Ádep – eń qymbat mıras
Kýrmalova Asel Agısovna
«Symbat» jeke mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Pedagogıkalyq ótili: 20 jyl
Ádep – eń qymbat mıras
Sabaqtyń maqsaty: Balalardyń ómirge qajetti bilik-daǵdylaryn tereńdete otyryp, ulttyq ádep-ǵuryp pen salt-dástúrge baýlý, sálemdesý, qonaq kútý, syılastyq, úlkenge qurmet kórsetý, kishige qamqor bolý tárizdi ádeptilik qaǵıdalaryn meńgertý arqyly ımandylyqqa, ınabattylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qazaq halqynyń turmys-tirshiliginde keńinen qoldanylatyn kıiz úı maketi, qanatty sózder, maqal-mátelder, sharlar, gúlder, sýretter, Á. Tabyldıevtiń portreti, tapsyrmalar.
Túri: áńgime.
Qoldanylǵan ádis-tásilder: suraq-jaýap, pikir alysý, áńgimeleý, mánerlep oqý.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Sheńberge ornalasý, amandasý. – Balalar, kelińder, bizdiń súıikti sheńberimizde turyp bir-birimizben amandasaıyq.
Amansyń ba, Altyn kún?!
Amansyń ba, Kók aspan?!
Amansyń ba, Jer - Ana?!
Amansyń ba, dostarym?!
Sizderdi kórsem qýanam!
- Endi qonaqtarmen amandasaıyq.
Úlkenge de siz!
Kishige de siz!
Barshańyzdy qurmettep
Bas ıemiz biz!
İİ. Qatysýshylardy tanystyrý. - Qurmetti ustazdar, ata-analar, oqýshylar! «Ádep – eń qymbat mıras» ashyq tárbıe saǵatymyzdy bastaımyz. Aldymen árbir bala óziniń esiminiń birinshi árpine sáıkes keletindeı, ádeptilik minez-qulyq kórsetkishterine baılanysty ózderin tanystyryp ótedi.
Mysaly: sypaıy Saıda, ádepti Ádilet jáne t. s. s.
İİİ. Maqal-mátel aıtý.
Muǵalim sózi: - Tárbıe saǵatyn ádep týraly maqal-máteldermen ashaıyq, káne, kim qandaı maqal aıtady eken?!
Bala tárbıesi besikten.
Ádepti bala — arly bala,
Ádepsiz bala — sorly bala.
Ózińdi-óziń syılamasań, ózgeden syı dámetpe.
Tárbıeli adam — taǵaly atpen teń.
Jaqsylyq ekken alǵys orady.
Itti kúshiginde úıret.
Tisi shyqqan balaǵa, shaınap bergen as bolmas.
Úlkendi sen syılasań, kishi seni syılaıdy,
Kishi seni syılasa, kisi seni syılaıdy.
Ádepsiz ósken adamnan, tártippen ósken tal artyq.
Adam ádebimen kórikti.
Ádep basy – til.
Ádepti degenshe, ádemi deseıshi.
Áıel — ádeptiń álippesi.
Tárbıe basy — tal besik.
- Óte jaqsy, ádepti bolý - ár balanyń mindeti. Ádeptilik adamnyń eń jaqsy qasıeti. Ádepti bala bolashaqta óziniń jaqsy azamat ekenin dáleldep, ańsaǵan armanyna jetedi. Ádep týraly maqal-mátel kóp biledi ekensińder. Al, endi osy ádeptilik degendi qalaı túsinesiz? Sol jóninde ózderińniń pikirlerińdi tyńdaıyq.
İV. Pikir alysý:
1 - oqýshy: - Ádeptilik - ádemilik. Ádepti adam ádemi. Ol óziniń durys kıinýi, sypaıy sálemdesýi, ózin-ózi kúte bilýimen ádemi.
2 – oqýshy: - Ádemi adamnyń bári ádepti bola ma?
