InfoHub Logo

JOBA. Erte jastaǵy balalardyń tilin damytýda oıyndardyń róli
Mazmuny:
I. Kirispe
1. Erte jastaǵy balalardyń tilin damytý jáne de ondaǵy oıynnyń róli
1. 2. Jobanyń maqsaty men mindetteri
II. Jobanyń negizgi mazmuny
2. 1. Erte jastaǵy balalardyń (1 jastan bastap 2 jasqa deıingi jáne 2 jastan 3 jasqa deıingi balalar úshin) til damýynyń erekshelikteri.
2. 3. Erte jastaǵy balalardyń (2 - 3 jas aralyǵy) tilin damytýda oıyndardy paıdalaný erekshelikteri:
2. 4. «Erte jastaǵy balalardyń tilin damytýda oıyndardyń róli»
jobasynan kútiletin nátıje …
2. 5. «Erte jastaǵy balalardyń tilin damytýda oıyndardyń róli» atty jobany júzege asyrýda aldymyzǵa qoıǵan jumys jospary:.......
2. 6. Erte jastaǵy balalardyń tilin oıyn arqyly damytý jumysyna áser etip, máseleni sheshýge septigin tıgizetin belgiler..........
2. 7. Erte jastaǵy balalardyń tilin oıyn arqyly damytý jumysynda kezdesetin kedergiler:..
2. 8. Erte jastaǵy balalardyń (2 - 3 jas aralyǵy) tilin damytý maqsatynda ımıtasıalyq (elikteý) oıyndaryn paıdalanýdyń tıimdiligin baǵalaý krıterııleri

III. Qorytyndy
Qosymshalar
Paıdalanylǵan ádebıetter tizimi

«Ómirge qajetti aýyzeki sóıleý daǵdylaryna jattyqpaıynsha, qaı - qaı tilde bolsa da erkin, júıeli sóıleý múmkin emes»
Ybyraı Altynsarın
I. Kirispe
1. Erte jastaǵy balalardyń tilin damytý jáne ondaǵy oıynnyń róli.
Mektepke deıingi pedagogıkanyń teorıalyq jáne praktıkalyq maqsaty – jas urpaqtyń oı - órisin, sana sezimin keńeıte otyryp, ómirge qajetti bilim - daǵdylarǵa úıretý. Óıtkeni, balanyń aınaladaǵy ómirdi tanyp, bilýdegi basty járdemshisi – til bolyp tabylady. Al tildiń damýy onyń sana - sezimin, oı - órisin jetile túsýine negiz bolady. Sóıleý tili men sózdik qory molaıa bastaǵan saıyn bala aınaladaǵy adamdarmen, qurbylas balalarmen belsendi túrde sózdik qarym - qatynas jasaıdy. Ómirdegi túrli is - áreket jaıyn bilýge qumarta túsedi. Ózi túsingen túrli jaıttar týraly áńgimeleıtin bolady.
Balanyń ómirlik tájirıbesin damytý, aınaladaǵy dúnıeden alǵan áserin ári qaraı keńeıte otyryp, bir arnaǵa túsirý balabaqshada arnaıy ótetin uıymdastyrylǵan oqý is áreketterinde, oıyn, eńbek úrdisterinde tárbıeshiniń basshylyǵymen iske asady.
Al oıyn - degenimiz ne? Oıyn degenimiz - halyqtyń balany ádeptilikke, saýattylyqqa baýlıtyn quraldarynyń biri.
Mektepke deıingi uıym tárbıelenýshileriniń tildik quzyrettilikterin qalyptastyrýda negizgi jumys túri - oıyn áreketi.
Oıyn ústinde balanyń túrli qasıetteri, qabileti men belsendiligi de kórinetini týraly asa kórnekti pedagog A. S Makarenko - oıynda bala qandaı bolsa, ómirde kásibı qyzmet salasynda, kóbinese sondaı bolady degen eken. Sondyqtan keleshekke adamdy tárbıeleý - bárinen buryn oıyn arqyly júzege asyralady. Oıyn - balalar úshin aınalany tanyp, bilý tásili.
Oıyn áreketi mazmunynyń áleýmettik sıpaty balanyń qoǵamda ómir súretindigimen baılanysty. Ol alǵashqy aılardan bastap - aq mańaıyndaǵylarmen qarym - qatynas jasaýǵa umytylady, sonyń arqasynda jasaý quraly, kúsh qýaty tildi birtindep meńgeredi.
1 jastan bastap 3 jasqa deıingi erte balalyq shaq bala ómiriniń erekshe kezeńi. Bul ýaqytta bala aǵzasy tez qarqynmen ósip, úlkenderdiń balaǵa áser etýi neǵurlym tikeleı jáne uzaq merzimde bolady. Bir jastaǵy bala sensorlyq, sóıleý, manıpýlásıalyq qımyl daǵdylaryn meńgerýden senzıtıvti kezeńge ótedi. Sóıleý belsendiligi qalyptasady. Bala jeke sózderdi anyq aıta bastaıdy. Úlkenderdiń kóńilin aýdarý úshin keıbir jeke sózderdi aıta alady. Tapsyrmalardy oryndaıdy, óziniń áreketin sózder men tirkester arqyly tolyqtyrady. Bólmedegi zattar, janýarlar, ósimdikter men adamdardyń belgilerin bildiretin sózderdi túsinedi. Ana tilinde qarym - qatynasta shamamen 200 - 300 sóz qoldanady. Sózdi qımylmen, ymmen, kózdiń qıyǵymen túsindiredi. Eki - úsh aýyz sózben kórgenderin aıtyp beredi. Balalarǵa arnalǵan óleńderdi daýys ekpinin keltirip jatqa aıtady. Sýretti kitaptarǵa qyzyǵýshylyqpen qaraıdy. Osy jas aralyǵyndaǵy balanyń til damýynyń krıterııleri: úlkenderdiń talaptaryn túsinedi, tyńdaý, basqa balalardyń qyzyǵýshylyǵymen eseptesý iskerligi paıda bolady. Estetıkalyq qabyldaýyn, ádemi, ashyq zattar men kıimderin baıqaıdy. Úlkenderdiń sózderin, jeke frazalaryn, uıqasyn, sóıleý qarqyny men daýys kúshin ózgertip qaıtalaıdy. Ertegi keıipkerleriniń rólin oryndap, zattardyń qasıetterin ataı alady. Erte jasta bala oıyn is - áreketine degen yqylasyn tanyta bastaıdy. Osyǵan oraı, pándik - damytýshy oıyn ortasyn jasaý kerek. Oıyn barysynda máseleli jaǵdaılardy paıdalana otyryp, balalardyń eresektiń kómeginsiz tyǵyryq jaǵdaılardan shyǵý joldaryn taba bilýge túrtki bolý. Balalardy oıyn barysynda bir - birine bóget jasamaı oınaýǵa úıretý, oıyndyq baılanysqa túsýge jeteleý. Uly pedagog V. I. Sýhomlınskıı óz sózinde oıynsyz, mýzykasyz, ertegisiz, fantazıasyz, shyǵarmashylyqsyz tolyq mándegi aqyl - oı tárbıesi bolmaıdy dep túıin qorytqan. Demek, oıyn arqyly balanyń aqyl - oıy, sózdik qory tolyǵa túsedi. Oıynnyń tildi damytýda orny erekshe.
Endeshe bizdiń aldymyzda erte jastaǵy balalardyń (2 - den 3 jasqa deıingi kezeń) tilin damytýǵa septigin tıgizetin oıyndardy anyqtaý máselesi týyndap otyr. Osy máseleni sheshý maqsatynda biz atalmysh taqyrypta joba jasaýdy josparǵa aldyq.

