1 jeltoqsan spıdke qarsy kún tárbıe saǵaty (Búkil álemdik SPID - ke qarsy kúres kúni)
1 jeltoqsan spıdke qarsy kún tárbıe saǵaty (Búkil álemdik SPID - ke qarsy kúres kúni)
Adamzatqa tóngen qaýipti dert
Sabaqtyń maqsaty
Oqýshylarǵa temeki, araq, esirtki, SPID - tiń qazirgi tańdaǵy adamzattyń basty problemasy ekenin, onyń zıandy jaqtaryn túsindirý, ǵasyr dertine aınalyp otyrǵan keselderdiń zalalyn jan - jaqty meńgertý, zıandy zattardan barynsha aýlaq bolýǵa shaqyrý, sana - sezimderin damyta túsý.
Oqýshylarǵa SPID aýrýynyń adam ómiri úshin qaterli, juqpaly ekenin jáne odan saqtaný joldaryn túsindirý.
Oqýshylardy JITS (júre p. b. ımýndyq tapshylyq sındromy) nemese JJBAdan saqtaný ádisterin úıretý, tótenshe jaǵdaı kezinde durys sheshim qabyldaı bilý qabilettiligin damytatyn qajetti bilim, bilik, daǵdy /BBD/ qalyptastyrý.
Sabaqtyń negizi: Elbasynyń «Qazaqstan – 2030» Joldaýy negizinde salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý jáne osy tárbıeni urpaq boıyna sińirý ustazdar aldynda turǵan úlken másele.
Bul sabaqta qazirgi tańda elimizde de taralyp bara jatqan, Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir azamatyn oılandyratyn SPID derti jaıly sóz bolmaq.
Onda SPID - tiń paıda bolýyn, taralý joldaryn, zıan ekenin túsindirý, nashaqorlyqtan boılaryn aýlaq ustaýǵa úıretý kózdeldi.
Sabaqta berilgen nátıjeler arqyly oqýshylar shylym shegýdiń fızıologıalyq zardabyn jáne tiri aǵzaǵa áserin sıpattaı alýy qajet.
Qoldanylatyn ádister: Konferensıa túrinde ótken sabaqta pikirtalas, suraq - jaýap, áńgimelesý, toptastyrý ádisteri qoldanyldy.
Kórnekilikteri: Konferensıada «Oılanýǵa arnalǵan burysh» («Seniń qalaýyń» kitapshasy, SPID dertiniń juǵý joldary beınelengen plakattar), baıandama, oqýshylardyń ózindik jumystary, salǵan sýretteri «naqyl sózder kórnekilikke alyndy. Jáne kórme uıymdastyrylady.
İ Uıymdastyrý kezeńi:
1. Oqýshylardy túgeldeý
2. Sabaqqa daıyndaý
3. Topqa bólý
Sabaq mazmuny:
Muǵalim. Búgin biz «Adamzatqa tóngen qaýipti dert» degen tárbıe saǵatymyzdy bastaǵaly otyrmyz. Bastamas buryn, myna sózderge kóńil aýdaraıyq:
Temeki
Alkogól
Esirtki
- Jaraıdy, óte jaqsy. Olaı bolsa, osynyń árqaısysyna da kóńil aýdarsaq, bular bir - birimen tyǵyz baılanysty. (Árbireýine jeke - jeke baılanystyryp toqtalý.)
- Balalar, senderdiń jastaryń neshede?
- 13 - 14 - te, ıaǵnı sendir qazir jasóspirimsińder. Jasóspirimdik kezeń – senderdiń adam bolyp qalyptasýyna septigin tıgizetin negizgi damý kezeńi.
- Al, balalar, sender ózderińniń eseıip jatqandaryńdy baıqaısyńdar ma?
- Senderdiń aınalaǵa qarap kıinýge, jaqsy júrýge talpynatyn kezeńderiń.
- Al, sender úlkenderge uqsaǵylaryń kele me?