Ádeptilik degenimiz ózin-ózi kez-kelgen ortada ustaı bilý. Ol ádemi bolmasa da, ózin-ózi ustaı bilse - ádepti.
3 – oqýshy: - Úlken kisilerge «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandasyp, amandyǵyn, densaýlyǵyn suraý paryz. Durys amandasýdyń adamgershilik, ımandylyq máni bar. Imany joqtyń, ulty joq.
4 – Oqýshy: - Nege? «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandaspastan, úlkender sálemimizdi almaı ma? Áıteýir úndemeı ketpesek boldy emes pe?
5 – Oqýshy: - Durys tamaqtaný, mezgildi uıyqtaý, ata men anany syılaý - halyqtyq dástúr, halyqtyq ádep. Biz osy nárselerdi, adamgershilik qaǵıdalardy saqtaı bilsek, ulttyq ádepti qorǵaı bilemiz.
6 – Oqýshy: - Túnde uıyqtaýyn uıyqtarmyn-aý, biraq teledıdardan jaqsy kıno bolyp jatsa, ony nege kórmeımin. Sonda men ádepsiz bolǵanym ba?
7 – oqýshy: - Sen durys demalmasań erte tura almaısyń. Árbir tirliktiń óz ýaqyty bar. Ony durys paıdalanýdyń ózi ádeptilik.
8 – oqýshy: - Jaqsy amandassam, ádemi kıinsem, sypaıy sóılesem, tek qana durys uıyqtamaǵanym úshin ádepsiz emespin dep oılaımyn.
9 - oqýshy: - Úlken adamǵa sálem berý kishi adamnyń mindeti. Qazaqta «Alystan alty jasar bala kelse, alpys jastaǵy qarıa sálem beredi» degen bar. Al kezdesken kezde kishi adam úlken sálem bermeı ketse, ol ádepsizdik, kórgensizdik, sálem berý ımandylyq, ınabattylyq, kórgendilik, mádenıettilik belgisi.
10 – oqýshy: - Sálemdeskende, sálem bergende, árkim daýystyń dabyrlamaýyna, úniniń úılesimdiligine, ıaǵnı daýys yrǵaǵyna erekshe kóńil aýdaryp, salmaqpen, ádeppen sóıleýge mindetti. Sóz basy sálem degenimiz sol.
V. Mánerlep oqý
1- bala: Ádeptilik degeniń
Árqashanda keregiń
Ásempazdyq degeniń
Áýre-sarsań álegiń.
2 - bala: Atam maǵan ámánda
Ádepti jan bol degen
Ata sózi sanamada.
Jasy úlkenge jol berem.
3 - bala: Aldyn orap kisiniń
Kesip ótpeı kóldeneń
İzetimen kishiniń
Sálemdesip qol berem.
4 - bala: Atam maǵan ámánda
Kishipeıil bol degen
Atam sózi sanamda
Maqtanbaýdy jón kórem.
5 - bala: Atam maǵan ámánda
Ádiletti bol degen
Ata sózi sanamda
Júrem týra jolmenen.
6 - bala: Ózgelerden ózimdi
Sanamaımyn joǵary
Artyq aıtyp sózimdi
Jelpingenim joq áli.
7 - bala: Apanyń tilin alsa eger
Tamaq ishse ish dese
Demal dese demalsa
Sýǵa tússe, tús dese.
8 - bala: Qolynan mundaı balanyń
Kúsh bolady kúsh dese
İs keledi, is dese
Shynyǵyp ósip tolady
Úlken jigit bolady.
9 - bala: Kim úlkendi tyńdasa
Kim úlkendi syılasa
Úlken bolǵan kezinde
Syıly bolmaq ózi de.
10 - bala: Ata-ananyń tilegi
Adam bolyp óskeni
Adamdyqtyń belgisi
Adam bolyp óskeniń.
11- bala: Kórshilerdi kórgende
Syılap sálem beremin
Ádepsiz dep sókpesin
Anama aıtyp ókpesin.
