1001 maqal, 101 jumbaq
1001 maqal, 101 jumbaq.
Júrgizýshi: Qaıyrly kún, qurmetti top músheleri, jan kúıerler, oqyrmandar mádenıet súıgish jáne 1001 maqal 101 jumbaq bilgirleri. Bizdiń búgingi oıynymyz «1001 maqal, 101 jumbaqqa» arnalǵan saıysymyzdy bastaıyq.
Tilim meniń tirligimniń aıǵaǵy,
Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy.
Óshse tilim mende birge óshemin,
Ósse tilim mende birge ósemin.
(Á. Tájibaev)
Bul saıysta bilimdiler ǵana oza alady,
Qazylar ornyqtyrar ádildikti,
Kimderdiń jaýaptary kádik shyqty.
Bilim men tapqyrlyqpen jarysyńdar
jeńiske jeter deımiz naǵyz myqty!
Endigi kezekte qazylar alqasymen tanysyp qoıalyq.
Qazylar alqasy 4 - adam
Júrgizýshi: Bilip sóıle, sózińde sól, óń bolmasyn,
Sóziń túpsiz qarańǵyǵa kóz bolsyn! – dep Júsip Balasaǵunı aıtqandaı, búgingi saıysymyzdyń bastaımyz,
1 - kezeń:«Júırik bolsań, shaýyp kór»
2 - top bir - birimen kezek - kezek upaı jınaý arqyly jarysady.
1) til, sóz óneri, sheshendik taqyrybyndaǵy maqal.
Qazaqtar sheshen keledi. Olar maqaldap sóıleıdi. Jáı sóziniń ózi ózen bop aǵyp jatady. (V. Radlov)
2 - kezeń « Myqty bolsań, taýyp kór»
Oıynnyń sharty: Júrgizýshi maqaldyń 1 - shi jartysyn aıtady, saıysker maqaldy aıaqtaýy kerek. Qaı top 1 - shi jaýap beredi.
№1 - top
1. Ine kózinen synady,.....
(sheshen sózinen synady)
2. Til qylyshtan......(ótkir)
3. Til tas jarady,
Tas jarmasa......(bas jarady)
4. Sheshenniń tili –.........
(Sheberdiń bizi)
5. Qyzyl til jannyń mıaty,....
(Abroı – erdiń qýaty.)
6. Jaqsynyń sózi aqyl shaqyrady,....
(Jamannyń sózi ashý shaqyrady).
№2 - top
1. Aıta bilmeseń maqaldyń máni bolmaıdy,......
(Jasaı bilmeseń astyń dámi bolmaıdy)
2. Sóıleı – sóıleı sheshen bolasyń,...
(Kóre - kóre kósem bolasyń)
3. Aýzy jaman eldi bylǵar,...
(Aıaǵy jaman tórdi bylǵar)
4. Maqal atasy sóz,...
(Mata atasy bóz)
5. Batyr týsa el yrysy,...
(Jańbyr jaýsa jer yrysy)
6. Naqyl qaıdan shyǵady oı bolmasa,....
(Kıiz qaıdan shyǵady qoı bolmasa.)
7. Jaqsydan úıren,....
(Jamannan jıren).
Júrgizýshi: Ǵabıt Músirepov aıtqandaı, «Qaı halyqtyń bolsa da mádenıetin, kórkem sózin, kórkem ónerin joǵary kóterip, jalyndatyp jiberýge – júz talant kóptik etpeıdi, on talant azdyq etpeıdi» - dep beker aıtpaǵan.
3 - kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór»
Dinmuhamed Qonaev «Sóz marjanyn oı túbinen tere bil» – demekshi. Kelesi kezeń eki top bir - birine yrym - tıymdarmen jarysady.
1. qazaqtyń salt - dástúrinen túsinik berý.
2. Yrym - tyıym týraly biletinderin aıtý.
Oı – órisin shapshańdyǵyn synaıyq,
Ár jumbaqqa naqty jaýap berip shyǵaıyq.
Múdirmesten, irkilmesten sóıleıtin,
Ár toptan júırikterdi tabaıyq.
4 - kezeń «Tapqyr bolsań, jaýap ber»
« Jumbaqtar»
Oıynyn sharty júrgizýshi jumbaq jasyrady ony saıyskerler tabý kerek.
1. Tirshilik aýysar tek
Ustasań qaýqar joq.
Aınalam qorshaý kóp
Odan asqan káýsár joq.(aýa)
2. Kóp monshaq úı ústine qoıdym shashyp,
Qarasań tolyp jatyr kózińdi ashyp.
Úıime sáýlelenip tússe jaryq,
Ketedi álgi monshaq bári qashyp. (Juldyz)
3. Tartylǵan eki arqany uzyn boıǵa,
Sóıleýge sondaı sheber tapsań aıla
Ár jerde arshyndalǵan baldaǵy bar,
Oınaıdy on barmaǵyń bilse yńǵaı. (Dombyra)
4. Japanda bir nárse bar aýzy jabyq,
Ashylar mezgilinde baýryn jazyp.
