ءار قۇسقا ءوز تۇمسىعى قاجەت
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ءار قۇسقا ءوز تۇمسىعى قاجەت.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وي قوزعاۋ ستراتەگياسىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلارعا سۇراق قويۋ ارقىلى جان – جاقتى ويلاۋعا، وزىندىك جۇمىس جۇرگىزۋگە، ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ جانە سوزدىك قورلارىن، ءتىلىن دامىتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ تانىم قابىلەتتەرىن، قيالىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىلىگى: قۇستارعا دەگەن جىلى سەزىمىن وياتۋ، ولاردى قورعاۋعا، قامقورلىق جاساۋعا، قۇستاردى ايالاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قۇستار سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
سلايد 1 مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وي قوزعاۋ. سلايد 2
4 وقۋشىدان ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وقۋشىلار اڭدار سۋرەتتەرىن كورسەتە اڭگىمەلەيدى.
3. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ. سلايد 3
● بۋناقدەنەلىلەرمەن قورەكتەنەتىن قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭدەر؟
● ولاردىڭ جاۋىنان قورعانۋ تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
● بۋناقدەنەلىلەر ءيىستى قالاي سەزەدى؟ قاي مۇشە ارقىلى؟
● كوبەلەك تاماعىنىڭ ءدامىن قالاي سەزەدى؟
● جاپالاق قانداي قۇس؟ ول جەمتىگىن نەمەن اۋلايدى؟
4. جاڭا ساباق.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. سلايد 4
قۇستار توبىمەن تانىستىرۋ.
ماعىنانى تانۋ
ءدان جەيتىندەر مەن جاندىك جەيتىندەر
قۇستار ۇشۋعا بەيىمدەلگەن. بۇل قۇستاردىڭ تۇمسىعىنىڭ ءپىشىنى قانداي ءداندى جەيتىندىگىنە بايلانىستى بولادى. مىسالى، جاۋراۋىق دەگەن قۇس پەن سۇلىكەشتىڭ تۇمسىعى قاتتى ءدان جەۋگە ارنالعان ءۇشبۇرىشتى، قاتتى تۇمسىق. ءىرى جەم جەيتىندەر يمەكتۇمسىق بولادى. مۇنداي قۇستار وزدەرىنە دە، بالاپاندارىنا دا بىردەي جەم تابادى.
سايراۋىق قۇستاردىڭ كوبىسى جاندىك اۋلاۋعا جاقسى ماشىقتانعان. ولاردىڭ تۇمسىعى اۋەدەن جاندىك ءىلىپ الۋعا ىڭعايلى تىك نەمەسە يمەك بولىپ كەلەدى.
قۇس تۇمسىعىنىڭ باستى قىزمەتى - قورەكتەنۋ. سوندىقتان ونىڭ ءپىشىنى قۇستىڭ جەيتىن جەمىنە بايلانىستى قالىپتاسادى. قۇستىڭ ءتۇرىن انىقتاعاندا، ونىڭ تۇمسىعىنا باسا نازار اۋدارادى. تارىزدىلەردىڭ تۇمسىعى كونۋس سياقتى بولادى. كونۋس تۇمسىق ءداندى شاعىپ جەگەنگە ىڭعايلى.
