يت پەن مىسىق ادامعا قالاي ۇيرەندى؟
ادەبيەتتىك وقۋ 3 سىنىپ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: يت پەن مىسىق ادامعا قالاي ۇيرەندى؟
ساباقتىڭ ماقساتى: اڭگىمەنى وقۋ ارقىلى مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ولەڭنىڭ مازمۇنىن بايانداي وتىرىپ، انا تۋرالى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ولەڭدى تالداۋ، سالىستىرۋ، بولجاۋ جاساۋ ارقىلى قيالىن دامىتۋ، بىرلەسىپ جۇمىس جاساي وتىرىپ، وقۋشىنىڭ ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە، وزگەنىڭ ويىن تىڭداۋعا ويىن دالەلدەۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى پاراساتتى، ساۋاتتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سوزدىك، (اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ)
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەرتەگىنىڭ اۋديوسى، شال مەن كەمپىر، تىشقان، مىسىق، قاسقىر يت سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، وقۋلىقتارىن تۇگەلدەۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى. مەنىڭ انام ولەڭىن وقۋ. مەنىڭ اناشىم شىعارما، وقىتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
يتتەر – ناعىز ەتقورەكتى جانۋارلار. تىستەرىنىڭ ىشىندە ەڭ جاقسى دامىعانى – ازۋ ءتىسى. الدىڭعى اياقتارىندا 5 باشاي، ارتقى اياعىندا 4 باشاي بولادى.
يتتەردىڭ ەستۋ، كورۋ، ءيىس سەزۋ مۇشەلەرى وتە جاقسى جەتىلگەن. ۇيرەتۋگە وتە بەيىم بولادى. جىنىستىق جاعىنان توبەتى 10 – 12 ايدا، قانشىعى 7 – 8 ايدا جەتىلەدى، جىلىنا 1 – 2 رەت ۇيىعادى. بۋازدىق مەرزىمى 58 – 65 كۇن، قانشىعى 1 – 2، كەيدە 12 – 18 سوقىر، ساڭىراۋ، ءتىسسىز كۇشىكتەر تابادى. قۇلاعى 5 – 8، كوزى 10 – 14 كۇننەن كەيىن اشىلىپ، ءسۇت تىستەرى 20 – 30 كۇننەن كەيىن شىعا باستايدى. كۇشىكتەرى ەنەسىن 1 – 1، 5 ايداي ەمەدى. يتتەر 10 – 12 جىلداي تىرشىلىك ەتەدى. ءيتتىڭ بەلگىلى ءبىر قىزمەت اتقارۋعا، اڭ اۋلاۋعا ۇيرەتىلگەن، سونداي - اق ۇيدە ساندىك ءۇشىن اسىرايتىن تۇقىمدارى بولادى. قىزمەت يتتەرى تۇقىمدارىن ارميا، شەكارا كۇزەتى، ميليسيا ىستەرىندە، ءار ءتۇرلى وبەكتىلەردى كۇزەتۋگە، مال باعۋعا ت. ب. پايدالانادى. ءيتتىڭ بۇل تۇقىمدارىنا نەمىس وۆچاركاسى (شىعىس ەۆروپالىق)، كاۆكاز وۆچاركاسى، ورتا ازيا وۆچاركاسى، ورىستىڭ وڭتۇستىك وۆچاركاسى، شوتلاند وۆچاركاسى (كوللي)، روتۆەيلەر، ەردەلتەرەر، قارا تەرەر، ريزەنشناۋسەر، موسكۆا كۇزەت ءيتى جانە سۇڭگۋىر يت (نيۋفاۋندلەندتىڭ وتاندىق ءتيپى) جاتادى.
مىسىقتىڭ دەنەسىنەن باس، مويىن، تۇلعا، قۇيرىق، الدىڭعى جانە ارتقى اياقتاردى اجىراتۋعا بولادى. اياقتارى تۇلعاسىنان ەكى جاققا تاربيماي، تۇلعانى تىك كوتەرىپ تۇرادى. دەنە ۇزىندىعى 46 - 191 سم، قۇيرىعى 15 - 91 سم. قۋيىمشاعى شوقتىعىنان جوعارى. تىرناقتارى تارتىلعان (سۋماتر مىسىعىنان باسقالارىندا). ەركەكتەرى ماۋىعۋ كەزىندە قاتتى تالاسىپ، ۇرىسىپ، شۋلايدى.
