InfoHub Logo

Ádebıet áleminde
(Qazaq ádebıetinen synyptan tys is - sharasy)
Maqsaty: Oqýshylardyń oqyrmandyq talǵamyn qalyptastyrý. Tanymdyq is - árekettteriniń belsendiligin damytý. Rýhanı jan - dúnıesin baıytý.
Kerekti qural - jabdyqtar: Teledıdar, kitaptar kórmesi, mýzykalyq ortalyq, kitapqumardyń kitaby, sandyq.

Júrgizýshi:(N. Tilendıevtiń «Aqqý» áýeni) Qurmetti qonaqtar men ustazdar! Ádebıet súıer qaýym! «Bul dáýirde óz tilin, ádebıetin bilmegen, qadirlemegen adam tolyq mándi ıntellıgent emes. Ár adamnyń eń jaqyn dosy – kitap bolǵanda, sol nárli dostyq eń áýeli ádebıet kitabymen dostasýdan bastalady» dep qazaqtyń uly jazýshysy Muhtar Áýezov aıtqandaı rýhanı qazynamyz, qaınar bulaǵymyz ádebıet áleminiń paraqtaryna úńilmekpiz. «Ádebıet áleminde» atty synyptan tys is - sharamyzǵa qosh kelipsizder! (Maqsatyn aıtý).
Meniń de kómekshim kelýi kerek edi, keshikti ǵoı. Qaıda júr eken?!(Osy kezde esikti qaǵyp, Kitapqumar keledi).
Kitapqumar: Sálemetsizder me? Sizder meni tanydyńyzdar ma?! Men Kitapqumarmyn. Men senderge erekshe kitap ákeldim. Balalar sender kitap oqyǵandy jaqsy kóresińder me?

Júrgizýshi: Árıne, bizdiń balalar kitap oqyǵandy jaqsy kóredi. Solaı emes pe?!
Kitapqumar: Jaqsy. Qazaq halqy kitapty kıeli, qasıetti, qudiretti zat dep baǵalaǵan. «Oı marjany – kitapta», «Kitap – bilim bulaǵy, bilim - ómir shyraǵy», «Kitappen keńes, bilimdimen teńes», «Bilim tozbaıdy, bilimdi azbaıdy» dep kitapty joǵary baǵalap, áýlıege balap, kitap sózderin jattap, oıynda saqtaı bilgen. Káne, kim aıtady? Meniń qolymdaǵy qandaı kitap?
Balalar: Qazaq ádebıeti.
Kitapqumar: Durys. Óte jaqsy! Búgin balalar osy qazaq ádebıetiniń keıbir paraqtaryna úńilip, oqyp bilgen baılyqtaryń bilimderińdi ortaǵa salasyńdar.
Júrgizýshi: Al tapsyrmalardyń oryndalýyna baılanysty ádilqazylar baǵalap otyrady (Osy jerde ádilqazylardy tanystyryp ótý.)

Kitapqumar: Al, qurmetti dostar, iske sát! Kitapty ashpas buryn qazir toptar ózderin tanystyryp ótsin.
Toptardy tanystyrý.
1 top –«Abaı» toby
«Abaı» tobynan jalyndy sálem, sálem, sálem!
Uranymyz: Abaı jaqyn qazaqqa,
Orysqa da, túrikke.
Abaı – qazaq balasy,
Abaı – aqyn danasy.

2 top – «Shoqan» toby
Barshańyzǵa sálem berdi,
«Shoqan» atty tobymyz!
Uranymyz: Alǵyr júrek,
Almas oı,
Arys keýde,
Ýálıhanov Shoqandaı bolamyz biz!
Kitapqumar: Mine, kitapta ashyldy!

Júrgizýshi: Halyqtyń kókireginde máńgilikke uıalap qalatyn adam degen ardaqty esimniń eń bıikterden asqaqtap saltanat quratynyn bilemiz. Qazaq dalasynda týǵan jaryq juldyzdar bar. Olar – Shoqan, Abaı, Ybyraı. Osy qazaqtyń ólmes, óshpes asyl tulǵalary qaldyrǵan muralaryna basymyzdy ıip, kókiregimizdi kere maqtanysh etemiz. Olardyń árbir jaqsy sózin janymyzǵa tereń qabyldap, isterinen úlgi alamyz. 1 kitap paraǵy – «Uly tulǵalar» aıdary. Osy aıdarymyzda uly adamdardyń ómiri men ıgi isteri týraly qysqasha maǵlumattar beriledi. Sender qaı uly tulǵa týraly aıtylǵan sony anyqtaýlaryń kerek. Káne, bastaıyq! Barlyǵyńa sáttilik tileımiz!
Kitapqumar: 1. Abaı men Ybyraıdyń izin jalǵastyrǵan uly ǵalym, aqyn - aýdarmashy. Qazaq ádebıetindegi bes arystyń biri. «Til - qural», «Álippe» degen oqýlyqtar jazǵan. Pýshkınniń «Balyqshy men balyq», «Altyn átesh», Krylovtyń «Aqqý, shortan Hám Shaıan», «Qarǵa men túlki» jáne t. b shyǵarmalaryn aýdarǵan. (Ahmet Baıtursynov.)