- Árıne, ata - ana, ustazdyń kózinshe bala bulardy moıyndaǵysy kelmeıdi. Al keıbir jasóspirimderdiń negizgi oılary: temeki shegý – eresek bolyp kóriný. Temeki shekse, ózin - ózi úlken sezinip, ózine - óziniń senimi artyp, úıge kirýge áli Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Jalpy adamdar nelikten óz densaýlyqtaryn qurtyp, ony ýlaıtyndarǵa tózimmen qaraýǵa tıis? Men barlyqtaryńyzdy shylym shegýshilerge ymyrasyz bolýǵa shaqyramyn», - dep esirtki, shylym, ishimdik sıaqty densaýlyqqa zıan keltiretin ádetterge qarsy kúres bar ekenin aıtqan. Sol baǵdarlamaǵa oraı búgingi ótkiziletin «1Jeltoqsan - Búkil álemdik SPID - ke qarsy kúres kúnine baılanysty jıyndy ashyq dep jarıalaımyz.
2 - júrgizýshi:
Adam alǵash ret temeki tartqanda ýlanady, basy aınalady, júregi qaǵady, qusady, qol - aıaǵy dirildeıdi. Temeki tynys alý músheleriniń bárine zıandy áser etedi. Nıkotın tynys alý joldarynyń silemeıli qabyqshasyn titirkendirip, ony qabyndyrady. Nıkotın qan tamyrlaryn taryltady. Bul aýa tamyr jáne ókpe, rak aýrýlaryna shaldyqtyrady. Shylym shegetinderdiń 97%ókpe ragymen aýyrady. Temeki tútini ókpe taramdarymen tynys joldaryn bitep, adam aǵzasyna qajetti ottekti mólsherimen qamtamasyz ete almaıdy. Radıoaktıvti zattar da bar. Kúnine 1 qorap temeki tartqan adam jylyna ókpesine 1 lıtr qara maı jınaıdy. Beıbarys sen ne aıtasyn? Shylym týraly?
(Beıbarys) Qor bolǵan temekige qaıran jigit,
Turady - aý tanaýynan tútin shyǵyp,
Sasyǵy yq jaǵynan júrgizbeıdi,
Jaǵymsyz kóńirsigen ısi shirik.
3 - júrgizýshi:
Ókpeniń qaterli isigimen aýyratyndardyń 80% temeki tartatyndar. Búkil dúnıe júzinde 1 mıllıard adam temeki tartady. Temeki zardabynan jylyna 25 myń adam qaıtys bolady. Júrek aýrýyna shaldyqqandardyń ólimi 20%. Qaterli isik aýrýynan bolatyn ólim 30%, ókpe ragy 90% temeki zardabynan bolady. Araılym sen ne aıtasyń? Shylym týraly
1 - júrgizýshi:
Bul tyńdaǵandaryńyz shylym shegýdiń zıany týraly ánniń bir shýmaǵy. Búgingi áńgimemiz osy qoǵamdyq qubylys týraly bolmaq. Temeki shegý sánge berilý me, ádet pe, álde aýrý ma? Sol týraly bolmaq. Temeki shegý bizdiń turmysymyzǵa ǵana kirip qoıǵan joq, mádenıetimizge de kirdi. Bir kezde oı - órisi damyǵan, mádenıetti adamǵa shylym shegý jaraspaǵan. Al kisi ólimine aparatyn jaman ádet qaıdan kelgen? Ol týraly bizge synybymyzdyń tarıhshysy Gýldana aıtyp beredi.
2 - júrgizýshi:
Men mynadaı suraq qoıǵym kelip tur. Temeki shegýdiń aıaǵy jaısyz jaǵdaıǵa soqtyratynyn bile tura nege adamdar temeki shegedi? Bul týraly synybymyzdyń sosıology Nurlan ne aqparat berer eken, sony tyńdaıyq.
3 - júrgizýshi: Zamıra:
Bizdiń aǵzamyzǵa temeki shegý qaýipti me? Osy suraqqa jaýap berý úshin hımık retinde Aıdana zertteý júrgizgen.