كەيبىر تۇرلەرى جىلىنا 2 رەت تۇقىم بەرەدى. كۇشىكتەرى (3 - 4 ۇيالاس بالالارى بولادى) دارمەنسىز، سوقىر تۋادى. جىرتقىشتار ۇساق ومىرتقالىلارمەن، بالىقپەن قورەكتەنەدى. مىسىقتىڭ باسىندا ەكى قۇلاق قالقانى كورىنەدى. بۇل - وعان ءتان ەرەكشەلىك. قاراشىعى جارىق ساۋلەسىنىڭ كۇشىنە قاراي وزگەرىپ تۇراتىن بادىرايعان ۇلكەن كوز، قاباعى مەن ۇستىڭگى ەرنىندەگى ۇزىن قىلشىق، ەشقانداي تۇگى جوق تاقىر مۇرىننان ەكى تاناۋ تەسىكتەرى كوزگە تۇسەدى. مىسىق - وتە ساققۇلاق جىرتقىش. قورەگىن اۋلاعاندا دىبىسىن سەزدىرمەي، ساۋساقتارىنىڭ ۇشىنداعى تىرناقتارىن مايلى تابانىنا جاسىرىپ الىپ، بىلدىرتپەي جۇرەدى. ول الدىمەن جەر باۋىرلاپ، لەزدە ارقاسىن بۇگەدى جانە اياقتارىمەن قاتتى سەرپىلە ولجالايتىن قورەگىنە قاراي اتىلادى. وسى تۇستا ساۋساق ۇشىنداعى جاسىرىلعان وتكىر تىرناقتار تاربيا اشىلىپ، قۇيرىعى كەرىلەدى، قۇيرىق مىسىقتىڭ باعىتىن رەتتەيتىن بۇلقىن قىزمەتىن اتقارادى.
بالالار سەندەردىڭ ۇيلەرىندە مىسىق نەمەسە يتتەرىن بارما؟
بۇگىن ءبىز مىسىق پەن ءيتتىڭ ادامعا العاش قالاي ۇيرەنگەندىگىمەن تانىسامىز.
كىتاپپەن جۇمىس.
ەرتەگىنى وقىتۋ.
ەرتەگىنى تىڭداتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس.
يت پەن مىسىقتىڭ پايداسىن جازۋ.
ءىV. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
V. ۇيگە تاپسىرما:
ەرتەگىنى مانەرلەپ وقۋ. تۇسىنىگىن ايتۋ. كۇندەلىكتەرىنە جازىپ الادى.
رەفلەكسيا - ءبىز بۇگىن نەنى بىلدىك؟
- الداعى ۋاقىتتى نەنى بىلگىڭ كەلەدى؟
وقۋشىلار ستيكەرگە ويلارىن جازادى.
باعالاۋ: ساباققا جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
يت پەن مىسىق ادامعا قالاي ۇيرەندى؟ جۇكتەۋ
ساباقتىڭ تاقىرىبى: يت پەن مىسىق ادامعا قالاي ۇيرەندى؟
ساباقتىڭ ماقساتى: اڭگىمەنى وقۋ ارقىلى مازمۇنى مەن يدەياسىن اشۋ.
ساباقتىڭ مىندەتى:
بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ولەڭنىڭ مازمۇنىن بايانداي وتىرىپ، انا تۋرالى ۇعىمدارىن كەڭەيتۋ.
دامىتۋشىلىق: وقۋشىلاردىڭ ولەڭدى تالداۋ، سالىستىرۋ، بولجاۋ جاساۋ ارقىلى قيالىن دامىتۋ، بىرلەسىپ جۇمىس جاساي وتىرىپ، وقۋشىنىڭ ءوز پىكىرىن بىلدىرۋگە، وزگەنىڭ ويىن تىڭداۋعا ويىن دالەلدەۋگە باۋلۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردى پاراساتتى، ساۋاتتى ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق.
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: سوزدىك، (اڭگىمەلەسۋ، ءتۇسىندىرۋ، سۇراق - جاۋاپ)
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ەرتەگىنىڭ اۋديوسى، شال مەن كەمپىر، تىشقان، مىسىق، قاسقىر يت سۋرەتتەرى.
ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى: امانداسۋ، وقۋلىقتارىن تۇگەلدەۋ.
ءىى. وتكەن ساباقتى قايتالاۋ.
ءۇي تاپسىرماسى. مەنىڭ انام ولەڭىن وقۋ. مەنىڭ اناشىم شىعارما، وقىتۋ.
ءىىى. جاڭا ساباق
يتتەر – ناعىز ەتقورەكتى جانۋارلار. تىستەرىنىڭ ىشىندە ەڭ جاقسى دامىعانى – ازۋ ءتىسى. الدىڭعى اياقتارىندا 5 باشاي، ارتقى اياعىندا 4 باشاي بولادى.
