ۇقىپتى بالا - ادەپتى بالا
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇقىپتى بالا - ادەپتى بالا.
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ ادەپتىلىك، سىپايىلىق ادامي قاسيەتتەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: ۇقىپتىلىق، جيناقىلىق، ادەپتىلىككە تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىققا، ادەپتىلىك تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: سىپايلىق قارىم - قاتىناستى دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقىلىق، داپتەر، ساباقتىڭ دايەكسوزى جازىلعان پلاكات.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، ىسكەرلى، داعدىنى دامىتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمدەسۋ؛
- قىزىعۋشىلىقتى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
- اڭگىمەلەسۋ؛
- جاعداياتتار كەزىندە ويلانۋ؛
- شىعارماشىلىق جۇمىس؛
- ماتىنمەن جۇمىس؛
- سەرگىتۋ ءساتى؛
- شىعارماشىلىق جۇمىس.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ:
- ەسىندە ساقتا؛
- رەفلەكسيا؛
- قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار! بۇگىنگى ساباقتى مەن جۇرگىزەمىن.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
بۇگىنگى ساباعىمىزدا «ۇقىپتى بالا - ادەپتى بالا» تاقىرىبىن جالعاستىرامىز. «مەن ادەپتى بالامىن، ويتكەنى...» ويىن جالعاستىرىپ، ۇيقاستىرىپ ءوز ويلارىن ءبىلدىرۋ ارقىلى العاشقى بالادان باستالىپ سوڭعى وقۋشىعا دەيىن جالعاسادى.
نەگىزگى ءبولىم:
اڭگىمەلەسۋ
وتكەن ساباقتا جىلى جۇرەك، جاقسى تىلەكتىڭ ادامى باقىتتى ەتەتىنى تۋرالى ايتقان بولاتىنبىز. بۇگىنگى ساباقتا ۇقىپتىلىق تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز.
• «ءوزارا سىيلاستىق»دەگەندى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
(ادامدار ءبىرىن ءبىرى سىيلاپ، قۇرمەتتەۋ).
• ادەپتىلىك دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
(ادام، بويىنداعى جاقسى قاسيەت).
• سەندەر قانداي جاعدايدا، كىمدەرگە كومەك كورسەتە الاسىڭدار؟ (اتا - انامىزعا ۇلكەن كىسىلەرگە، دوستارىمىزعا، جاقىندارىمىزعا).
• ادامنىڭ ادەپتىلىگىن قالاي بىلۋگە بولادى؟(ونىڭ ءىس - ارەكەتىنەن).
- قازاق حالقىندا وزىنەن ۇلكەنمەن، سونداي - اق جاسى كىشى، سىيلى ادامدارمەن «ءسىز» دەپ سويلەسۋ يگى ادەتكە اينالعان. بۇل سىپايلىقتى، ادامعا دەگەن سىيلاستىقتى، قۇرمەتتى بىلدىرەدى. «جالعىز اعاش ورمان بولماس» دەگەن حالىق ماقالى بار. سول سياقتى جالعىز ادام ءبىر ءوزى ادامي قاسيەتتەرىن كورسەتە المايدى، ونىڭ ادامداعى ادامدارمەن بىرگە كورىنىسى.
جاعداياتتار كەزىندە ويلانۋ:
ءى - جاعدايات:
ۇلانعا اكە - شەشەسى جۇمىسقا كەتەر كەزىندە:
- بالام، ءبىز جۇمىستان كەلگەنشە ساباعىڭدى وقىپ بولعان سوڭ، ءۇيدىڭ اينالىسىن جيناستىر، ۇيگە سۋ الىپ كەل، - دەپ تاپسىردى. ۇلان ساباعىن وقىپ بولعان سوڭ ۇيگە ونىڭ دوستارى ايدىن مەن ديدار كەلىپ، ۇلاندى فۋتبول ويناۋعا شاقىردى. ۇلان اكە – شەشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىندارىن نەمەسە دوستارىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەي دال بولدى.
- ۇلاننىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
- يا، دۇرىس ايتاسىڭ، ءبىز ءاردايىم ۇلكەننىڭ ايتقان تىڭداپ، ولاردى قۇرمەتتەۋمىز كەرەك ەكەن.
