ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدەگى «ايالى الاقان» ورتالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعى
عىلىمي بايانداما
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدەگى «ايالى الاقان» ورتالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعى
ايالى الاقان ورتالىعىنىڭ ماقساتى: ەرەكشە ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى ساپالى بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ؛ مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بالالاردى تۇزەتە – دامىتا وقىتىپ، جويىلعان قىزمەتتىڭ ورنىن تولتىرا ءبىلىم بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ەرتە جاستان تۇزەتۋ كومەك كورسەتۋ:
مىندەتى: مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ساپالى ءبىلىم بەرىپ، قوعامداعى ءوز ورنىن تابۋعا مۇمكىندىك جاساۋ:
ورتالىقتىڭ ۇستانىمى - مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ تانىمدىق ءىس - ارەكەتىمەن ەموسيالىق ەرىكتى جاعىنىڭ كەمشىلىكتەرىن ەڭسەرۋ، ءوز بەتىمەن ءومىر سۇرۋدە، بالالاردى قازىرگى قوعامدىق جاعدايلاردا الەۋمەتتىك بەيىمدەلۋگە دايىنداۋ، وسى بالالاردى وقىتۋ پروسەسىنە زاماناۋي ادىستەمەلەر مەن تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ.
ححI عاسىر بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى. قازىرگى قوعامدىق ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋدا اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ ماڭىزى زور. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 11 بابىنىڭ 9 تارماعىندا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن، ونىڭ ىشىندە اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ مىندەتى قويىلعان. قازىرگى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى تەك بىلىممەن قانا قويماي، وزدىگى مەن ءبىلىم الۋدى دامىتا وتىرىپ، ۇزدىكسىز ءوز بەتىنشە ورلەۋ ىسىنە قاجەتتىلىك تۋدىرۋ. بۇگىندە ەلىمىز عىلىمي – تەحنيكالىق پروگرەسستىڭ نەگىزگى بەلگىسى قوعامدىق اقپاراتتاندىرۋ بولاتىن جاڭا كەزەڭگە ەندى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ «بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «ءبىز ءبىلىم بەرۋدى جاڭعىرتۋدى ودان ءارى جالعاستىرۋعا ءتيىسپىز. بۇگىندە مەكتەپتەردى كومپيۋتەرلەندىرۋ تولىق اياقتالدى. ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ 12 جىلدىق مودەلىنە ەنگىزۋدە
«ءومىر بويى ءبىلىم الۋ» ءاربىر قازاقستاندىقتاردىڭ كرەدوسىنا اينالۋى ءتيىس» دەلىنگەن.[1]
ق ر – داعى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011 – 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «E – Learming» وقىتۋ جۇيەسى بويىنشا ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جانە باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن پروسەسىن اۆتوماتتاندىرۋ، پەداگوگتار مەن وقۋشىلاردىڭ ەڭ جاقسى ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنا جانە تەحنولوگيالارىنا قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتى اتاپ كورسەتىلدى.[2]
وقىتۋدىڭ اقپاراتتىق – تەحنولوگياسى اقپاراتپەن جۇمىس جاسايتىن ارنايى تاسىلدەر، پەداگوگيالىق تەحنولوگيالىق، باعدارمالىق جانە تەحنيكالىق قۇرالدارمەن كەشەندەر (كينو، اۋديو - ۆيدەو، تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەر جانە ت. ب)
اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى (اكت) دامىتۋ جانە ولاردىڭ ءبىلىم سالاسىندا قولدانۋ قاجەتتىگى وتە قاجەت.