İshinde tolyp jatqan qazyna bar,
Qorek qyp paıdalanar tamam halyq. (Kitap, oqý)
5. Eki aǵaıyndy,
Ekeýi bir úıde.
Birin - biri kórmeıdi. (Kóz)
6. Áı, keremet bir ıt bar,
Úı baǵady, úrmeıdi.
Aıaǵy joq júrmeıdi,
Uryqsatsyz ol ıtten
Adam úıge kimeıdi. (Qulyp)
7. Uzyn - uzyn uz keled,
Uzyn boıly qyz keled.
Qashaý basy qaltyldap,
Sáýkelesi jaltyldap. (Jol)
8. Ómir - ómir, ómirden,
Ómir oty kómirden.
Zymyran degen bir qus bar,
Jumyrtqasy temirden. (Myltyq pen oq)
5 - kezeń. « Alǵyr bolsań, sheship kór»
Júrgizýshi: Oılasa – oıdyń kósemi,
Sóılese – qyzyl tildiń shesheni, demekshi, kelesi kezek top basshylaryna beriledi. Top basshylary ortaǵa shyǵyńdar,
1. Oıyn sharty top basshylaryna bir sóz beriledi. Sol sózden birneshe sóz quraý. Al endi top basshylary jazyp bolǵanǵa deıin, top múshelerimen saıysty jalǵastyraıyq. Men sizderge berilgen suraqtyń ornyna kerek sózdi qoıyp maqal - mátelderdi tolyqtyr
1 - top múshelerine suraq:
1) Kúlme kimge?
2) Qaıda túkirme?
3) Ol ne qabymen?
4) Uıat neden kúshti?
5) Til ne jarady?
6) Qandaı úı bazar?
2 - top múshelerine suraq:
1) Talaptyǵa ne jaýar?
2) Til neden ótkir?
3) Bilmegen ne ishedi?
4) Nege bal?
5) At shapaıdy ne shabady?
6) Talap ne?
Júrgizýshi: Ádil qazylar alqasyna sóz beriledi.
Al, endi búgingi saıysymyz osymen aıaqtaldy. Qosh saý bolyńdar.
Júrgizýshi: Qaıyrly kún, qurmetti top músheleri, jan kúıerler, oqyrmandar mádenıet súıgish jáne 1001 maqal 101 jumbaq bilgirleri. Bizdiń búgingi oıynymyz «1001 maqal, 101 jumbaqqa» arnalǵan saıysymyzdy bastaıyq.
Tilim meniń tirligimniń aıǵaǵy,
Tilim barda aıtylar syr oıdaǵy.
Óshse tilim mende birge óshemin,
Ósse tilim mende birge ósemin.
(Á. Tájibaev)
Bul saıysta bilimdiler ǵana oza alady,
Qazylar ornyqtyrar ádildikti,
Kimderdiń jaýaptary kádik shyqty.
Bilim men tapqyrlyqpen jarysyńdar
jeńiske jeter deımiz naǵyz myqty!
Endigi kezekte qazylar alqasymen tanysyp qoıalyq.
Qazylar alqasy 4 - adam
Júrgizýshi: Bilip sóıle, sózińde sól, óń bolmasyn,
Sóziń túpsiz qarańǵyǵa kóz bolsyn! – dep Júsip Balasaǵunı aıtqandaı, búgingi saıysymyzdyń bastaımyz,
1 - kezeń:«Júırik bolsań, shaýyp kór»
2 - top bir - birimen kezek - kezek upaı jınaý arqyly jarysady.
1) til, sóz óneri, sheshendik taqyrybyndaǵy maqal.
Qazaqtar sheshen keledi. Olar maqaldap sóıleıdi. Jáı sóziniń ózi ózen bop aǵyp jatady. (V. Radlov)
2 - kezeń « Myqty bolsań, taýyp kór»
Oıynnyń sharty: Júrgizýshi maqaldyń 1 - shi jartysyn aıtady, saıysker maqaldy aıaqtaýy kerek. Qaı top 1 - shi jaýap beredi.
№1 - top
1. Ine kózinen synady,.....
(sheshen sózinen synady)
2. Til qylyshtan......(ótkir)
3. Til tas jarady,
Tas jarmasa......(bas jarady)
4. Sheshenniń tili –.........
(Sheberdiń bizi)
5. Qyzyl til jannyń mıaty,....
(Abroı – erdiń qýaty.)
6. Jaqsynyń sózi aqyl shaqyrady,....
(Jamannyń sózi ashý shaqyrady).
