InfoHub Logo

Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdany, Áıteke bı kenti,
№249 mektep – lıseıdiń geografıa páni muǵalimi
Málikov Qýanysh Mnajuly

7 synyp
Geografıa
Taqyryby: Afrıka jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizder. Zerttelý tarıhy
Maqsat - mindetter:
Bilimdilik maqsaty – Afrıka jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizderi týraly uǵymdy qalyptastyryp, Afrıkanyń geografıalyq ornynyń erekshelikteri, Afrıka tabıǵatyn zertteýge zor úles qosqan saıahatshylarǵa toqtalý;
Damytýshylyq maqsaty – Jalpy oqý iskerlikterin úırený, jalpy tabıǵat týraly oqýshylardyń kózqarastaryn damytý, pánge degen qyzyǵýshylyǵyn, tanymdyq qyzyǵýshylyǵyn arttyrý;
Tárbıelik maqsaty – oqýshylardy eńbekqorlyqqa tárbıeleý, óz oılaryn jetkize bilýine, qarym - qatynas jasaýdy úıretý. Balalardy uıymshyldyqqa tárbıeleý, adamgershilik qasıeti men geografıalyq mádenıetin qalyptastyrý;

Sabaqtyń tıpi: Jańa sabaqty meńgertý
Sabaqtyń túri: Dástúrli
Sabaqtyń ádisi: Túsindirmeli suraq jaýap, Ilústratıvti, praktıkalyq jumys
Sabaqtyń kórnekiligi: Dúnıe júziniń fızıkalyq kartasy, ınteraktıvti taqta
múmkindikteri, slaıdtar, elektrondy oqýlyqtar.
Sabaqtyń formasy: Jeke, ujymdyq

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
İİ. Jańa materıaldardy meńgertý
Biz Afrıka qurlyǵyn úırenýdi bastaǵaly otyrmyz kez kelgen materıktiń sıpattamasyn tómendegideı jospar boıynsha beriledi
1. Materıktiń fızıkalyq geografıalyq jaǵdaıy. Zerttelý tarıhy
2. Jer bederi men paıdaly qazbalary
3. Klımaty
4. Ózenderi men kólderi
5. Tabıǵat zonalary
6. Halqy jáne elderi

Biz búgin Afrıka materıginiń fız geografıalyq jaǵdaıy men materıktiń zerttelý tarıhy týraly úırenemiz.
Oqýshylar sabaq taqyryby men sabaq josparlarynyń suraqtaryn jazyp alady
Afrıka týraly alǵashqy derekter b. z. d İÚ ǵ. ejelgi Gresıada paıda bolǵan. Ony sol kezderi Lıvıa dep ataǵan............
Fızıkalyq kartaǵa qarap, berilgen derekterdi eskere otyryp ne aıtýǵa bolady?
Fızıkalyq geografıalyq jaǵdaıy degenimiz ne?
Oqýshylar teksti oqyp sosyn suraqtarǵa jaýap beredi
Tolyǵyraq Afrıka elderiniń ekonomıkalyq – geografıalyq jaǵdaılaryna ár qıly baǵa berýge bolady. Olardyń ishindegi eń mańyzdysy teńizge shyǵatyn (shyqpaıtyn ) joldardyń bolýy Afrıka elderiniń ishinde teńizge shyǵa almaıtyn elder sany 15 basqa kontınentterge qaraǵanda áldeqaıda kóp olardyń keıbireýleri 1, 5 myń km qashyqtyqta jatyr...............
Iaǵnı F. G. J jospar boıynsha sıpattaımyz
- Endigi
- Boılyǵy
- Muhıttar men teńizderge qatystylyǵy
- Materıkter men araldarǵa qatysy
Kartamen jumys (Praktıkalyq jumys)
Oqýshylar kartany paıdalana otyryp Soltústik pen Ońtústik araqashyqtyǵyn
eseptep tabý?