جىرتقىش قۇستاردىڭ يميگەن تۇمسىعى جيەكتەرىنە دەيىن وتكىر بولادى. جاندىك جەگىشتەردىڭ تۇمسىعى جىڭىشكە جانە ۇشكىر. اعاشتىڭ ءدىڭىن تەسىپ، جاندىكتى شۇقىپ
تەرەتىن توقىلداقتاردىڭ تۇمسىعى قاشاۋ سياقتى تىك ءارى قاتتى. جانۋارلار
تىرشىلىگى اينالاداعى دۇنيەمەن تىعىز بايلانىستى. اينالاداعى دۇنيەدەن ءاربىر
جانۋار ءوز تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلاردى تاۋىپ، ونى پايدالانادى. اينالاداعى دۇنيەدە ءار جانۋاردىڭ تىرشىلىگىنە قاتەر توندىرەتىن ءقاۋىپتى جاعدايلار كەزدەسەدى. ءاربىر جانۋاردىڭ، ءوز تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلاردى دۇرىس پايدالاناتىنداي، ءقاۋىپ قاتەردەن ساقتانىپ، قورعاناتىنداي بەيىمدىلىكتەرى بولادى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
وقۋشىلاردى قاتىستىرا ءتۇسىندىرۋ سلايد 5
شۇبار توقىلداق – كارى اعاشتارى كوپ، ۇڭعىلاۋعا ىڭعايلى جۋان دىڭدەرى بار توراڭعى ورماندارىندا كەزدەسەدى. سىرداريا وزەنى بويىنداعى توراڭعى توعايىندا بار. ۇياسى اعاش قۋىسىندا بولادى.
بۇركىت – ناعىز اڭشى قۇس. ول سۋىر، قويان، سارشۇناق جانە باسقا ءىرى كەمىرگىشتەردى، كەكىلىك، ۇلارمەن قورەكتەنەدى. تۇمسىعى يمەك. ۇستاعان اڭنىڭ ەتىن جۇلىپ جەۋگە يمەك تۇمسىعى وتە ىڭعايلى.
ءبىرقازاندار (Pelecanidae) – ەسكەكاياقتى قۇستار وتريادىنا جاتاتىن قۇستار. قازاقستاندا ەكى ءتۇرى: بۇيرا ءبىرقازان جانە قىزعىلت ءبىرقازان تاراعان. ولار كاسپيي جانە ارال تەڭىزدەرىن، بالقاش، ساسىقكول كولدەرىنىڭ الابىن مەكەندەيدى ولار قورەكتەرىن (بالىقتاردى) كوبىنە سۋ قۇزعىندارىمەن بىرلەسىپ اۋلايدى.
سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
قاشاۋ – قۇرال
ۇڭعىپ – تەسىپ
وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى
قۇرتتىڭ ىزدەپ ءتۇر - ءتۇرىن
تاپپايدى ول ءبىر تىنىم
كۇن ۇزاققا شىركىنىڭ
ايامايدى تۇمسىعىن
توق، توق، توق توق
توق - توق - توق
قۇستار جايىندا قىسقا فيلم كورسەتۋ سلايد 6
شىعارماشىلىق تاپسىرما
توپتىق جۇمىس
ءى توپ
توقىلداق
شاعىن اڭگىمە جازۋ
ءىى توپ
بۇركىت
بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
ءىىى توپ
ءبىرقازان قانداي قۇس؟
وي تولعانىس.
وقۋشىلارعا قۇس سۋرەتتەرى تاراتىلىپ بەرىلەدى. سلايد 7
دانمەن قورەكتەنەتىن قۇستار
جىرتقىش قۇستار
جاندىكپەن قورەكتەنەتىن قۇستار
ساباقتى قورىتۋ:
♦ قانداي قۇستارمەن تانىستىق؟
♦ تۇمسىق تۇرلەرىن اتا
♦ سەندەرگە ساباق ۇنادى ما؟
♦ بۇگىنگى ساباقتان العان جاڭالىعىڭ بار ما؟
ۇيگە تاپسىرما: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ. «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز» تاقىرىبىنا
شاعىن اڭگىمە جازۋ.
باعالاۋ.
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىگى: وي قوزعاۋ ستراتەگياسىن پايدالانا وتىرىپ، وقۋشىلارعا سۇراق قويۋ ارقىلى جان – جاقتى ويلاۋعا، وزىندىك جۇمىس جۇرگىزۋگە، ىزدەنۋگە ۇيرەتۋ جانە سوزدىك قورلارىن، ءتىلىن دامىتۋ.
دامىتۋشىلىعى: وقۋشىلاردىڭ تانىم قابىلەتتەرىن، قيالىن دامىتۋ، بەلسەندىلىكتەرىن ارتتىرۋ.
