Abdýmanapov Abdýǵopýr
Sadvaqasova Gýlzıa Baǵdatqyzy
11 «a» synyp oqýshysy
jetekshisi Azıeva Adılám Narımanovna
Uıǵyr aýdany Bahar aýyly A.Rozybakıev atyndaǵy OM
Taqyryby: Abdýmanapov Abdýǵopýr
I Kirispe
II Negizgi bólim
1. Balalyq shaǵy
2. Jastyq shaǵy
3. Eńbek joly
4. Bahar aýylynyń qurylýy
5. Jetken jetistikteri
III Qorytyndy
IV Paıdalanylǵan ádebıetter
Kirispe
Men bul ǵylymı jumysymdy Bahar aýylynyń negizin qalaǵan Abdýǵopýr ata Abdýmanapovqa arnadym. Ol kisi búkil ómirin eńbek etip, eline jaqsylyq jasaýmen ótkizgen. Ǵoppa atamyz óz ómirinde asqan meıirimdi, keshirimshil, kishipeıil, eshkimge qıanat jasamaǵan, adamdarǵa qol ushyn kóp bergen jan bolǵan eken. Bul kúnderi aýyldastary ol kisini tek qana ystyq saǵynyshpen eske alady.
Abdýmanapov Abdýǵopýr 1929 jyly 15-qańtarda Uıǵyr aýdany, Kishi Aqsý aýylynda dúnıege kelgen. 1945 jyly Úlken Aqsý orta mektebin bitirgennen keıin, eńbek jolyn 1945-1948 jyldary Súmbe aýylyndaǵy orta mektepte pıoner - vojatyı, komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp jumys isteýden bastaǵan. 1946 jyly «Emgek» kolhozynda, 1947 jyly Podgornoe (Qyrǵyzsaı) aýylynda eńbek etken. 1948 jyly Almaty qalasyndaǵy aýylsharýashylyq ınstıtýtynyń tolyq kýrsyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha 1953 jyly bitirgen.1953 jyly tamyz aıynan aýdannyń Zaılııskıı RTS–ta mehanık, bas ınjener, 1959-1961 jyldary osy mekemeniń dırektory jáne aýdandyq Qazselhoztehnıka mekemesiniń bastyǵy bolyp qyzmet atqarǵan.
1961-1976 jyldary «Emgek» kolhozynyń tóraǵasy, 1976-1992 jyldary jańa qurylǵan A.Rozybakıev sovhozyna dırektor bolyp, zeınetkerlikke shyqqanǵa deıin basshylyq qyzmetterin atqarǵan. Sovhozdyń atyn – Bahar dep ataǵan. Qazaq tilindegi maǵynasy «kóktem».osy jerde qara tastan sý shyǵaryp, úı turǵyzyp, baý-baqsha otyrǵyzǵan da Ǵopa ata.
Ómiriniń sońyna deıin eńbekten qol úzbeı, qaıtys bolǵansha Bahar aýylyndaǵy «Bahtıar» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy qyzmetin atqarǵan. Búginde bul qojalyqty balalary men nemereleri basqaryp keledi.
Men úshin Ǵopa aǵanyń ómirin zertteý óte qyzyq boldy. Men kitaphanalardy aqtaryp, muraǵattan maǵlumattar jınap, atamyzdyń kózin kórgen adamdarmen suhbattasyp, Ǵopa aǵamyzdyń otbasymen tanysyp, kóp eńbektendim.
Meniń bul ǵylymı jumysymdy bastaýdaǵy maqsatym – kindik qanym tamǵan jer Bahar aýylymnyń negizin qalaǵan kemeńger basshy Abdýǵopýr aǵa Abdýmanapov jaıly bilgenimdi arttyryp, tarıhta qalar tulǵany respýblıka kóleminde tanytý.
Negizgi bólim
Bahar aýylynyń negizin qalaǵan – Abdýmanapov Abdýǵopýr 1929 jyly 15 qańtarda Almaty oblysy, Uıǵyr aýdany, Kishi Aqsý aýylyn - da ómirge kelgen. Balalyq shaǵy sol jerde ótken. Anasy –Baratova Hýzra 1888 jyly ómirge kelgen.
Ǵopa aǵanyń jastaıynan bilimge degen qushtarlyǵy zor bolǵan.