Vİ. Muǵalimniń áńgimesi(taqtadaǵy sýretti paıdalaný).
– Kıiz úı – baıyrǵy kóshpendi qazaq halqynyń, ıaǵnı ata-babamyzdyń kóneden kele jatqan baspanalarynyń biri. Kıiz úıdi qazirgi ýaqytta da jıi paıdalanady. Sondaı-aq kıiz úıdi tabıǵat apatynan japa shekken jerlerge ýaqytsha baspana retinde jetkizedi. Sondaı zilzalanyń biri - bıylǵy qatal qystyń sońyn ala Almaty oblysy, Aqsý aýdany, Qyzylaǵash aýylyndaǵy sý tasqyny ekenin sender bilesińder. Elimiz Qyzylaǵashtyqtarǵa tek baspana jaǵynan ǵana emes, aqshalaı jáne zattaı kómek kórsetip jatyr.
Áıtkenmen kıiz úıge jaı ǵana baspana retinde qaraýǵa bolmaıdy. Aýmaǵy shap-shaǵyn bolsa da ár adamnyń ondaǵy otyratyn oryny men otyrý ádebi bar eken. Otyrý ádebinde súıenip otyrýǵa jáne tirenip otyrýǵa bolmaıdy. Jón bilmeıtin jastar ádette tórdegi júkke, oń jaqtaǵy tósekke, nemese sol qanattaǵy keregege súıenip otyra salady. Olaı otyrýǵa bolmaıdy, sebebi mundaı otyrys sharshaǵan, aýyrǵan, ıa syrqat adamnyń sıpatyn beredi. Qazaqtardyń úlken-kishi, kári-jasynyń bárine birdeı er adamdar úshin otyrýdyń ortaq tártibi maldas qurý. Al, áıelder ádette bir tizerlep otyrady. Onyń ózinde aıaǵy kórinbeýi shart, sondyqtan aıaqtaryn kóılektiń tizeden túsken etegimen qymtap otyrady. Salt atty jolaýshy ádette kıiz úıdiń syrtynan kelip túsedi, al esik aldynan kese kóldeneń ótý ádepsizdik, shańyraqty syılamaǵandyq bolyp esepteledi. Úı artyna túsip, at baılar aldynda ádette, úıde adam barma eken dep dybys beredi. Al úıdegi adam onyń aldynan shyǵýǵa tıis, (ádette kim eken, bilip kel dep jastardy jumsaıdy). Kıiz úıge aýzyndaǵy asyn shaınańdaı kirýge bolmaıdy, bul naǵyz júgensizdik, ádepsizdik sanalady.
Kimde bolsa kıiz úıge kirgen adamnyń qansha asyǵys bolsa da as aýyz tımeı keýine bolmaıdy. Keıingi kezde ol «nan aýyz tıý» dep sanalady. Al, astyń eń qasıettisi - nan ekeni belgili. Qazaqtardyń kıiz úıdiń ishi, syrty, ne úı janyndaǵy, esik aldyndaǵy ustanym, ereje, tártip, ádep-ǵuryptarynyń barlyǵy kóshpendi qoǵamnyń ǵasyrlar boıǵy qalyptasqan ǵumyrlyq qundylyqtaryn ardaq tutady. Aqyn, ári ustaz Ádibaı Tabyldıev atalaryń: «Halyqtyq dástúrdi qadirleı bilmegen bala - ádepsiz bala. Sen óz basyńa óziń qyzmet ete almasań, ıaǵnı ómirde qalyptasqan qaǵıdalar men ádeptilik rásimderin oryndamasań, kisilikke bastaıtyn kóp ádeptilikti oryndamaı, opyq jeısiń. Ózińe-óziń qyzmet et: kisi bol», - dep aqyl aıtady. Ádep - eń qymbat mıras. Osyny esten shyǵarmaıyq.
Úİİ. Qortyndy, refleksıa. Muǵalim sózi: - Balalar, biz búgin ne týraly áńgimelestik? Qandaı jańalyq boldy? Búgingi sabaqtan alǵan áseriń qandaı body?
