ءۇي جانۋارلارى
قىزىلوردا وبلىسى،
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى، № 9 بالاۋسا بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
الپىسبايەۆا كۇمىسكۇل ءابدىعاني قىزى
مەكتەپالدى دايارلىق توبى
تاقىرىبى: ءۇي جانۋارلارى
ماقساتى: بالالارعا ءۇي جانۋارلارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە تەرەڭدەتۋ، ولاردى بىر-بىرىنەن اجىراتۋعا ، ولارعا قامقورلىق جاساۋعا، اڭگىمەنى مۇقيات، زەيىن قويىپ، تىڭداۋعا گۋ. ءۇي جانۋارلارىنا بايلانىستى تاقپاق، ماقال-ماتەلدەردى قايتالاي وتىرىپ سۇراقتارى ارقىلى ءتىل بايلىعىن دامىتۋ. ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىك: سۋرەتتەر، تولدەردىڭ ۇلگىلەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. بالالاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
- بالالار جىلدىڭ قاي مەزگىلى.
- قىس مەزگىلى.
- قاي اي
- اقپان ايى.
- اپتانىڭ قاي كۇنى. سارسەنبى.
- كۇن قانداي
- جاقسى.
- بالالار ءبىز بۇگىن ءۇي جانۋارلارى تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ءۇي جانۋارلارى دەپ ۇيدە ۇستايتىن جانۋارلاردى ايتامىز. ولار مىنالار؛قوي، ەشكى، سيىر، تۇيە، جىلقى. سەندەر كوزدەرىڭدى جۇمىڭدار، كوز الدىمىزعا اۋىلداعى تولدەردىڭ، ءۇي جانۋارلارىنا نە جاتادى دەدىك ايتايىق.
- مىنا جايلاۋداعى سۋرەتكە قاراڭدار. ءۇي جانۋارلارى تولىمەن جايىلىپ ءجۇر ەكەن. وسى ءۇي جانۋارلارىنىڭ تولدەرىن قالاي ايتامىز.
تۇيەنىڭ ءتولى - بوتاقان،
قويدىڭ ءتولى - قوشاقان،
ەشكىنىڭ ءتولى - لاق،
جىلقىنىڭ ءتولى - قۇلىن،
سيىردىڭ ءتولى - بۇزاۋ.
بالالار ەندى ءبۇل جانۋارلار قالاي دىبىستايدى . سونى اتاپ كورەلىك. تۇيە بوزدايدى. قوي ماڭىرايدى. ەشكى ماڭىراي. جىلقى كىسىنەيدى. سيىر موڭىرەيدى. سەرگىتۋ سەتى؛ساعاتتىڭ تىلىندەي ءيىلىپ وڭعا ءبىر، ساعاتتىڭ تىلىندەي ءيىلىپ سولعا ءبىر وڭ اياق، سول اياق جاتتىعۋ وڭ اياق.
- بالالار سەرىگىپ بولساق، مەن سەندەرگە وسى تولدەر تۋرالى ايتىلعانىن تابىڭدار.
شورە، شورە، لاعىم،
سەكەڭدەمە دەمىڭدى ال،
تەنتەك بولما شىراعىم،
سەلكەڭدەمەي قۇلاعىڭ، - دەپ نەنى ايتامىز.
- لاقتى.
قارا كوزىڭ مولدىرەپ،
قىزىقتىرماي قويمايدى.
جىبەك ءجۇزىڭ ۇلبىرەپ، - دەپ نەنى ايتامىز.
- بوتانى.
اۋكىم-اۋكىم اۋكەشىم،
...اۋكەسىن،
ەنەڭ انە كەلەدى،
اق ماماسىن بەرەدى.
اۋكەشىم - دەپ نەنى ايتامىز.
- بۇزاۋدى.
- بالالار، مەن سەندەردىڭ ءارقايسىڭا مىنا سۋرەتتەردى كورسەتەمىن، ءارتۇرلى ءۇي جانۋارلاردىڭ سۋرەتى، سولاردىڭ اتتارىن اتاپ قيمىلىن جاسايسىڭدار نەمەسە دىبىسىن كەلتىرۋگە بولادى.
- ال ەندى بالالار وسى ءۇي جانۋارلارى تۋرالى مەن جۇمباقتى قيمىلمەن كورسەتەمىن، سەندەر شەشۋىن شەشىڭدەر.
باسىندا ەكى تاياعى بار.
ءتورت اياعى بار.
