Áke
- Balalardyń minezi birine biri uqsamaıdy, - deıdi apasy.
- Báriniń minezi kindik sheshege tartyp ketken. Oıpyrm-aı, bular bir ishten shyǵyp otyryp...
Balanyń minezi kindik sheshege tartady da turady. Aınalaıyn, myna balamnyń kindigin bir aqjaıqaý, minezi jaqsy áıel adam kesip edi, sodan ba osy balam tym baýyrmaldaý, - deıdi apasy úlken ulyn. - Myna qyzymnyń kindigin ájesi kesken edi, bul da ájesi sekildi beınetqor, eńbekqor, - deıdi hat tasýshy bolyp isteıtin qyzy týraly.
- Jánikeniń de istemegen eńbegi, beıneti qalmaǵan kempir ǵoı. Báıkenniń qyzynyń súıegi myqty ǵoı. Apasy osylaı dep ár balanyń minezine sıpattama beredi. Apasynyń aıtýynsha, biriniń minezi kindigin kesken akýsherkaǵa tartypty, endi biriniń minezi kindigin kesken áıel adamǵa, kempirge tartqan.
Balanyń eń kishisi bolǵannan keıin, buǵan kezek kele qoımaıdy.
- Meniń minezim she, - deıdi sosyn bul ózi, - meniń minezim qandaı?
- Óı, seniń mineziń bar bolsyn, - deıdi apasy kúlip. - Seniń mineziń aınymaǵan ákeńniń minezi ǵoı. Óıtkeni kindigińdi ákeń kesken ǵoı.
- Ákem?! - deıdi bul tańdanyp. - Akýsherkalar qaıda?
- Óı, bul aýylda nebir saýatty akýsherkalar istegen aýyl ǵoı. Osy akýsherka "aıyń-kúniń jetip qaldy, jatyp bosan" degende, "qoı jatpaımyn, - dedim, - budan buryn da baldarymdy úıde bosanǵanmyn". "Sóıtip shyǵasyńdar ǵoı qazaqtyń áıelderi, senderdi shaǵyp alatyndaı kórinip turady". Sodan álgi akýsherka kesh keldi. Bolmasa tolǵaq bastalǵannan-aq, ákeń tyzaqtap júgirip ketken edi. Janymda ájeń bar. Onymen akýsherkanyń kelýin kútip jatpadyń, "shar" etip kele qaldyń ǵoı. Sodan ájeń bezektedi de qaldy. Syrtta júrgen ákeńdi shaqyrdy: "Beri kel, myna balańnyń kindigin kes, meniń kózim kireýke tartyp tur" dedi. Sodan kirip ákeń kesti ǵoı kindigińdi.
- Sen jańa tam salynyp bitkesin baryp týyldyń, - deıdi apasy. - Ákeńdi birinshi bolyp tam salǵan, birinshi bolyp jeńil kólik satyp alǵan kisi dep el dabyraıtyp aıtyp jatady ǵoı. El aıta beredi ǵoı, bolmasa osy tamdy áreń saldy, materıalyn jetkize almaı. Keı jumysyn sheshender istedi. Sheshen degenniń ózi bir sózi men isine pisentti halyq bolady eken. Sovhozdyń myna tamdarynyń salynyp júrgeni keıin ǵoı. Jurt buryn mynadaı, bizdiń esiktiń aldyndaǵy eski tamdaǵydaı, qorjyn tamdarda otyrǵan. Ony da bireýden satyp alǵan edik, úı bolǵanda.
Jeńil kólik satyp alǵanda da, qaladan saý etip tekserýshiler jetip keldi. Solardyń bári de ákeńniń ózin tanıtyn jigitter edi, syılap júretin. Sol jigitterdiń ózderi qysylyp turdy deıtin ákeń sonda. Olar da bireýdiń tapsyrmasymen kelgen ǵoı. Ákeń aıtypty: "Demek, meni qazynanyń múlkine qol salyp jiberip, jeńil kólik minip alyp otyrǵan shyǵar dep otyrǵan bireýler bolyp otyr ǵoı, senderge qoıatyn ne kinám bar, jigitter, tekserińder keńsemdi" deıdi. Sodan ol jigitter keńsesin tekserip, attanyp ketti.
Úsh ulyna da jazýshynyń esimin qoıdy, qyzdarǵa basqa esim. Ǵabıt Músirepov degen jazýshynyń esimin eldiń bári keńinen biledi ǵoı, qazaqta Ǵabdol Slanov degen jazýshy bar, sol kisiniń shyǵarmalaryn oqyǵanmyn dep, ózi sony aıtyp otyratyn. Ózi kitapty kóp oqýshy edi. Qalaǵa jıylysqa barsa da, oblysqa barsa da kitap dúkenine soqpaı kelmeıtin. Orystyń, qazaqtyń jazýshylarynyń shyǵarmalaryn alyp kelip, ózi sony oqıtyn, sosyn oqyǵanyn dastarqannyń ústinde aıtyp otyratyn. Balalarǵa tálim bolsyn deıdi me eken? Álgi Sholohov degen jazýshynyń kitabynyń neshe kún jyrlanyp aıtylǵany bar osy úıde. Keıin de sony aıtyp otyrýshy edik.
Ǵylymǵa, bilimge baılanysty kitaptardy jınaı beretin. Balalarǵa keregi bolar dedi me eken?
Soǵysta kórgenderin aıtyp otyratyn. On segizge tolatyn jyldyń kókteminde-aq áskerge shaqyrylyp alyndym deıtin. Onda soǵys bolyp jatqan kez ǵoı. 43-te. Soǵysqa alynardyń aldynda 9 jasynda ákeden, 17 jasynda anasynan jetim qalǵan bala ǵoı. Eki ininiń aldyndaǵy
úlkeni. Anasynyń shyqqan rýyn qatty syılaýshy edi. Kishi júzdiń Qarakesegi ǵoı. Sol rýdyń bir adamy qaljyń aıtsa, qaljyńyn kótere beretin, anamnyń shyǵyp otyrǵan jeri ǵoı dep. Anasyn syılaǵany ǵoı. Anasy bir esti adam bolypty deıdi, Qarakesektiń qyzy.
"Surasań rýymdy Qarakesek, dosymnan dushpanym kóp qylǵan ósek" dep ákeńniń yńyldap otyratyny bar bolsa, sol anasyn esine alyp aıtyp otyrǵany ǵoı. Bolmasa bul Mádıdiń áni ǵoı. Mádıdiń ózi de neshe kún jyrlanyp aıtylǵan kisi ǵoı bul úıde.
Keıde ákeńniń óziniń de "osy meniń dushpanym kóp, bulardyń mende nesi bar eken" dep qamyryǵyp otyryp qalatyn da kezderi bar edi.
You Might Also Like
