3 - 4 jastaǵy balalardyń tilin dıdaktıkalyq oıyn arqyly damytý
3 - 4 jastaǵy balalardyń tilin dıdaktıkalyq oıyn arqyly damytý.
Ana tiliniń gramatıkalyq jaǵyn meńgertý kúndelikti ómirde, úlkendermen sózdik qarym - qatynas jasaý prosesinde iske asady. Tipti balalardyń sóıleý áreketinde sózdiń sıntaksıstik turǵyda qalyptasa bastaıtynyn arnaıy zertteý, baqylaý jumystary dáleldep otyr. 3 - 4 jastaǵy bala sózinde jaı - jaıylma, qurmalas sóılemder jıi kezdesedi. Kerisinshe bul jastaǵy balalar morfologıalyq formalardy óte baıaý meńgeretinderi baıqalady. Balalar sóılemdegi sózderdi kóbinese jalǵaý, jurnaqsyzdar da aıtady.
Sondyqtan tárbıeshiler til damytý sabaqtarynda jeke sózderdi jiktik, septik, táýeldik jalǵaýlarynda qoldanýdy, túbir sózderden sóz týdyrý tásilderin úıretip otyrýǵa mindetti.
Sózdiń gramatıkalyq qurylysyn meńgertý arnaıy sabaq túrinde emes, til damytý sabaqtarynda qosymsha, dıdaktıkalyq oıyn (sózdik oıyndar), túrli jattyǵý jumystary arqyly iske asady. Mysaly, zat esimderdi kóptik, septik jalǵaýlaryn qosyp aıtýǵa úıretýde «Kimge ne kerek?», «Ne joq?», «Kim qaıdan keldi?» t. b oıyndar oınatý qolaıly.
Sondaı - aq qazaq tilinde óz aldyna jeke maǵynaǵa ıe bolmaıtyn, basqa sózderge qosylyp kómekshi maǵyna atqaratyn - artynda, ústinde, qasynda, ishinde degen kómekshi sózderdi úıretý qajet. Bul úshin túrli oıynshyqtardy, qajetti zattardy ár túrli jaǵdaıda ornalastyryp baladan suraý kerek. Bala qaıda? degen suraqqa jaýap bere otyryp, zattyń keńistikte ornalasqan ornyn sózben aıtady. Munymen qatar «Jasyrylǵan zatty tap», «Ornyndy tap», degen oıyn ótkizýge bolady. Mysaly, oıynshyq aıýdy ne qýyrshaqty jasyryp suraǵanda bala aıý shkaftyń ústinde, qýyrshaq tósektiń astynda, nemese, dop stoldyń janynda, mysyq úıdiń ústinde otyr,- dep jaýap beredi. Sóılemdegi orny bos sózderdi taýyp sóılem qurap aıtýǵa úıretýde: Ájemnen hat keldi. Men qaıttim (qýandym). Balapan ushyp ketti degen sózderge Qaıdan? Qalaı? Nege? degen suraqtar arqyly balapannyń ushqan jerin, nege ushyp ketken sebebin aıtqyzǵan durys.
Sýretter kórsetip shyǵarmashylyq áńgime quratý. «Baqsha aýlasynda», «Aýylǵa barǵanda ne kórdik», «Qyrman basynda», «Jaılaýda kórgenderim», «Jıdek tergende», degen taqyryptardy alýǵa bolady. Mundaıda baqsha jaǵdaıyn, aýyl sharýashylyǵy men tabıǵatyn, qolda bar quraldardy eskerý qajet.
Eresek pen mektepke daıarlaıtyn balalardyń sóıleýge belsendiligin arttyrý maqsatynda dıdaktıkalyq oıyndar kóp qoldanylady.
Bul oıyndarda keıbir zattardyń aty, uqsastyǵy, sapasy, is - áreketi jóninde qajetti sózderdi dál taýyp aıtyp, esterine túsirip jattyǵady.
Mysaly, adamdardyń eńbek prosesin bildirý úshin «Kim ne isteıdi?» degen oıyn oınalady. Mundaıda balalar ár mamandyqqa baılanysty sýretterdi tańdap alyp, ózderi aıtyp beredi nemese tárbıeshi aıtqan sózderge sóılem quraıdy. «Kim ne isteıdi?» oınynda tárbıeshi mynadaı jeke sózderdi aıtady.
Shopan.................................. (kolhozdyń qoıyn baǵady.)
Saýynshy.................................(sıyr saýady)
Qurylysshy.............................. (úı salady) t. b.