تاربيەلىلىگى: قۇستارعا دەگەن جىلى سەزىمىن وياتۋ، ولاردى قورعاۋعا، قامقورلىق جاساۋعا، قۇستاردى ايالاۋعا تاربيەلەۋ
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: قۇستار سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا
بارىسى: 1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
پسيحولوگيالىق دايىندىق.
سلايد 1 مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
2. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وي قوزعاۋ. سلايد 2
4 وقۋشىدان ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ.
وقۋشىلار اڭدار سۋرەتتەرىن كورسەتە اڭگىمەلەيدى.
3. ءۇي تاپسىرماسىن قورىتىندىلاۋ. سلايد 3
● بۋناقدەنەلىلەرمەن قورەكتەنەتىن قانداي جانۋارلاردى بىلەسىڭدەر؟
● ولاردىڭ جاۋىنان قورعانۋ تۇرلەرىن بىلەسىڭدەر مە؟
● بۋناقدەنەلىلەر ءيىستى قالاي سەزەدى؟ قاي مۇشە ارقىلى؟
● كوبەلەك تاماعىنىڭ ءدامىن قالاي سەزەدى؟
● جاپالاق قانداي قۇس؟ ول جەمتىگىن نەمەن اۋلايدى؟
4. جاڭا ساباق.
قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. سلايد 4
قۇستار توبىمەن تانىستىرۋ.
ماعىنانى تانۋ
ءدان جەيتىندەر مەن جاندىك جەيتىندەر
قۇستار ۇشۋعا بەيىمدەلگەن. بۇل قۇستاردىڭ تۇمسىعىنىڭ ءپىشىنى قانداي ءداندى جەيتىندىگىنە بايلانىستى بولادى. مىسالى، جاۋراۋىق دەگەن قۇس پەن سۇلىكەشتىڭ تۇمسىعى قاتتى ءدان جەۋگە ارنالعان ءۇشبۇرىشتى، قاتتى تۇمسىق. ءىرى جەم جەيتىندەر يمەكتۇمسىق بولادى. مۇنداي قۇستار وزدەرىنە دە، بالاپاندارىنا دا بىردەي جەم تابادى.
سايراۋىق قۇستاردىڭ كوبىسى جاندىك اۋلاۋعا جاقسى ماشىقتانعان. ولاردىڭ تۇمسىعى اۋەدەن جاندىك ءىلىپ الۋعا ىڭعايلى تىك نەمەسە يمەك بولىپ كەلەدى.
قۇس تۇمسىعىنىڭ باستى قىزمەتى - قورەكتەنۋ. سوندىقتان ونىڭ ءپىشىنى قۇستىڭ جەيتىن جەمىنە بايلانىستى قالىپتاسادى. قۇستىڭ ءتۇرىن انىقتاعاندا، ونىڭ تۇمسىعىنا باسا نازار اۋدارادى. تارىزدىلەردىڭ تۇمسىعى كونۋس سياقتى بولادى. كونۋس تۇمسىق ءداندى شاعىپ جەگەنگە ىڭعايلى.
جىرتقىش قۇستاردىڭ يميگەن تۇمسىعى جيەكتەرىنە دەيىن وتكىر بولادى. جاندىك جەگىشتەردىڭ تۇمسىعى جىڭىشكە جانە ۇشكىر. اعاشتىڭ ءدىڭىن تەسىپ، جاندىكتى شۇقىپ
تەرەتىن توقىلداقتاردىڭ تۇمسىعى قاشاۋ سياقتى تىك ءارى قاتتى. جانۋارلار
تىرشىلىگى اينالاداعى دۇنيەمەن تىعىز بايلانىستى. اينالاداعى دۇنيەدەن ءاربىر
جانۋار ءوز تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلاردى تاۋىپ، ونى پايدالانادى. اينالاداعى دۇنيەدە ءار جانۋاردىڭ تىرشىلىگىنە قاتەر توندىرەتىن ءقاۋىپتى جاعدايلار كەزدەسەدى. ءاربىر جانۋاردىڭ، ءوز تىرشىلىگىنە قاجەتتى جاعدايلاردى دۇرىس پايدالاناتىنداي، ءقاۋىپ قاتەردەن ساقتانىپ، قورعاناتىنداي بەيىمدىلىكتەرى بولادى.