Júrgizýshi: 2. Uly Otan soǵysyna qatysyp, Otanymyzdy jaýdan qorǵaǵan halyq batyry - jazýshy. Soǵysta general Panfılovtyń polkynda dıvızıa komandıri bolǵan. «Ofıserdiń kúndeligi» atty jınaǵy bar. Óziniń otbasy men balalyq shaǵy týraly «Ushqan uıa» romanyn jazǵan.(Baýyrjan Momyshuly)
Kitapqumar: 3. Qazaq balalar ádebıetiniń atasy. Ol balalarǵa arnap mektepter ashqan. Ózi mektepte muǵalim bolady. «Qazaq hrestomatıasy» degen kitap jazǵan. Balalarǵa arnalǵan «Kel balalar oqylyq», «Ózen» jáne t. b. óleńderi, «Baı balasy men jarly balasy» t. b. kóptegen áńgimeleri bar.(Ybyraı Altynsarın).

Júrgizýshi: Óleń - sózdiń patshasy, sóz sarasy,
Qıynnan qıystyrar er danasy.
Tilge jeńil, júrekke jyly tıip,
Tep - tegis jumyr kelsin aınalasy.
Bóten sózben bylǵansa sóz arasy,
Ol – aqynnyń bilimsiz beısharasy...
Óleńge árkimniń - aq bar talasy,
Sonda da solardyń bar tańdamasy» dep Abaı aıtqandaı kitaptyń ekinshi paraǵy – «Óleń sózdiń patshasy» - mánerlep oqý saıysy. Ár toptan bir saıysker ózderiniń tańdaýy boıynsha qazaq aqyndarynyń bir óleńin jatqa mánerlep oqý kerek. Saıyskerlerge sáttilik tileımiz.
Kitapqumar: Án – Júregim meniń. Sózi Tumanbaı Moldaǵalıevtiki, áni Nurǵısa Tilendıevtiki. Oryndaıtyn qazaq tili muǵalimi Elmıra Taıtóleýqyzy.

Júrgizýshi: «Sózdiń kórki - maqal» degen ataly sóz bar. Maqaldyń kómegimen aıtaıyn degenińdi unamdy da utymdy jetkizýge bolady. Mysaly: «Eńbek etseń erinbeı, toıady qarnyń tilenbeı» dep aıtylǵan aqyl kimge unamaıdy deısińder. Maqaldy kóp bilip, kóp qoldanatyn adamdardyń bilimi de aqyly da arta túsedi.
kitaptyń úshinshi paraǵy – «Maqal mátelder».
Kitapqumar: Bir mınýttyń ishinde ár komandalar óz biletin maqal - mátelderdi jatqa aıtady. Maqal - mátelderdiń durystyǵy men sany esepteledi.

Júrgizýshi: Rahmet. Maqal - mátelderdi súıip oqyp, kóńilderińe toqyp júrseńder, senderdiń de tilderiń baıyp, sóılegen sózderiń sulý, áserli shyǵady. Bárimiz bilemiz, ádebıet ónermen, ıaǵnı teatrmen, kınomen, mýzykamen óte baılanysty kelesi kitap paraǵy – «Óner - ómir» dep atalady.
Kitapqumar: Qurmetti oqýshylar senderdiń nazarlaryńa beıne suraq. Qazir sender fılmnen úzindi kóresińder.(«Meniń atym – Qoja» kórkem fılminen úzindi kórsetý.) 1. Bul fılm qalaı atalady? Kimniń shyǵarmasy boıynsha túsirildi?
Júrgizýshi: 2. Mýzykalyq suraq. Tyńdaǵandaryń qandaı mýzykalyq aspap? Bul qandaı ataqty adammen baılanysty. (qobyz - Qorqyt).