1. Kim taqtaǵa shyǵyp materıktiń shetki núktesi degenimiz ne onyń koordınatalaryn qalaı tabýǵa bolady?
2. Materık batystan shyǵysqa qaraı ekvatordy boılaı qansha km sozylyp jatyr?
3. Batys shetki núktesimen, shyǵys núktesi ara qashyqtyǵyn eseptep shyǵarý

Bul derekterden qandaı tujyrym shyǵarýǵa bolady?
Jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizder
Afrıka jaǵalaýlary onsha tilimdenbegen, kóbinese taýly, tik betkeıli materık....

Nomenklatýra
Zerttelý tarıhy
1497 - 99 jyldar aralyǵynda Portýgal saıahatshysy Vasko da Gama Afrıkany aınalyp ótip somalı túbegi arqyly Úndistanǵa barar joldy taýyp áýlıe Nadej múıisin ashqan.
Davıd Lıvıngston 1855 jyly Zambezı ózenindegi Vıktorıa sarqyramasyn ashty.
Genrı Stenlı -- Kongo ózeniniń boıyndaǵy sarqyramalardy ashyp, Afrıkanyń kólderin zerttedi.
HİH ǵasyrdyń aıaǵynda orys ǵalymy V. V. Iýnker Nil ózeni boıymen Shyǵys jáne Ortalyq Afrıkaǵa saıahat jasap, materıktiń osy bóligi týraly qundy málimetter jınady. 1926 - 27 jyldary materıktiń soltústik - shyǵys bóliginde bolǵan orys ǵylymy N. I. Vavılov 6000 - nan astam mádenı ósimdikterdiń úlgilerin jınaqtap, Efıopıa jeri baǵaly qatty bıdaıdyń otany ekendigin anyqtady. Afrıkanyń halqy men tabıǵaty týraly ǵylymı derekterdi jınaqtap, bir júıege keltirýde materıktiń kópshilik bóliginde ıelikteri bolǵan Fransıanyń ǵalymdary da zor eńbek sińirdi.
Bekitý:
Ekspress suraqtar
1. Afrıka alyp jatqan aýdany boıynsha neshinshi oryn alady?
2. Afrıkanyń ekvator syzyǵy men merıdıanǵa qatysty orny?
3. Sahara shóliniń aýdany?
4. Afrıkany Eýrazıamen jalǵastyryp jatqan buǵaz?
5. Afrıkanyń ishki aýdandaryn ashý men tabıǵat jaǵdaılaryn tańdap bilýge úles qosqan aǵylshyn ǵalymy?
6. Vıktorıa sarqyramasyn ashqan saıahatshy?
7. Shyǵys jáne Ortalyq Afrıkaǵa saıahat jasaǵan orys ǵalymy?
8. Dúnıe júzindegi eń uzyn ózen?
9. Materıktiń teńiz deńgeıinen eń bıik núktesi?
10. Materıktiń teńiz deńgeıinen eń tómen núktesi?
11. 6000 - nan astam mádenı ósimdikterdiń úlgilerin jınaqtaǵan orys bıology?
12. Kongo ózeniniń boıyndaǵy sarqyramalardy ashyp, Afrıkanyń kólderin zerttedi.
13. Solt shetki núktesi?
14. Ońt shetki núktesi?
15. Shyǵys shetki núktesi?
16. Batys shetki núktesi?
17. Afrıkadaǵy eń iri janýar?
18. Eń iri araly?
Baǵalaý.
Jaraısyńdar, balalar! Búgin búkil synyptyń belsendi jumysyn, ásirese myna oqýshylardyń eńbegin atap ótkim keledi: (Baǵalary aıtylady )

Úıge tapsyrma:
Afrıka jaǵalaýyndaǵy muhıttar men teńizder. Zerttelý tarıhy n oqyp kelý jáne Afrıka saıahatshylary týraly referat jazyp kelý.