(Taqtada jaǵymsyz ádetterdiń beınesi ilingen, oqýshylar sol boıynsha qysqasha óz oılaryn bildiredi).
- Balalar bizdiń synybymyzda ózimiz aıtqan qıqar, jylaýyq, sotqar, ótirikshi, kúlegesh, qańǵybas balalar joq shyǵar. Tek bizde biraz sabaqqa jalqaý, taza júrmeıtin salaq balalar kezdesip qalady. Búginnen bastap osy jaman ádetterińdi tastap, jaqsy ádetterdi úırenińder, joǵaryda aıtqanymdaı ustaz-ǵalym, aqyn, jazýshy Ádibaı Tabyldıev atalaryń keleshekte ádepti balalar óz mindetterin umytpasyn dep mynadaı tapsyrma berdi, qalaı oryndaý qolymyzdan kele me?
Ádibaı atanyń tapsyrmasy.
1. Bir mezgilde uıyqtap, belgili ýaqytta oıanyp úıren.
2. Erte turyp, taza aýada deneńdi shynyqtyr.
3. Kúnde tańerteń salqyn sýmen jýyn.
4. Kóshede júrgende, kóshe tártibin saqta.
5. Kóshede, kópshilik oryndarynda ádep saqta.
6. Úı jınaýdy, eden sypyrýdy, ydys-aıaq jýýdy umytpa.
7. Úlkenderdiń, ata-ananyń tilin al.
Sabaqty Á. Tabyldıevtiń «Bos ótpeıdi mınýtym» óleńimen aıaqtaý. (Balalar sheńberde turady)
Ornyqtyryp ádeppen
Oqý, eńbek, oıyndy.
Oqýshylyq ádeppen
Oryndaımyn oıymdy.
Esepteýli saǵattar,
Esh ótpeıdi kúnbe-kún.
Esh ótpeıdi sabaqtar,
Bos ótpeıdi mınýtter
«Symbat» jeke mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Pedagogıkalyq ótili: 20 jyl
Ádep – eń qymbat mıras
Sabaqtyń maqsaty: Balalardyń ómirge qajetti bilik-daǵdylaryn tereńdete otyryp, ulttyq ádep-ǵuryp pen salt-dástúrge baýlý, sálemdesý, qonaq kútý, syılastyq, úlkenge qurmet kórsetý, kishige qamqor bolý tárizdi ádeptilik qaǵıdalaryn meńgertý arqyly ımandylyqqa, ınabattylyqqa, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Qazaq halqynyń turmys-tirshiliginde keńinen qoldanylatyn kıiz úı maketi, qanatty sózder, maqal-mátelder, sharlar, gúlder, sýretter, Á. Tabyldıevtiń portreti, tapsyrmalar.
Túri: áńgime.
Qoldanylǵan ádis-tásilder: suraq-jaýap, pikir alysý, áńgimeleý, mánerlep oqý.
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi. Sheńberge ornalasý, amandasý. – Balalar, kelińder, bizdiń súıikti sheńberimizde turyp bir-birimizben amandasaıyq.
Amansyń ba, Altyn kún?!
Amansyń ba, Kók aspan?!
Amansyń ba, Jer - Ana?!
Amansyń ba, dostarym?!
Sizderdi kórsem qýanam!
- Endi qonaqtarmen amandasaıyq.
Úlkenge de siz!
Kishige de siz!
Barshańyzdy qurmettep
Bas ıemiz biz!
İİ. Qatysýshylardy tanystyrý. - Qurmetti ustazdar, ata-analar, oqýshylar! «Ádep – eń qymbat mıras» ashyq tárbıe saǵatymyzdy bastaımyz. Aldymen árbir bala óziniń esiminiń birinshi árpine sáıkes keletindeı, ádeptilik minez-qulyq kórsetkishterine baılanysty ózderin tanystyryp ótedi.