Adamzatqa tóngen qaýipti dert
Sabaqtyń maqsaty
Oqýshylarǵa temeki, araq, esirtki, SPID - tiń qazirgi tańdaǵy adamzattyń basty problemasy ekenin, onyń zıandy jaqtaryn túsindirý, ǵasyr dertine aınalyp otyrǵan keselderdiń zalalyn jan - jaqty meńgertý, zıandy zattardan barynsha aýlaq bolýǵa shaqyrý, sana - sezimderin damyta túsý.
Oqýshylarǵa SPID aýrýynyń adam ómiri úshin qaterli, juqpaly ekenin jáne odan saqtaný joldaryn túsindirý.
Oqýshylardy JITS (júre p. b. ımýndyq tapshylyq sındromy) nemese JJBAdan saqtaný ádisterin úıretý, tótenshe jaǵdaı kezinde durys sheshim qabyldaı bilý qabilettiligin damytatyn qajetti bilim, bilik, daǵdy /BBD/ qalyptastyrý.
Sabaqtyń negizi: Elbasynyń «Qazaqstan – 2030» Joldaýy negizinde salaýatty ómir saltyn qalyptastyrý jáne osy tárbıeni urpaq boıyna sińirý ustazdar aldynda turǵan úlken másele.
Bul sabaqta qazirgi tańda elimizde de taralyp bara jatqan, Qazaqstan Respýblıkasynyń árbir azamatyn oılandyratyn SPID derti jaıly sóz bolmaq.
Onda SPID - tiń paıda bolýyn, taralý joldaryn, zıan ekenin túsindirý, nashaqorlyqtan boılaryn aýlaq ustaýǵa úıretý kózdeldi.
Sabaqta berilgen nátıjeler arqyly oqýshylar shylym shegýdiń fızıologıalyq zardabyn jáne tiri aǵzaǵa áserin sıpattaı alýy qajet.
Qoldanylatyn ádister: Konferensıa túrinde ótken sabaqta pikirtalas, suraq - jaýap, áńgimelesý, toptastyrý ádisteri qoldanyldy.
Kórnekilikteri: Konferensıada «Oılanýǵa arnalǵan burysh» («Seniń qalaýyń» kitapshasy, SPID dertiniń juǵý joldary beınelengen plakattar), baıandama, oqýshylardyń ózindik jumystary, salǵan sýretteri «naqyl sózder kórnekilikke alyndy. Jáne kórme uıymdastyrylady.
İ Uıymdastyrý kezeńi:
1. Oqýshylardy túgeldeý
2. Sabaqqa daıyndaý
3. Topqa bólý
Sabaq mazmuny:
Muǵalim. Búgin biz «Adamzatqa tóngen qaýipti dert» degen tárbıe saǵatymyzdy bastaǵaly otyrmyz. Bastamas buryn, myna sózderge kóńil aýdaraıyq:
Temeki
Alkogól
Esirtki
- Jaraıdy, óte jaqsy. Olaı bolsa, osynyń árqaısysyna da kóńil aýdarsaq, bular bir - birimen tyǵyz baılanysty. (Árbireýine jeke - jeke baılanystyryp toqtalý.)
- Balalar, senderdiń jastaryń neshede?
- 13 - 14 - te, ıaǵnı sendir qazir jasóspirimsińder. Jasóspirimdik kezeń – senderdiń adam bolyp qalyptasýyna septigin tıgizetin negizgi damý kezeńi.
- Al, balalar, sender ózderińniń eseıip jatqandaryńdy baıqaısyńdar ma?
- Senderdiń aınalaǵa qarap kıinýge, jaqsy júrýge talpynatyn kezeńderiń.
- Al, sender úlkenderge uqsaǵylaryń kele me?