ءىى - جاعدايات:
جاڭىل ءوزىنىڭ ءىنىسى ەرنارمەن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا ويناپ ءجۇردى. ەكەۋىنىڭ تۇسىنان كورشى ۇيدەگى گۇلناردىڭ اناسى دۇكەنگە كەلە جاتىر ەدى، ەرنار:
- گۇلنار بىزبەن ويناسىن شاقىرىپ جىبەرشى، - دەدى. جاڭىل ءىنىسىنىڭ سوزىنە ۇيالىپ، ەرنارعا الدە نەنى تۇسىندىرە باستادى.
- جاڭىل نە تۋرالى ايتتى دەپ ويلايسىڭدار؟
- ەرناردىڭ ورنىندا بولساڭ نەم ىستەر ەدىڭ؟
- ءيا، بالالار، ۇلكەن - كىشىنى سىيلاۋ، ۇلكەننىڭ اقىلىن تىڭداۋ، سوزگە توقتاۋ - يناباتتىلىق، سىپايىلىقتىڭ كورىنىسى.
شىعارماشىلىق جۇمىس:
- ءقازىر سەندەر «ۇقىپتى بولۋ ءۇشىن» نە ىستەۋ كەرەك؟ دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە ويلانىپ وتىرىپ، كەڭەستەر مەن قاعيدالار جازاسىزدار.
ماتىنمەن جۇمىس: وقۋلىقتان م. گۋمەروۆتىڭ «دامە» اڭگىمەسىن وقۋ.
ءماتىن بويىنشا سۇراق:
*ال سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ مۇمكىن بە؟ نەلىكتەن؟
سەرگىتۋ ءساتى:
1، 2 باسىمىز تىك
3، 4 قول سوزامىز
5 - دەگەندى قولدى سەرمەپ
6 - دەپ پارتاعا وتىرامىز
ادەپتىلىك ساقتاپ ويلايمىز
ادەپتىلىك ساقتاپ ورلەيمىز
شىعارماشىلىق جۇمىس:
وقۋشىلار 3 توپقا بولىنەمىز.
1 - توپ «ۇقىپتى بالا»
2 - توپ «ۇقىپسىز بالا»
3 - توپ «مەن ادەپتى بالامىن» بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا تىرەك - سىزبا قۇراستىرۋ.
ەسىڭە ساقتا:
- سىنىپتاستارىڭمەن ساناس، ولاردى قۇرمەتتە.
- باسقالاردىڭ وزىڭمەن قالاي قارىم - قاتىناس جاساعانىن قالاساڭ، ءوزىڭدى ناق سولاي ۇستا.
- سىپايى دوستىق پەيىلمەن سالەمدەس.
- سىپايلىق، ادەپتىلىك ەرەجەلەرىن ساقتا.
رەفلەكسيا:
- ال بالالار وسى ساباقتان نە ۇيرەندىك؟
- وزدەرىڭە قانداي وي تۇيدىڭدەر؟
- كىمنەن ۇلگى الار ەدىڭدەر؟
قورىتىندىلاۋ: سونىمەن، ادەپتىلىك دەگەن نە؟ قانە، ادەپتىلىك ءسوزىن توپتاستىرايىقشى:
ۇقىپتى بالا
↓
تارتىپتىلىك
كومەكتەسۋ
سىيلاسۋ
اتا - اناڭدى تىڭداۋ
شىنشىل بولۋ
كەشىرىم سۇراۋ
ادامگەرشىلىك
وتىرىك ايتپاۋ
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
سەمەي قالاسى پريرەچنوە جوببم
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
شاكەنوۆا كارلىعاش كابىكەنوۆنا
ساباقتىڭ ماقساتى: بالالاردىڭ ادەپتىلىك، سىپايىلىق ادامي قاسيەتتەر تۋرالى تۇسىنىكتەرىن كەڭەيتۋ.
ساباقتىڭ مىندەتتەرى:
بىلىمدىلىك: ۇقىپتىلىق، جيناقىلىق، ادەپتىلىككە تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ.
تاربيەلىك: ۇقىپتىلىققا، جيناقىلىققا، ادەپتىلىك تاربيەلەۋ.
دامىتۋشىلىق: سىپايلىق قارىم - قاتىناستى دامىتۋ.