Mysaly: sypaıy Saıda, ádepti Ádilet jáne t. s. s.
İİİ. Maqal-mátel aıtý.
Muǵalim sózi: - Tárbıe saǵatyn ádep týraly maqal-máteldermen ashaıyq, káne, kim qandaı maqal aıtady eken?!
Bala tárbıesi besikten.
Ádepti bala — arly bala,
Ádepsiz bala — sorly bala.
Ózińdi-óziń syılamasań, ózgeden syı dámetpe.
Tárbıeli adam — taǵaly atpen teń.
Jaqsylyq ekken alǵys orady.
Itti kúshiginde úıret.
Tisi shyqqan balaǵa, shaınap bergen as bolmas.
Úlkendi sen syılasań, kishi seni syılaıdy,
Kishi seni syılasa, kisi seni syılaıdy.
Ádepsiz ósken adamnan, tártippen ósken tal artyq.
Adam ádebimen kórikti.
Ádep basy – til.
Ádepti degenshe, ádemi deseıshi.
Áıel — ádeptiń álippesi.
Tárbıe basy — tal besik.
- Óte jaqsy, ádepti bolý - ár balanyń mindeti. Ádeptilik adamnyń eń jaqsy qasıeti. Ádepti bala bolashaqta óziniń jaqsy azamat ekenin dáleldep, ańsaǵan armanyna jetedi. Ádep týraly maqal-mátel kóp biledi ekensińder. Al, endi osy ádeptilik degendi qalaı túsinesiz? Sol jóninde ózderińniń pikirlerińdi tyńdaıyq.
İV. Pikir alysý:
1 - oqýshy: - Ádeptilik - ádemilik. Ádepti adam ádemi. Ol óziniń durys kıinýi, sypaıy sálemdesýi, ózin-ózi kúte bilýimen ádemi.
2 – oqýshy: - Ádemi adamnyń bári ádepti bola ma?
Ádeptilik degenimiz ózin-ózi kez-kelgen ortada ustaı bilý. Ol ádemi bolmasa da, ózin-ózi ustaı bilse - ádepti.
3 – oqýshy: - Úlken kisilerge «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandasyp, amandyǵyn, densaýlyǵyn suraý paryz. Durys amandasýdyń adamgershilik, ımandylyq máni bar. Imany joqtyń, ulty joq.
4 – Oqýshy: - Nege? «Assalaýmaǵaleıkým» dep amandaspastan, úlkender sálemimizdi almaı ma? Áıteýir úndemeı ketpesek boldy emes pe?
5 – Oqýshy: - Durys tamaqtaný, mezgildi uıyqtaý, ata men anany syılaý - halyqtyq dástúr, halyqtyq ádep. Biz osy nárselerdi, adamgershilik qaǵıdalardy saqtaı bilsek, ulttyq ádepti qorǵaı bilemiz.
6 – Oqýshy: - Túnde uıyqtaýyn uıyqtarmyn-aý, biraq teledıdardan jaqsy kıno bolyp jatsa, ony nege kórmeımin. Sonda men ádepsiz bolǵanym ba?
7 – oqýshy: - Sen durys demalmasań erte tura almaısyń. Árbir tirliktiń óz ýaqyty bar. Ony durys paıdalanýdyń ózi ádeptilik.
8 – oqýshy: - Jaqsy amandassam, ádemi kıinsem, sypaıy sóılesem, tek qana durys uıyqtamaǵanym úshin ádepsiz emespin dep oılaımyn.
9 - oqýshy: - Úlken adamǵa sálem berý kishi adamnyń mindeti. Qazaqta «Alystan alty jasar bala kelse, alpys jastaǵy qarıa sálem beredi» degen bar. Al kezdesken kezde kishi adam úlken sálem bermeı ketse, ol ádepsizdik, kórgensizdik, sálem berý ımandylyq, ınabattylyq, kórgendilik, mádenıettilik belgisi.
