InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: «Ǵajaıyptarǵa saıahat»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Bilimdilik: Oqýshynyń alǵan bilimin naqtylap, ony óz dárejesinde kórsete bilý.
2. Damytýshylyq: Saıysqa qatysqan árbir oqýshy óz bilimin tolyqtyryp, ony ári qaraı damytady. qazaqtyń salt - dástúrleri men maqal - mátelderimen jumbaqtaryn tolyq paıdalanyp, kórinister men oıyndar qyzyqty logıkalyq esepti shyǵarý arqyly oqýshynyń abstraksıalyq oılaý qabileti damıdy.
3. Tárbıelik: Oqýshy óziniń oı - órisin keńeıte otyryp, tártiptilikke, uqyptylyqqa, adamgershilikke, óz oıyn ashyp aıtýǵa úırenedi.
Sabaqtyń túri: Jarys
Pánaralyq baılanys: matematıka, ádebıet, syzý, ınformatıka, mýzyka,
Kórnekilikter: plakattar, ınteraktıvti taqta, fızıkalyq prıborlar

Sabaqtyń barysy:
Júrgizýshi:
Armysyzdar, qadirli qonaqtar, qurmetti kórermender! Halqymyzda jaqsy bastama jalǵasyn tapsa, sátti bolǵany dep jatady ǵoı. Endeshe, búgingi kún kópshilik qatysyp otyrǵan, ıntellektýaldy olımpıada sizderdiń kóńilderińizden shyǵyp, shattyqqa bólese, jarqyn bastamaǵa uıytqy bolǵan bizder de qýanarymyz ábden anyq.
Minekı, munda tynyshtyq,
Estilmeıdi dybys túk.
Muny biz de qoshtaımyz,
Keshikkenderdi tospaımyz.
Komandalar saıysyn,
Kópshilikti tostyrmaı,
Mine, qazir bastaımyz.

Fızıka edi ómirdiń
Asyl bir úlken salasy.
Jańardy sol fızıkamen
Elimniń ózen, dalasy.

Túsirip aspan zańyn jumyr jerge,
Baqtyryp juldyzdardy ósken jelge.
Jansyzǵa jan bitirip, qolǵa salyp,
Fızıka keremetti kórsetti elge.
Biri óship, kitaptardyń biri tozǵan.
Qaı júırik Arhımedti basyp ozǵan,
Jalyndy patrıot, batyr ǵalym
Ǵasyrlar túpkirinen qolyn sozǵan.

Endeshe, qurmetti kórermender, «Ǵajaıyptarǵa saıahat» atty fızıkalyq saıysymyzdy bastaıyq.
Búgingi oıynymyzǵa ádil tórelik etetin Ádil qazy alqasyn saılap alaıyq.

Júrgizýshi:
Oıdyń bilim atasy
Kóregendi danasy
Kóp alǵysy bar batasy
ádilqazy alqasy dep saıysymyzdyń alǵashqy qadamyn bastamas buryn, ádilqazylar alqasymen tanystyryp óteıik.
1. Mektep dırektory
2. Mekteptiń oqý isi jónindegi orynbasarlary
3. Mekteptiń tárbıe isi jónindegi orynbasarlary
4. Birlestik jetekshileri jáne pán muǵalimderi

Júrgizýshi:
Suraqqa jaýap berip aıtysaıyq
Saýaldy ilip alyp tartysaıyq
Bárin aıtpa birin aıt aldymenen
Jobasymen saıystyń tanysaıyq

1. Ár top ózin ózi tanystyrý (uran, emblema)
2. Syrly saýaldar (talas suraqtar)
3. Ertegi álemine saıahat
4. Qaljyńy men ázili aralas fızıka
5. Maqal - mátelder (sáıkestendirý)
6. Jumbaqtar sheshý
7. Sıqyrǵa toly fızıka

Júrgizýshi:
Úlgili tártip, jaqsy oqý
Alǵa qoıǵan maqsaty
árqashanda mektepte
shyǵyp júrgen jaqsy aty

jınalǵan ylǵı daryndar,
júrekte ot kózderinde jalyn bar.
Arhımed, Núton toptaryn,
qol soǵyp qarsy alyńdar - deı kele saıysymyzdyń birinshi baǵyty boıynsha ár top óz - ózin tanystyryp ótsin. top basshylary ortaǵa shyǵyp, óz tobyn tanystyrady.