1945 jyly Úlken Aqsý orta mektebin bitirgen. 1945-1948 jyldary Súmbe aýylynda orta mektepte pıoner - vojatyı, komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp jumys istegen. 1946 jyly «Emgek» kolhozynda traktor brıgadasynyń esepshisi bolyp, 1947 jyldan Podgornoe (Qyrǵyzsaı) aýylyndaǵy detdomda pıoner - vojatyı (balalar úıinde tálimger) jáne komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp qyzmet etken.
1948 jyly Almaty qalasyndaǵy aýylsharýashylyq ınstıtýttyń tolyq kýrsyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha 1953 jyly bitirgen.
1953 jyldyń tamyz aıynan bastap aýdannyń Úlken Aqsý aýylyndaǵy Zaılııskıı RTS-ta kontroler –mehanık, 1953-1959 jyldary bas ınjener, 1959-1961 jyldary osy mekemeniń dırektory jáne aýdandyq Qazselhoz-tehnıka mekemesiniń bastyǵy bolyp qyzmet atqarǵan. Ǵopa aǵa RTS-ta bas ınjener jáne dırektor bolyp istegen merzimde, alǵashqy kezinde RTS –tiń óndiristik tehnıkalyq bazasy jáne qurylys jumystary óte tómen jaǵdaıda bolǵan eken. Keıinen Ǵopa aǵa talapqa saı sheberhana, qoıma, kontor, monsha, taýdan qurylys materıaldaryn daıyndaıtyn pıloramdy iske qosqan.
Qurylys jumystary proektilik josparmen atqarylǵan. Turaqty qurylys brıgadasy joǵarydaǵy josparly jumystardy sapaly aıaqtap, jaqsy kórsetkishterge qol jetkizdi. RTS –tiń janynan qysqa merzimdi 3 aılyq mehanızatorlar daıarlaıtyn kýrs ashylyp, aýdannyń aýyldaryna 1953-1956 jyldar arasynda 300 jas mehanızatorlar daıarlap, aýdannyń kolhoz, sovhozdaryn mehanızator kadrlarmen qamtamasyz etýge úles qosqan. Jumysshylar men mamandardy, ásirese, jas mamandardy turǵyn úımen qamtamasyz etýde turaqty qurylys brıgadasy jumys istegen.
1961-1976 jyldardyń mamyr aıyna deıin «Emgek»kolhozy basqarmasynyń tóraǵasy bolǵan. Kolhozda basshy bolǵan mezgilde aýyl sharýashylyǵynyń ónimderin molaıtý jáne sapaly ónim óndirýge kóp úles qosqan.
Kolhozdyń «Aqtóbe» kanaly ýchaskesi janynan egistikke jer ashý jumysyn qolǵa alyp, sol ýchaskedegi bar 40 ga egistik jerdiń kólemin jańa jer ashýdyń nátıjesinde 3 jylda 2500 gektarǵa jetkizip, sol jerden óndiristik brıgada uıymdastyrylyp, kolhozshylar turýǵa, 40 otbasyna úı salǵyzyp, 1500 ga kóp-jyldyq jońyshqa, 800 ga júgeri egýde, agrotehnıkalyq sharalarǵa saı egin ónim óndirýdi qamtamasyz etken. Osy jyldary kolhozda mádenı qurylystan mektep, monsha, balabaqsha, kontor , klýb jańadan salyndy.
Osyndaı qarqyndy eńbektený nátıjesinde kolhozdyń ekonomıkasyn joǵarǵy deńgeıge kótergen.