«قازىرگى زاماندا جاستارعا اقپاراتتى تەحنولوگيامەن بايلانىستى الەمدىك ستاندارتقا ساي مۇددەلى جاڭا ءبىلىم بەرۋ وتە قاجەت»، - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ اتاپ كورسەتكەندەي، ءار پەداگوگتىڭ الدىندا يننوۆاسيالىق ءادىس – تاسىلدەردى وقىپ ۇيرەنىپ، ءبىلىم بەرۋدە اقپاراتتى تەحنولوگيانى ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ جانە ۇنەمى ىزدەنىپ، جەتىلدىرىپ وتىرۋ، جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم كورسەتكىشىن ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋ مىندەتى تۇر. ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعىنا سۇيەنە وتىرىپ، وقىتۋدىڭ ءادىس تاسىلدەرىن قولدانادى. بۇل ءۇشىن بىرىنشىدەن جەكەلەگەن پاندەردى وقىتۋدىڭ ساپاسىن كوتەرۋگە، ەكىنشىدەن كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىقتى دامىتۋعا، وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا ۇمتىلادى. كومپيۋتەر بۇل وقۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە سىنىپتان تىس ساعاتتاردا ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى جان – جاقتى وقىتۋ قۇرالى. سوندىقتان دا ول ءداستۇرلى وقىتۋدى كەڭ ماعىنا شەڭبەرىندە ەنگىزۋدى كوزدەيدى. وقۋ ۇردىسىندەگى كومپيۋتەردى قولدانۋ مىندەتتەرى:
1. وقۋ ۇردىسىندەگى كەيىنگى بايلانىستى قامتاماسىز ەتۋ
2. وقۋ ءۇردىسىن كورنەكىلىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ
3. كەڭ تارالعان ءبىلىم كوزدەرىنەن اقپاراتتى ىزدەستىرۋ
4. وقۋ ۇردىستەرىن نەمەسە قۇبىلىستارىن قۇرۋ
5. ۇجىمدىق جانە توپتىق جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ
كومپيۋتەر ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءار ءتۇرلى قىزمەتتەردى اتقارادى؛
ا) وقىتۋ ءپانى رەتىندە؛
ب) پەداگوگيكالىق مەڭگەرۋ جۇيەسىنىڭ كومپونەنتى ( سىڭارى) رەتىندە؛
ۆ) ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن باسقارۋدىڭ سىڭارى رەتىندە؛
گ) عىلىمي – پەداگوگيكالىق قىزمەت قۇرالى رەتىندە؛
وقىتۋ قۇرالدارى نەگىزىندە كومپيۋتەردى پايدالانۋ تاسىلدەرى ءار ءتۇرلى:
توپپەن نەمەسە جەكە جۇمىس، سىنىپپەن جۇمىس.
كومپيۋتەردى قولدانۋ مەن ونىڭ باعدارلامالارىنا جەتەكشىلىك ەتۋدىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرى:
پسيحولوگيالىق – بەرىلگەن باعدارلامانى وقۋعا ىنتالاندىرۋعا قالاي اسەر ەتۋىن، قىزىعۋشىلىعىن جوعارىلاتۋ نەمەسە تومەندەتۋ وقۋشىلارعا ءوز كۇشىنە سەنىمسىزدىك تۋدىرماۋعا اسەر ەتەدى.
ادىستەمەلىك - بۇل باعدارلاما وقۋشىنىڭ ماتەريالدى وزىق مەڭگەرۋىن جانە ماتەريالدىڭ مەتوديكاعا ساي بەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى؛
ۇجىمدىق – جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيامەن جابدىقتالعان كومپيۋتەرمەن وتەتىن ساباقتاردىڭ مەتوديكاعا ساي بەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
ادام ءوزىن قورشاعان الەمدەگى اقپاراتتاردىڭ 90 پايىزىن كورۋ جۇيەسى ارقىلى الادى. ال ەستۋ ارقىلى تەك 9 پايىزىن جانە 1 پايىزىن ءيىس سەزۋ مەن ءدام سەزۋ ارقىلى قابىلدايدى.- دەگەندەي ادام بارلىق الەمدى سەزىم مۇشەلەرىنىڭ كومەگىمەن تانيدى، ال قابىلداۋ مۇمكىنشىلىكتەرى ءار ءتۇرلى بولادى. سەزىم مۇشەلەرىنە اسەر ەتۋشى اقپاراتتىق قور بەينە(كورۋ)، اۋديو - بەينە (ەستۋ مەن كورۋ)، اۋديو ەستۋ قۇرالدارى بولىپ بولىنەدى. وقىتۋ مەن تاربيە بەرۋ ۇردىسىندە تەحنيكالىق قۇرالداردى پايدالانۋدىڭ ماقساتى - وقۋشىلاردىڭ باعدارلاماعا ساي ماتەريالداردى تەرەڭ بىلۋىنە، عىلىم مەن تەحنيكانىڭ نەگىزدەرىن تۇسىنۋىنە، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا جوعارى دارەجەدە ۇلەس قوسۋ. وسى سەزىم مۇشەلەرىنىڭ قىزمەتىن جاقسارتۋ بارىسىندا ساباعىمدا زامان تالابىنا ساي تەراپيالاردى(اروما، فيتو، ارتتەراپيا جانە ەڭبەكتەنۋ تەراپيالارىن) قولدانامىن.
