InfoHub Logo

ۆيزيتتىك كارتوچكالاردى قولدانۋ تاريحى ەرتە كەزدەردەن باستالعان، قازىرگە دەيىن ولاردى پايدالانۋ بويىنشا بەلگىلى ءبىر نورمالار قالىپتاسقان. ۆيزيتتىك كارتوچكا – تانىستاردا، ىسكەرلىك سەرىكتەستە، كليەنتتە ءسىز تۋرالى قالاتىن مالىمەت. كارتوچكادا تەك جالپى مالىمەتتەر عانا بولىپ قويماي، ءيميدجدى قالىپتاستىراتىن اقپارات بولادى. ەرەجە بويىنشا ۆيزيتتىك كارتوچكا – اق جارتىلاي قاتتى كارتوندا تيپوگرافيالىق تاسىلمەن قارا تۇسپەن جازىلعان ءماتىنى بار شاعىن ءتورتبۇرىش. ونىڭ ولشەمدەرىنە قاتىستى ناقتى تالاپ جوق.

كارتوچكانىڭ ءشريفتى جەڭىل وقىلۋى ءتيىس. ادامنىڭ اتى كوبىنەسە ۇلكەندەۋ ولشەممەن جازىلادى. ۆك ەگەسى قاي ەلدە تۇرسا، سول ەلدىڭ تىلىندە نەمەسە اعىلشىن تىلىندە جازىلۋى مۇمكىن. ۆك-نىڭ كوپتەگەن تۇرلەرى بار، ولاردىڭ تەك ءجيى كەزدەسەتىندەرى تومەندەگىدەي:

ستاندارتتىق كارتوچكادا فاميليا، ءاتى-جونى ۇلكەن ارىپتەرمەن جازىلىپ، لاۋازىمى كىشى ارىپتەرمەن جازىلادى. ادەتتە فيرما مەكەن-جايى جانە تەلەفون جازىلادى (ءۇي، جۇمىس، جەكە). مۇنداي كارتوچكالار جاڭادان تانىسقان كەزدەسۋلەردە قولدانىلادى. 

ارنايى ماقساتتارعا ارنالعان كارتوچكادا فيرمانىڭ مەكەن-جايى جانە تەلەفونى جازىلادى. ەگەر سىزگە وسىنداي مالىمەتى عانا بار كارتوچكا بەرىلسە، دەمەك ونىڭ ەگەسى قارىم-قاتىناستى جالعاستىرۋعا نيەتى جوق بولعانى. ول تەك ءوزىن تانىستىرۋ ماقساتىندا قولدانعان. بۇل كارتوچكانىڭ بەرىلەتىن ەكىنشى جاعدايى بار: ءسىز جاقسى تانيتىن سەرىكتەسىڭىز سىزگە سىيلىق بەرىپ جىبەرۋ كەزىندە قاسىنا وسىنداي كارتوچكانى قىستىرادى. دەمەك، ءسىز بۇل فيرمانىڭ اتىن وقىساڭىز، كىم جىبەرگەنىن دە بىردەن تاباسىز.

ىسكەرلىك ۆيزيتتىك كارتوچكالار زاماناۋي ىسكەرلىك قارىم-قاتىناستىڭ اجىراماس اتريبۋتى بولىپ سانالادى. ىسكەرلىك سەرىكتەستەرمەن كەزدەسۋگە بارار الدىندا مىندەتتى تۇردە جەتكىلىكتى ساندا ۆك الىپ شىعۋ كەرەك. ەڭ العاشقى تانىستىق ۆك الماسۋمەن باستالادى. ەگەسى تۋرالى تولىق مالىمەتپەن قوسا، وندا فيرما لوگوتيپى دە بەرىلەدى. مەملەكەتتىك قىزمەتكەرلەردىڭ ۆك-دا مەملەكەتتىك ەلتاڭبا نەمەسە تۋ بەينەلەنۋى مۇمكىن.  ىسكەرلىك ۆك-دا لاۋازىم مەن تيتۋل، دارەجەسى دە بەرىلەدى. تەلەفون نومەرى وزگەرگەن بولسا، ۇستىنەن ءوشىرىپ وزگەرتۋگە بولادى. ءبىراق گرامماتيكالىق قاتەلىكتەردى جوندەۋ ەتيكەتكە لايىقتى ەمەس. ەگەر فيرمانىڭ بىرنەشە فيليالى بار بولسا، وندا ولاردىڭ بارلىعىن دا ەنگىزۋگە بولادى.

