ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى اتتى زياتكەرلىك ويىنى
تاقىرىبى: «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى» اتتى زياتكەرلىك ويىنى
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتىپ، ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاستارىن تۋعىزۋ. انا ءتىلى مەن وزگە
تىلدەردى قۇرمەت تۇتۋعا تاربيەلەۋ. ەلباسىمىزدىڭ «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتىن ناسيحاتتاۋ.
سايىستىڭ بارىسى:
و، ادامدار، قادىرىنە جەتىڭدەر،
انا ءتىلىڭ – اناڭ، سىيلاپ وتىڭدەر.
اركىمنىڭ تۋعان ءتىلى – تۋعان شەشە،
وعان بالا مىندەتتى سان مىڭ ەسە.
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى كورەرمەندەر!
ەلباسىمىز ن. ءابىش ۇلى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا: “قازاقستان حالقى بۇكىل الەمدە ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن جوعارى ءبىلىمدى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس. بۇلار: قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى — ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى — جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى”، — دەگەن بولاتىن. ەلباسى كورەگەندىك تانىتىپ، الدىمىزعا ءۇش ءتىلدى ءبىلۋ قاجەتتىگىن قويىپ وتىر. اسىرەسە، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ، جاستار الدىندا بىرنەشە ءتىل ءبىلۋ مىندەتى تۇر. ادامدى مۇراتقا جەتكىزەتىن انا ءتىلى مەن اتا ءداستۇرى.
بۇگىنگى «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى» اتتى زياتكەرلىك ويىنىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
دوبرو پوجالوۆات نا مەروپرياتيە «كوروليەۆستۆو ترەح يازىكوۆ».
ەندەشە «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى» اتتى زياتكەرلىك ويىنىنا قاتىسۋشى وقۋشىلاردى ورتاعا شاقىرامىز.
قاينازاردىڭ تاربيەلى ۇل - قىزىسىز،
بىلىممەنەن، ونەرمەنەن بۇلقىنىڭىز.
بۇل ءومىر سايىستاردان تۇرادى ىلعي،
سايىستا گۇلدەي جايناپ قۇلپىرىڭىز - دەي كەلە، سىزدەردىڭ قوشامەتتەرىڭىزبەن ورتاعا سايىسقا قاتىساتىن بىلىمدىلەردى ورتاعا شاقىرايىق.
سايىس كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ.
ءمۇعالىم:
ءادىلقازى، اق قازىعا ءبىر سالەم،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم!
جۇيرىك وزار سايىستاردا نەشە ءبىر،
ساراپقا سال ادىلدىكپەن شەشە ءبىل.
(ءادىلقازى القاسىن سايلاۋ)
سايىس كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ
1. تانىستىرۋ
2. «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل»
3. «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور»
4. «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى»
5. لوگيكالىق بەينە سۇراقتار
6. سۋرەتتەرگە قاراپ جۇمباق قۇراستىرۋ
ءمۇعالىم:
ءبىلىم قۋىپ سايىسكەرلەر وتەر دەيمىز،
ءبىر باسىنا ءبىلىمى جەتەر دەيمىز.
سايىسقا كەلگەن ەكى توپتا كەزەكتەسىپ،
تانىستىرىپ وزدەرىن كەتەر دەيمىز.
ءى كەزەڭ تانىستىرۋ (توپ اتى، ۇرانى، بەلگىسى)
ءى. ءار توپتىڭ وزدەرىن تانىستىرۋى جانە ۇرانى.
ءار توپ ءوز اتى جانە ۇرانىمەن تانىستىرادى.
«بولاشاق» دارىندىلار توبى: « بولاشاقتىڭ ۇرپاعىمىز ءبىلىمدى،
سايىستا كورسەتپەكپىز مەكتەپتە العان ءبىلىمدى»
«اسىل تاس» بىلگىرلەر توبى: « اسىل تاستان شىعادى ۇرانىمىز،
مەكتەپتىڭ كوككە شىرقار قىرانىمىز».