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: وقىلىق، داپتەر، ساباقتىڭ دايەكسوزى جازىلعان پلاكات.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىم، ىسكەرلى، داعدىنى دامىتۋ ساباعى.
ساباقتىڭ ءتۇرى: شىعارماشىلىق ساباق.
ءپانارالىق بايلانىس: انا ءتىلى.
ساباقتىڭ جوسپارى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمدەسۋ؛
- قىزىعۋشىلىقتى.
ءىى. نەگىزگى ءبولىم:
- اڭگىمەلەسۋ؛
- جاعداياتتار كەزىندە ويلانۋ؛
- شىعارماشىلىق جۇمىس؛
- ماتىنمەن جۇمىس؛
- سەرگىتۋ ءساتى؛
- شىعارماشىلىق جۇمىس.
ءىىى. قورىتىندىلاۋ:
- ەسىندە ساقتا؛
- رەفلەكسيا؛
- قورىتىندىلاۋ.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى:
- سالەمەتسىزدەر مە، وقۋشىلار! بۇگىنگى ساباقتى مەن جۇرگىزەمىن.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ:
بۇگىنگى ساباعىمىزدا «ۇقىپتى بالا - ادەپتى بالا» تاقىرىبىن جالعاستىرامىز. «مەن ادەپتى بالامىن، ويتكەنى...» ويىن جالعاستىرىپ، ۇيقاستىرىپ ءوز ويلارىن ءبىلدىرۋ ارقىلى العاشقى بالادان باستالىپ سوڭعى وقۋشىعا دەيىن جالعاسادى.
نەگىزگى ءبولىم:
اڭگىمەلەسۋ
وتكەن ساباقتا جىلى جۇرەك، جاقسى تىلەكتىڭ ادامى باقىتتى ەتەتىنى تۋرالى ايتقان بولاتىنبىز. بۇگىنگى ساباقتا ۇقىپتىلىق تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز.
• «ءوزارا سىيلاستىق»دەگەندى قالاي تۇسىنەسىزدەر؟
(ادامدار ءبىرىن ءبىرى سىيلاپ، قۇرمەتتەۋ).
• ادەپتىلىك دەگەن ۇعىمدى قالاي تۇسىنەسىڭدەر؟
(ادام، بويىنداعى جاقسى قاسيەت).
• سەندەر قانداي جاعدايدا، كىمدەرگە كومەك كورسەتە الاسىڭدار؟ (اتا - انامىزعا ۇلكەن كىسىلەرگە، دوستارىمىزعا، جاقىندارىمىزعا).
• ادامنىڭ ادەپتىلىگىن قالاي بىلۋگە بولادى؟(ونىڭ ءىس - ارەكەتىنەن).
- قازاق حالقىندا وزىنەن ۇلكەنمەن، سونداي - اق جاسى كىشى، سىيلى ادامدارمەن «ءسىز» دەپ سويلەسۋ يگى ادەتكە اينالعان. بۇل سىپايلىقتى، ادامعا دەگەن سىيلاستىقتى، قۇرمەتتى بىلدىرەدى. «جالعىز اعاش ورمان بولماس» دەگەن حالىق ماقالى بار. سول سياقتى جالعىز ادام ءبىر ءوزى ادامي قاسيەتتەرىن كورسەتە المايدى، ونىڭ ادامداعى ادامدارمەن بىرگە كورىنىسى.
جاعداياتتار كەزىندە ويلانۋ:
ءى - جاعدايات:
ۇلانعا اكە - شەشەسى جۇمىسقا كەتەر كەزىندە:
- بالام، ءبىز جۇمىستان كەلگەنشە ساباعىڭدى وقىپ بولعان سوڭ، ءۇيدىڭ اينالىسىن جيناستىر، ۇيگە سۋ الىپ كەل، - دەپ تاپسىردى. ۇلان ساباعىن وقىپ بولعان سوڭ ۇيگە ونىڭ دوستارى ايدىن مەن ديدار كەلىپ، ۇلاندى فۋتبول ويناۋعا شاقىردى. ۇلان اكە – شەشىسىنىڭ تاپسىرماسىن ورىندارىن نەمەسە دوستارىنىڭ كوڭىلىنەن شىعۋ كەرەك ەكەنىن بىلمەي دال بولدى.