1. 2. Jobanyń maqsaty men mindetteri.
Maqsaty: Erte jastaǵy balalardyń enjarlyq salyp sóıleýin tolyqtyryp, baıytyp jáne túsinetin sózder qoryn oıyn arqyly molaıtý.
Mindetteri:
- erte jastaǵy balalardyń (1 jas 6 aıdan bastap 2 jasqa deıingi jáne 2 jastan bastap 3 jasqa deıingi balalar úshin) til damýynyń erekshelikterin anyqtaý.
- erte jastaǵy balalardyń (2 - 3 jas aralyǵy) tilin damytýda oıyndardy paıdalaný erekshelikterin anyqtaý
- praktıka júzinde erte jastaǵy balalardyń (2 - 3 jas aralyǵy) tilin damytýda qoldanylatyn oıyndardyń kartotekasyn qurý.

II. Jobanyń negizgi mazmuny:
2. 1 Erte jastaǵy balalardyń (1 jastan bastap 2 jasqa deıingi jáne 2 jastan 3 jasqa deıingi balalar úshin) til damýynyń erekshelikteri

Zertteýshiler balalardyń sóıleý tili damý kezeńderiniń ár túrli sanyn bóledi, olardy ár qıly ataıdy, olardyń ár alýan jas shekaralaryn kórsetedi. Mysaly, A. N. Gvozdev balanyń sóıleý tilinde ár túrli sóılem músheleriniń, sóz tirkesteriniń, sóılemderdiń san alýan túrleriniń paıda bolý rettiligin baqylaıdy jáne osynyń negizinde birqatar kezeńderdi bóledi.
G. L. Rozengard - Pýpko bala tiliniń damýynda 2 kezeń ǵana bóldi: daıyndyq (2 jasqa deıin) jáne sóıleý tiliniń ózindik damý kezeńi.
Bizdi qyzyqtyratyn 1 jastan 2 jasqa jáne 2 - 3 jasqa deıingi kezeńder bolǵandyqtan, olardyń sıpattalýyna toqtalaıyq.
Erte jastaǵy balalardyń tilin damytýda oıyndardyń róli. júkteý