ۆك-نى سىيلىقپەن نەمەسە سالەمدەمەلەرمەن قوسا سالىپ جىبەرۋگە بولادى. كوپتەگەن ەلدەردە ۆك-نىڭ تومەنگى سول جاعىندا قىسقارعان سوزدەردى جازىپ جىبەرەدى. ول ارقىلى سالەمدەمە قانداي ماقساتتا جىبەرىلگەنىن انىقتاۋعا بولادى. سوزدەر فرانسۋز تىلىنەن الىنعان:

• P.F. – pour feliciter – قۇتتىقتاۋ، باقىت تىلەۋ.

• ر.س. – pour condoleance – كوڭىل ايتۋ.

• P.R. – pour remercier – العىس ايتۋ.

• P.P. – pour presenter – تانىستىرۋعا رۇقسات ەتىڭىز؛

• P.F.C. – pour faire connaissance – كەرەمەت تانىستىق ءۇشىن؛

• ر. ر.س. – pour prendre conge – قوشتاسۋ بەلگىسى رەتىندە؛

• P.F.N.A. – pour feliciter du Nouvel An – جاڭا جىلدا ىزگى تىلەكتەرمەن؛

• P.F.V. – pour faire visite – كەزدەسۋگە نيەتتەنۋ.

مۇنداي قىسقارتۋلار ءبىزدىڭ ەلدە كەڭ تارالماعان، سوندىقتان ونى جىبەرەر الدىندا ادرەساتتىڭ تۇسىنەتىن-تۇسىنبەيتىنىن انىقتاپ العان ءجون.

ۆيزيتتىك كارتوچكانى سىرتتاي تانىستىقتار ءۇشىن دە قولدانادى. مۇنداي كەزدەردە تومەنگى سول جاعىنا ر.ر. ارىپتەرىن جازادى. ادرەسات ءبىر تاۋلىكتىڭ ىشىندە جاۋاپ رەتىندە ۆك جىبەرگەنى ىسكەرلىك ەتيكەتكە ساي. ۆك-نىڭ وتباسىلىق ءتۇرى دە تاجىريبەدە كەزدەسەدى. وندا جۇبايلار تۋرالى مالىمەت ەنگىزىلەدى. ەگەر ءبىر وتباسى كەلەسىسىنە ۆك بەرگىسى كەلسە، ەكى داناسىن – ءۇي ەگەسىنە جانە جۇبايىنا بەرەدى. عىلىمي جانە شىعارماشىلىق سالا تۇلعالارى ۇيدە دە جۇمىس جاساي بەرەتىن بولعاندىقتان، جۇمىس جانە ءۇي مەكەن-جايىن بىرگە جازۋى كەرەك. ساتۋشىلاردىڭ، رەستوراتورلاردىڭ، باسپاگەرلەردىڭ ۆك-لارى كونتوركاعا شىعارىلىپ تۇرۋى مۇمكىن. مۇندايدا ولاردى كەلۋشىلەر رۇقساتسىز-اق الا بەرەدى.

پايدالانىلعان ادەبيەت:

سكۆورسوۆا ۆ. ن. پروفەسسيونالنايا ەتيكا: ۋچەبنوە پوسوبيە. – تومسك: يزد-ۆو تپۋ، 2006. – 180 س.

---