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدەگى «ايالى الاقان» ورتالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعى
ايالى الاقان ورتالىعىنىڭ ماقساتى: ەرەكشە ءبىلىمدى قاجەت ەتەتىن بالالاردى ساپالى بىلىممەن قامتاماسىز ەتۋ؛ مۇمكىندىكتەرى شەكتەۋلى بالالاردى تۇزەتە – دامىتا وقىتىپ، جويىلعان قىزمەتتىڭ ورنىن تولتىرا ءبىلىم بەرۋدى ۇيىمداستىرۋ، مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ەرتە جاستان تۇزەتۋ كومەك كورسەتۋ:
مىندەتى: مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالارعا ساپالى ءبىلىم بەرىپ، قوعامداعى ءوز ورنىن تابۋعا مۇمكىندىك جاساۋ:
ورتالىقتىڭ ۇستانىمى - مۇمكىندىگى شەكتەۋلى بالالاردىڭ تانىمدىق ءىس - ارەكەتىمەن ەموسيالىق ەرىكتى جاعىنىڭ كەمشىلىكتەرىن ەڭسەرۋ، ءوز بەتىمەن ءومىر سۇرۋدە، بالالاردى قازىرگى قوعامدىق جاعدايلاردا الەۋمەتتىك بەيىمدەلۋگە دايىنداۋ، وسى بالالاردى وقىتۋ پروسەسىنە زاماناۋي ادىستەمەلەر مەن تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ.
ححI عاسىر بۇل اقپاراتتىق قوعام ءداۋىرى، تەحنولوگيالىق مادەنيەت ءداۋىرى. قازىرگى قوعامدىق ءبىلىم جۇيەسىن دامىتۋدا اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردىڭ ماڭىزى زور. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءبىلىم تۋرالى» زاڭىنىڭ 11 بابىنىڭ 9 تارماعىندا وقىتۋدىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىن، ونىڭ ىشىندە اقپاراتتىق – كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋ جانە ءتيىمدى پايدالانۋ مىندەتى قويىلعان. قازىرگى ءبىلىم جۇيەسىنىڭ ەرەكشەلىگى تەك بىلىممەن قانا قويماي، وزدىگى مەن ءبىلىم الۋدى دامىتا وتىرىپ، ۇزدىكسىز ءوز بەتىنشە ورلەۋ ىسىنە قاجەتتىلىك تۋدىرۋ. بۇگىندە ەلىمىز عىلىمي – تەحنيكالىق پروگرەسستىڭ نەگىزگى بەلگىسى قوعامدىق اقپاراتتاندىرۋ بولاتىن جاڭا كەزەڭگە ەندى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازاربايەۆتىڭ «بولاشاقتىڭ ىرگەسىن بىرگە قالايمىز» اتتى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا «ءبىز ءبىلىم بەرۋدى جاڭعىرتۋدى ودان ءارى جالعاستىرۋعا ءتيىسپىز. بۇگىندە مەكتەپتەردى كومپيۋتەرلەندىرۋ تولىق اياقتالدى. ورتا ءبىلىم بەرۋدىڭ 12 جىلدىق مودەلىنە ەنگىزۋدە
«ءومىر بويى ءبىلىم الۋ» ءاربىر قازاقستاندىقتاردىڭ كرەدوسىنا اينالۋى ءتيىس» دەلىنگەن.[1]