10 – oqýshy: - Sálemdeskende, sálem bergende, árkim daýystyń dabyrlamaýyna, úniniń úılesimdiligine, ıaǵnı daýys yrǵaǵyna erekshe kóńil aýdaryp, salmaqpen, ádeppen sóıleýge mindetti. Sóz basy sálem degenimiz sol.
V. Mánerlep oqý
1- bala: Ádeptilik degeniń
Árqashanda keregiń
Ásempazdyq degeniń
Áýre-sarsań álegiń.
2 - bala: Atam maǵan ámánda
Ádepti jan bol degen
Ata sózi sanamada.
Jasy úlkenge jol berem.
3 - bala: Aldyn orap kisiniń
Kesip ótpeı kóldeneń
İzetimen kishiniń
Sálemdesip qol berem.
4 - bala: Atam maǵan ámánda
Kishipeıil bol degen
Atam sózi sanamda
Maqtanbaýdy jón kórem.
5 - bala: Atam maǵan ámánda
Ádiletti bol degen
Ata sózi sanamda
Júrem týra jolmenen.
6 - bala: Ózgelerden ózimdi
Sanamaımyn joǵary
Artyq aıtyp sózimdi
Jelpingenim joq áli.
7 - bala: Apanyń tilin alsa eger
Tamaq ishse ish dese
Demal dese demalsa
Sýǵa tússe, tús dese.
8 - bala: Qolynan mundaı balanyń
Kúsh bolady kúsh dese
İs keledi, is dese
Shynyǵyp ósip tolady
Úlken jigit bolady.
9 - bala: Kim úlkendi tyńdasa
Kim úlkendi syılasa
Úlken bolǵan kezinde
Syıly bolmaq ózi de.
10 - bala: Ata-ananyń tilegi
Adam bolyp óskeni
Adamdyqtyń belgisi
Adam bolyp óskeniń.
11- bala: Kórshilerdi kórgende
Syılap sálem beremin
Ádepsiz dep sókpesin
Anama aıtyp ókpesin.
Vİ. Muǵalimniń áńgimesi(taqtadaǵy sýretti paıdalaný).
– Kıiz úı – baıyrǵy kóshpendi qazaq halqynyń, ıaǵnı ata-babamyzdyń kóneden kele jatqan baspanalarynyń biri. Kıiz úıdi qazirgi ýaqytta da jıi paıdalanady. Sondaı-aq kıiz úıdi tabıǵat apatynan japa shekken jerlerge ýaqytsha baspana retinde jetkizedi. Sondaı zilzalanyń biri - bıylǵy qatal qystyń sońyn ala Almaty oblysy, Aqsý aýdany, Qyzylaǵash aýylyndaǵy sý tasqyny ekenin sender bilesińder. Elimiz Qyzylaǵashtyqtarǵa tek baspana jaǵynan ǵana emes, aqshalaı jáne zattaı kómek kórsetip jatyr.
Áıtkenmen kıiz úıge jaı ǵana baspana retinde qaraýǵa bolmaıdy. Aýmaǵy shap-shaǵyn bolsa da ár adamnyń ondaǵy otyratyn oryny men otyrý ádebi bar eken. Otyrý ádebinde súıenip otyrýǵa jáne tirenip otyrýǵa bolmaıdy. Jón bilmeıtin jastar ádette tórdegi júkke, oń jaqtaǵy tósekke, nemese sol qanattaǵy keregege súıenip otyra salady. Olaı otyrýǵa bolmaıdy, sebebi mundaı otyrys sharshaǵan, aýyrǵan, ıa syrqat adamnyń sıpatyn beredi. Qazaqtardyń úlken-kishi, kári-jasynyń bárine birdeı er adamdar úshin otyrýdyń ortaq tártibi maldas qurý. Al, áıelder ádette bir tizerlep otyrady. Onyń ózinde aıaǵy kórinbeýi shart, sondyqtan aıaqtaryn kóılektiń tizeden túsken etegimen qymtap otyrady. Salt atty jolaýshy ádette kıiz úıdiń syrtynan kelip túsedi, al esik aldynan kese kóldeneń ótý ádepsizdik, shańyraqty syılamaǵandyq bolyp esepteledi. Úı artyna túsip, at baılar aldynda ádette, úıde adam barma eken dep dybys beredi. Al úıdegi adam onyń aldynan shyǵýǵa tıis, (ádette kim eken, bilip kel dep jastardy jumsaıdy). Kıiz úıge aýzyndaǵy asyn shaınańdaı kirýge bolmaıdy, bul naǵyz júgensizdik, ádepsizdik sanalady.