- بالالار، ءبىز سەندەرمەن بىرگە قاي ەلدە تۇرامىز؟
- قازاقستاندا.
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار. ءبىز سەندەرمەن بىرگە ەۋرازيانىڭ ورتالىعى – قازاقستاندا تۇرامىز. مىنە، ءبىزدىڭ ەل – ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى بولىپ تابىلادى. بۇل بەيبىتشىلىك پەن دوستىقتىڭ سيقىرلى ەلى.
مى س ۆامي جيۆەم ۆ سەنترە ەۆرازيي - كازاحستانە. ەتو ي ەست كوروليەۆستۆو ترەح يازىكوۆ. ەتو ۆولشەبنايا سترانا ميرا ي درۋجبى.
ءبىزدىڭ پاتشالىقتا مىناداي بۇيرىق جارىققا شىقتى:
ۆ ناشەم كوروليەۆستۆە ۆىشەل تاكوي پريكاز، پوسلۋشاەم:
1 - ءتىلماش: «بارىڭە! بارىڭە! بارىڭە! كىشكەنتايلاردان باستاپ ۇلكەندەرگە دەيىن، قالالار مەن اۋىلداردا ءۇش تىلدە (قازاقشا، اعىلشىنشا، ورىسشا) سويلەۋدى ۇيرەنەتىن بولىڭدار!».
2 - ءتىلماش: «ۆسەم! ۆسەم! ۆسەم! وت مالا دو ۆەليكا، ۆ گوروداح ي سەلاح ناۋچيتسيا رازگوۆاريۆات نا ترەح يازىكاح (كازاحسكوم، انگلييسكوم، رۋسسكوم)».
3 - ءتىلماش: «To everybody! The young and the old in the cities and villages should learn three languages - Kazakh، English، Russian!»
ءىى كەزەڭ
كەلەسى «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل» سايىسى. بۇل سايىستىڭ شارتى: جاسىرىنعان ءسوزدىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ: قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىنشا.
1. ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا،
ءجۇز …………. بولسىن. (دوس – درۋگ – Friend)
قابات - قابات قاتتاما،
اقىلىڭ بولسا، اتتاما. (كىتاپ – كنيگا – Book)
كوز قورقاق، ……….. باتىر. (قول – رۋكا – Hand)
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى، ادامدى قورعاپ جۇرەتىن دوسى. (يت – سوباكا – Dog)
…………….. الما، ءبىلىم ال. (التىن – زولوتو — Gold)
مۇرتى بار، يەگىندە ساقالى جوق،
تونى بار، كيەرىنە شاپانى جوق.
پايداسى ءۇي ىشىنەن تابىلعان سوڭ،
دالاعا كىرىپ - شىعار ساپارى جوق. (مىسىق – كوشكا – Cat)
كوڭىل سىرىن ………………. بىلدىرەدى. (كوز – گلازا – Eye)
……………… دوس ءۇشىن جان پيدا. (جاقسى – حوروشو – Good)
…………… باسى – بۇلاق، ءسوزدىڭ باسى – قۇلاق. (سۋ – ۆودا – Water)
ايدىڭ ون بەسى ……………..، ون بەسى قاراڭعى. (جارىق – سۆەت – Light)
ءىىى كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور»
ماتەماتيكا
1. 1 دم. نەشە سانتيمەتر؟ (10 سم)
2. ءبىرىنشى قاتاردا 7 بالا وتىر، ەكىنشى قاتاردا ودان 4 بالا ارتىق وتىر. ەكىنشى قاتاردا قانشا بالا وتىر؟ (11)
3. 1 ساع. نەشە مينۋت بار؟ (60)
4. ساندى ورنەك نەدەن قۇرالادى؟ (ساننان)
قازاق ءتىلى
1. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟ (نە ىستەدى؟ ءقايتتى؟ نە قىلدى؟)
2. داۋىسسىز دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ (3)
3. ادامدار نە ارقىلى حابارلايدى، سۇرايدى، كەڭەسەدى؟ (ءتىل)
4. ءسوز نەدەن قۇرالادى؟ (ءارىپ)
ادەبيەتتىك وقۋ
1. «قازدىڭ تۇزاققا ءتۇسۋى»، بۇل قاي ەرتەگىدە كەزدەسەدى؟ («ۇر، توقپاق»)
2. «ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ»، دەگەن جولدار كىم تۋرالى ايتىلعان؟ (انا)
3. «اق شاش» اڭگىمەسىن كىم جازدى؟ (ۆ. سۋحوملينسكيي)
4. قىستىڭ ايازدى اشىق كۇنى ەدى. مەن مىلتىعىمدى يىعىما اسىپ، تاۋدان تومەن ءتۇسىپ كەلە جاتتىم. بەت الدىمداعى قىراتتا قار ۇستىندە ءبىر توپ ءشىل كورىندى. مەن اعاشتاردىڭ تاساسىمەن شىلدەرگە قاراي بەتتەدىم. ەكى كوزىم سولاردا. تەسىلىپ قاراپ كەلەمىن. شىلدەر مەنى كورگەن جوق.- ءۇزىندى قاي ماتىننەن الىنعان؟ (قار استىنداعى ۇيالار)
ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى اتتى زياتكەرلىك ويىنى جۇكتەۋ
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ قازاق، ورىس، اعىلشىن تىلدەرىنە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن وياتىپ، ءتىل ۇيرەنۋگە دەگەن ىقىلاستارىن تۋعىزۋ. انا ءتىلى مەن وزگە
تىلدەردى قۇرمەت تۇتۋعا تاربيەلەۋ. ەلباسىمىزدىڭ «ءۇش تۇعىرلى ءتىل» ساياساتىن ناسيحاتتاۋ.
سايىستىڭ بارىسى:
و، ادامدار، قادىرىنە جەتىڭدەر،
انا ءتىلىڭ – اناڭ، سىيلاپ وتىڭدەر.
اركىمنىڭ تۋعان ءتىلى – تۋعان شەشە،
وعان بالا مىندەتتى سان مىڭ ەسە.
ارمىسىزدار، قۇرمەتتى كورەرمەندەر!
ەلباسىمىز ن. ءابىش ۇلى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا: “قازاقستان حالقى بۇكىل الەمدە ءۇش ءتىلدى پايدالاناتىن جوعارى ءبىلىمدى ەل رەتىندە تانىلۋعا ءتيىس. بۇلار: قازاق ءتىلى – مەملەكەتتىك ءتىل، ورىس ءتىلى — ۇلتارالىق قاتىناس ءتىلى جانە اعىلشىن ءتىلى — جاھاندىق ەكونوميكاعا ويداعىداي كىرىگۋ ءتىلى”، — دەگەن بولاتىن. ەلباسى كورەگەندىك تانىتىپ، الدىمىزعا ءۇش ءتىلدى ءبىلۋ قاجەتتىگىن قويىپ وتىر. اسىرەسە، وسكەلەڭ ۇرپاقتىڭ، جاستار الدىندا بىرنەشە ءتىل ءبىلۋ مىندەتى تۇر. ادامدى مۇراتقا جەتكىزەتىن انا ءتىلى مەن اتا ءداستۇرى.
بۇگىنگى «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى» اتتى زياتكەرلىك ويىنىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
دوبرو پوجالوۆات نا مەروپرياتيە «كوروليەۆستۆو ترەح يازىكوۆ».
ەندەشە «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى» اتتى زياتكەرلىك ويىنىنا قاتىسۋشى وقۋشىلاردى ورتاعا شاقىرامىز.
قاينازاردىڭ تاربيەلى ۇل - قىزىسىز،
بىلىممەنەن، ونەرمەنەن بۇلقىنىڭىز.