ق ر – داعى ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011 – 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «E – Learming» وقىتۋ جۇيەسى بويىنشا ءبىلىم بەرۋ ساپاسىن جانە باسقارۋ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن پروسەسىن اۆتوماتتاندىرۋ، پەداگوگتار مەن وقۋشىلاردىڭ ەڭ جاقسى ءبىلىم بەرۋ رەسۋرستارىنا جانە تەحنولوگيالارىنا قول جەتكىزۋىن قامتاماسىز ەتۋ ماقساتى اتاپ كورسەتىلدى.[2]
وقىتۋدىڭ اقپاراتتىق – تەحنولوگياسى اقپاراتپەن جۇمىس جاسايتىن ارنايى تاسىلدەر، پەداگوگيالىق تەحنولوگيالىق، باعدارمالىق جانە تەحنيكالىق قۇرالدارمەن كەشەندەر (كينو، اۋديو - ۆيدەو، تەلەكوممۋنيكاسيالىق جەلىلەر جانە ت. ب)
اقپاراتتىق جانە كوممۋنيكاسيالىق تەحنولوگيالاردى (اكت) دامىتۋ جانە ولاردىڭ ءبىلىم سالاسىندا قولدانۋ قاجەتتىگى وتە قاجەت.
«قازىرگى زاماندا جاستارعا اقپاراتتى تەحنولوگيامەن بايلانىستى الەمدىك ستاندارتقا ساي مۇددەلى جاڭا ءبىلىم بەرۋ وتە قاجەت»، - دەپ ەلباسىمىز ن. ءا. نازاربايەۆ اتاپ كورسەتكەندەي، ءار پەداگوگتىڭ الدىندا يننوۆاسيالىق ءادىس – تاسىلدەردى وقىپ ۇيرەنىپ، ءبىلىم بەرۋدە اقپاراتتى تەحنولوگيانى ءتيىمدى قولدانا ءبىلۋ جانە ۇنەمى ىزدەنىپ، جەتىلدىرىپ وتىرۋ، جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىم كورسەتكىشىن ساپالىق دەڭگەيگە كوتەرۋ مىندەتى تۇر. ءمۇعالىم وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىعىنا سۇيەنە وتىرىپ، وقىتۋدىڭ ءادىس تاسىلدەرىن قولدانادى. بۇل ءۇشىن بىرىنشىدەن جەكەلەگەن پاندەردى وقىتۋدىڭ ساپاسىن كوتەرۋگە، ەكىنشىدەن كومپيۋتەرلىك ساۋاتتىلىقتى دامىتۋعا، وقۋشىلاردىڭ كومپيۋتەرلىك مادەنيەتىن قالىپتاستىرۋعا ۇمتىلادى. كومپيۋتەر بۇل وقۋدى ۇيىمداستىرۋ جانە سىنىپتان تىس ساعاتتاردا ماڭىزدى ماسەلەلەردى شەشۋدەگى جان – جاقتى وقىتۋ قۇرالى. سوندىقتان دا ول ءداستۇرلى وقىتۋدى كەڭ ماعىنا شەڭبەرىندە ەنگىزۋدى كوزدەيدى. وقۋ ۇردىسىندەگى كومپيۋتەردى قولدانۋ مىندەتتەرى:
1. وقۋ ۇردىسىندەگى كەيىنگى بايلانىستى قامتاماسىز ەتۋ
2. وقۋ ءۇردىسىن كورنەكىلىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ
3. كەڭ تارالعان ءبىلىم كوزدەرىنەن اقپاراتتى ىزدەستىرۋ
4. وقۋ ۇردىستەرىن نەمەسە قۇبىلىستارىن قۇرۋ
5. ۇجىمدىق جانە توپتىق جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ
كومپيۋتەر ءبىلىم بەرۋ سالاسىندا ءار ءتۇرلى قىزمەتتەردى اتقارادى؛
ا) وقىتۋ ءپانى رەتىندە؛
ب) پەداگوگيكالىق مەڭگەرۋ جۇيەسىنىڭ كومپونەنتى ( سىڭارى) رەتىندە؛
ۆ) ءبىلىم بەرۋ مەكەمەلەرىن باسقارۋدىڭ سىڭارى رەتىندە؛
گ) عىلىمي – پەداگوگيكالىق قىزمەت قۇرالى رەتىندە؛
وقىتۋ قۇرالدارى نەگىزىندە كومپيۋتەردى پايدالانۋ تاسىلدەرى ءار ءتۇرلى:
توپپەن نەمەسە جەكە جۇمىس، سىنىپپەن جۇمىس.
