- 15 ءساۋ. 2015 00:00
- 254
حايۋان مەن اقىماقتار
ءبىر قۇداي نەشە ءتۇرلى جان جاراتتى،
نە ۇلكەن، نە كىشكەنتاي ءتان جاراتتى.
كەرەكسىز، جانسىز نارسە جاراتقان جوق،
ەسەپسىز قانشا مىڭ مەن سان جاراتتى.
بۇل سوزگە بىرەۋ ماڭگۇر، بىرەۋ ناندى،
اقىلمەن بىلگەن ادام ابدەن قاندى.
جەل مەن سۋ، تاس، توپىراق، ءشوپ پەن اعاش،
عالامدا نە بار بولسا، ءبارى – جاندى.
ولەدى كەيبىرەۋى قازا جەتىپ،
كەسەسىڭ، بۇلدىرەسىڭ ءبىر نارسە ەتىپ.
و دا ءولى، بۇ دا ءولى دەپ ادىرايماي،
كوزىڭدى بايقاپ قارا تومەندەتىپ.
قاراساڭ، كورىنبەي مە تاستا قىنا،
ونى كىم ءسۇيتىپ قويدى، ويلا دا ۇنا.
ءشوپ قۋراسا، تامىرى قۋرامايدى،
سوندايلارمەن دۇنيەنىڭ ءبارىن سىنا.
ءبىراق، جاننىڭ ءالدىسى، ءالسىزى بار،
كەيى ءداندى، كەيىنىڭ ءدانسىزى بار.
داندىسىندە ءوسىم بار، ۇلكەيمەك بار،
ونىڭ دا ءدامدىسى بار، ءدامسىزى بار.
ءوسىمدى، ەڭ كۇشتى جان ادامدا تۇر،
الدىندا جاقسى دا تۇر، جامان دا تۇر.
وزگەنىڭ ءبارى – جالعىز ادام ءۇشىن،
جارالىپ ورنى-ورنىمەن عالام دا تۇر.
نەسىن ءسۇي، نەسىن سۇيمە، ەرىك وزىڭدە،
ءناپسىڭ دە، اقىلىڭ دا تۇر كوزىڭدە.
سىناۋ ءۇشىن جاراتقان ءبىر يەڭ بار،
تەكسەرىلمەي قالمايسىڭ ءبىر كەزىڭدە.
حايۋاندار اقىلى ازداۋ، بىزدەن تومەن،
ايلاسى بىردەي ەمەس اداممەنەن.
ءشوپ پەن اعاش، سۋلاردى ءولى دەيمىز،
ءبىلىم جوق، سەزىمى جوق ەشتەمەدەن.
ال ەندى وسى ءسوزدى مۇتپاي ساقتا،
كەرەكتى ءبىر ءىس كەلەر ارتقى جاقتا.
اقىماق پەن حايۋاننىڭ قايسىسى ارتىق –
بىلىنەر سالىستىرىپ بايقاساق تا.
تاپپاي قىلعان حايۋاندىق –جاتقان ءولى،
وسى بولدى تەگىندە ءسوزدىڭ ءجونى.
كەيىنگى سوزدەرىمنەن بايقاپ وتىر،
ادامزات قىلا ما ەكەن، تەگى، سونى؟
جالقاۋلىق، كورسەقىزار، اشۋ، ماقتان،
ارامدىق، وتىرىكتەن ەرتە ساقتان.
كۇنى بۇرىن جۋىتپا ماڭايىڭا –
ەسەر، ەسىرىك، ىنجىقتىق سولار جاقتان.
ەرىنشەكتىڭ نەسى ارتىق ولىكتەن دە،
ءوزىڭ سىنا ولاردى كورىپ كەل دە.
بايقارسىڭ ەرىنشەكتىڭ تومەندىگىن،
كوپ ءمىنىپ شابان تارتقان كولىكتەن دە.
حايۋاننان نەسى ارتىق قۋدىڭ-داعى،
ءبىر انتۇرعان زالالكەس تۋدىڭ-داعى.
قوراعا ۇرمەس ءبىر توبەت، تىشقان اڭدىپ،
ادامدىقتى سونىمەن جۋدىڭ-داعى.
ماقتانشاقتىڭ بۇقادان ارتىق جەرى –
بۇقا قويسا، قويمايدى ءبىزدىڭ سەرى.
جۋان مويىن، الا كوز، ءمۇيىزى الاي،
«مەنەن ارتىق كىم بار» دەپ جۇرگەندەرى.
كورسەقىزار مايمىلدان ىلگەرى مە،
ءتۇبىن كورمەي قىزىقپاق بىلگەنى مە؟
ادام قايتسە، سۇيتەمىن دەيدى مايمىل،
مەن دە مايمىل بولام دەپ جۇرگەنى مە؟
ىزاقوردى بايقالىق ەندى ماقتاپ،
قاباتۇعىن توبەتپەن ءبىر سالماقتاپ:
كەي توبەتتەن جەڭىلىپ، كەيدە جەڭىپ،
ابدەن كوزى قىزارسىن ارسالاقتاپ.
بەت تۇزەتىپ ساندەگىش اتەش بولسىن،
قوقيىپ، قودىرايىپ، ۇشىپ-قونسىن.
ءىش تۇزەمەي، سىلانىپ سىرتىن تۇزەپ،
تاۋىقتىڭ ايعىرى بول، بەينە سولسىڭ.
جوعارعى مۇتپا دەگەن ءسوزىم بار عوي،
بايقايسىڭ با، اقىل، وي، كوزىڭ بار عوي؟
قىلىعىنا قارا دا ءسوزىمدى ويلا،
بۇلارعا ءبىر جولىعار كەزىڭ بار عوي.