بۇل ءومىر سايىستاردان تۇرادى ىلعي،
سايىستا گۇلدەي جايناپ قۇلپىرىڭىز - دەي كەلە، سىزدەردىڭ قوشامەتتەرىڭىزبەن ورتاعا سايىسقا قاتىساتىن بىلىمدىلەردى ورتاعا شاقىرايىق.
سايىس كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ.
ءمۇعالىم:
ءادىلقازى، اق قازىعا ءبىر سالەم،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم!
جۇيرىك وزار سايىستاردا نەشە ءبىر،
ساراپقا سال ادىلدىكپەن شەشە ءبىل.
(ءادىلقازى القاسىن سايلاۋ)
سايىس كەزەڭدەرىمەن تانىستىرۋ
1. تانىستىرۋ
2. «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل»
3. «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور»
4. «ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى»
5. لوگيكالىق بەينە سۇراقتار
6. سۋرەتتەرگە قاراپ جۇمباق قۇراستىرۋ
ءمۇعالىم:
ءبىلىم قۋىپ سايىسكەرلەر وتەر دەيمىز،
ءبىر باسىنا ءبىلىمى جەتەر دەيمىز.
سايىسقا كەلگەن ەكى توپتا كەزەكتەسىپ،
تانىستىرىپ وزدەرىن كەتەر دەيمىز.
ءى كەزەڭ تانىستىرۋ (توپ اتى، ۇرانى، بەلگىسى)
ءى. ءار توپتىڭ وزدەرىن تانىستىرۋى جانە ۇرانى.
ءار توپ ءوز اتى جانە ۇرانىمەن تانىستىرادى.
«بولاشاق» دارىندىلار توبى: « بولاشاقتىڭ ۇرپاعىمىز ءبىلىمدى،
سايىستا كورسەتپەكپىز مەكتەپتە العان ءبىلىمدى»
«اسىل تاس» بىلگىرلەر توبى: « اسىل تاستان شىعادى ۇرانىمىز،
مەكتەپتىڭ كوككە شىرقار قىرانىمىز».
- بالالار، ءبىز سەندەرمەن بىرگە قاي ەلدە تۇرامىز؟
- قازاقستاندا.
- ءيا، دۇرىس ايتاسىڭدار، بالالار. ءبىز سەندەرمەن بىرگە ەۋرازيانىڭ ورتالىعى – قازاقستاندا تۇرامىز. مىنە، ءبىزدىڭ ەل – ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى بولىپ تابىلادى. بۇل بەيبىتشىلىك پەن دوستىقتىڭ سيقىرلى ەلى.
مى س ۆامي جيۆەم ۆ سەنترە ەۆرازيي - كازاحستانە. ەتو ي ەست كوروليەۆستۆو ترەح يازىكوۆ. ەتو ۆولشەبنايا سترانا ميرا ي درۋجبى.
ءبىزدىڭ پاتشالىقتا مىناداي بۇيرىق جارىققا شىقتى:
ۆ ناشەم كوروليەۆستۆە ۆىشەل تاكوي پريكاز، پوسلۋشاەم:
1 - ءتىلماش: «بارىڭە! بارىڭە! بارىڭە! كىشكەنتايلاردان باستاپ ۇلكەندەرگە دەيىن، قالالار مەن اۋىلداردا ءۇش تىلدە (قازاقشا، اعىلشىنشا، ورىسشا) سويلەۋدى ۇيرەنەتىن بولىڭدار!».
2 - ءتىلماش: «ۆسەم! ۆسەم! ۆسەم! وت مالا دو ۆەليكا، ۆ گوروداح ي سەلاح ناۋچيتسيا رازگوۆاريۆات نا ترەح يازىكاح (كازاحسكوم، انگلييسكوم، رۋسسكوم)».
3 - ءتىلماش: «To everybody! The young and the old in the cities and villages should learn three languages - Kazakh، English، Russian!»
ءىى كەزەڭ
كەلەسى «جەتى جۇرتتىڭ ءتىلىن ءبىل» سايىسى. بۇل سايىستىڭ شارتى: جاسىرىنعان ءسوزدىڭ جاۋابىن ءۇش تىلدە ايتۋ: قازاقشا، ورىسشا، اعىلشىنشا.