Arhımed toby:
Armysyzdar aǵaıyn
Barmysyzdar baýyrlar
Aǵaıyn tilin tabaıyn
Jeńilder suraq aýyrlar
Esensizder me ustazdar
Oıyńyzda myqty ustam bar
Qurmetke ıe úlkender
Batańdy bizge úlken ber
Keshke kelgen saılanyp
Otyram dep jaılanyp
Otyrǵan anaý oılanyp
Bárińizge myń sálem
Bul saıysty kópten beri kútkenbiz
Jalyndaǵan jaspyz gúl kóktembiz
Maqsatymyz bıikterden kóriný
Biz sol úshin mańdaı terdi tókkenbiz
Armandarǵa qol sozýmen kelemiz
Bilim teńiz júzip keler kememiz
Bilimmenen qarýlanǵan tobymyz
Qarsylasty qalaıda biz jeńemiz
Urany: matematık fızıkpiz
shetinen oıly júırikpiz
jeńis úshin Arhımed alǵa
qarsylastan qalma

Núton toby:
Búgin úlken qýanysh barsha úshin
Júrekte bar ánmenen ásem gúliń
Ǵajaıyptarǵa saıahat bastaldy dep
Aıtamyz qýanyshty mektep úshin
Quttyqtaımyz shyn júrekten barshańyzdy
ándeteıik jyrlaıyq uly kúndi
aptalyqtyń mezeti jaqsylyqqa
tola bersin demekpiz asyl nurǵa
qasıetti aıaýly ulaǵatty
bas ıemiz qurmetti ustazdarǵa

shaqyryp jarystarǵa san sanaldy
Núton top jalyndap jar salady
tý etip dostyqpenen tatýlyqty
qarsylas Arhımed tobyn qarsy alady

tobymyz bıikterde sharyqtasyn
jeńisimiz kók aspanda qalyqtasyn
jeńis týy jelbirep alaýlasyn
jeńisti bizden eshkim ala almasyn
Urany: kóńilden ándi terbeımiz
Bilimmen ósip gúldeımiz
Biz eshqashan osal emespiz
Namysty qoldan bermeımiz

Júrgizýshi:
Aǵatyn móldir bulaqtar
Bilimnen kim bar jyraqtar
Taqtaǵa qarap úńilseń
Syrly saýal suraq bar – deı kele saıysymyzdyń ekinshi baǵyty boıynsha syrly saýaldarǵa kezek bereıik.

Arhımed tobyna:
1. Qystygúni qaı úı jyly bolady: aǵashtan soǵylǵany ma, álde kirpishten soǵylǵany ma?
J: Qystygúni aǵashtan jasalǵan úı jyly bolady, óıtkeni aǵashtyń jylý ótkizgishtigi kirpishtikinen az
2. Termosty tońazytqysh retinde ýaqytsha paıdalanýǵa bola ma?
J: Bolady. Sýyq sý uzaq ýaqyt sýyq kúıinde saqtalady, óıtkeni ondaǵy aýasyz bos keńistik, jyltyr qabat energıany shaǵyltyp, sáýle shyǵarý arqyly berilýine kedergi jasaıdy.
3. Jeldetkishten shyqqan aýanyń qatty aǵyny sýyq bolady. Osy aǵynda balmuzdaqty eritpeı saqtaýǵa bola ma?
J: Bolmaıdy. Ózin qorshap turǵan aýanyń energıasyn boıyna sińiretindikten balmuzdaq erıdi.
4. Qystygúni qandaı aıaq kıimnen aıaq tez tońady: keń aıaq kıimnen be, álde tar aıaq kıimnen be?
J: Tar aıaq kıim kıgennen aıaq tez tońady. Keń aıaq kıimdegi aýa jylýdyń syrtqa ótýine kedergi jasaıdy, óıtkeni aýa jylýdy nashar ótkizedi.
5. Ońtústik endikterde turatyn halyqtardyń aptap ystyqta senseń bórik pen maqtadan syryp tigilgen shapan kıetinderi nelikten?
J: Ystyq ótpes úshin, maqtadan toqylǵan toqyma kıimderdiń talshyqtarynyń arasynda aýa qabaty bolady. al aýa jylýdy nashar ótkizedi.
6. Jazdygúni qandaı tústi kóılek kıseń ystyqtamaısyń?
J: Aq tústi kóılek kıseń ystyqtamaısyń, aq tús qara túske qaraǵanda jylýdy ózine nashar jutady.