نە ۇلكەن، نە كىشكەنتاي ءتان جاراتتى.
كەرەكسىز، جانسىز نارسە جاراتقان جوق،
ەسەپسىز قانشا مىڭ مەن سان جاراتتى.
بۇل سوزگە بىرەۋ ماڭگۇر، بىرەۋ ناندى،
اقىلمەن بىلگەن ادام ابدەن قاندى.
جەل مەن سۋ، تاس، توپىراق، ءشوپ پەن اعاش،
عالامدا نە بار بولسا، ءبارى – جاندى.
ولەدى كەيبىرەۋى قازا جەتىپ،
كەسەسىڭ، بۇلدىرەسىڭ ءبىر نارسە ەتىپ.
و دا ءولى، بۇ دا ءولى دەپ ادىرايماي،
كوزىڭدى بايقاپ قارا تومەندەتىپ.
قاراساڭ، كورىنبەي مە تاستا قىنا،
ونى كىم ءسۇيتىپ قويدى، ويلا دا ۇنا.
ءشوپ قۋراسا، تامىرى قۋرامايدى،
سوندايلارمەن دۇنيەنىڭ ءبارىن سىنا.
ءبىراق، جاننىڭ ءالدىسى، ءالسىزى بار،
كەيى ءداندى، كەيىنىڭ ءدانسىزى بار.
داندىسىندە ءوسىم بار، ۇلكەيمەك بار،
ونىڭ دا ءدامدىسى بار، ءدامسىزى بار.
ءوسىمدى، ەڭ كۇشتى جان ادامدا تۇر،
الدىندا جاقسى دا تۇر، جامان دا تۇر.
وزگەنىڭ ءبارى – جالعىز ادام ءۇشىن،
جارالىپ ورنى-ورنىمەن عالام دا تۇر.
نەسىن ءسۇي، نەسىن سۇيمە، ەرىك وزىڭدە،
ءناپسىڭ دە، اقىلىڭ دا تۇر كوزىڭدە.
سىناۋ ءۇشىن جاراتقان ءبىر يەڭ بار،
تەكسەرىلمەي قالمايسىڭ ءبىر كەزىڭدە.
حايۋاندار اقىلى ازداۋ، بىزدەن تومەن،
ايلاسى بىردەي ەمەس اداممەنەن.
ءشوپ پەن اعاش، سۋلاردى ءولى دەيمىز،
ءبىلىم جوق، سەزىمى جوق ەشتەمەدەن.
ال ەندى وسى ءسوزدى مۇتپاي ساقتا،
كەرەكتى ءبىر ءىس كەلەر ارتقى جاقتا.
اقىماق پەن حايۋاننىڭ قايسىسى ارتىق –
بىلىنەر سالىستىرىپ بايقاساق تا.
تاپپاي قىلعان حايۋاندىق –جاتقان ءولى،
وسى بولدى تەگىندە ءسوزدىڭ ءجونى.
كەيىنگى سوزدەرىمنەن بايقاپ وتىر،
ادامزات قىلا ما ەكەن، تەگى، سونى؟
جالقاۋلىق، كورسەقىزار، اشۋ، ماقتان،
ارامدىق، وتىرىكتەن ەرتە ساقتان.
كۇنى بۇرىن جۋىتپا ماڭايىڭا –
ەسەر، ەسىرىك، ىنجىقتىق سولار جاقتان.
ەرىنشەكتىڭ نەسى ارتىق ولىكتەن دە،
ءوزىڭ سىنا ولاردى كورىپ كەل دە.
بايقارسىڭ ەرىنشەكتىڭ تومەندىگىن،
كوپ ءمىنىپ شابان تارتقان كولىكتەن دە.
حايۋاننان نەسى ارتىق قۋدىڭ-داعى،
ءبىر انتۇرعان زالالكەس تۋدىڭ-داعى.
قوراعا ۇرمەس ءبىر توبەت، تىشقان اڭدىپ،
ادامدىقتى سونىمەن جۋدىڭ-داعى.
ماقتانشاقتىڭ بۇقادان ارتىق جەرى –
بۇقا قويسا، قويمايدى ءبىزدىڭ سەرى.
جۋان مويىن، الا كوز، ءمۇيىزى الاي،
«مەنەن ارتىق كىم بار» دەپ جۇرگەندەرى.
كورسەقىزار مايمىلدان ىلگەرى مە،
ءتۇبىن كورمەي قىزىقپاق بىلگەنى مە؟
ادام قايتسە، سۇيتەمىن دەيدى مايمىل،
مەن دە مايمىل بولام دەپ جۇرگەنى مە؟
ىزاقوردى بايقالىق ەندى ماقتاپ،
قاباتۇعىن توبەتپەن ءبىر سالماقتاپ:
كەي توبەتتەن جەڭىلىپ، كەيدە جەڭىپ،
ابدەن كوزى قىزارسىن ارسالاقتاپ.
بەت تۇزەتىپ ساندەگىش اتەش بولسىن،
قوقيىپ، قودىرايىپ، ۇشىپ-قونسىن.
ءىش تۇزەمەي، سىلانىپ سىرتىن تۇزەپ،
تاۋىقتىڭ ايعىرى بول، بەينە سولسىڭ.
جوعارعى مۇتپا دەگەن ءسوزىم بار عوي،
بايقايسىڭ با، اقىل، وي، كوزىڭ بار عوي؟
قىلىعىنا قارا دا ءسوزىمدى ويلا،
بۇلارعا ءبىر جولىعار كەزىڭ بار عوي.