ادام دەۋگە بولمايدى،
ساقالى تاعى بار.
(ەشكى)
تاربيەشى: بالالار ەندى كوكتەم مەزگىلىندە مالدار تولدەيدى. مەن سەندەرگە سۋرەت كورسەتەمىن سوعان قاراڭدار، مىناۋ قوي مالى. ال قوي تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى. ماعجان:
قوي بالاسى قوڭىرىم،
قويدان جۋاس مومىنىم.
شوپان اتا تۇلەگى
قوشاقانىم قايداسىڭ
ءپۇشايت - ءپۇشايت. تاربيەشى: ءبۇل نەنىڭ سۋرەتى. بالالار: ەشكىنىڭ.
تاربيەشى: ەشكى تۋرالى كىم تاقپاق ايتادى؟
سىمبات:
جاۋىن جاۋسا باقىرعان،
ەشكى اتاسىن شاقىرعان.
ورىسكە وسكەن جانۋار،
شەكەتايىم قايداسىڭ.
شورە - شورە
تاربيەشى: تاماشا، ەندى نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ بالالار: بۇل جىلقى.
نۇرداۋلەت:
جولعا شىقسا كولىگىم،
جاپاندا جۇرسەم سەرىگىم
قامبار اتا وسىرگەن،
قۇلىنىم مەنىڭ قايداسىڭ؟
ءقۇراۋ-قۇراۋ.
تاربيەشى: مىناۋ قانداي ءتولدىڭ سۋرەتى؟ بالالار: سيىردىڭ.
تاربيەشى: سيىر تۋرالى كىم تاقپاق بىلەدى؟
راداميرا:
ءتىلىم مۇرىن جالاعان
ءتىلىم بويىن تاراعان.
زەڭگى بابا وسىرگەن.
اۋكەشىم مەنىڭ قايداسىڭ؟
اۋكىم - اۋكىم.
ال. وسىناۋ قانداي جانۋار؟ تۇيە
ەكى كوزى تولاداي،
ەكى وركەشى بالاداي.
ويسىل قارا باباسى،
بوتاقانىم قايداسىڭ
كوس - كوس. (تۇيە،بوتا)
تارپاڭ - تارپاڭ تايلاعىم،
بوتاقانىم، مايماعىم.
قارا - كوزىڭ مولدىرەپ،
جىبەك ءجۇنىڭ جەلبىرەپ
جەلك - جەلك ەتىپ جەلەسىڭ
ەنەڭە ەرىپ كەلەسىڭ.
كاراقات (قۇلىن)
قۇلدىر - قۇلدىر قۇلىنشاق،
تىنىمسىز ءبىر ۇرىنشاق
ۇرشىقتاي بوپ بۇلتىلداپ
جۇمىر، جونىڭ جىلتىلداپ.
گۇلكەكتەم (قوزى)
قوشاقانىم قوڭىرىم
مىڭق ەتپەيتىن مومىنىم
ءتۇرى نەتكەن ادەمى
بۇيرا - بۇيرا تونىڭ.
ارۋجان (بۇزاۋ)
تومپاڭ - تومپاڭ تورپاعىم
شوشالادان قورقاعىم
سۇزىسۋگە باتىرىم
جارىسۋعا شورقاعىم
گۇلناز( لاق)
تەنتەك لاق تىنىمسىز
مىنەزى بار ۇعىمسىز
ەرتەلى كەشكە ەرمەيدى
قوزىعا مازا بەرمەيدى.
بالالار سەندەر دۇرىس ايتاسىڭدار. ەندى شامالى دەم الايىق ورنىمىزدان تۇرايىق سەرگىتۋ ءساتىن جاسايىق.
سەرگىتۋ ءساتى:
تەربەلەدى اعاشتار
الدىمنان جەل ەسەدى
كىپ-كىشكەنتاي اعاشتار
ۇلكەن بولىپ وسەدى.
III. قورىتىندى
- بالالار سەندەر بۇگىنگى ساباققا جاقسى قاتىستىڭدار. وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز. ءار ۋاقىتتا دا وسىنداي بەلسەندى بولۋلارىڭا تىلەكتەسپىن بالالاردى ماداقتاۋ، راحمەت ايتۋ.