1976 jyldyń 15 mamyrynda aýdanda tyń jerden jańadan qurylǵan A.Rozybakıev sovhozyna dırektor bolyp aýysqan. Sovhozdyń atyn – Bahar dep ataǵan. Qazaq tilindegi aýdarmasy – kóktem. Sovhoz ortalyǵy «Tómengi Shonjy» kanalynyń astyna qara taqyr jerge ornalastyrylǵan. Aýyldyń qurylysyn jasaý genplanǵa saı júrgizilip, 3 jylda qalalyq tıpti Bahar aýylynyń qurylysy qarqyndy júrip, turǵyn úı, sovhozdyń kontory (ákimshilik), saýda ortalyǵy, klýb, balalar baqshasy. FAP, monsha, garaj, ortalyq skladtar salynǵan. Aýyldaǵy 300 otbasylyq úıdiń qurylysy jospar boıynsha júrgizilgen. Kósheler asfáltalyp, kóshe ortasynda gavandar jasalynyp, aýyl ortalyǵyna jáne tóńiregine aǵashtar, árbir otbasyna 10 túpten abrıkos, 5 túpten alma aǵashy t.b jemis-jıdekter otyrǵyzyldy. Aýyl túgeldeı ortalyqtan jınalatyn, sýlandyryla
tyn kanalızasıa qurylysy salynyp, nátıjesinde aýyl talapqa saı, qalalyq tıptegi seloǵa aınalǵan. Negizgi qurylys materıaly –kirpish. Kirpishti ózderi salǵan kirpish zavodta óndirgen. Aǵashtardy Sibirden jetkizgen. Sovhozda 3200 ga egistik jer ıgerilip, onyń ishinde 1200 ga jońyshqa uryǵyn óndiretin 800 ga júgeri óndiretin jer aınalymda bolyp, 40 gektarǵa baý-baqsha otyrǵyzylǵan. Jońyshqanyń ár gektaryn 1, 5 sentner uryq júgerini, ár gektarynan 40 sentner dán, úrlemge óndelgen jerden 1500 sentner súrlem daıyndalyp otyrǵan. Mal azyǵy úshin qajetti 5000 tonna shóp, 3000 tonna súrlem, 2000 tonna pishindeme, 100 tonna jońyshqa unyn ár jyly daıyndaý qamtamasyz etilgen. Sovhozda 2000 bas iri qara, 10000 bas qoı, 350 bas jylqy, 30000 úırek ósirildi. 300 bas saýyn sıyry saýylyp, ár bir sıyrdan jyl saıyn 3000 lıtrden sút saýylyp otyrǵan. İri qara bordaqylaý alańy jasalynyp, etke tapsyrylatyn iri qaranyń ortasha tiri salmaǵy 450 kg tapsyrylǵan. Ár 100 bas analyqtan 95 qozy, 80 buzaý, 70 qulyn alynyp, mal basyn ósirý, onyń ónimdiligin arttyrý qarqyndy júrgizilgen.
Aýyldy kórkeıtý, kógaldandyrý jumysyna erekshe kóńil bólinip, jyl saıyn selo ortalyǵyna dekoratıvti, mádenı aǵashtarmen qosa, egistik alqapty jel erozıasynan saqtandyrý maqsatynda, 10000 aǵash otyrǵyzý ádetke aınalǵan. Osy jyldary kolhozda mádenı qurylystan mektep, monsha, balabaqsha, kontor , klýb jańadan salyndy. Sol kezderi syrttan qaraǵanda aýyl bir ormannyń arasynda ornalasqandaı áser qaldyrǵan.
Sovhoz turǵyndary negizine, aýdanymyzdyń kolhoz, sovhozdarynan, basqa aýdandardan, qalalardan kelip ornalasqan aýylda , 7 ulttyń ókilderi tatý-tátti ómir súrgen.
Ǵopa aǵa sovhozda dırektor bolyp qyzmet atqarǵan mezgilde sovhozdyń ekonomıkasynyń ósýine, onyń qurylysynyń qarqyndy jáne sapaly salynýyna aýyl mádenıetiniń kórkeıýine, egin sharýashylyǵy ónimderiniń molaıýyna óz úlesin qosqan jandar: Kýsev Vıktor - prorab , Sýpıev Karım –master qurylysshy, Aldıbekov Sádýaqas –traktorshy , Jollaev Qorǵas –qurylysshy, dıqandar: Seııtahýn, Omarov Baınur, Túbekbaev Iembergen, Mýhametov Amet, Baıǵojaev Mombek, Bakıev Rozı. Mamandar: Soltybaev Kará , Saýtov Kerım, Mýshrapılov Týrdı, Zaırov Valıdın, elektrık –Edilbaev Kóketaı. Bilikti mamandardyń qajarly eńbekteriniń nátıjesinde, elimiz úshin joǵarydaǵy aýqymdy jumystar atqaryldy.
Osy jumystardyń barlyǵyn atqarýda kúndiz –túni demeı bilikti uıymdastyrǵany úshin Ǵopa aǵa Abdýmanapovqa, memlekettik nagradalar berilgen.