Núton tobyna:
1. Aıdyń betinde turyp «aqqan juldyzdardy» kórýge bola ma?
J: Joq, óıtkeni aıda atmosfera joq
2. Sarqyramanyń qaı jerinde sýdyń temperatýrasy joǵary?
J: Sarqyramanyń tabanynda
3. Álpınıser joǵary bıiktikte tamaq daıyndady, ýaqyty jetkenmen biraq tamaǵy pispedi. Ne úshin?
J: Atmosferalyq qysym tómen bolǵandyqtan
4. Mars planetasynda jumyrtqany pisirýge bola ma?
J: Bolmaıdy, óıtkeni atmosfera óte sırek
5. Synapty termometrmen bir tamshy ystyq sýdyń temperatýrasyn ólsheýge bola ma?
J: Bolmaıdy, bul jaǵdaıda tamshynyń temperatýrasy lezde ózgeredi
6. Qanttyń salqyn sýǵa qaraǵanda ystyq sýǵa tezirek erýi nelikten?
J: Temperatýra artqan saıyn dıfýzıanyń jyldamdyǵy artady.

Júrgizýshi:
Fızıka - tabıǵattyń tili eken ǵoı,
Kóz tartar sulýlyqtyń syry eken ǵoı,
Attasań aıaǵyńdy, aldyńdy orap
Aldyńnan qalmaıdy eken tiride ol.
Salǵan án, aıtylǵan sóz, ishilgen as,
Kosmos korabli, atylǵan tas
Aqqan sý, soqqan daýyl, aıtylǵan jer
Báriniń baǵynary fızıka ǵoı
Sondyqtan tabıǵattyń syryn tereń
Deýshige oqyp, zerttep, bilem, kórem,
Demeseń bolsyn eger eńbegiń esh
Áýeli fızıkany oqy der em! deı kele – saıysymyzdyń úshinshi baǵyty álemniń uly fızıkteri.

10 upaı. Bul ǵalymdy «ser» dep ataǵan
Ony «klasıkalyq mehanıkanyń atasy» dep ataǵan
Ol «búkil álemdik tartylys zańynyń» avtory
Onyń qurmetine kúshtiń ólshem birligi berilgen
J: Isaak Núton
20 upaı. Myna sýrettegi ǵalym kim?
J: G. Galıleı
30 upaı. Qaı ǵalymdy Pýshkın «Orys halqynyń birinshi ýnıversıteti» dep atady?
J: Lomonosov
40 upaı.. Kosmanavtıkanyń negizin qalaǵan ǵalym?
J: Sıolkovskıı