يتتەردىڭ ەستۋ، كورۋ، ءيىس سەزۋ مۇشەلەرى وتە جاقسى جەتىلگەن. ۇيرەتۋگە وتە بەيىم بولادى. جىنىستىق جاعىنان توبەتى 10 – 12 ايدا، قانشىعى 7 – 8 ايدا جەتىلەدى، جىلىنا 1 – 2 رەت ۇيىعادى. بۋازدىق مەرزىمى 58 – 65 كۇن، قانشىعى 1 – 2، كەيدە 12 – 18 سوقىر، ساڭىراۋ، ءتىسسىز كۇشىكتەر تابادى. قۇلاعى 5 – 8، كوزى 10 – 14 كۇننەن كەيىن اشىلىپ، ءسۇت تىستەرى 20 – 30 كۇننەن كەيىن شىعا باستايدى. كۇشىكتەرى ەنەسىن 1 – 1، 5 ايداي ەمەدى. يتتەر 10 – 12 جىلداي تىرشىلىك ەتەدى. ءيتتىڭ بەلگىلى ءبىر قىزمەت اتقارۋعا، اڭ اۋلاۋعا ۇيرەتىلگەن، سونداي - اق ۇيدە ساندىك ءۇشىن اسىرايتىن تۇقىمدارى بولادى. قىزمەت يتتەرى تۇقىمدارىن ارميا، شەكارا كۇزەتى، ميليسيا ىستەرىندە، ءار ءتۇرلى وبەكتىلەردى كۇزەتۋگە، مال باعۋعا ت. ب. پايدالانادى. ءيتتىڭ بۇل تۇقىمدارىنا نەمىس وۆچاركاسى (شىعىس ەۆروپالىق)، كاۆكاز وۆچاركاسى، ورتا ازيا وۆچاركاسى، ورىستىڭ وڭتۇستىك وۆچاركاسى، شوتلاند وۆچاركاسى (كوللي)، روتۆەيلەر، ەردەلتەرەر، قارا تەرەر، ريزەنشناۋسەر، موسكۆا كۇزەت ءيتى جانە سۇڭگۋىر يت (نيۋفاۋندلەندتىڭ وتاندىق ءتيپى) جاتادى.
مىسىقتىڭ دەنەسىنەن باس، مويىن، تۇلعا، قۇيرىق، الدىڭعى جانە ارتقى اياقتاردى اجىراتۋعا بولادى. اياقتارى تۇلعاسىنان ەكى جاققا تاربيماي، تۇلعانى تىك كوتەرىپ تۇرادى. دەنە ۇزىندىعى 46 - 191 سم، قۇيرىعى 15 - 91 سم. قۋيىمشاعى شوقتىعىنان جوعارى. تىرناقتارى تارتىلعان (سۋماتر مىسىعىنان باسقالارىندا). ەركەكتەرى ماۋىعۋ كەزىندە قاتتى تالاسىپ، ۇرىسىپ، شۋلايدى.
كەيبىر تۇرلەرى جىلىنا 2 رەت تۇقىم بەرەدى. كۇشىكتەرى (3 - 4 ۇيالاس بالالارى بولادى) دارمەنسىز، سوقىر تۋادى. جىرتقىشتار ۇساق ومىرتقالىلارمەن، بالىقپەن قورەكتەنەدى. مىسىقتىڭ باسىندا ەكى قۇلاق قالقانى كورىنەدى. بۇل - وعان ءتان ەرەكشەلىك. قاراشىعى جارىق ساۋلەسىنىڭ كۇشىنە قاراي وزگەرىپ تۇراتىن بادىرايعان ۇلكەن كوز، قاباعى مەن ۇستىڭگى ەرنىندەگى ۇزىن قىلشىق، ەشقانداي تۇگى جوق تاقىر مۇرىننان ەكى تاناۋ تەسىكتەرى كوزگە تۇسەدى. مىسىق - وتە ساققۇلاق جىرتقىش. قورەگىن اۋلاعاندا دىبىسىن سەزدىرمەي، ساۋساقتارىنىڭ ۇشىنداعى تىرناقتارىن مايلى تابانىنا جاسىرىپ الىپ، بىلدىرتپەي جۇرەدى. ول الدىمەن جەر باۋىرلاپ، لەزدە ارقاسىن بۇگەدى جانە اياقتارىمەن قاتتى سەرپىلە ولجالايتىن قورەگىنە قاراي اتىلادى. وسى تۇستا ساۋساق ۇشىنداعى جاسىرىلعان وتكىر تىرناقتار تاربيا اشىلىپ، قۇيرىعى كەرىلەدى، قۇيرىق مىسىقتىڭ باعىتىن رەتتەيتىن بۇلقىن قىزمەتىن اتقارادى.
بالالار سەندەردىڭ ۇيلەرىندە مىسىق نەمەسە يتتەرىن بارما؟
بۇگىن ءبىز مىسىق پەن ءيتتىڭ ادامعا العاش قالاي ۇيرەنگەندىگىمەن تانىسامىز.
كىتاپپەن جۇمىس.
ەرتەگىنى وقىتۋ.
ەرتەگىنى تىڭداتۋ.
داپتەرمەن جۇمىس.
يت پەن مىسىقتىڭ پايداسىن جازۋ.
ءىV. ساباقتى قورىتىندىلاۋ
V. ۇيگە تاپسىرما:
ەرتەگىنى مانەرلەپ وقۋ. تۇسىنىگىن ايتۋ. كۇندەلىكتەرىنە جازىپ الادى.
رەفلەكسيا - ءبىز بۇگىن نەنى بىلدىك؟
- الداعى ۋاقىتتى نەنى بىلگىڭ كەلەدى؟
وقۋشىلار ستيكەرگە ويلارىن جازادى.
باعالاۋ: ساباققا جاقسى قاتىسقان بالالاردى ماداقتاۋ.
يت پەن مىسىق ادامعا قالاي ۇيرەندى؟ جۇكتەۋ
You Might Also Like