- ۇلاننىڭ ورنىندا بولساڭ نە ىستەر ەدىڭ؟
- يا، دۇرىس ايتاسىڭ، ءبىز ءاردايىم ۇلكەننىڭ ايتقان تىڭداپ، ولاردى قۇرمەتتەۋمىز كەرەك ەكەن.
ءىى - جاعدايات:
جاڭىل ءوزىنىڭ ءىنىسى ەرنارمەن ءۇيدىڭ اۋلاسىندا ويناپ ءجۇردى. ەكەۋىنىڭ تۇسىنان كورشى ۇيدەگى گۇلناردىڭ اناسى دۇكەنگە كەلە جاتىر ەدى، ەرنار:
- گۇلنار بىزبەن ويناسىن شاقىرىپ جىبەرشى، - دەدى. جاڭىل ءىنىسىنىڭ سوزىنە ۇيالىپ، ەرنارعا الدە نەنى تۇسىندىرە باستادى.
- جاڭىل نە تۋرالى ايتتى دەپ ويلايسىڭدار؟
- ەرناردىڭ ورنىندا بولساڭ نەم ىستەر ەدىڭ؟
- ءيا، بالالار، ۇلكەن - كىشىنى سىيلاۋ، ۇلكەننىڭ اقىلىن تىڭداۋ، سوزگە توقتاۋ - يناباتتىلىق، سىپايىلىقتىڭ كورىنىسى.
شىعارماشىلىق جۇمىس:
- ءقازىر سەندەر «ۇقىپتى بولۋ ءۇشىن» نە ىستەۋ كەرەك؟ دەگەن سۇراق توڭىرەگىندە ويلانىپ وتىرىپ، كەڭەستەر مەن قاعيدالار جازاسىزدار.
ماتىنمەن جۇمىس: وقۋلىقتان م. گۋمەروۆتىڭ «دامە» اڭگىمەسىن وقۋ.
ءماتىن بويىنشا سۇراق:
*ال سەندەر قالاي ويلايسىڭدار؟ مۇمكىن بە؟ نەلىكتەن؟
سەرگىتۋ ءساتى:
1، 2 باسىمىز تىك
3، 4 قول سوزامىز
5 - دەگەندى قولدى سەرمەپ
6 - دەپ پارتاعا وتىرامىز
ادەپتىلىك ساقتاپ ويلايمىز
ادەپتىلىك ساقتاپ ورلەيمىز
شىعارماشىلىق جۇمىس:
وقۋشىلار 3 توپقا بولىنەمىز.
1 - توپ «ۇقىپتى بالا»
2 - توپ «ۇقىپسىز بالا»
3 - توپ «مەن ادەپتى بالامىن» بەرىلگەن تاقىرىپتار بويىنشا تىرەك - سىزبا قۇراستىرۋ.
ەسىڭە ساقتا:
- سىنىپتاستارىڭمەن ساناس، ولاردى قۇرمەتتە.
- باسقالاردىڭ وزىڭمەن قالاي قارىم - قاتىناس جاساعانىن قالاساڭ، ءوزىڭدى ناق سولاي ۇستا.
- سىپايى دوستىق پەيىلمەن سالەمدەس.
- سىپايلىق، ادەپتىلىك ەرەجەلەرىن ساقتا.
رەفلەكسيا:
- ال بالالار وسى ساباقتان نە ۇيرەندىك؟
- وزدەرىڭە قانداي وي تۇيدىڭدەر؟
- كىمنەن ۇلگى الار ەدىڭدەر؟
قورىتىندىلاۋ: سونىمەن، ادەپتىلىك دەگەن نە؟ قانە، ادەپتىلىك ءسوزىن توپتاستىرايىقشى:
ۇقىپتى بالا
↓
تارتىپتىلىك
كومەكتەسۋ
سىيلاسۋ
اتا - اناڭدى تىڭداۋ
شىنشىل بولۋ
كەشىرىم سۇراۋ
ادامگەرشىلىك
وتىرىك ايتپاۋ
شىعىس قازاقستان وبلىسى،
سەمەي قالاسى پريرەچنوە جوببم
باستاۋىش سىنىپ ءمۇعالىمى
شاكەنوۆا كارلىعاش كابىكەنوۆنا
You Might Also Like