Júrgizýshi:(qobyz áýeni). Qobyz - ǵasyrlar boıy qazaqtyń muńyn shertken aspaptyń biri. Onyń úninde jaıqalǵan qyzǵaldaqtyń, qulpyrǵan dalanyń tynysy bar. Keń daladaǵy qońyr salqyn jibek jeldiń sybdyry bar. Elin, jerin qorǵap batyr atanǵan uldarynyń erligin jyrlaıtyn ún bar. Qorqyt ata qobyzben ómir jaıly, óner jaıly kúı oınapty. Mine, sol kúıleri ólmeı, bizdiń dáýirge deıin jetipti. Olaı bolsa, óner máńgilik eken. Naǵyz óner eshqashan umtylmaı, atadan balaǵa, ǵasyrdan - ǵasyrǵa óshpes mura bolyp saqtalyp, halyqtyń rýhanı murasyna aınalady eken. Endi 2 synyp oqýshylarynyń oryndaýynda keremet bı ónerin tamashalaıyq.
Júrgizýshi: «Jumbaq sandyq» kitap paraǵy da ashyldy. Qazir ár topqa kitapqumar jumbaq jasyrady. Sonyń sheshýin tabaıyq. Jaýaby myna bizdiń sandyǵymyzda jasyrylǵan.
Kitapqumar: 1. Tili bar, úni joq,
Ózin adam túsingen.
Júregi bar da, qany joq,
Sóılep turǵan ishinen.(Kitap)

Júrgizýshi: Káne, sandyǵymyzdy ashaıyq. Durys pa eken jaýaby?! Árıne, sheshýi durys. Kitap. Bul kishkentaı kitapshada kimniń sýreti? Ǵaryshker - Toqtar Áýbákirov. 12 sáýirde ǵaryshkerler kúni atalyp ótti. Osy ǵaryshker aǵalaryńnyń ómiri senderge úlgi bolsyn.(Estelikke kitap taratý).
Kitapqumar: Meniń taǵy da jasyratyn jumbaǵym bar.
Bilimnen mol syı - asy,
Balǵyndardyń uıasy.(Mektep)

Júrgizýshi: Óte jaqsy. Jumbaqtar arqyly sender qanshalyqty oı - qabiletterińniń jaqsy damyǵanyn kórdińder. Kelesi aqyrǵy kitap paraǵy «Top basshylarynyń saıysy». Qazir ár top basshylaryna suraqtar qoıylady. Durys jaýap bir balmen esepteledi.
Kitapqumardyń suraǵy:
1. Halyq aýyz ádebıetin kimder shyǵarǵan? ( halyq)
2. Qoı ıesin ata. (Shopan ata)
3. Jumbaq: Sýǵa batpaıdy, otqa janbaıdy. (muz)
4. Maqal - mátelderdiń kólemi qandaı bolady? (qysqa)
5. Qazaq ertegileri neshe topqa bólinedi? (3)
6. «Bala Shoqan» povesiniń avtory kim? (Saparǵalı Begalın)
7. « Kúı», «Kúıshi», «Qulager» poemalarynyń avtory kim? (İlıas Jansúgirov)
8. Adam men tabıǵat arasyndaǵy baılanysty ashatyn shyǵarma.(Kókserek. M. Áýezov)
9. «Ájemniń ángimesi» shyǵarmasy kim týraly? (Abaı)
10. «XX ǵasyrlardyń Gomeri» atanǵan aqyn.(Jambyl)

Júrgizýshiniń suraǵy:
1. Qobylandy mingen at. - Taıburyl
2. Jırenshe kim? – tapqyr sheshen
3. Maqal: El ishi – ( altyn besik)
4. Jambyl Jabaevtyń «Lenıngradtyq órenim» óleńi ne týraly? (erlik týraly)
5. «Kókserek» kimniń shyǵarmasy? (Muhtar Áýezov)
6. Qazaqtyń kıeli sany.(jeti)
7. «Ánshi» áńgimesindegi Ámirhan kimniń prototıpi? (Ámire Qashaýbaev)
8. « Kúı», «Kúıshi», «Qulager» poemalarynyń basty taqyryby qandaı? ( qazaq án - kúıi, ónerpazdar taǵdyry)
9. Sıyr ıesin ata. (Zeńgi baba)
10. Halyqtyń aýyzsha taraǵan kórkem áńgimesi. (ertegi)

Júrgizýshi: Osymen saıysymyz da aıaqtaldy. Ádilqazylarymyz upaılaryn tolyq eseptep alǵansha, kelgen qonaqtarymyzǵa kezekti «Aq tilek» ánin tartý eteıik. Oryndaıtyn: 10 synyp oqýshysy Levına Tatána.
Júrgizýshi: Qazylar ornyqtyrar ádildikti,
Kimderdiń jaýaptary kámil shyqty.
Bilim men tapqyrlyqtyń jarysynda
Jeńiske jeter deımiz naǵyz myqty.
Sóz qazylar alqasyna beriledi.
Jeńimpaz topqa maqtaý qaǵazdary men syılyqtar tabys etiledi. Qatysqan oqýshylarǵa yntalandyrý syılyqtary beriledi.
Kitapqumar: Balalar, meni basqa da bilim áleminde kútip qalǵan shyǵar. Saý bolyńdar! Aldaǵy ýaqytta da bıik jeńisterden kórine berińder! Kelesi kezdeskenshe!