قازالى اۋدانى، قازالى اۋىلى، № 9 بالاۋسا بالاباقشاسىنىڭ تاربيەشىسى
الپىسبايەۆا كۇمىسكۇل ءابدىعاني قىزى
مەكتەپالدى دايارلىق توبى
تاقىرىبى: ءۇي جانۋارلارى
ماقساتى: بالالارعا ءۇي جانۋارلارى تۋرالى تۇسىنىك بەرۋ جانە تەرەڭدەتۋ، ولاردى بىر-بىرىنەن اجىراتۋعا ، ولارعا قامقورلىق جاساۋعا، اڭگىمەنى مۇقيات، زەيىن قويىپ، تىڭداۋعا گۋ. ءۇي جانۋارلارىنا بايلانىستى تاقپاق، ماقال-ماتەلدەردى قايتالاي وتىرىپ سۇراقتارى ارقىلى ءتىل بايلىعىن دامىتۋ. ادىس-تاسىلدەرى: سۇراق-جاۋاپ، كورسەتۋ، ءتۇسىندىرۋ.
كورنەكىلىك: سۋرەتتەر، تولدەردىڭ ۇلگىلەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى. بالالاردىڭ نازارىن ساباققا اۋدارۋ.
- بالالار جىلدىڭ قاي مەزگىلى.
- قىس مەزگىلى.
- قاي اي
- اقپان ايى.
- اپتانىڭ قاي كۇنى. سارسەنبى.
- كۇن قانداي
- جاقسى.
- بالالار ءبىز بۇگىن ءۇي جانۋارلارى تۋرالى اڭگىمەلەسەمىز. ءۇي جانۋارلارى دەپ ۇيدە ۇستايتىن جانۋارلاردى ايتامىز. ولار مىنالار؛قوي، ەشكى، سيىر، تۇيە، جىلقى. سەندەر كوزدەرىڭدى جۇمىڭدار، كوز الدىمىزعا اۋىلداعى تولدەردىڭ، ءۇي جانۋارلارىنا نە جاتادى دەدىك ايتايىق.
- مىنا جايلاۋداعى سۋرەتكە قاراڭدار. ءۇي جانۋارلارى تولىمەن جايىلىپ ءجۇر ەكەن. وسى ءۇي جانۋارلارىنىڭ تولدەرىن قالاي ايتامىز.
تۇيەنىڭ ءتولى - بوتاقان،
قويدىڭ ءتولى - قوشاقان،
ەشكىنىڭ ءتولى - لاق،
جىلقىنىڭ ءتولى - قۇلىن،
سيىردىڭ ءتولى - بۇزاۋ.
بالالار ەندى ءبۇل جانۋارلار قالاي دىبىستايدى . سونى اتاپ كورەلىك. تۇيە بوزدايدى. قوي ماڭىرايدى. ەشكى ماڭىراي. جىلقى كىسىنەيدى. سيىر موڭىرەيدى. سەرگىتۋ سەتى؛ساعاتتىڭ تىلىندەي ءيىلىپ وڭعا ءبىر، ساعاتتىڭ تىلىندەي ءيىلىپ سولعا ءبىر وڭ اياق، سول اياق جاتتىعۋ وڭ اياق.
- بالالار سەرىگىپ بولساق، مەن سەندەرگە وسى تولدەر تۋرالى ايتىلعانىن تابىڭدار.
شورە، شورە، لاعىم،
سەكەڭدەمە دەمىڭدى ال،
تەنتەك بولما شىراعىم،
سەلكەڭدەمەي قۇلاعىڭ، - دەپ نەنى ايتامىز.
- لاقتى.
قارا كوزىڭ مولدىرەپ،
قىزىقتىرماي قويمايدى.
جىبەك ءجۇزىڭ ۇلبىرەپ، - دەپ نەنى ايتامىز.
- بوتانى.
اۋكىم-اۋكىم اۋكەشىم،
...اۋكەسىن،
ەنەڭ انە كەلەدى،
اق ماماسىن بەرەدى.
اۋكەشىم - دەپ نەنى ايتامىز.
- بۇزاۋدى.
- بالالار، مەن سەندەردىڭ ءارقايسىڭا مىنا سۋرەتتەردى كورسەتەمىن، ءارتۇرلى ءۇي جانۋارلاردىڭ سۋرەتى، سولاردىڭ اتتارىن اتاپ قيمىلىن جاسايسىڭدار نەمەسە دىبىسىن كەلتىرۋگە بولادى.
- ال ەندى بالالار وسى ءۇي جانۋارلارى تۋرالى مەن جۇمباقتى قيمىلمەن كورسەتەمىن، سەندەر شەشۋىن شەشىڭدەر.