Júrgizýshi: Saıysymyzdyń tórtinshi baǵyty – ertegi álemine saıahat.
Arhımed tobyna
Bir kúni aty álemge áıgili Aldar Kóse Shyqbermes Shyǵaıbaıdyń úıine qonaqqa keledi. Aldardan ońaılyqpen qutylmaıtynyn bilgen baı báıbishesine ystyq shaı ákelýin buıyrady. Dastarhanǵa lezde ystyq shaı da keledi. Baı men Aldar áńgimelesip otyryp shaıǵa kóshedi. Báıbishe ekeýine de ystyq shaı usynady. Baı Aldardyń aýzyna qarap máz - meıram bolyp otyra beredi. Aldar aldyna kelgen shaıǵa bir as qasyq sheker salyp qoıady da, áńgimesin jalǵastyra túsedi. Biraz ýaqyt ótkennen keıin ishek - silesi qatqan baı óziniń shaıyna bir as qasyq sheker salady.
Suraq: Sonda qaısysynyń shaıy tez sýıdy?
Jaýaby: Aldardyń sháıi tez sýıdy, óıtkeni shekerdi ystyq
shaıǵa birden salsa, sháıdiń temperatýrasy aýanyń temperatýrasynan sál ǵana ózgeshe bolady da, sháı baıaý sýıdy
Núton tobyna
Baıaǵy bir zamanda patsha ómir súripti. Onyń úsh qyzy bolypty. Ol óte aqyldy patsha bolǵan eken. Patshanyń «birinshi bolyp kúıeýge shyqqan qyzym jarty patshalyqqa ıe bolady» degen jarlyǵynyń shyqqanyna kóp ýaqyt bolypty. Jarlyq shyqqaly beri patshanyń ortanshy jáne úlken qyzdary kúıeýge tezirek shyǵýdy armandapty jáne olar osy úshin jıi janjaldasyp qalady eken. Al kenje qyzynyń kúıeýge shyǵý oıyna da kirmegen. Sonda patsha osy máseleni sheshý úshin jarys uıymdastyrypty.
Ol ústelge úsh sháınek qoıypty. Olardyń syrtqy túri de, kólemi de birdeı boldy. Patsha ár sháınekke teń mólsherde sý quıady.
- Meniń súıikti qyzdarym?- dep patsha - qazir senderdiń árqaısysyń sháınekterińdi alyp menimen as bólmege barasyńdar. Ol jerde sender sháınekti peshke qoıyp, qaınaǵanyn kútesińder. Kimniń sháınegi erte qaınaıdy sol birinshi bolyp kúıeýge shyǵady
Eń qyzyǵy, patshanyń esepteýi týra kelip, kenje qyzynyń sháınegi birinshi bolyp qaınapty. Nege?
Jaýaby: Kenje qyzy kúıeýge shyqqysy kelmegendikten oǵan bári bir boldy. Ol sháınektiń qaqpaǵyn ashpady jáne býyn shyǵarmady. Sol sebepti onyń sháınegi birinshi qaınady.

Júrgizýshi: Saıysymyzdyń tórtinshi baǵyty – Qaljyńy men ázili aralas fızıka

1. Úzilis kezindegi eki oqýshynyń soqtyǵysýynyń arasyndaǵy aralyq nege teń?
Jaýaby: Erkin júrý jolynyń uzyndyǵyna teń
2. Qandaı «kýlondy» moıynǵa taǵýǵa bolmaıdy?
Jaýaby: Elektr zarádynyń birligi - Kýlondy
3. Kez – kelgen adamnyń ala almaıtyn syılyǵy?
Jaýaby: Nobel syılyǵy
4. Qandaı «Bormen» taqtaǵa jazýǵa bolmaıdy?
Jaýaby: Oge Bor atom ıadrosynyń qurylysy teorıasyn jasaǵan ǵalym
5. Qandaı saqınany taǵýǵa bolmaıdy?
Jaýaby: Núton saqınasy
6. Qandaı torǵa qamaýǵa bolmaıdy?
Jaýaby: Dıfraksıalyq torǵa
7. Qandaı mol kıimdi jemeıdi?
Jaýaby: Mol - zattyń mólsheriniń birligi
8. Qandaı óriske mal jaıýǵa bolmaıdy?
Jaýaby: Elektrlik jáne magnıttik óris
Júrgizýshi:
Qarýlanyp jarysqa jaýabyńdy saılap bar,
Qıalyńdy oıyńa sheshilmesteı baılap bar.
Kórgenińdi qaıtalap jaz umytpaı,
Kóregen ótkir kózderińmen baıqap qal - deı kele saıysymyzdyń tórtinshi baǵyty baıqap qal kezeńine jol bereıik. (Sýretterdi lezde kórip atyn jazady)
Sózge baı qazaqpyz ǵoı janymyz,
Kelispeı me maqalmenen sánimiz.
Sáıkestirip baǵytty syzyqtarmen,
Fızıkalyq qubylysty tabyńyz – deı kele saıysymyzdyń besinshi baǵyty maqal mátelderdi sáıkestendirý kezeńine kezek bereıik.