Atap aıtqanda : «Tyń jáne tyńaıǵan jerdi ıgergendigi úshin», «Eren eńbegi úshin» , «Eńbektegi jetistigi úshin» medaldarymen VDNH-nyń «Kúmis medalymen» (23 mamyr 1957j) , «Qurmet belgisi», «Eńbek Qyzyl tý» ordenderymen jáne jastarǵa tálim-tárbıe berýge qosqan úlesi úshin «Qazaqstannyń halyq aǵartý isiniń úzdigi» jáne Bahar aýyly SSGO Aýylsharýashylyq mınıstrligi men SSGO Arhıtektorlar odaǵynyń «Za obrazsovyı poselok» jáne «Qurmet» gramotasymen, «Qazaqstan Konstıtýsıasyna 10 jyl» medalymen, taǵy da basqa aýdan, oblys ákiminiń qurmet gramotalarymen marapattalǵan. Uıǵyr aýdanynyń qurmetti azamaty.Almaty oblystyq Keńesiniń 12 jáne 13 shaqyrylýynyń depýtaty bolyp jáne Qazaqstan Kompartıasynyń XVII sezine delegat bolyp saılanǵan.
Joǵarydaǵy Ǵopa aǵaıdyń eńbek etýge qol jetkizgen jetistikterine jetýine negizgi qamqorshy bolǵan, jan-jary Abdýmanapova Marıam apaıdyń eńbegi zor ekendigi ózinen -ózi suranyp turǵanyn atap aıtýymyz kerek.
A.Rozybakıev sovhozynda jumys istegen mezgilinde Marıam apaı balalar baqshasynyń meńgerýshisi bolyp qyzmet atqarǵan. Jasóspirimderdi tárbıeleýge qosqan eńbegi úshin Marıam apaı Abdýmanapova basqarǵan balalar baqshasy Respýblıka kóleminde aldyńǵy qatarda bolyp, marapattalǵan. Marıam apaıdyń eńbekteri úshin Qazaq SSR-nyń «Halyq aǵartý isiniń úzdigi» ataǵy berilgen. Halyqqa bilim berý qyzmetkerleriniń Búkilodaqtyq seziniń delegaty. Rozybakıev atyndaǵy sovhozdyń bala-baqsha meńgerýshisi Marıam Abdýmanapova búldirshinderdiń jan-jaqty tárbıe alyp shyǵýy jolynda óziniń mol tájirıbesin bala-baqsha tárbıeshilerine, ómiriniń sońyna deıin aıtyp otyrǵan, óz isiniń sheberi.
Aýdannyń qurmetti azamatshasy. Marıam apaı 3 bala ómirge alyp kelgen. Biraq, bir balasy qaıtys bolǵan. Ǵopa aǵa ekeýi 1953 jyly 3 tamyzda úılengen. Eki ul, bes nemere tárbıelegen, olar da óz aldyna januıaly. Almaty qalasynda turady.
Ǵopa aǵa Bahar aýylyn 1992 jylǵa deıin basqarǵan. Keıin ómiriniń sońyna deıin «Bahtıar» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy bolǵan. Búginde bul sharýashylyqty nemereleri men balalary basqaryp keledi.
Ǵopa aǵa Abdýmanapov 2009 jyly 28 maýysymda ómirden ótti.
Marıam apaı Abdýmanapova 2011 jyly 11 qarashada qaıtys bolǵan.
Artyna óshpes mura qaldyrǵan jandardy urpaq umytpaq emes.
Qorytyndy
Men bul ǵylymı jumyspen aınalysqanda kóp nárseni oıyma túıdim. Atap aıtqanda eger adam shynymen jigerlense, qolynan kelmeıtin is joq ekenine jáne birlik bar jerde –tirlik bar ekenine kózim jetti.
Bahar aýylynyń negizi qanshama adamnyń eńbeginiń, qajyr –qaıratynyń arqasynda qalandy. Osynshama eńbek etip, halqynyń qalaýlysy bolǵan jandardy elge tanytý, jas urpaqqa, ıaǵnı bizge paryz dep sanaımyn.
Búginde Ǵopa atamyz bastamasyn kótergen aýyl gúldenip, kórkeıýde.
Qazirgi kezde Bahar aýylynda 13 kóshe, 353 úı, 353 januıa, 42 úı salynatyn jer telimderi bar. Halyq sany -1846 adam.