1. ءجۇز تەڭگەڭ بولعانشا،
ءجۇز …………. بولسىن. (دوس – درۋگ – Friend)
قابات - قابات قاتتاما،
اقىلىڭ بولسا، اتتاما. (كىتاپ – كنيگا – Book)
كوز قورقاق، ……….. باتىر. (قول – رۋكا – Hand)
جەتى قازىنانىڭ ءبىرى، ادامدى قورعاپ جۇرەتىن دوسى. (يت – سوباكا – Dog)
…………….. الما، ءبىلىم ال. (التىن – زولوتو — Gold)
مۇرتى بار، يەگىندە ساقالى جوق،
تونى بار، كيەرىنە شاپانى جوق.
پايداسى ءۇي ىشىنەن تابىلعان سوڭ،
دالاعا كىرىپ - شىعار ساپارى جوق. (مىسىق – كوشكا – Cat)
كوڭىل سىرىن ………………. بىلدىرەدى. (كوز – گلازا – Eye)
……………… دوس ءۇشىن جان پيدا. (جاقسى – حوروشو – Good)
…………… باسى – بۇلاق، ءسوزدىڭ باسى – قۇلاق. (سۋ – ۆودا – Water)
ايدىڭ ون بەسى ……………..، ون بەسى قاراڭعى. (جارىق – سۆەت – Light)
ءىىى كەزەڭ «تاپقىر بولساڭ، تاۋىپ كور»
ماتەماتيكا
1. 1 دم. نەشە سانتيمەتر؟ (10 سم)
2. ءبىرىنشى قاتاردا 7 بالا وتىر، ەكىنشى قاتاردا ودان 4 بالا ارتىق وتىر. ەكىنشى قاتاردا قانشا بالا وتىر؟ (11)
3. 1 ساع. نەشە مينۋت بار؟ (60)
4. ساندى ورنەك نەدەن قۇرالادى؟ (ساننان)
قازاق ءتىلى
1. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەر قانداي سۇراقتارعا جاۋاپ بەرەدى؟ (نە ىستەدى؟ ءقايتتى؟ نە قىلدى؟)
2. داۋىسسىز دىبىستار نەشەگە بولىنەدى؟ (3)
3. ادامدار نە ارقىلى حابارلايدى، سۇرايدى، كەڭەسەدى؟ (ءتىل)
4. ءسوز نەدەن قۇرالادى؟ (ءارىپ)
ادەبيەتتىك وقۋ
1. «قازدىڭ تۇزاققا ءتۇسۋى»، بۇل قاي ەرتەگىدە كەزدەسەدى؟ («ۇر، توقپاق»)
2. «ءتۇن ۇيقىسىن ءتورت ءبولىپ»، دەگەن جولدار كىم تۋرالى ايتىلعان؟ (انا)
3. «اق شاش» اڭگىمەسىن كىم جازدى؟ (ۆ. سۋحوملينسكيي)
4. قىستىڭ ايازدى اشىق كۇنى ەدى. مەن مىلتىعىمدى يىعىما اسىپ، تاۋدان تومەن ءتۇسىپ كەلە جاتتىم. بەت الدىمداعى قىراتتا قار ۇستىندە ءبىر توپ ءشىل كورىندى. مەن اعاشتاردىڭ تاساسىمەن شىلدەرگە قاراي بەتتەدىم. ەكى كوزىم سولاردا. تەسىلىپ قاراپ كەلەمىن. شىلدەر مەنى كورگەن جوق.- ءۇزىندى قاي ماتىننەن الىنعان؟ (قار استىنداعى ۇيالار)
ءۇش ءتىلدىڭ پاتشالىعى اتتى زياتكەرلىك ويىنى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ەرەسەك توبىندا اعىلشىن تىلىنەن ۇيىرمە جۇمىسىنىڭ پەرسپەكتيۆالىق جوسپار جانە باعدارلاما