- Árıne, ata - ana, ustazdyń kózinshe bala bulardy moıyndaǵysy kelmeıdi. Al keıbir jasóspirimderdiń negizgi oılary: temeki shegý – eresek bolyp kóriný. Temeki shekse, ózin - ózi úlken sezinip, ózine - óziniń senimi artyp, úıge kirýge áli Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń Qazaqstan halqyna Joldaýynda «Jalpy adamdar nelikten óz densaýlyqtaryn qurtyp, ony ýlaıtyndarǵa tózimmen qaraýǵa tıis? Men barlyqtaryńyzdy shylym shegýshilerge ymyrasyz bolýǵa shaqyramyn», - dep esirtki, shylym, ishimdik sıaqty densaýlyqqa zıan keltiretin ádetterge qarsy kúres bar ekenin aıtqan. Sol baǵdarlamaǵa oraı búgingi ótkiziletin «1Jeltoqsan - Búkil álemdik SPID - ke qarsy kúres kúnine baılanysty jıyndy ashyq dep jarıalaımyz.
2 - júrgizýshi:
Adam alǵash ret temeki tartqanda ýlanady, basy aınalady, júregi qaǵady, qusady, qol - aıaǵy dirildeıdi. Temeki tynys alý músheleriniń bárine zıandy áser etedi. Nıkotın tynys alý joldarynyń silemeıli qabyqshasyn titirkendirip, ony qabyndyrady. Nıkotın qan tamyrlaryn taryltady. Bul aýa tamyr jáne ókpe, rak aýrýlaryna shaldyqtyrady. Shylym shegetinderdiń 97%ókpe ragymen aýyrady. Temeki tútini ókpe taramdarymen tynys joldaryn bitep, adam aǵzasyna qajetti ottekti mólsherimen qamtamasyz ete almaıdy. Radıoaktıvti zattar da bar. Kúnine 1 qorap temeki tartqan adam jylyna ókpesine 1 lıtr qara maı jınaıdy. Beıbarys sen ne aıtasyn? Shylym týraly?
(Beıbarys) Qor bolǵan temekige qaıran jigit,
Turady - aý tanaýynan tútin shyǵyp,
Sasyǵy yq jaǵynan júrgizbeıdi,
Jaǵymsyz kóńirsigen ısi shirik.
3 - júrgizýshi:
Ókpeniń qaterli isigimen aýyratyndardyń 80% temeki tartatyndar. Búkil dúnıe júzinde 1 mıllıard adam temeki tartady. Temeki zardabynan jylyna 25 myń adam qaıtys bolady. Júrek aýrýyna shaldyqqandardyń ólimi 20%. Qaterli isik aýrýynan bolatyn ólim 30%, ókpe ragy 90% temeki zardabynan bolady. Araılym sen ne aıtasyń? Shylym týraly
1 - júrgizýshi:
Bul tyńdaǵandaryńyz shylym shegýdiń zıany týraly ánniń bir shýmaǵy. Búgingi áńgimemiz osy qoǵamdyq qubylys týraly bolmaq. Temeki shegý sánge berilý me, ádet pe, álde aýrý ma? Sol týraly bolmaq. Temeki shegý bizdiń turmysymyzǵa ǵana kirip qoıǵan joq, mádenıetimizge de kirdi. Bir kezde oı - órisi damyǵan, mádenıetti adamǵa shylym shegý jaraspaǵan. Al kisi ólimine aparatyn jaman ádet qaıdan kelgen? Ol týraly bizge synybymyzdyń tarıhshysy Gýldana aıtyp beredi.
2 - júrgizýshi:
Men mynadaı suraq qoıǵym kelip tur. Temeki shegýdiń aıaǵy jaısyz jaǵdaıǵa soqtyratynyn bile tura nege adamdar temeki shegedi? Bul týraly synybymyzdyń sosıology Nurlan ne aqparat berer eken, sony tyńdaıyq.
3 - júrgizýshi: Zamıra:
Bizdiń aǵzamyzǵa temeki shegý qaýipti me? Osy suraqqa jaýap berý úshin hımık retinde Aıdana zertteý júrgizgen.
You Might Also Like