11 «a» synyp oqýshysy
jetekshisi Azıeva Adılám Narımanovna
Uıǵyr aýdany Bahar aýyly A.Rozybakıev atyndaǵy OM
Taqyryby: Abdýmanapov Abdýǵopýr
I Kirispe
II Negizgi bólim
1. Balalyq shaǵy
2. Jastyq shaǵy
3. Eńbek joly
4. Bahar aýylynyń qurylýy
5. Jetken jetistikteri
III Qorytyndy
IV Paıdalanylǵan ádebıetter
Kirispe
Men bul ǵylymı jumysymdy Bahar aýylynyń negizin qalaǵan Abdýǵopýr ata Abdýmanapovqa arnadym. Ol kisi búkil ómirin eńbek etip, eline jaqsylyq jasaýmen ótkizgen. Ǵoppa atamyz óz ómirinde asqan meıirimdi, keshirimshil, kishipeıil, eshkimge qıanat jasamaǵan, adamdarǵa qol ushyn kóp bergen jan bolǵan eken. Bul kúnderi aýyldastary ol kisini tek qana ystyq saǵynyshpen eske alady.
Abdýmanapov Abdýǵopýr 1929 jyly 15-qańtarda Uıǵyr aýdany, Kishi Aqsý aýylynda dúnıege kelgen. 1945 jyly Úlken Aqsý orta mektebin bitirgennen keıin, eńbek jolyn 1945-1948 jyldary Súmbe aýylyndaǵy orta mektepte pıoner - vojatyı, komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp jumys isteýden bastaǵan. 1946 jyly «Emgek» kolhozynda, 1947 jyly Podgornoe (Qyrǵyzsaı) aýylynda eńbek etken. 1948 jyly Almaty qalasyndaǵy aýylsharýashylyq ınstıtýtynyń tolyq kýrsyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha 1953 jyly bitirgen.1953 jyly tamyz aıynan aýdannyń Zaılııskıı RTS–ta mehanık, bas ınjener, 1959-1961 jyldary osy mekemeniń dırektory jáne aýdandyq Qazselhoztehnıka mekemesiniń bastyǵy bolyp qyzmet atqarǵan.
1961-1976 jyldary «Emgek» kolhozynyń tóraǵasy, 1976-1992 jyldary jańa qurylǵan A.Rozybakıev sovhozyna dırektor bolyp, zeınetkerlikke shyqqanǵa deıin basshylyq qyzmetterin atqarǵan. Sovhozdyń atyn – Bahar dep ataǵan. Qazaq tilindegi maǵynasy «kóktem».osy jerde qara tastan sý shyǵaryp, úı turǵyzyp, baý-baqsha otyrǵyzǵan da Ǵopa ata.
Ómiriniń sońyna deıin eńbekten qol úzbeı, qaıtys bolǵansha Bahar aýylyndaǵy «Bahtıar» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy qyzmetin atqarǵan. Búginde bul qojalyqty balalary men nemereleri basqaryp keledi.
Men úshin Ǵopa aǵanyń ómirin zertteý óte qyzyq boldy. Men kitaphanalardy aqtaryp, muraǵattan maǵlumattar jınap, atamyzdyń kózin kórgen adamdarmen suhbattasyp, Ǵopa aǵamyzdyń otbasymen tanysyp, kóp eńbektendim.
Meniń bul ǵylymı jumysymdy bastaýdaǵy maqsatym – kindik qanym tamǵan jer Bahar aýylymnyń negizin qalaǵan kemeńger basshy Abdýǵopýr aǵa Abdýmanapov jaıly bilgenimdi arttyryp, tarıhta qalar tulǵany respýblıka kóleminde tanytý.
Negizgi bólim
Bahar aýylynyń negizin qalaǵan – Abdýmanapov Abdýǵopýr 1929 jyly 15 qańtarda Almaty oblysy, Uıǵyr aýdany, Kishi Aqsý aýylyn - da ómirge kelgen. Balalyq shaǵy sol jerde ótken. Anasy –Baratova Hýzra 1888 jyly ómirge kelgen.
Ǵopa aǵanyń jastaıynan bilimge degen qushtarlyǵy zor bolǵan.