№2 - top
1. Aıta bilmeseń maqaldyń máni bolmaıdy,......
(Jasaı bilmeseń astyń dámi bolmaıdy)
2. Sóıleı – sóıleı sheshen bolasyń,...
(Kóre - kóre kósem bolasyń)
3. Aýzy jaman eldi bylǵar,...
(Aıaǵy jaman tórdi bylǵar)
4. Maqal atasy sóz,...
(Mata atasy bóz)
5. Batyr týsa el yrysy,...
(Jańbyr jaýsa jer yrysy)
6. Naqyl qaıdan shyǵady oı bolmasa,....
(Kıiz qaıdan shyǵady qoı bolmasa.)
7. Jaqsydan úıren,....
(Jamannan jıren).
Júrgizýshi: Ǵabıt Músirepov aıtqandaı, «Qaı halyqtyń bolsa da mádenıetin, kórkem sózin, kórkem ónerin joǵary kóterip, jalyndatyp jiberýge – júz talant kóptik etpeıdi, on talant azdyq etpeıdi» - dep beker aıtpaǵan.
3 - kezeń «Oıly bolsań, ozyp kór»
Dinmuhamed Qonaev «Sóz marjanyn oı túbinen tere bil» – demekshi. Kelesi kezeń eki top bir - birine yrym - tıymdarmen jarysady.
1. qazaqtyń salt - dástúrinen túsinik berý.
2. Yrym - tyıym týraly biletinderin aıtý.
Oı – órisin shapshańdyǵyn synaıyq,
Ár jumbaqqa naqty jaýap berip shyǵaıyq.
Múdirmesten, irkilmesten sóıleıtin,
Ár toptan júırikterdi tabaıyq.
4 - kezeń «Tapqyr bolsań, jaýap ber»
« Jumbaqtar»
Oıynyn sharty júrgizýshi jumbaq jasyrady ony saıyskerler tabý kerek.
1. Tirshilik aýysar tek
Ustasań qaýqar joq.
Aınalam qorshaý kóp
Odan asqan káýsár joq.(aýa)
2. Kóp monshaq úı ústine qoıdym shashyp,
Qarasań tolyp jatyr kózińdi ashyp.
Úıime sáýlelenip tússe jaryq,
Ketedi álgi monshaq bári qashyp. (Juldyz)
3. Tartylǵan eki arqany uzyn boıǵa,
Sóıleýge sondaı sheber tapsań aıla
Ár jerde arshyndalǵan baldaǵy bar,
Oınaıdy on barmaǵyń bilse yńǵaı. (Dombyra)
4. Japanda bir nárse bar aýzy jabyq,
Ashylar mezgilinde baýryn jazyp.
İshinde tolyp jatqan qazyna bar,
Qorek qyp paıdalanar tamam halyq. (Kitap, oqý)
5. Eki aǵaıyndy,
Ekeýi bir úıde.
Birin - biri kórmeıdi. (Kóz)
6. Áı, keremet bir ıt bar,
Úı baǵady, úrmeıdi.
Aıaǵy joq júrmeıdi,
Uryqsatsyz ol ıtten
Adam úıge kimeıdi. (Qulyp)
7. Uzyn - uzyn uz keled,
Uzyn boıly qyz keled.
Qashaý basy qaltyldap,
Sáýkelesi jaltyldap. (Jol)
8. Ómir - ómir, ómirden,
Ómir oty kómirden.
Zymyran degen bir qus bar,
Jumyrtqasy temirden. (Myltyq pen oq)
5 - kezeń. « Alǵyr bolsań, sheship kór»
Júrgizýshi: Oılasa – oıdyń kósemi,
Sóılese – qyzyl tildiń shesheni, demekshi, kelesi kezek top basshylaryna beriledi. Top basshylary ortaǵa shyǵyńdar,
1. Oıyn sharty top basshylaryna bir sóz beriledi. Sol sózden birneshe sóz quraý. Al endi top basshylary jazyp bolǵanǵa deıin, top múshelerimen saıysty jalǵastyraıyq. Men sizderge berilgen suraqtyń ornyna kerek sózdi qoıyp maqal - mátelderdi tolyqtyr
1 - top múshelerine suraq:
1) Kúlme kimge?
2) Qaıda túkirme?
3) Ol ne qabymen?
4) Uıat neden kúshti?
5) Til ne jarady?
6) Qandaı úı bazar?
2 - top múshelerine suraq:
1) Talaptyǵa ne jaýar?
2) Til neden ótkir?
3) Bilmegen ne ishedi?
4) Nege bal?
5) At shapaıdy ne shabady?
6) Talap ne?
Júrgizýshi: Ádil qazylar alqasyna sóz beriledi.
Al, endi búgingi saıysymyz osymen aıaqtaldy. Qosh saý bolyńdar.
You Might Also Like
-
Taqyryby: Bilim júıesin baǵalaý: Baǵalaý júıesindegi keıbir máseleler