وقۋلىقپەن جۇمىس. ءماتىندى وقىپ بەرۋ.
وقۋشىلاردى قاتىستىرا ءتۇسىندىرۋ سلايد 5
شۇبار توقىلداق – كارى اعاشتارى كوپ، ۇڭعىلاۋعا ىڭعايلى جۋان دىڭدەرى بار توراڭعى ورماندارىندا كەزدەسەدى. سىرداريا وزەنى بويىنداعى توراڭعى توعايىندا بار. ۇياسى اعاش قۋىسىندا بولادى.
بۇركىت – ناعىز اڭشى قۇس. ول سۋىر، قويان، سارشۇناق جانە باسقا ءىرى كەمىرگىشتەردى، كەكىلىك، ۇلارمەن قورەكتەنەدى. تۇمسىعى يمەك. ۇستاعان اڭنىڭ ەتىن جۇلىپ جەۋگە يمەك تۇمسىعى وتە ىڭعايلى.
ءبىرقازاندار (Pelecanidae) – ەسكەكاياقتى قۇستار وتريادىنا جاتاتىن قۇستار. قازاقستاندا ەكى ءتۇرى: بۇيرا ءبىرقازان جانە قىزعىلت ءبىرقازان تاراعان. ولار كاسپيي جانە ارال تەڭىزدەرىن، بالقاش، ساسىقكول كولدەرىنىڭ الابىن مەكەندەيدى ولار قورەكتەرىن (بالىقتاردى) كوبىنە سۋ قۇزعىندارىمەن بىرلەسىپ اۋلايدى.
سوزدىك جۇمىسىن جۇرگىزۋ.
قاشاۋ – قۇرال
ۇڭعىپ – تەسىپ
وقۋشىلارعا تىزبەكتەي وقىتۋ.
سەرگىتۋ ءساتى
قۇرتتىڭ ىزدەپ ءتۇر - ءتۇرىن
تاپپايدى ول ءبىر تىنىم
كۇن ۇزاققا شىركىنىڭ
ايامايدى تۇمسىعىن
توق، توق، توق توق
توق - توق - توق
قۇستار جايىندا قىسقا فيلم كورسەتۋ سلايد 6
شىعارماشىلىق تاپسىرما
توپتىق جۇمىس
ءى توپ
توقىلداق
شاعىن اڭگىمە جازۋ
ءىى توپ
بۇركىت
بەس جولدى ولەڭ قۇراستىرۋ
ءىىى توپ
ءبىرقازان قانداي قۇس؟
وي تولعانىس.
وقۋشىلارعا قۇس سۋرەتتەرى تاراتىلىپ بەرىلەدى. سلايد 7
دانمەن قورەكتەنەتىن قۇستار
جىرتقىش قۇستار
جاندىكپەن قورەكتەنەتىن قۇستار
ساباقتى قورىتۋ:
♦ قانداي قۇستارمەن تانىستىق؟
♦ تۇمسىق تۇرلەرىن اتا
♦ سەندەرگە ساباق ۇنادى ما؟
♦ بۇگىنگى ساباقتان العان جاڭالىعىڭ بار ما؟
ۇيگە تاپسىرما: ءماتىندى ءتۇسىنىپ وقۋ. «قۇستار – ءبىزدىڭ دوسىمىز» تاقىرىبىنا
شاعىن اڭگىمە جازۋ.
باعالاۋ.
You Might Also Like
-
ينكليۋزيۆتى ءبىلىم بەرۋدەگى «ايالى الاقان» ورتالىعىنىڭ ماڭىزدىلىعى
-
جۇرەك قانتامىر جۇيەسى اۋرۋلارىمەن تانىستىرۋ