Kimde bolsa kıiz úıge kirgen adamnyń qansha asyǵys bolsa da as aýyz tımeı keýine bolmaıdy. Keıingi kezde ol «nan aýyz tıý» dep sanalady. Al, astyń eń qasıettisi - nan ekeni belgili. Qazaqtardyń kıiz úıdiń ishi, syrty, ne úı janyndaǵy, esik aldyndaǵy ustanym, ereje, tártip, ádep-ǵuryptarynyń barlyǵy kóshpendi qoǵamnyń ǵasyrlar boıǵy qalyptasqan ǵumyrlyq qundylyqtaryn ardaq tutady. Aqyn, ári ustaz Ádibaı Tabyldıev atalaryń: «Halyqtyq dástúrdi qadirleı bilmegen bala - ádepsiz bala. Sen óz basyńa óziń qyzmet ete almasań, ıaǵnı ómirde qalyptasqan qaǵıdalar men ádeptilik rásimderin oryndamasań, kisilikke bastaıtyn kóp ádeptilikti oryndamaı, opyq jeısiń. Ózińe-óziń qyzmet et: kisi bol», - dep aqyl aıtady. Ádep - eń qymbat mıras. Osyny esten shyǵarmaıyq.
Úİİ. Qortyndy, refleksıa. Muǵalim sózi: - Balalar, biz búgin ne týraly áńgimelestik? Qandaı jańalyq boldy? Búgingi sabaqtan alǵan áseriń qandaı body?
(Taqtada jaǵymsyz ádetterdiń beınesi ilingen, oqýshylar sol boıynsha qysqasha óz oılaryn bildiredi).
- Balalar bizdiń synybymyzda ózimiz aıtqan qıqar, jylaýyq, sotqar, ótirikshi, kúlegesh, qańǵybas balalar joq shyǵar. Tek bizde biraz sabaqqa jalqaý, taza júrmeıtin salaq balalar kezdesip qalady. Búginnen bastap osy jaman ádetterińdi tastap, jaqsy ádetterdi úırenińder, joǵaryda aıtqanymdaı ustaz-ǵalym, aqyn, jazýshy Ádibaı Tabyldıev atalaryń keleshekte ádepti balalar óz mindetterin umytpasyn dep mynadaı tapsyrma berdi, qalaı oryndaý qolymyzdan kele me?
Ádibaı atanyń tapsyrmasy.
1. Bir mezgilde uıyqtap, belgili ýaqytta oıanyp úıren.
2. Erte turyp, taza aýada deneńdi shynyqtyr.
3. Kúnde tańerteń salqyn sýmen jýyn.
4. Kóshede júrgende, kóshe tártibin saqta.
5. Kóshede, kópshilik oryndarynda ádep saqta.
6. Úı jınaýdy, eden sypyrýdy, ydys-aıaq jýýdy umytpa.
7. Úlkenderdiń, ata-ananyń tilin al.
Sabaqty Á. Tabyldıevtiń «Bos ótpeıdi mınýtym» óleńimen aıaqtaý. (Balalar sheńberde turady)
Ornyqtyryp ádeppen
Oqý, eńbek, oıyndy.
Oqýshylyq ádeppen
Oryndaımyn oıymdy.
Esepteýli saǵattar,
Esh ótpeıdi kúnbe-kún.
Esh ótpeıdi sabaqtar,
Bos ótpeıdi mınýtter
You Might Also Like