3 - 4 jastaǵy balalardyń tilin dıdaktıkalyq oıyn arqyly damytý. júkteý
Ana tiliniń gramatıkalyq jaǵyn meńgertý kúndelikti ómirde, úlkendermen sózdik qarym - qatynas jasaý prosesinde iske asady. Tipti balalardyń sóıleý áreketinde sózdiń sıntaksıstik turǵyda qalyptasa bastaıtynyn arnaıy zertteý, baqylaý jumystary dáleldep otyr. 3 - 4 jastaǵy bala sózinde jaı - jaıylma, qurmalas sóılemder jıi kezdesedi. Kerisinshe bul jastaǵy balalar morfologıalyq formalardy óte baıaý meńgeretinderi baıqalady. Balalar sóılemdegi sózderdi kóbinese jalǵaý, jurnaqsyzdar da aıtady.
Sondyqtan tárbıeshiler til damytý sabaqtarynda jeke sózderdi jiktik, septik, táýeldik jalǵaýlarynda qoldanýdy, túbir sózderden sóz týdyrý tásilderin úıretip otyrýǵa mindetti.
Sózdiń gramatıkalyq qurylysyn meńgertý arnaıy sabaq túrinde emes, til damytý sabaqtarynda qosymsha, dıdaktıkalyq oıyn (sózdik oıyndar), túrli jattyǵý jumystary arqyly iske asady. Mysaly, zat esimderdi kóptik, septik jalǵaýlaryn qosyp aıtýǵa úıretýde «Kimge ne kerek?», «Ne joq?», «Kim qaıdan keldi?» t. b oıyndar oınatý qolaıly.
Sondaı - aq qazaq tilinde óz aldyna jeke maǵynaǵa ıe bolmaıtyn, basqa sózderge qosylyp kómekshi maǵyna atqaratyn - artynda, ústinde, qasynda, ishinde degen kómekshi sózderdi úıretý qajet. Bul úshin túrli oıynshyqtardy, qajetti zattardy ár túrli jaǵdaıda ornalastyryp baladan suraý kerek. Bala qaıda? degen suraqqa jaýap bere otyryp, zattyń keńistikte ornalasqan ornyn sózben aıtady. Munymen qatar «Jasyrylǵan zatty tap», «Ornyndy tap», degen oıyn ótkizýge bolady. Mysaly, oıynshyq aıýdy ne qýyrshaqty jasyryp suraǵanda bala aıý shkaftyń ústinde, qýyrshaq tósektiń astynda, nemese, dop stoldyń janynda, mysyq úıdiń ústinde otyr,- dep jaýap beredi. Sóılemdegi orny bos sózderdi taýyp sóılem qurap aıtýǵa úıretýde: Ájemnen hat keldi. Men qaıttim (qýandym). Balapan ushyp ketti degen sózderge Qaıdan? Qalaı? Nege? degen suraqtar arqyly balapannyń ushqan jerin, nege ushyp ketken sebebin aıtqyzǵan durys.
Sýretter kórsetip shyǵarmashylyq áńgime quratý. «Baqsha aýlasynda», «Aýylǵa barǵanda ne kórdik», «Qyrman basynda», «Jaılaýda kórgenderim», «Jıdek tergende», degen taqyryptardy alýǵa bolady. Mundaıda baqsha jaǵdaıyn, aýyl sharýashylyǵy men tabıǵatyn, qolda bar quraldardy eskerý qajet.
Eresek pen mektepke daıarlaıtyn balalardyń sóıleýge belsendiligin arttyrý maqsatynda dıdaktıkalyq oıyndar kóp qoldanylady.
Bul oıyndarda keıbir zattardyń aty, uqsastyǵy, sapasy, is - áreketi jóninde qajetti sózderdi dál taýyp aıtyp, esterine túsirip jattyǵady.
Mysaly, adamdardyń eńbek prosesin bildirý úshin «Kim ne isteıdi?» degen oıyn oınalady. Mundaıda balalar ár mamandyqqa baılanysty sýretterdi tańdap alyp, ózderi aıtyp beredi nemese tárbıeshi aıtqan sózderge sóılem quraıdy. «Kim ne isteıdi?» oınynda tárbıeshi mynadaı jeke sózderdi aıtady.
Shopan.................................. (kolhozdyń qoıyn baǵady.)
Saýynshy.................................(sıyr saýady)
Qurylysshy.............................. (úı salady) t. b.
3 - 4 jastaǵy balalardyń tilin dıdaktıkalyq oıyn arqyly damytý. júkteý
You Might Also Like
-
Taqyryby: Tabıǵat tamashalary. Burshaq, Kempirqosaq. Esken Elýbaev.
-
Qımyl qozǵalys oıyndar