1945 jyly Úlken Aqsý orta mektebin bitirgen. 1945-1948 jyldary Súmbe aýylynda orta mektepte pıoner - vojatyı, komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp jumys istegen. 1946 jyly «Emgek» kolhozynda traktor brıgadasynyń esepshisi bolyp, 1947 jyldan Podgornoe (Qyrǵyzsaı) aýylyndaǵy detdomda pıoner - vojatyı (balalar úıinde tálimger) jáne komsomol komıtetiniń hatshysy bolyp qyzmet etken.
1948 jyly Almaty qalasyndaǵy aýylsharýashylyq ınstıtýttyń tolyq kýrsyn ınjener-mehanık mamandyǵy boıynsha 1953 jyly bitirgen.
1953 jyldyń tamyz aıynan bastap aýdannyń Úlken Aqsý aýylyndaǵy Zaılııskıı RTS-ta kontroler –mehanık, 1953-1959 jyldary bas ınjener, 1959-1961 jyldary osy mekemeniń dırektory jáne aýdandyq Qazselhoz-tehnıka mekemesiniń bastyǵy bolyp qyzmet atqarǵan. Ǵopa aǵa RTS-ta bas ınjener jáne dırektor bolyp istegen merzimde, alǵashqy kezinde RTS –tiń óndiristik tehnıkalyq bazasy jáne qurylys jumystary óte tómen jaǵdaıda bolǵan eken. Keıinen Ǵopa aǵa talapqa saı sheberhana, qoıma, kontor, monsha, taýdan qurylys materıaldaryn daıyndaıtyn pıloramdy iske qosqan.
Qurylys jumystary proektilik josparmen atqarylǵan. Turaqty qurylys brıgadasy joǵarydaǵy josparly jumystardy sapaly aıaqtap, jaqsy kórsetkishterge qol jetkizdi. RTS –tiń janynan qysqa merzimdi 3 aılyq mehanızatorlar daıarlaıtyn kýrs ashylyp, aýdannyń aýyldaryna 1953-1956 jyldar arasynda 300 jas mehanızatorlar daıarlap, aýdannyń kolhoz, sovhozdaryn mehanızator kadrlarmen qamtamasyz etýge úles qosqan. Jumysshylar men mamandardy, ásirese, jas mamandardy turǵyn úımen qamtamasyz etýde turaqty qurylys brıgadasy jumys istegen.
1961-1976 jyldardyń mamyr aıyna deıin «Emgek»kolhozy basqarmasynyń tóraǵasy bolǵan. Kolhozda basshy bolǵan mezgilde aýyl sharýashylyǵynyń ónimderin molaıtý jáne sapaly ónim óndirýge kóp úles qosqan.
Kolhozdyń «Aqtóbe» kanaly ýchaskesi janynan egistikke jer ashý jumysyn qolǵa alyp, sol ýchaskedegi bar 40 ga egistik jerdiń kólemin jańa jer ashýdyń nátıjesinde 3 jylda 2500 gektarǵa jetkizip, sol jerden óndiristik brıgada uıymdastyrylyp, kolhozshylar turýǵa, 40 otbasyna úı salǵyzyp, 1500 ga kóp-jyldyq jońyshqa, 800 ga júgeri egýde, agrotehnıkalyq sharalarǵa saı egin ónim óndirýdi qamtamasyz etken. Osy jyldary kolhozda mádenı qurylystan mektep, monsha, balabaqsha, kontor , klýb jańadan salyndy.
Osyndaı qarqyndy eńbektený nátıjesinde kolhozdyń ekonomıkasyn joǵarǵy deńgeıge kótergen.