باسىندا ەكى تاياعى بار.
ءتورت اياعى بار.
ادام دەۋگە بولمايدى،
ساقالى تاعى بار.
(ەشكى)
تاربيەشى: بالالار ەندى كوكتەم مەزگىلىندە مالدار تولدەيدى. مەن سەندەرگە سۋرەت كورسەتەمىن سوعان قاراڭدار، مىناۋ قوي مالى. ال قوي تۋرالى كىم تاقپاق ايتىپ بەرەدى. ماعجان:
قوي بالاسى قوڭىرىم،
قويدان جۋاس مومىنىم.
شوپان اتا تۇلەگى
قوشاقانىم قايداسىڭ
ءپۇشايت - ءپۇشايت. تاربيەشى: ءبۇل نەنىڭ سۋرەتى. بالالار: ەشكىنىڭ.
تاربيەشى: ەشكى تۋرالى كىم تاقپاق ايتادى؟
سىمبات:
جاۋىن جاۋسا باقىرعان،
ەشكى اتاسىن شاقىرعان.
ورىسكە وسكەن جانۋار،
شەكەتايىم قايداسىڭ.
شورە - شورە
تاربيەشى: تاماشا، ەندى نە كورىپ تۇرسىڭدار؟ بالالار: بۇل جىلقى.
نۇرداۋلەت:
جولعا شىقسا كولىگىم،
جاپاندا جۇرسەم سەرىگىم
قامبار اتا وسىرگەن،
قۇلىنىم مەنىڭ قايداسىڭ؟
ءقۇراۋ-قۇراۋ.
تاربيەشى: مىناۋ قانداي ءتولدىڭ سۋرەتى؟ بالالار: سيىردىڭ.
تاربيەشى: سيىر تۋرالى كىم تاقپاق بىلەدى؟
راداميرا:
ءتىلىم مۇرىن جالاعان
ءتىلىم بويىن تاراعان.
زەڭگى بابا وسىرگەن.
اۋكەشىم مەنىڭ قايداسىڭ؟
اۋكىم - اۋكىم.
ال. وسىناۋ قانداي جانۋار؟ تۇيە
ەكى كوزى تولاداي،
ەكى وركەشى بالاداي.
ويسىل قارا باباسى،
بوتاقانىم قايداسىڭ
كوس - كوس. (تۇيە،بوتا)
تارپاڭ - تارپاڭ تايلاعىم،
بوتاقانىم، مايماعىم.
قارا - كوزىڭ مولدىرەپ،
جىبەك ءجۇنىڭ جەلبىرەپ
جەلك - جەلك ەتىپ جەلەسىڭ
ەنەڭە ەرىپ كەلەسىڭ.
كاراقات (قۇلىن)
قۇلدىر - قۇلدىر قۇلىنشاق،
تىنىمسىز ءبىر ۇرىنشاق
ۇرشىقتاي بوپ بۇلتىلداپ
جۇمىر، جونىڭ جىلتىلداپ.
گۇلكەكتەم (قوزى)
قوشاقانىم قوڭىرىم
مىڭق ەتپەيتىن مومىنىم
ءتۇرى نەتكەن ادەمى
بۇيرا - بۇيرا تونىڭ.
ارۋجان (بۇزاۋ)
تومپاڭ - تومپاڭ تورپاعىم
شوشالادان قورقاعىم
سۇزىسۋگە باتىرىم
جارىسۋعا شورقاعىم
گۇلناز( لاق)
تەنتەك لاق تىنىمسىز
مىنەزى بار ۇعىمسىز
ەرتەلى كەشكە ەرمەيدى
قوزىعا مازا بەرمەيدى.
بالالار سەندەر دۇرىس ايتاسىڭدار. ەندى شامالى دەم الايىق ورنىمىزدان تۇرايىق سەرگىتۋ ءساتىن جاسايىق.
سەرگىتۋ ءساتى:
تەربەلەدى اعاشتار
الدىمنان جەل ەسەدى
كىپ-كىشكەنتاي اعاشتار
ۇلكەن بولىپ وسەدى.
III. قورىتىندى
- بالالار سەندەر بۇگىنگى ساباققا جاقسى قاتىستىڭدار. وسىمەن ساباعىمىزدى اياقتايمىز. ءار ۋاقىتتا دا وسىنداي بەلسەندى بولۋلارىڭا تىلەكتەسپىن بالالاردى ماداقتاۋ، راحمەت ايتۋ.
You Might Also Like
