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا، پرەزەنتاسيا، فليپچارت، كىتاپ كورمەسى، بۋكلەتتەر.
ساباقتىڭ ءادىسى: بايانداۋ، سۇراق - جاۋاپ، پىكىر الماسۋ، ءبىلىم الۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق جۇمىسى، ت. ب
ءپانارالىق بايلانىس: ادەبيەت، ورىس ادەبيەت، قازاق ءتىلى، تاريح، ونەر.
ءمۇعالىم: سالەمەتسىزدەر مە، بالالار! ءبىز ءقازىر سىزدەرمەن سالت - ءداستۇرىمىز تۋرالى اڭگىمە قوزعايمىز. ءار ۇلتتىڭ وزىندىك ەرەكشەلىكتەرى بولاتىنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ تاربيەمىز انانىڭ اق سۇتىنەن، انا الديىنەن، اتانىڭ قاسيەتتى سوزدەرىنەن باستاۋ الادى. ءبىزدىڭ حالقىمىزدىڭ تاربيە تاسىلدەرى مەن تاجىريبەلەرى وتە كوپ. حالقىمىزدىڭ ادەت - عۇرپىن، ءداستۇرىن، تاريحىن ءبىلۋ، ونى قاستەرلەۋ – ءارقايسىمىزدىڭ بورىشىمىز. بۇگىن ءبىز وسى حالقىمىزدىڭ اسا ءقادىرلى سالت - داستۇرلەرىنە، تاريحىنا، بىزگە قالدىرعان مۇرالارىنا ارنالادى. اتا - بابامىزدىڭ قاستەرلەپ كەلگەن، ءبىز بىلمەيتىن الدە دە كوپ تاريحي ماڭىزدىلىعى زور مۇرالارى كوپ، بىزگە ايتاتىن وسيەتتەرى، بىزگە قالدىرعان تاريحي بايلىقتارى كوپ.
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ، سەرگىتۋ، توپقا ءبولۋ
«سالت - ءداستۇرىن بىلگەن - ەلىن سۇيگەن ازامات» (ءار توپ وزدەرىنە بەرىلگەن ءداستۇردى ءتۇسىندىرىپ بەرۋى كەرەك، دۇرىس جاۋاپقا ءبىر ۇپاي بەرىلەدى).
«مادەنيەت» توبىنىڭ سۇراقتارى:
1. بايعازى - بالالاردىڭ، جاستاردىڭ جاڭا كيىمى، قۋانىشتى ساتتەرگە بەرىلەتىن سىي
2. تابارىك - بىرەۋ ويىن تويدا جۇلدە السا نەمەسە قۇدالىق سالت - داستۇردە كادە بولسا، ودان جانىنداعىلارعا ۇلەس بەرۋى.
3. كادە - ايتتا، ويىن تويدا مەيرامداردا بەرىلەتىن سىي. توي كادەلەرى تويباستار، ايتتىق، كورىمدىك، تابارىك، جىرتىس، سارقىت.
4. جەتى اتا - بالا، اكە، اتا، ارعى اتا، بابا، ءتۇپ اتا، تەك اتا.
5. قازان شەگەلەۋ - ءازىل - قالجىڭى جاراسقان ادامدار ءبىرىنىڭ ۇيىنە باس قوسىپ بارىپ «وسى ءۇيدىڭ قازانىن شەگەلەي كەلدىك»، - دەيدى. ءۇي يەسى قوناق جايلىلىق تانىتىپ، ولارعا قوناقاسى بەرەدى. دەمەك «قازان شەگەلەۋ» قوناق بولا كەلدىك دەگەن ۇعىمدى بىلدىرەدى.
6. قورىقتىق قۇيۋ - الدەنەدەن قورىققان، شوشىنعان ادامعا قورىقتىق قۇيىپ ەم جاسايدى
7. ۇشىقتاۋ - تاماقتان، يىستەن ۇشىنعان ادامدى ۇشىقتاۋ
«تۇلپار» توبىنىڭ سۇراقتارى:
1. تۇساۋكەسەر تويى - ءسابي جۇرە باستاعان كەزدە اتا – اناسى «بالام تەز ءجۇرىپ كەتسىن»دەگەن ويمەن جاسالادى. ارنايى ءجىپ دايىنداپ، جىلدام جۇرەتىن ادامعا قيدىرادى.
2. ءتىلاشار تويى - ءبۇلدىرشىننىڭ ءتىلى جەكە – جەكە سوزدەردى ايتۋعا يكەمدەلە باستاعان كەزدە، ءتىلى تەز شىعۋى ءۇشىن ءداستۇرلى «ءتىلاشار»تويى ىرىمىن جاسايدى.
3. اتقا مىنگىزۋ تويى - بالانىڭ بۋىنى بەكىپ، ات ۇستىندە ءوزىن - ءوزى ۇستاپ وتىرا الاتىنداي جاعدايعا جەتكەندە اشاماي ەرگە مىنگىزىپ ۇيرەتەدى.
4. سۇندەت تويى - ەر بالالاردى 5 - 7 نە 9 جاسىندا سۇندەتكە وتىرعىزادى.
5. توقىمقاعار - بالا ءبىرىنشى رەت ۇيىنەن الىسقا جولاۋشىلاعاندا وتكىزىلەدى.
6. قىمىزمۇرىندىق - جاز تويى بولىپ، مامىر ايىنان باستاپ ماۋسىم ايىنا سوزىلاتىن ۇلكەن توي. وسى كەزدە مال وتىعىپ، بيەلەر جەلىگە بايلانىپ، قىمىز جينالىپ، اعايىن - جەكجاتتار ءبىرىن - ءبىرى قىمىزعا شاقىرادى. قۇران وقىپ، مال سويىلىپ، ءتۇرلى ويىن - ساۋىقتار، جارىستار ۇيىمداستىرىلادى. وسى كەزدە ءتۇرلى توي - تومالاقتار دا وتكىزىلەدى.
7. ميزام (سابان توي) - كۇز ايىندا ديقاندار مەن باعبانداردىڭ قۇرمەتىنە ارنالعان توي. بۇل تويدا ءتۇرلى جارىستار مەن ويىن - ساۋىقتار وتكىزىلدى.
جامبىل وبلىسى، جۋالى اۋدانى،
ب. مومىش ۇلى اۋىلى № 29 الەكساندر گەرسەن ورتا مەكتەبى
ماديبەكوۆا ب. ا.
ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، ءسالت-داستۇرىمىز. جۇكتەۋ
ۇلتتىق كود: ۇلتتىق مادەنيەت، ءسالت-داستۇرىمىز. سلايدىن جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
حح عاسىردىڭ باسىڭداعى قازاقستاننىڭ الەۋمەتتىك – ەكونوميكالىق دامۋى. (8 سىنىپ)
-
پراكتيكالىق جۇمىس. كۇش تاقىرىبىنا ساپالىق ءماتىندى ەسەپتەر شىعارۋ.