1976 jyldyń 15 mamyrynda aýdanda tyń jerden jańadan qurylǵan A.Rozybakıev sovhozyna dırektor bolyp aýysqan. Sovhozdyń atyn – Bahar dep ataǵan. Qazaq tilindegi aýdarmasy – kóktem. Sovhoz ortalyǵy «Tómengi Shonjy» kanalynyń astyna qara taqyr jerge ornalastyrylǵan. Aýyldyń qurylysyn jasaý genplanǵa saı júrgizilip, 3 jylda qalalyq tıpti Bahar aýylynyń qurylysy qarqyndy júrip, turǵyn úı, sovhozdyń kontory (ákimshilik), saýda ortalyǵy, klýb, balalar baqshasy. FAP, monsha, garaj, ortalyq skladtar salynǵan. Aýyldaǵy 300 otbasylyq úıdiń qurylysy jospar boıynsha júrgizilgen. Kósheler asfáltalyp, kóshe ortasynda gavandar jasalynyp, aýyl ortalyǵyna jáne tóńiregine aǵashtar, árbir otbasyna 10 túpten abrıkos, 5 túpten alma aǵashy t.b jemis-jıdekter otyrǵyzyldy. Aýyl túgeldeı ortalyqtan jınalatyn, sýlandyryla
tyn kanalızasıa qurylysy salynyp, nátıjesinde aýyl talapqa saı, qalalyq tıptegi seloǵa aınalǵan. Negizgi qurylys materıaly –kirpish. Kirpishti ózderi salǵan kirpish zavodta óndirgen. Aǵashtardy Sibirden jetkizgen. Sovhozda 3200 ga egistik jer ıgerilip, onyń ishinde 1200 ga jońyshqa uryǵyn óndiretin 800 ga júgeri óndiretin jer aınalymda bolyp, 40 gektarǵa baý-baqsha otyrǵyzylǵan. Jońyshqanyń ár gektaryn 1, 5 sentner uryq júgerini, ár gektarynan 40 sentner dán, úrlemge óndelgen jerden 1500 sentner súrlem daıyndalyp otyrǵan. Mal azyǵy úshin qajetti 5000 tonna shóp, 3000 tonna súrlem, 2000 tonna pishindeme, 100 tonna jońyshqa unyn ár jyly daıyndaý qamtamasyz etilgen. Sovhozda 2000 bas iri qara, 10000 bas qoı, 350 bas jylqy, 30000 úırek ósirildi. 300 bas saýyn sıyry saýylyp, ár bir sıyrdan jyl saıyn 3000 lıtrden sút saýylyp otyrǵan. İri qara bordaqylaý alańy jasalynyp, etke tapsyrylatyn iri qaranyń ortasha tiri salmaǵy 450 kg tapsyrylǵan. Ár 100 bas analyqtan 95 qozy, 80 buzaý, 70 qulyn alynyp, mal basyn ósirý, onyń ónimdiligin arttyrý qarqyndy júrgizilgen.
Aýyldy kórkeıtý, kógaldandyrý jumysyna erekshe kóńil bólinip, jyl saıyn selo ortalyǵyna dekoratıvti, mádenı aǵashtarmen qosa, egistik alqapty jel erozıasynan saqtandyrý maqsatynda, 10000 aǵash otyrǵyzý ádetke aınalǵan. Osy jyldary kolhozda mádenı qurylystan mektep, monsha, balabaqsha, kontor , klýb jańadan salyndy. Sol kezderi syrttan qaraǵanda aýyl bir ormannyń arasynda ornalasqandaı áser qaldyrǵan.
Sovhoz turǵyndary negizine, aýdanymyzdyń kolhoz, sovhozdarynan, basqa aýdandardan, qalalardan kelip ornalasqan aýylda , 7 ulttyń ókilderi tatý-tátti ómir súrgen.
Ǵopa aǵa sovhozda dırektor bolyp qyzmet atqarǵan mezgilde sovhozdyń ekonomıkasynyń ósýine, onyń qurylysynyń qarqyndy jáne sapaly salynýyna aýyl mádenıetiniń kórkeıýine, egin sharýashylyǵy ónimderiniń molaıýyna óz úlesin qosqan jandar: Kýsev Vıktor - prorab , Sýpıev Karım –master qurylysshy, Aldıbekov Sádýaqas –traktorshy , Jollaev Qorǵas –qurylysshy, dıqandar: Seııtahýn, Omarov Baınur, Túbekbaev Iembergen, Mýhametov Amet, Baıǵojaev Mombek, Bakıev Rozı. Mamandar: Soltybaev Kará , Saýtov Kerım, Mýshrapılov Týrdı, Zaırov Valıdın, elektrık –Edilbaev Kóketaı. Bilikti mamandardyń qajarly eńbekteriniń nátıjesinde, elimiz úshin joǵarydaǵy aýqymdy jumystar atqaryldy.
Osy jumystardyń barlyǵyn atqarýda kúndiz –túni demeı bilikti uıymdastyrǵany úshin Ǵopa aǵa Abdýmanapovqa, memlekettik nagradalar berilgen.