Núton toby:
Qarystan súıem jaqyn -------- Jylý ótkizgishtik
Tonnyń jylýy terisinen emes júninen -------- Fızıkalyq shama
Qımyldaǵan qyr asar -------- Zattyń agregattyq kúıi
Taýmen tasty sý buzar
Adamzatty sóz buzar ------- Mehanıkalyq qozǵalys
Aıaq súrinse basqa salmaq túser --------- Jyldamdyq
Shapshań ozar
Jatqan qalar ---------- Inersıa

Arhımed toby:
Jeti ret ólshep bir ret kes ------------ Dıfýzıa
Kóseý uzyn bolsa qol kúımes --------- Fızıkalyq shamany ólsheý
Bir qumalaq bir qaryn maıdy shiritedi ------------ Jylý ótkizgishtik
Otqa salsa temirde balqıdy ----------- Jyldamdyq
Attyǵa jaıaý joldas bolmas ------------ Zattyń agregattyq kúıi (balqý)
Dán sebilmeı astyq ónbeıdi ---------- -Býlaný kondensasıa
Darıa býlanbaı shyq túspeıdi.

Júrgizýshi:
Shyńyna oıdyń qonaıyq
Kóńilge qýanysh alaıyq
Berilse syrly jumbaqtar
Sheshýin birden tabaıyq – deı kele saıysymyzdyń altynshy baǵyty boıynsha kezekti jumbaq sheship, juldyzsha alý kezeńine bereıik.

Arhımed toby:
Jaı kózge kórinbeıdi
Qozǵalýǵa erinbeıdi (molekýla)

Joǵarlamaıdy eshqashan
Túrlendirseń egerde
Basqa kúıge aýyssa
Jumys isteıdi árqashan (energıa)

Ózi zatty quraıdy
Teńelýge tarazyny suraıdy (massa)

Núton toby:
Kóterilse joǵary
Eriter muhıt muzdardy
Tómen tússe shamaly
Sezdirer sýyq yzǵardy (temperatýra)

Qozǵalysqa keltirip
Jyldamdyǵyn beredi
ólshem birligin qarasań
Nútonǵa keledi (kúsh)

Ońynan oqy tirshilik nári
Solynan oqy onsyz adam
ósimdik, ań, qus
áp - sátte sóner
tunshyǵyp bári (aýa)

Júrgizýshi: Saıysymyzdyń jetinshi baǵyty – Sıqyrǵa toly fızıka
Tájirıbe jasaý.
1 - tájirıbe: Sý quıylǵan tárelkeniń túbindegi tıindi qolyńyzdy sýlamaı alyńyz.
Jaýaby: Qaǵazdy jaǵý kerek, janyp turǵan qaǵazdy stakannyń ishine qoıyńyz jáne jyldam stakandy tıinniń qasyna túbin joǵary qaratyp tárelkege qoıý kerek. Qaǵaz óshedi, stakan aq tútinmen tolady, sosyn tárelkedegi sý atmosferalyq qysymnyń áserimen ózinen - ózi stakanǵa jınalady.
2 - tájirıbe: Parafınnen jasalǵan shamdy alyńyz. Shamnyń túbine kishkene júk qystyryp qoıyńyz. Sosyn sýy bar áınekten jasalǵan ydysqa salyńyz. Sham júzýi kerek. Joǵarǵy jaǵyndaǵy janyp turǵan fıtel sýdyń ústinen shyǵyp turady. Sham qansha ýaqyt janady?
Jaýaby: Jalyn sýmen tolyp jáne sham tez óshetin sıaqty kórinedi. Biraq janyp turǵan shamnyń massasy azaıyp sýdyń betine qalqyp shyǵady.

Júrgizýshi:
Bireý ozsa jarysta,
Bireý artta qalady.
Renjimeı tarasa,
Ozbaǵandar jarady.
Jarys zańy ejelden,
Jeńimpazdy anyqtaý.
Jeńimpaz bolý sharty sol,
Eńbektený jalyqpaý.

Sheberlik pen bilimdi,
Sarapqa sap kórińiz.
Ádil qazy alqasy,
ádil baǵa berińiz.
Ádil qazylarǵa sóz kezegi beriledi. Jeńimpaz top marapattalady.

Júrgizýshi:
Qadirli ustazdar, oqýshylar saıyskerler úshin atsalysyp, ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińiz úshin myńda bir rahmet aıtamyz.
Ǵylym damı bersin ǵalamdaǵy
Bilimdi úıreneıik jańa zamandaǵy
Aman saý turyńyzdar osymenen
fızıkalyq saıysymyz támamdaldy