كومپيۋتەردى قولدانۋ مەن ونىڭ باعدارلامالارىنا جەتەكشىلىك ەتۋدىڭ نەگىزگى اسپەكتىلەرى:
پسيحولوگيالىق – بەرىلگەن باعدارلامانى وقۋعا ىنتالاندىرۋعا قالاي اسەر ەتۋىن، قىزىعۋشىلىعىن جوعارىلاتۋ نەمەسە تومەندەتۋ وقۋشىلارعا ءوز كۇشىنە سەنىمسىزدىك تۋدىرماۋعا اسەر ەتەدى.
ادىستەمەلىك - بۇل باعدارلاما وقۋشىنىڭ ماتەريالدى وزىق مەڭگەرۋىن جانە ماتەريالدىڭ مەتوديكاعا ساي بەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى؛
ۇجىمدىق – جاڭا اقپاراتتىق تەحنولوگيامەن جابدىقتالعان كومپيۋتەرمەن وتەتىن ساباقتاردىڭ مەتوديكاعا ساي بەرىلۋىن قامتاماسىز ەتەدى.
ادام ءوزىن قورشاعان الەمدەگى اقپاراتتاردىڭ 90 پايىزىن كورۋ جۇيەسى ارقىلى الادى. ال ەستۋ ارقىلى تەك 9 پايىزىن جانە 1 پايىزىن ءيىس سەزۋ مەن ءدام سەزۋ ارقىلى قابىلدايدى.- دەگەندەي ادام بارلىق الەمدى سەزىم مۇشەلەرىنىڭ كومەگىمەن تانيدى، ال قابىلداۋ مۇمكىنشىلىكتەرى ءار ءتۇرلى بولادى. سەزىم مۇشەلەرىنە اسەر ەتۋشى اقپاراتتىق قور بەينە(كورۋ)، اۋديو - بەينە (ەستۋ مەن كورۋ)، اۋديو ەستۋ قۇرالدارى بولىپ بولىنەدى. وقىتۋ مەن تاربيە بەرۋ ۇردىسىندە تەحنيكالىق قۇرالداردى پايدالانۋدىڭ ماقساتى - وقۋشىلاردىڭ باعدارلاماعا ساي ماتەريالداردى تەرەڭ بىلۋىنە، عىلىم مەن تەحنيكانىڭ نەگىزدەرىن تۇسىنۋىنە، وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم ساپاسىن ارتتىرۋعا جوعارى دارەجەدە ۇلەس قوسۋ. وسى سەزىم مۇشەلەرىنىڭ قىزمەتىن جاقسارتۋ بارىسىندا ساباعىمدا زامان تالابىنا ساي تەراپيالاردى(اروما، فيتو، ارتتەراپيا جانە ەڭبەكتەنۋ تەراپيالارىن) قولدانامىن.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
تاقىرىبى: قىشقىلداردىڭ حيميالىق قاسيەتتەرى (پرەزەنتاسيا تۇرىندە)