Atap aıtqanda : «Tyń jáne tyńaıǵan jerdi ıgergendigi úshin», «Eren eńbegi úshin» , «Eńbektegi jetistigi úshin» medaldarymen VDNH-nyń «Kúmis medalymen» (23 mamyr 1957j) , «Qurmet belgisi», «Eńbek Qyzyl tý» ordenderymen jáne jastarǵa tálim-tárbıe berýge qosqan úlesi úshin «Qazaqstannyń halyq aǵartý isiniń úzdigi» jáne Bahar aýyly SSGO Aýylsharýashylyq mınıstrligi men SSGO Arhıtektorlar odaǵynyń «Za obrazsovyı poselok» jáne «Qurmet» gramotasymen, «Qazaqstan Konstıtýsıasyna 10 jyl» medalymen, taǵy da basqa aýdan, oblys ákiminiń qurmet gramotalarymen marapattalǵan. Uıǵyr aýdanynyń qurmetti azamaty.Almaty oblystyq Keńesiniń 12 jáne 13 shaqyrylýynyń depýtaty bolyp jáne Qazaqstan Kompartıasynyń XVII sezine delegat bolyp saılanǵan.
Joǵarydaǵy Ǵopa aǵaıdyń eńbek etýge qol jetkizgen jetistikterine jetýine negizgi qamqorshy bolǵan, jan-jary Abdýmanapova Marıam apaıdyń eńbegi zor ekendigi ózinen -ózi suranyp turǵanyn atap aıtýymyz kerek.
A.Rozybakıev sovhozynda jumys istegen mezgilinde Marıam apaı balalar baqshasynyń meńgerýshisi bolyp qyzmet atqarǵan. Jasóspirimderdi tárbıeleýge qosqan eńbegi úshin Marıam apaı Abdýmanapova basqarǵan balalar baqshasy Respýblıka kóleminde aldyńǵy qatarda bolyp, marapattalǵan. Marıam apaıdyń eńbekteri úshin Qazaq SSR-nyń «Halyq aǵartý isiniń úzdigi» ataǵy berilgen. Halyqqa bilim berý qyzmetkerleriniń Búkilodaqtyq seziniń delegaty. Rozybakıev atyndaǵy sovhozdyń bala-baqsha meńgerýshisi Marıam Abdýmanapova búldirshinderdiń jan-jaqty tárbıe alyp shyǵýy jolynda óziniń mol tájirıbesin bala-baqsha tárbıeshilerine, ómiriniń sońyna deıin aıtyp otyrǵan, óz isiniń sheberi.
Aýdannyń qurmetti azamatshasy. Marıam apaı 3 bala ómirge alyp kelgen. Biraq, bir balasy qaıtys bolǵan. Ǵopa aǵa ekeýi 1953 jyly 3 tamyzda úılengen. Eki ul, bes nemere tárbıelegen, olar da óz aldyna januıaly. Almaty qalasynda turady.
Ǵopa aǵa Bahar aýylyn 1992 jylǵa deıin basqarǵan. Keıin ómiriniń sońyna deıin «Bahtıar» sharýa qojalyǵynyń tóraǵasy bolǵan. Búginde bul sharýashylyqty nemereleri men balalary basqaryp keledi.
Ǵopa aǵa Abdýmanapov 2009 jyly 28 maýysymda ómirden ótti.
Marıam apaı Abdýmanapova 2011 jyly 11 qarashada qaıtys bolǵan.
Artyna óshpes mura qaldyrǵan jandardy urpaq umytpaq emes.
Qorytyndy
Men bul ǵylymı jumyspen aınalysqanda kóp nárseni oıyma túıdim. Atap aıtqanda eger adam shynymen jigerlense, qolynan kelmeıtin is joq ekenine jáne birlik bar jerde –tirlik bar ekenine kózim jetti.
Bahar aýylynyń negizi qanshama adamnyń eńbeginiń, qajyr –qaıratynyń arqasynda qalandy. Osynshama eńbek etip, halqynyń qalaýlysy bolǵan jandardy elge tanytý, jas urpaqqa, ıaǵnı bizge paryz dep sanaımyn.
Búginde Ǵopa atamyz bastamasyn kótergen aýyl gúldenip, kórkeıýde.
Qazirgi kezde Bahar aýylynda 13 kóshe, 353 úı, 353 januıa, 42 úı salynatyn jer telimderi bar. Halyq sany -1846 adam.
You Might Also Like
-
Uıǵyr aýdany, Shonjy selosy, №5 OM
-
Qazaly aýdany, Bekarystan bı aýyly,
